Maastricht Culturele Hoofdstad 2018?

In dit onderzoek hebben wij Maastricht op weg naar het kandidaatschap Culturele Hoofdstad
2018 onderzocht. De doelstelling van dit onderzoek is om door middel van het onderzoeken
van de verschillende lokale cultuurbeleidsplannen van Maastricht en haar partners
vaardigheid te krijgen in het blootleggen van actoren, beleidsdoelen en de achterliggende
waarden van nagestreefde ambities.
In 1985 is het idee voor de Europese Culturele Hoofdstad geïntroduceerd. In de loop der
jaren heeft het fenomeen zich ontwikkeld van een programma van culturele evenementen
gerelateerd aan een stad tot een ‘stadpromotioneel proces’ waarin de unieke lokale,
regionale en authentieke kwaliteiten op het gebied van kunst en cultuur voor een breed
Europees voetlicht gebracht wordt De kandidatuur voor Culturele Hoofdstad van Europa
moet een cultureel programma met een Europese dimensie omvatten, gebaseerd op
culturele samenwerking in brede zin, en moet speciaal voor dat jaar worden gecreëerd. Het
culturele programma, dat van een hoge artistieke en culturele kwaliteit dient te zijn, moet
voldoen aan criteria die in twee categorieën zijn onderverdeeld: 'De Europese dimensie’ en
'Stad en Burgers'
Maastricht als Culturele Hoofdstad 2018 wil zich profileren door de diverse identiteiten van
de euregio in te zetten als kracht en daarbij horende landschap. Binnen 10 jaar wordt
getracht deze titel te behalen door middel van structurele verbeteringen in het cuturele
aanbod, regionale productieklimaat en samenwerking met internationale productie- en
kennisinstellingen. Maastricht werkt samen met verschillende partners. De eurogio
waaronder de steden Aken, Hasselt, Heerlen, Luik, Maastricht,Sittard-Geleen en de
provincies Belgisch Limburg, Nederlands Limburg en Luik behoren. Deze partners hebben al
eerder een samengewerkt in het verleden vanuit economische beweegredenen. De Partners
hebben in samenspraak de stichting Maastricht Culturele Hoofdstad 2018 opgericht die in
Maastricht gevestigd is. Het doel van deze stichting is om de kandidatuur te verkrijgen in
2018. Hiervoor zal de stichting een bidbook vormen en deze presenteren aan de
gemeenteraad van Maastricht op 2012. Vervolgens heeft de gemeente Maastricht Guido
Wevers, directeur Theater aan het Vrijthof, aangewezen om het artistieke plan Maastricht
Culturele Hoofdstad van Europa te maken. Hierbinnen gaat hij op zoek naar de culturele
identiteit van deze regio. In het artistieke plan spreekt Wevers over de bevolking die
deelgenoot moet worden van ‘Maastricht Culturele Hoofdstad van Europa 2018’ . Deze zal
de bestaande culturele praktijk triggeren maar niet in de plaats komen van de bestaande
praktijk.
De knelpunten in de kandidaatstelling van Maastricht tot Culturele Hoofdstad laten een
wrijving zien op een aantal punten. Het gaat allereerst om de vraag of cultuur in het project
MCH2018 wordt ingezet als doel of als middel. Draait het in de voorgestelde ambities om
cultuur of om economie? Als ‘cultuur’ het speerpunt is, dan zou de nevenambitie ‘economie’
niet in één adem genoemd moeten worden met de hoofdambitie. Dit is een kwestie van
concretiseren en de boodschap scherp stellen. Zodoende kan het frictiepunt opgelost
worden en vormt het geen onoverbrugbaar probleem in de kandidaatstelling tot Europese
Culturele Hoofdstad 2018.
Daarnaast is het geringe, bestaande draagvlak een knelpunt. Een kanttekening hierbij
is dat het draagvlak ook moeilijk te identificeren is. In elk geval zouden initiatieven genomen
moeten worden om het draagvlak te vergroten. Ook dit is geen wezenlijk probleem. Er moet
een mogelijkheid zijn om een uitgebreid onderzoek op te zetten naar de motieven en
ervaringen van het publiek ten aanzien van het project MCH2018. Op deze manier ontstaat
er meer inzicht in het vertrouwde publiek dat de culturele sector binnen de Euregio heeft, en
ontstaat tevens inzicht in potentieel publiek dat het project MCH2018 nog kan bereiken.
Inzicht in publieksmotieven is belangrijk, want de betekenis van de cultuur is groter en
duurzamer als het door de maatschappij worden gedragen.
Tenslotte zorgt het ontbreken van duidelijke inhoudelijke en financiële kaders zorgen voor
onduidelijkheid en scepsis. Hiertoe dient het project MCH2018 duidelijker haar meerwaarde
te communiceren, alsook de procesbeschrijving en de gepaard gaande belangen expliciet
duiden. Ook dit is overbrugbaar. Echter is er nog één groot, onvoorstelbaar knelpunt. Dit zijn
de kosten van het project.