Als je baby in stuit ligt, is meestal een keizer

1
WAAROM LIGGEN SOMMIGE BABY’S IN STUIT?
Een stuitligging is heel normaal tijdens de zwangerschap, want
baby’s draaien nu eenmaal. Met 33 weken ligt zelfs nog 25 procent
van de baby’s met de billen naar beneden. Waarom 3 tot 4 procent
(8.000 baby’s in Nederland) zo blijft liggen in de weken erna, is niet
duidelijk. Heel soms komt het door een afwijking, maar meestal
zijn de kleintjes gewoon ‘vergeten’ de laatste draai te maken.
2
STUIT­LIGGERTJES,
DWARSLIGGERTJES?
Als je baby in stuit ligt, is meestal een keizersnee het gevolg. Niet altijd nodig, blijkt uit een
groot onderzoek onder ruim 2.300 zwangeren
met een baby in stuitligging. Negen vragen over
‘dwarsliggertjes’ aan verloskundige en onderzoeker Antje Beuckens van de KNOV.
WIJ>AUGUSTUS 2015
IS VAGINAAL BEVALLEN
LASTIGER ALS EEN BABY
OMGEKEERD LIGT?
Als de baby ‘goed’ ligt, komt eerst het
harde, grootste deel naar buiten: het
hoofd. Dat maakt ruimte voor de rest
van het lichaam. Als de relatief zachte
stuit (billen of benen) eerst komt, kan
het hoofd soms moeilijker volgen. Om
risico voor het kind te voorkomen,
wordt meestal een keizersnee gedaan.
4
3
WAAROM BLIJVEN WE
DIE KEIZERSNEE NIET
GEWOON DOEN?
Het is niet zonder risico, ook voor
een volgende zwangerschap. Een keizersnee is een operatieve ingreep, waarvan
moeders echt moeten herstellen. Nu
blijkt dat na het draaien (een ‘versie’)
van de baby veel vaker een gewone
- dus vaginale, minder risicovolle bevalling mogelijk is.
WAT WAS DE REDEN OM ONDERZOEK TE
DOEN NAAR HET DRAAIEN VAN BABY’S?
Het aantal keizersnedes steeg enorm, omdat uit een studie
bleek dat bij stuitligging een keizersnee veiliger voor de baby
zou zijn dan een vaginale bevalling. De mogelijkheid van
draaien naar een hoofdligging was daarin niet meegenomen.
Lang niet alle vrouwen zijn blij met zo’n operatie. Toen heeft
de KNOV gekeken naar alle beschikbare onderzoeken over het
uitwendig draaien van baby’s na de 35e week. Daaruit bleek:
een versie is veilig en voorkomt vaak een keizersnee. Vervolgens
zijn we dat met 2.318 gezonde zwangeren gaan onderzoeken.
‘DOOR DE BABY
AAN DE BUITENKANT
VAN DE BUIK TE
DRAAIEN NAAR EEN
HOOFD­LIGGING, KAN
DE MOEDER ALSNOG
‘GEWOON’ BEVALLEN’
8
Het grootste voordeel is: minder
operaties, dus minder kans op
complicaties. In de praktijk
kiezen zoveel vrouwen voor
het keren van het kind dat in
Nederland het aantal stuitliggingen bij de bevalling van 4,6 naar
2,9 procent is gedaald!
Uit het onderzoek bleek dat maar
liefst de helft van stuitliggingen
om te keren is naar hoofdligging.
Het draaien is vrijwel risicoloos.
Bij slechts 13 vrouwen (0,6%)
was vanwege complicaties een
keizersnee nodig. 90 procent van
de zwangeren bij wie de versie
gelukt was, kon alsnog normaal
bevallen.
Het draaien gaat vlugger dan
men denkt; meestal in 10 tot
20 minuten, soms nog sneller.
DACHT MEN
VROEGER DAT
DRAAIEN NAAR
HOOFDLIGGING
NIET VEILIG WAS?
6
5
WELKE VOORDELEN
KWAMEN UIT HET
ONDERZOEK NAAR
VOREN?
Antje Beuckens heeft
15 jaar ervaring als verloskundige en werkt nu bij de
Koninklijke Nederlandse
Organisatie van Verloskundigen (KNOV). De folder
Stuitligging en uitwendige
versie is te downloaden via
deverloskundige.nl.
Er waren tegenstrijdige
ideeën over, vrouwen
vonden het vaak eng en er waren nog maar weinig experts op dit gebied. In Nederland is nu een
aantal zorgverleners op­­­­geleid tot versiekundigen;
zij doen regelmatig draaiingen om de ervaring te
behouden.
7
TOCH LIJKT HET ENG
ALS IEMAND OP
JOUW ZWANGERE
BUIK DUWT EN
DRAAIT. IS HET ECHT
NIET GEVAARLIJK?
Er is een strak versieprotocol
opgesteld, waardoor de aanstaande moeder en de baby goed in de gaten worden
gehouden; er wordt een echo voor en na de draaiing
gemaakt en de versiekundige houdt de harttonen
goed in de gaten. De versie wordt altijd gestopt als
de vrouw ineens heftige pijn heeft of als de baby
weerstand vertoont. Gelukkig komt dat zelden voor.
WANNEER IS DE KANS HET GROOTST DAT HET KEREN VAN DE BABY LUKT?
Belangrijk is dat de vrouw ontspannen is en de buik soepel is. Als een vrouw eerder kinderen heeft gehad, is de
baarmoeder wat soepeler en wat groter. Ook gaat het beter als het kind een gunstige ligging heeft, de placenta er
niet voor ligt en er voldoende vruchtwater is. Vandaar dat je - zeker bij een eerste kind - niet langer moet wachten
dan de 36e week, want hoe later, des te minder vruchtwater er is.
WIJ>AUGUSTUS 2015
WAT KUN JE NA
DE BEHAN­DELING
VERWACHTEN?
Hoewel de meeste zwangeren opgelucht zeggen
dat het zo snel ging en
zo meeviel, voelt een
enkeling zich een beetje
beurs. Heel soms is er
wat bloedverlies, maar
dat is onschuldig.
Bij 35 weken nog stuitligging? De verloskundige biedt dan een versie aan en maakt een
afspraak met een versiekundige. Per regio verschilt het of het draaien in de verloskundige
praktijk of in het ziekenhuis kan plaatsvinden. Als het je eerste kind is, dan wordt de versie
niet later dan in de 36e week uitgevoerd. De zwangere ligt op de behandeltafel. En dan?
1. Vooraf wordt er een echo gemaakt, met kussentje onder de benen.
2. Harttonen worden in de gaten gehouden met doptone of CTG-apparaat.
3. De versiekundig voelt hoe de baby ligt.
4. M
et twee handen oefent de versiekundige constante druk uit en ‘tilt’ de billen van de
baby uit het bekken.
5. Op het hoofdje wordt lichte druk uitgeoefend en de billetjes worden ondersteund.
6. De baby gaat steeds dwarser liggen en dan draait hij vanzelf.
7. De zwangere vrouw gaat in kleermakerszit zitten, zodat het hoofdje goed in het bekken
gaat liggen.
8. Ter nacontrole volgt er nog een echo.
De praktijk
‘IK ZOU HET ZO WEER DOEN’
Anna Seekles (34) heeft twee kinderen, de derde lag in
stuitligging. Eind week 36 werd haar baby gedraaid.
Toen de verloskundige zei dat het mogelijk was de baby
te draaien, wilde ik dat helemaal niet. Ik voelde er niets
voor om weeënremmers te krijgen, zoals ik op internet
las. Pas toen ik sprak met de versiekundige, die aangaf
geen weeënremmers te gebruiken, stond ik er meer voor
open. Zij zei: ‘We doen het samen. En we stoppen
meteen als jij dat wilt.’
Hoewel ik het spannend vond, sliep ik de nacht ervoor
goed. Om zeven uur kwam ik in het ziekenhuis waar ik
een half uurtje aan de monitor lag, zodat ze het hart van
de baby en van mij konden monitoren. De versiekundige
kwam om half acht. Zij checkte de hoeveelheid vruchtwater, deed een kussen onder mijn voeten en maakte een
echo. Ze vroeg mij rustig te ademen. Toen pakte ze de
billen en het hoofdje voorzichtig beet, zodat de baby een
koprol zou maken. Dat was gevoelig, maar niet pijnlijk.
Het ging zo snel dat de baby een beetje doorschoot!
Terugdraaien kan niet, dus moest hij nog een keer koppeltje duiken. Dat ging prima. Voor de nacontrole kreeg
ik een lekker warme handdoek op mijn buik, en de
monitorbanden werden weer bevestigd. Ze adviseerden
een lege blaas te houden, dus vaak te plassen en daarna
even in kleermakerszit te zitten. Na de behandeling was
ik erg moe en had ik een ongesteld-achtig zeurgevoel in
mijn buik. Maar, ik zou dit zo weer doen!”
EN WORDT HET
TOCH EEN KEIZERSNEE VRAAG DAN
OM EEN ‘GENTLE
SECTIO’, EEN
NATUURLIJKE
KEIZERSNEE.
HIERBIJ WORDT
JIJ, JE PARTNER
EN JE KIND NIET
GESCHEIDEN
TIJDENS EN NA DE
OPERATIE, WAT NA
EEN ‘NORMALE’
KEIZERSNEE WEL
GEBEURT.
TEKST MARGRIET ZUIDGEEST
9
Stap voor stap
WIJ>AUGUSTUS 2015