Een seksuoloog op dit congres…. Contact Astrid Kremers

Relaties en seksualiteit vo0r jongeren met een nierziekte
Astrid Kremers
cognitief gedragstherapeutisch werker – seksuoloog
UMC Utrecht – Wilhelmina Kinderziekenhuis
Praktijk Astrid Kremers gevestigd in Diakonessenhuis Utrecht
Is dat nou wel nodig….
Een seksuoloog op dit
congres….
Ziekte en handicap

Seksualiteit en ziekte/handicap en kinderen:
gevoelsmatig is er sprake van tegenstellingen

Er wordt dan vaak niet over gesproken

Terwijl er wel vaak seksuele disfuncties zijn,
daarover later meer
Jongeren


Transitie van kind naar volwassene
Relaties, intimiteit en seksualiteit zijn daarin
kenmerkende ontwikkelingstaken
12 – 18 jaar





Tongzoenen: 13 jaar
Voelen en strelen: 15 jaar
Naakt vrijen: 16,7 jaar
Orale seks: 17,1 jaar
Geslachtsgemeenschap: 17,3 jaar
RNG, Seks onder je 25ste 2005
Seksualiteit in de jeugd
Seksuele carrière:
 Voor 17de jaar:
 80% tongzoenen, 65% voelen en strelen, 42%
gemeenschap
 Voor 20ste jaar:
 80% gemeenschap
Op 19 jarige leeftijd heeft:




87% van de meisjes en 93% van de jongens
ervaring met zoenen
70% van de meisjes en 80% van de jongens
ervaring met geslachtsgemeenschap
67% van de meisjes en 94% van de jongens
ervaring met masturbatie
20% van de meisjes en 17% van de jongens
ervaring met anale seks
Maar denk ook aan







Sociale contacten maken
Intimiteit
Zelfbeeld
Lichaamsbeeld
Eerste verkering
Uitgaan
etc
Waarom seksualiteit al bespreken
bij kinderen en jongeren





Start van de seksuele carrière
Normaal gespreksonderwerp
Step by step
Seks is ook intimiteit
Heeft een sterk verband met relaties en
interacties met de omgeving
Media
 Gericht
op seksualiteit en relaties
 Schoonheidsideaal
 Kan erg onzeker maken
Nefrologie
Rondom de dialysebehandeling





Ernstige vermoeidheid, waardoor u minder zin in vrijen hebt.
Verschijnselen zoals spierkrampen, jeuk en misselijkheid
waardoor vrijen minder fijn wordt.
Hormonale veranderingen, waardoor u minder zin in vrijen hebt.
Erectieproblemen bij mannen en droogheid van de vagina bij
vrouwen, waardoor gemeenschap onmogelijk of pijnlijk kan zijn.
Bijwerkingen van medicatie, waardoor uw seksueel verlangen
minder wordt. Bij vrouwen kan het moeilijker zijn om een
orgasme te krijgen. Bij mannen kan het tot (tijdelijke)
erectieproblemen leiden
Niertransplantatie



Het functioneren van de geslachtsorganen kan
verstoord zijn.
De medicijnen die u gebruikt, kunnen een
negatieve invloed hebben.
U bent na transplantatie vatbaarder voor
infecties, zoals urineweginfecties en soa’s.
Psychische klachten





Gevoelens van angst of onzekerheid over de toekomst, waardoor
u zich gespannen of geremd voelt.
Verlies van eigenwaarde of schuldgevoelens, omdat u uzelf geen
goede partner meer vindt.
Onzekerheid over uw lichamelijke aantrekkelijkheid door
bijvoorbeeld lichaamsgeur, overbeharing of een dik gezicht door
medicijngebruik, door een shunt of katheter, een dikkere en
volle buik bij peritoneaaldialyse of door een groeistoornis.
Angst dat bij het vrijen de shunt of huidpoort of de donornier
beschadigd raakt.
Geremdheid of faalangst die toeneemt als het vrijen eerder
pijnlijk is geweest of anderszins niet goed ging.
Fantastische informatie
op uw website…
… maar bespreekt u dit
ook met uw jongeren????
Aanvulling
Seksuele consequenties van
chronische ziektes









Diabetes Mellitus
Ernstig hartprobleem
Nierdialyse
Hypertensie
Hartaanval
Ernstige astma en COPD
Reuma
Aangeboren afwijkingen
Stomadragers
35%
25%
70%
20%
25%
66%
75%
50%
25%
Chronische nierinsufficientie






Verminderd verlangen
Lubricatie problemen (= vochtig worden)
Erectieproblemen
Orgasmeproblemen
Vermoeidheid
Angst, stress, depressie
Plasklachten en urine incontinentie









Erectiestoornis
Ejaculatiestoornis
Verminderd seksueel verlangen
Vermindering lubricatie
Dyspareunie (= pijnbij het vrijen)
Schaamte
Vermijdingsgedrag
Stress, depressie
Negatief zelfbeeld
Urinestoma





Verminderd verlangen
Schaamte
Vermijding
Vermindering lubricatie
Dyspareunie (= pijnbij het vrijen)
Aangeboren genitale afwijkingen
Hypospadie, interseksualiteit en blaasextrofie
 Verminderd verlangen
 Erectiestoornissen
 Vermindering lubricatie
 Lubricatie
 Dyspareunie
 Orgasmeprobleem
 Ejaculatiestoornis
 Onzekerheid
 Sociale angst
Maar denk ook aan







Verdriet
Angst
Schaamte
Schuld
Verwarring
Ontkenning
Vragen over erfelijkheid
Wat kunt u betekenen
voor uw patiënten?
Bespreekbaar
maken!!!
Wie wacht op wie



Het kind wacht op de ouders
De ouders wachten op de dokter
De dokter wacht op het kind
… de jongere heeft veel behoefte aan
informatie…
Greet Meihuizen, 2011
Chronische aandoening en seks
 De
ouders zijn onzeker
 De maatschappij reageert onhandig
 De hulpverleners zijn afhoudend
 Het kind / de jongere voelt dit aan
Greet Meihuizen, 2011
Wat gebeurt er vaak

De arts

De verpleegkundige

De maatschappelijk werker

De psycholoog
G. Meihuizen, 2011
de verpleegkundige
maatschappelijk werker
de psycholoog
de arts
Iedereen is
verantwoordelijk
dus niemand doet wat
‘Redenen’ om er niet naar te hoeven
vragen (1)
Dat hoort toch niet tot MIJN takenpakket?
Als ik dan zou horen dat er seksuele problemen zijn, weet ik toch
niet wat ik moet doen.
Seks is privé, daar praat je niet over.
Seks is niet belangrijk als je ziek bent.
Deze patiënt wil daar niet over praten, dat weet ik gewoon zeker.
‘Redenen’ om er niet naar te hoeven
vragen (2)
De partner van de patiënt heeft nu ook vast geen behoefte aan
seksualiteit.
Er is geen afdelingsbeleid, dus misschien krijg ik wel een klacht als
ik erover praat.
Ik ben bang dat mijn vraag allerlei emoties zal oproepen
Het is ongepast om met een kind over seksualiteit te praten.
Ik heb daar echt geen tijd voor!
Benaderingen die meestal niet
werken




De directe benadering
Om de hete brei heen draaien
Wachten op het juiste moment
‘Iedereen moet er toch makkelijk over praten’.
Benaderingen die meestal wel
werken (1)



Geleidelijkheid: ‘ben je weleens verliefd geweest, hoe
was dat?’ of ‘Hoe is het nu met jullie relatie in het
algemeen, hoe is het met jullie seksuele relatie’
Waarschijnlijkheid: ‘Meerderheid van de
kinderen/jongeren met … ervaart…’ Hoe is dat bij
jou? of ‘Ik weet dat andere kinderen het soms raar
vinden dat hun lichaam…, hoe is dat bij jou?’
Logische aansluiting: aansluiten bij de actualiteit
Benaderingen die meestal wel
werken (2)


Taboe benoemen: ‘Veel mensen vinden
seksualiteit lastig om te bespreken. Misschien is
dat bij jou ook zo. Zou ik je er toch iets over
mogen vragen’
Beleid: ‘In onze instelling vinden we het
belangrijk om aandacht voor seksualiteit te
hebben, vandaar dat ik je wat wil vragen’
Momenten om er over te praten










Anamnese (deur alsvast op een kier zetten)
Follow up bijeenkomsten
Bijwerkingen medicatie
Relatie / partner
Voorlichtingsbijeenkomsten
Multi-disciplinair overleg
Voorlichtingsmateriaal (folders, internet)
Uitleg over stoma, incontentiemateriaal
Als de patiënt zelf er over begint
…
Concreet:



Luisterend oor, bespreek maken
Afdelingsbeleid over seksualiteit
Informatie geven





Folders in de praktijk / op afdeling hebben
Adressen van internetsites
Verwijsmogelijkheden seksuoloog
Als u het zelf lastig vindt om het te bespreken: dan
collega
U hoeft niet te behandelen!
Websites










www.sense.info
www.zoenenenzo.nl
www.opeigenbenen.nu
www.rng.nl
www.nvvs.info
www.internetsoa.nl
www.sexwoordenboek.nl
www.onderzoekjegrens.nl
www.youxme.nl
www.mijnkindonline.nl
Boeken









Seksualiteit bij lichamelijke ziekte en lichamelijke
beperking, Gianotten – Meihuizen - Son
Het Puberboek, Sanderijn van der Doef
Kinderen en seksualiteit, Sanderijn van der Doef
Kleine mensen – grote gevoelens, Sanderijn van der
Doef
Verliefd op internet, Justien Pardoen
101 vragen over jongeren en seks, RNG
Pubergids voor meisjes, RNG
Pubergids voor jongens, RNG
Pubers en seks – handige tips voor ouders, RNG
Spellen





Girls’Choice, RNG
Boys R Us, RNG
Puberkwartet, RNG
Dvd: Lets Talk, RNG
SeCZ TaLK, opeigenbenen.nu
Concrete adviezen
(later op de website)
Als je er niet
naar vraagt
is het er ook
niet….
…en vergeet
het ook niet
om het aan
jongeren te
vragen.
Was dat nou wel nodig….
Een seksuoloog op dit
congres….
Contact Astrid Kremers
UMC Utrecht
 Tel 088 7554113
 [email protected]
Praktijk Astrid Kremers
 Tel 06 10797061
 www.seksuoloog.org
 [email protected]
Extra: concrete
adviezen
Concrete adviezen (1)





Plan het vrijen en vrij niet wanneer je te moe bent
Kies een ontspannen houding
Neem de tijd om te wennen aan een minder
actieve rol
Zorg zondodig voor krachtige seksuele stimulatie
via hand, mond, geslachtsdelen of
hulpmiddelen
Probeer eens te vrijen met een glijmiddel of
/vibrator
Concrete adviezen (2)





Gebruik erotica als erotische lectuur, film en
internet om je opwinding te vergroten
Probeer de gevoelens in je lichaam opnieuw
te ontdekken, bijvoorbeeld door een sensuele
massage
Gebruik al je zintuigen voor meer erotiek
Verbeter je lichamelijke conditie en
leefgewoonten
Bespreek je twijfels en vragen
Concrete adviezen (3)




Onderzoek je belemmerende factoren
Laat knellende normen en waarden los
Vervang negatieve gedachten door neutrale of
positieve gedachten
Praat met je vriend(in) over gedachten en
gevoelens
Concrete adviezen (4)




Neem de tijd om samen een nieuw
vrijpatroon te ontdekken
Spelregels: rust en ontspanning, samenzijn en samen-doen
Maak tijd voor leuke activiteiten en
lichamelijke intimiteit (knuffelen)
Praat met je vriend(in) over onzekerheden en
wensen