De belangrijkste medische termen op een rijtje
advertisement
[De belangrijkste medische termen op een rijtje] 16 augustus 2016 Medische terminologie 1 [De belangrijkste medische termen op een rijtje] 16 augustus 2016 2 [De belangrijkste medische termen op een rijtje] 16 augustus 2016 Inleiding medische terminologie Vaktaal De medische terminologie is het medisch jargon, ‘de vaktaal’. De medische terminologie omvat de vaktermen die artsen en andere beroepsbeoefenaren in de gezondheidszorg gebruiken. Een dokterassistente moet deze termen beheersen, dat wil zeggen dat ze de termen foutloos moet kunnen schrijven en dat ze moet weten wat ze betekenen. Waarom is er een speciale vaktaal voor medici? Daarvoor zijn twee redenen. De eerste reden is dat de medische terminologie informatie kort en krachtig kan weergeven. De term ‘gastroduodenostomie’ bijvoorbeeld, betekent in het Nederlands ‘operatief een nieuwe verbinding of opening maken tussen de maag en de twaalfvingerige darm’. Met een enkel woord kan hier dus meer worden gezegd. De tweede reden is dat de medische terminologie internationaal wordt gebruikt. Dit betekent dat medici over de hele wereld elkaar via deze taal kunnen begrijpen. Dat voorkomt uiteraard taalkundige misverstanden die in het nadeel van de patiënt zouden kunnen zijn. Overigens moeten medici daarnaast ook het Engels beheersen (of een andere moderne taal, zoals Frans, Spaans of Duits) om elkaar alsnog te kunnen verstaan. Potjeslatijn In de medische terminologie is het Latijn de ‘voertaal’. Ook termen die uit het Oudgrieks afkomstig zijn zullen we vaker aantreffen. Dit is nog een erfenis uit vroeger jaren toen het Latijn de taal van de wetenschappers was. Overigens zijn veel Latijnse termen uiteindelijk uit het Oudgrieks afkomstig, maar in de Romeinse tijd zijn ze zodanig verlatijnst dat deze termen niet meer als Grieks worden herkend maar als Latijns worden beschouwd. Naderhand, in het begin van de vorige eeuw, vonden ook veel Duitse en Franse termen ingang. Na de Tweede Wereldoorlog zijn veel Engelse termen doorgedrongen tot het medisch jargon. Het Latijn dat in de medische wetenschap wordt gebruikt is niet het Latijn dat op het gymnasium wordt gedoceerd. Vaak wordt het medisch Latijn dan ook wel potjeslatijn genoemd. De verklaring voor het ontstaan van dit potjeslatijn is gelegen in het feit dat er in de periode na het verdwijnen van het Latijn als omgangstaal een overvloed aan ontdekkingen op wetenschappelijk (dus ook op medisch) gebied gedaan werd. Er kwamen toen veel begrippen bij die de oude Romeinen helemaal nog niet kenden, en waar dus ook geen woorden, namen of uitdrukkingen voor waren. En hoewel het Latijn dus een ‘dode taal’ is, heeft dit de wetenschappers er door de eeuwen heen niet van weerhouden om toch Latijnse namen te bedenken voor ziekten en behandelingen. Bovendien veranderde de spelling van de oorspronkelijke Latijnse en verlatijnste woorden. Ze werden vereenvoudigd en vernederlandst. Voor bepaalde woorden is er geen correcte schrijfwijze meer. Volgens de Latijnse schrijfwijze schrijf je gewrichtontsteking als ‘athritis’. Deze term is inmiddels zodanig vernederlandst dat de schrijfwijze ‘artritis’ ook goed is. Er is helaas geen eenduidigheid over de spelling van medische termen. Raadpleeg in geval van twijfel een naslagwerk zoals bijv. het klein geneeskundig woordenboek (Klok en KlokDonker) of het geneeskundig woordenboek van Pinkhof-Hilfman. Uitspraak en schrijfwijze 3 [De belangrijkste medische termen op een rijtje] 16 augustus 2016 Hoewel er dus veel meningsverschil is over de uitspraak en de schrijfwijze van medische termen, is hierover in algemene zin toch wel iets te zeggen. Uitspraak: Ch = g (bv. chemie) Qu = kw (bv. quantum) Tie = tsie (bv. operatie) De ‘c’ wordt als een ‘k’ uitgesproken als hij voor de letter ‘a,o,u’ en vaak een ‘y’ staat. De ‘c’ wordt als een ‘s’ uitgesproken als er een ‘e’ of een ‘i’ of soms een ‘y’ op volgt. In de medische terminologie komen verder bepaalde klinkercombinaties voor die we in het Nederlands niet kennen. ae wordt uitgesproken als: ee (bv. gynaecologie) oe wordt uitgesproken als : eu (bv. oedeem) ies wordt uitgesproken als iejes (bv caries) eu wordt uitgesproken als ui (bv therapeut) Meervoud Het meervoud ziet er in de medische terminologie anders uit dan in het Nederlands. a, wordt in het meervoud: ae (scapula-scapulae) us, wordt in het meervoud: i (naevus- naevi) um, wordt in het meervoud: a (narcoticum-narcotica) ma, wordt in het meervoud: mata (trauma-traumata) x, wordt in het meervoud: ices (cervix-cervices) is, wordt in het meervoud: es (basis-bases) io, wordt in het meervoud: iones (portio-portiones) ans, wordt in het meervoud: antia (stimulans-stimulantia) ens, wordt in het meervoud: entia (agens-agentia) 4 [De belangrijkste medische termen op een rijtje] 16 augustus 2016 Stamwoorden, achtervoegsels, voorvoegsels en combinaties Medische termen zijn vaak opgebouwd uit woorddelen Het belangrijkste deel van een medische term is een stamwoord. Met een voorvoegsel en een achtervoegsel kun je een medische term verder verduidelijken. Als je veel voor- en achtervoegsels en stamwoorden kunt herkennen dan kun je al snel medische termen ‘uitpuzzelen’. Voorbeeld: inter = tussen (voorvoegsel) cost = rib (stamwoord) itis = ontsteking (achtervoegsel) INTER-COST-ITIS ( = ontsteking tussen de ribben) Veelgebruikte voor- en achtervoegsels Nu volgt een aantal veel gebruikte voor- en achtervoegsels waarvan het erg handig is als je er vlot mee kunt werken. Veelgebruikte voorvoegsels: pro, pre, ante retro infra, sub para peri meso micro a, an dys normo anti auto ad voor achter onder naast nabij midden klein niet, geen gestoord, slecht functionerend normaal tegen zelf bij intra, endo extra, ecto inter supra, epi poly oligo macro, mega, megalo tachy brady hyper hypo post binnen(in) buiten tussen boven veel weinig groot snel langzaam (te) hoog (te) laag na Veelgebruikte achtervoegsels: itis ectomie, resectie malacie sclerose, fibrose grafie geen plegie, paralyse stenose aal stomie scopie ontsteking iatr [iater] uitsnijding algie, dynie verweking ose, pathie verharding, verbindweefseling penie registratie, afbeelding lysis vormend scoop verlamming tomie vernauwing obstructie met betrekking tot megalie nieuw gemaakte verbinding, kunstmatige opening onderzoek met behulp van een scoop 5 arts pijn ziekte tekort aan oplossing kijkapparaat insnijding belemmering vergroting [De belangrijkste medische termen op een rijtje] 16 augustus 2016 Veelgebruikte afkortingen: a. v. m. n. arteria (slagader) vena (ader) musculus (spier) nervus (zenuw) AD AS ADS auris dextra (rechter oor) auris sinistra (linker oor) linker en rechter oor OD OS ODS oculus dexter (rechter oog) oculus sinister (linker oog) linker en rechter oog ca M. carcinoom (kanker) morbus (ziekte van …. vervolgens de naam van de arts die het ziektebeeld voor het eerst heeft beschreven) Handige website: www.gezondheidsplein.nl/medisch-woordenboek 6 [De belangrijkste medische termen op een rijtje] 16 augustus 2016 Ademhaling alveolus aspiratie astma atelectase bronchiëctasie bronchiolus bronchitis bronchografie bronchoscopie bronchus bronchuscarcinoom CARA (verouderde term) chronische bronchitis COPD corticosteroïden cyanose cytostatica difterie (kroep) diafragma embolie embolus emfyseem expiratie hemoptoë inspiratie lobectomie mediastinoscopie mediastinum pleura pleuritis pneumonie pneumothorax pseudokroep respiratie rhonchi stridor trachea longblaasje (meervoud: alveoli) inademing van vreemd lichaam of vloeistof benauwdheid door kramp van de luchtwegen onvolledige ontplooiing van de longblaasjes chronische verwijding van bronchus en of bronchiën kleinste luchtpijptakjes zonder kraakbeenringen ontsteking van de luchtpijptakken het maken van röntgenfoto's waarbij m.b.v. contrastvloeistof de luchtpijptakken zichtbaar gemaakt worden het inwendig bekijken van de luchtpijp en luchtpijptakken luchtpijpvertakking longkanker chronische aspecifieke respiratoire aandoeningen blijvende ontsteking van de luchtpijptakken chronic obstructive pulmonary disease hormonen uit de bijnierschors blauwverkleuring van huid en slijmvliezen door laag O2 stoffen die remmend werken op de celgroei kinderziekte met stikgevaar/ontsteking v strottenhoofd en luchtpijpslijmvlies middenrif het blijven steken van een embolus of het verslepen hiervan in de bloedbaan bloedstolsel, weefselstukje of vetbolletje dat een bloedvat verstopt een blijvende uitzetting van de long door verminderde elasticiteit uitademing ophoesten van bloed inademing verwijderen van een deel van de long bekijken van het mediastinum met een endoscoop ruimte tussen de beide longen longvlies longvliesontsteking longontsteking luchtophoping in de borstholte tussen de pleuravliezen, klaplong kinderziekte met aanvallen van benauwdheid en stridor ademhaling reutels, bijgeluiden bij ademhaling a.g.v. gedeeltelijke verstopping luchtpijpvertakkingen piepend gierend geluid bij ademhaling luchtpijp Algemene ziekteleer (pathologie) acuut anamnese anatomie anesthesie anesthesist auscultatie benigne biopsie calor chronisch plotseling beginnend, snel verlopend voorgeschiedenis (van de ziekte) leer van de bouw van het lichaam gevoelloosheid of het gevoelloos maken arts die de anesthesie beoefent het met een stethoscoop beluisteren van geluiden in het lichaam goedaardig het uitnemen van een stukje weefsel voor microscopisch onderzoek warmte langdurig, slepend 7 [De belangrijkste medische termen op een rijtje] 16 augustus 2016 coma complicatie congenitaal conservatieve therapie constitutie deficiëntie diagnose differentiaal diagnose dolor drainage enteraal exacerbatie excisie extirpatie farmacologie farmacotherapie functio laesa fysiologie hematogeen incisie incubatietijd infaust indicatie infuus intensive care inspectie intoxicatie intracutaan intramusculair intraveneus intubatie klysma laesie laparotomie letaal lymfogeen malaise maligne medicatie metastase morbus mortaliteit obductie oraal palpatie parenteraal percussie perforatie profylaxe prognose progressief prothese psychisch diepe bewusteloosheid verwikkeling, bijkomende ziekte aangeboren behoudende behandeling, zonder operatie erfelijke aanleg gebrek aan een bepaalde stof vaststellen aan welke ziekte een patiënt lijdt een keuze uit een aantal mogelijke diagnosen pijn afvoeren van vloeistoffen uit wonden of abcessen tot de darm behorend, via de darm komend opflakkering (van een ziekte) uitsnijding operatieve verwijdering uit het lichaam leer der geneesmiddelen behandeling met geneesmiddelen gestoorde functie werking van het lichaam via de bloedbaan insnijding tijd die verloopt tussen de besmetting en het uitbreken van de ziekteverschijnselen ongunstige prognose reden om een bepaalde geneeswijze te gebruiken het direct in de bloedbaan brengen van vocht zorgvuldige bewaking van ernstig zieke patiënt onderzoek door te kijken vergiftiging in de huid in een spier in een ader inbrengen van een buisje in de luchtpijp voor kunstmatige beademing het via de anus inbrengen van vloeistoffen verwonding, beschadiging het openen van de buik dodelijk via de lymfebanen algemeen onwel voelen kwaadaardig de geneesmiddelen die iemand gebruikt uitzaaiing ziekte sterfte, aantal sterfgevallen lijkopening (onderzoek naar doodsoorzaak), sectie tot de mond behorend, via de mond komend betasting buiten de darm om beklopping doorboring voorkómen van een ziekte voorspelling van het verloop van een ziekte toenemend, verergerend, zich uitbreidend kunstmatig lichaamsdeel geestelijk 8 [De belangrijkste medische termen op een rijtje] 16 augustus 2016 psychosomatose punctie radiotherapie recidief rectaal remissie rubor sectie somatisch speculum stethoscoop subcutaan symptoom syndroom terminale patiënt trauma traumatologie toxines tumor vaginaal toucher een lichamelijke aandoening die (mede) onder invloed van psychische factoren is ontstaan prik behandeling door middel van straling het opnieuw optreden van een ziekte via de endeldarm tijdelijke verbetering roodheid obductie = lijkopening lichamelijk eendenbek, instrument waarmee de baarmoedermond bekeken kan worden instrument om inwendige geluiden te beluisteren onderhuids ziekteverschijnsel een vaste combinatie van een aantal symptomen een patiënt in de stervensfase letsel, verwonding specialisme m.b.t. de door traumata veroorzaakte afwijkingen gifstoffen zwelling, gezwel het inwendig betasten van schede, baarmoeder en eierstokken met één of twee vingers Bewegingsapparaat arthritis artrose arthrosis deformans atrofie biceps M. Bechterew gewrichtsontsteking gewrichtsslijtage gewrichtsslijtage verschrompeling door (meestal) inactiviteit ve deel vh lichaam zoals spier, huid buigspier van de bovenarm (= spondylitis ankylopoetica) verstijving en verkromming op lumbaal niveau vd wervelkolom door verbeende tussenwervelschijven calcaneus hielbeen carpaal tunnel syndroom (CTS) klachten vd hand door een inklemming ve zenuw clavicula sleutelbeen collum dijbeenhals collumfractuur gebroken heup (hals van dijbeen) contractuur dwangstand van een gewricht contractuur van Dupuytren verschrompeling waardoor vingers in buigstand komen crista iliaca kam van het darmbeen discus intervertebralis tussenwervelschijf distorsie verstuiking M. Duchenne erfelijke spierziekte die bij jongens voorkomt dystrofie verzwakking van spiervezels (vooral door inactiviteit) falanx kootje van vinger of teen femur dijbeen fibula kuitbeen fisuur barst in bot fractuur botbreuk humerus opperarmbeen hypertonie hoge spierspanning hypotonie lage spierspanning hypertrofie te sterke ontwikkeling van spier of orgaan hypotrofie onvoldoende groei van spier of orgaan kyfose verkromming van de wervelkolom, bol naar achteren 9 [De belangrijkste medische termen op een rijtje] 16 augustus 2016 ligament lordose lumbago luxatie mandibula maxilla meniscus myalgie orbita os os coccygis os frontale os ilium os ischii os nasale os occipitale os pubis os sacrum os temporale os zygomaticum osteoporose patella periost radius rheumatoïde arthritis ruptuur scapula peesband verkromming van de wervelkolom, hol naar achteren spit ontwrichting onderkaak bovenkaak halvemaanvormig kraakbeenstuk (in de knie) spierpijn oogkas bot staartbeen voorhoofdsbeen darmbeen zitbeen neusbeen achterhoofdsbeen schaambeen heiligbeen slaapbeen jukbeen botontkalking knieschijf beenvlies spaakbeen gewrichtsontsteking met typische deformiteiten verscheuring van weefsel schouderblad scoliose sternum symfyse synovia tendo tendinitis tetanie tibia ulna vertebra zijwaartse verkromming van de wervelkolom borstbeen kraakbenige verbinding tussen de beide schaambeenderen gewrichtsvloeistof pees peesontsteking spierkrampen scheenbeen ellepijp wervel Bloedziekten agglutinatie agranulocytose albumine anemie anticoagulantia antigeen fibrinogeen granulocyt hematoom hemofilie hemolyse Hodgkin, ziekte van Kahler, ziekte samenklontering van ery’s afwezigheid van granulocyten in het bloed bepaald eiwit in het bloed bloedarmoede stoffen die de bloedstolling tegengaan stof die vorming van antilichamen veroorzaakt stollingseiwit gekorrelde witte bloedcel bloeduitstorting bloederziekte afbraak van de rode bloedcellen bepaalde kwaadaardige klierziekte bepaalde kwaadaardige bloedziekte 10 [De belangrijkste medische termen op een rijtje] 16 augustus 2016 leukemie leukocytose leukopenie lymfocyt pernicieuze anemie plasma rhesusantagonisme splenomegalie sternumpunctie trombocyt trombocytopenie trombotest (TT) kwaadaardige ziekte van de witte bloedcellen vermeerdering van het aantal witte bloedcellen vermindering van het aantal witte bloedcellen bepaald soort wit bloedlichaampje anemie door een tekort aan vitamine B12 bloed waaruit de bloedlichaampjes verwijderd zijn rhesus-negatieve moeder met een rhesus-positieve baby vergrote milt beenmergpunctie in het borstbeen bloedplaatje vermindering aantal bloedplaatjes methode om bij antistollingstherapie de graad van ontstolling te bepalen Diabetes mellitus aceton adrenaline diabetes mellitus diabetisch coma endocrien glucagon glucose-tolerantietest glucosurie glycogeen hyperglykemie hyperglykemisch coma hypoglykemie hypoglykemisch coma insuline ketonen ketonurie polydipsie afbraakproduct van de stofwisseling hormoon uit de bijnier, werkt bloedsuikerverhogend suikerziekte bewusteloosheid ten gevolge van een verstoring van de bloedsuikerspiegel met betrekking tot de hormoonklieren hormoon van de alvleesklier, werkt bloedsuikerverhogend functieproef waarbij de opname van glucose wordt bepaald het vóórkomen van suiker in de urine stof opgebouwd uit een groot aantal glucosemoleculen verhoogd glucosegehalte in het bloed bewusteloosheid ten gevolge van een teveel aan glucose in het bloed verlaagd glucosegehalte in het bloed bewusteloosheid ten gevolge van een weinig aan glucose in het bloed hormoon van de alvleesklier, werkt bloedsuikerverlagend bepaalde afbraakproducten van de vetstofwisseling het vóórkomen van ketonen in de urine overmatig gevoel van dorst Hart en bloedvaten anemie aneurysma angina pectoris aorta aritmie arteria carotis arteria coronaria arteria femoralis arteria subclavia arterie arteriografie arteriosclerose astma cardiale atrium bradycardie bypass capillair bloedarmoede plaatselijke zwakke plek in een bloedvat in aanvallen optredende pijn op de borst grote lichaamsslagader verstoord hartritme halsslagader kransslagader bovenbeenslagader ondersleutelbeenslagader slagader röntgenfoto waarop met behulp van contrastvloeistof een arterie zichtbaar wordt gemaakt ‘aderverkalking’; verharding van de slagaderwanden kortademigheid door het tekortschieten van de pompkracht van het hart boezem vertraagde regelmatige hartslag omleiding haarvat 11 [De belangrijkste medische termen op een rijtje] 16 augustus 2016 claudicatio intermittens collaps coronary care cyanose decompensatio cordis diastole ductus Botalli dyspnoe dyspnée d’effort ECG embolie endocard extrasystole fibrilleren gangreen hartblock hartinfarct hypertensie ischemie mitraalklep myocard necrose oedeem pacemaker pericard septum souffle stent syncope systole tachycardie tensie thoraxfoto tricuspidaalklep tromboflebitis trombus trombose ulcus cruris varix vena cava ventrikel verstoord looppatroon t.g.v. vaatvernauwing flauwvallen hartbewakingsafdeling blauwzucht onvoldoende pompwerking van het hart periode tussen twee hartcontracties voor de geboorte: verbinding tussen aorta en longslagader kortademigheid inspanningsbenauwdheid elektrocardiogram = registratie van elektrische hartprikkels/hartfilmpje het losraken van een trombus de binnenbekleding van het hart extra samentrekking van het hart tussen de normale door snel en ongecoördineerd samentrekken vd hartspier weefselversterf met infectie (‘nat’) vertraging of onderbreking in de prikkelgeleiding van het hart plaatselijk afsterven van hartspierweefsel door afsluiting van een kransslagader verhoogde bloeddruk O2-tekort door verminderde bloedtoevoer klep tussen de linker boezem en de linker kamer spierweefsel van het hart weefselversterf (‘droog’) vochtophoping ‘gangmaker’; apparaatje dat hartprikkels kan opwekken hartzakje tussenschot geruis metalen veertje dat in een bloedvat wordt geplaatst flauwvallen samentrekking van de hartspier versnelde regelmatige hartslag bloeddruk röntgenfoto van de borstkas klep tussen de rechter boezem en de rechter kamer aderontsteking bloedstolsel het vormen van een bloedstolsel open been spatader (meervoud: varices) holle ader hartkamer Hormoonstelsel M. Addison chronische bijnierschorsinsufficiëntie congenitale hypothyreoïdie (CHT) aangeboren onvoldoende werking van de schildklier corticosteroïden bijnierschorshormonen M. Cushing overproductie van alle bijnierschorshormonen euthyreoot gezonde schildklierwerking exophthalmus uitpuilende ogen hirsutisme mannelijk beharingspatroon bij een vrouw hyperthyreoïdie verhoogde werking van de schildklier hypofyse hersenklier die grote invloed heeft op de werking van de andere hormoonklieren 12 [De belangrijkste medische termen op een rijtje] 16 augustus 2016 myxoedeem thyroxine thyreoïditis aandoening a.g.v. een tekort aan schildklierhormoon schildklierhormoon ontsteking van de schildklier Huidziekten acne alopecia atheroomcyste clavus cutis = dermis cyste dermatitis eczeem enantheem erysipelas erytheem exantheem fissuur furunkel hemangioom herpes genitalis herpes simplex herpes zoster impetigo lipoom melanoom mollusca contagiosa naevus paronychium pruritus psoriasis ulcus urticaria verruca vulgaris vitiligo jeugdpuistjes haaruitval holte gevuld met huidsmeer likdoorn huid hol gezwel dat met een substantie gevuld kan zijn huidontsteking ontstekingsreactie vd huid uitslag op de slijmvliezen belroos, wondroos rode huiduitslag huiduitslag (kinderziekten) barstje, kloof steenpuist goedaardig gezwel uitgaande van bloedvaten SOA koortsblaasjes gordelroos bacteriële ontsteking van de huid (krentenbaard) goedaardig gezwel uitgaande van vetweefsel kwaadaardig gezwel uitgaande van pigmentcellen waterwratjes moedervlek nagelriemontsteking jeuk schilferende huidziekte zweer netelroos (galbulten) wrat stukjes huid zonder pigment Infectieziekten abces allergie angina antigenen antilichamen bacil bacteriëmie Candida albicans cholera commensaal empyeem exantheem een tevoren niet bestaande holte gevuld met etter en omgeven door een abceswal overgevoeligheid ontsteking van de keelamandelen stoffen die de vorming van antilichamen opwekken stoffen in het bloed die geproduceerd worden door bepaalde witte bloedcellen en die dienen als afweer tegen antigenen soort bacterie tijdelijke aanwezigheid van bacteriën in de bloedbaan witte gistachtige schimmel een besmettelijke door bacteriën veroorzaakte darmziekte onschadelijke bacterie die in of op het lichaam verblijft etter in bestaande holte (bijv. galblaas) huiduitslag 13 [De belangrijkste medische termen op een rijtje] 16 augustus 2016 febris fistel flegmone furunkel gastro-enteritis glomerulonefritis gonorroe granulatieweefsel hepatitis incubatietijd immuniteit infiltraat kokken leucocytose Mantoux-reactie mononucleosis infectiosa morbilli mycose necrose oedeem paratyfus paronychium pertussis plasmacellen poliomyelitis protozoën reconvalescentie resistentie rubella scarlatina sepsis syfilis tetanus vaccinatie varicella koorts buisvormige zweer zonder neiging tot genezing niet-afgegrensde ontsteking steenpuist maag-darmontsteking nierontsteking geslachtsziekte veroorzaakt door gonokokken groeiend bindweefsel bij wondgenezing leverontsteking tijd die verloopt tussen besmetting en uitbraak vd ziekte onvatbaarheid, afweer tegen infecties door ontstekingsproducten gezwollen weefsel bolvormige bacteriën vermeerdering van het aantal witte bloedcellen reactie waarmee een eerder contact met tuberculosebacteriën kan worden aangetoond ziekte van Pfeiffer (klierkoorts) mazelen schimmelinfectie het afsterven van weefsel uittreden van vocht uit de vaten vorm van diarree veroorzaakt door Salmonella-bacteriën nagelriemontsteking, ‘omloop’ kinkhoest antistofvormende cellen kinderverlamming ééncellige diertjes herstel weerstand tegen infectie rode hond roodvonk de aanwezigheid van bacteriën in de bloedbaan die zich vermenigvuldigen geslachtsziekte infectieziekte met verstijvende krampen inenting waterpokken Keel, neus en oren adenoïd adenotomie adenotonsillectomie (ATE) angina audiogram cerumen epiglottis epistaxis glue ear larynx laryngectomie M. Menière nystagmus otitis externa neusamandel verkleinen van de neusamandel verwijderen van de keelamandelen en het adenoïd ontsteking van de tonsillen grafiek waarop het resultaat van een gehooronderzoek wordt weergegeven oorsmeer strottenklepje neusbloeding ophoping van kleverige vloeistof in het middenoor strottenhoofd het verwijderen van het strottenhoofd aanvallen van draaiduizeligheid, oorsuizen en doofheid onwillekeurig heen en weer gaande beweging van de oogbol ontsteking van de gehoorgang 14 [De belangrijkste medische termen op een rijtje] 16 augustus 2016 otitis media otosclerose paracentese pharyngitis pharynx presbyacusis rhinitis schizis septum nasi sinusitis Sluder-operatie sputum tinnitus tonsillectomie tonsillitis trachea vertigo middenoorontsteking verstijving van de gewrichtjes van de gehoorbeentjes waardoor doofheid ontstaat het doorprikken van het trommelvlies keelontsteking keelholte ouderdomsdoofheid neusslijmvliesontsteking spleet (cheilo- (lip); gnato- (kaak); palato- (gehemelte) neustussenschot neusbijholte-ontsteking adenotonsillectomie slijm oorsuizen verwijderen van de keelamandelen ontsteking van de keelamandelen luchtpijp draaiduizeligheid Mannelijke geslachtsorganen balanitis circumcisie cryptorchisme ductus deferens ejaculatie epididymis erectie glans penis gynaecomastie hydrocèle orchitis phimosis preputium prostaat prostaathypertrofie retractiele testes scrotum semen seminoom smegma spermatozoa testikel (testis) testosteron torsio testis ontsteking onder de voorhuid besnijdenis ontbreken van een of beide testes in de balzak zaadleider zaadlozing bijbal stijf worden van de penis eikel borstontwikkeling bij mannen zakwaterbreuk, ophoping van vocht in het omhulsel van de teelbal ontsteking van de testis vernauwing van de voorhuid voorhuid voorstanderklier te sterk ontwikkelde prostaat terugtrekbare teelballen balzak mannelijk zaad gezwel vd testis (mv = testes) smeer (onder de voorhuid) zaadcellen zaadbal mannelijk geslachtshormoon draaiing van de testis Nieren en urinewegen albuminurie anurie creatinine cystitis cystoscopie het vóórkomen van eiwit in de urine (tijdelijk) opgeheven urine-afscheiding afbraakproduct van de stofwisseling blaasontsteking het bekijken van het inwendige van de blaas met een endoscoop 15 [De belangrijkste medische termen op een rijtje] 16 augustus 2016 diurese dysurie enuresis nocturna glomerulonefritis hematurie hemodialyse hydronefrose incontinentie katheteriseren mictie nefrose nefrolithiasis nierinsufficiëntie nycturie oligurie pollakisurie polyurie pyelitis pyelonefritis pyelum pyurie reflux ren retentie sediment strangurie uremie ureter urethra urethritis ureum urolithiasis het produceren van urine pijn bij plassen onvrijwillige nachtelijke urinelozing nierontsteking het vóórkomen van bloed in de urine kunstmatige zuivering van het bloed buiten de nieren om ‘waternier’ uitzetting nierbekken agv afvloedbelemmering onvermogen om urine op te houden het met een katheter laten afvloeien van urine uit de blaas urinelozing nierziekte gekenmerkt door eiwitverlies in de nier niersteenziekte onvoldoende werking van de nier 's nachts meer plassen dan overdag verminderde urineafscheiding per etmaal vaker plassen (niet meer urine) per etmaal toegenomen urinelozing nierbekkenontsteking ontsteking van het nierbekken en nierweefsel nierbekken pus in de urine terugvloeiing nier vasthouden van urine in de blaas onoplosbare bestanddelen van urine pijnlijke aandrang tot plassen het vóórkomen van te veel ureum in het bloed urineleider van de nieren naar de blaas urinebuis, van de blaas naar buiten ontsteking van de urethra stofwisselingsproduct in bloed en urine niersteenziekte Oogaandoeningen ablatio retinae accommoderen netvliesloslating aanpassen van de lenskromming om op verschillende afstanden scherp te kunnen zien amaurosis blindheid amblyopie lui oog astigmatisme onregelmatige brekingsafwijking van de ooglens blepharitis ontsteking van het ooglid cataract staar, ooglenstroebeling chalazion hard knobbeltje in ooglid a.g.v. verstopte talgklier conjunctivitis bindvliesontsteking cornea hoornvlies fundoscopie het met een oogspiegel bekijken van het netvlies glaucoom verhoogde oogboldruk hordeolum ‘strontje’, abces aan het ooglid hypermetroop (hypermetropie) verziend (verziendheid) iridocyclitis ontsteking van de iris iris regenboogvlies keratitis ontsteking vd cornea (hoornvlies) myoop (myopie) bijzien (bijziendheid) 16 [De belangrijkste medische termen op een rijtje] 16 augustus 2016 nystagmus presbyopie retina strabismus visus onwillekeurig heen en weer gaande beweging van de oogbol ouderdomsverziendheid netvlies scheelzien gezichtsvermogen Psychiatrie / Geriatrie anorexia autisme dementie depressie fobie hallucinatie M. Alzheimer manie obsessie suïcide tentamen suicidi gebrek aan eetlust ontwikkelingsstoornis waarbij de persoon in een eigen wereld leeft en geen of nauwelijks contact maakt geestelijke achteruitgang door vermindering van de hersenfunctie zwaar neerslachtige stemming ziekelijke angst niet werkelijkheidsgetrouwe waarneming vorm van dementie ontremming dwanggedachte zelfmoord zelfmoordpoging Spijsverteringsstelsel abdomen adipositas amylase anus praeternaturalis (AP) appendicitis ascites bilirubine cholelithiasis cirrose colon coloscopie colitis ulcerosa Crohn, ziekte van defecatie défense musculaire dehydratie diafragma diarree divertikel ductus choledochus duodenum dysenterie dysfagie dyspepsie emesis enzym enteritis buikholte vetzucht een enzym dat suikers splitst stoma, kunstmatige anus in de buikwand blindedarmontsteking ophoping van vocht in de buikholte galkleurstof galstenen verharding van de lever dikke darm inwendige inspectie van het colon met een endoscoop bepaalde chronische ontsteking van de dikke darm hardnekkige ontsteking in de darm ontlasting bij aanraking van de buikwand in een reflex aanspannen van de buikspieren bij buikvliesontsteking uitdroging middenrif buikloop, overvloedige en vloeibare ontlasting zakvormige uitstulping van de darmwand afvoergang van de gal twaalfvingerige darm darmontsteking met diarree en bloed slikstoornis verteringsstoornis braken stof die in het lichaam een chemische reactie versnelt darmontsteking 17 [De belangrijkste medische termen op een rijtje] 16 augustus 2016 faeces flatulentie gaster gastritis hematemesis hemorroïden hepar hepatitis hernia diafragmatica irritable bowel syndrom (IBS) icterus ileus intrinsic factor invaginatie koliek melaena nervus vagus obstipatie oesophagus pancreas paratyfus perforatie peristaltiek peritoneum poliep proctitis pylorus pyrosis rectaal toucher rectoscopie rectum reflux spastisch colon sfincter stenose ulcus duodeni ulcus ventriculi volvulus vomeren ontlasting winderigheid maag maagontsteking bloedbraken aambeien lever leverontsteking middenrifbreuk spastisch colon geelzucht darmafsluiting in de maag afgescheiden stof die de opname van vitamine B12 bevordert instulping aanval van krampende pijn gepaard gaande met bewegingsdrang zwarte teerachtige ontlasting ten gevolge van bloed zenuw van het onwillekeurige zenuwstelsel verstopping vd ontlasting slokdarm alvleesklier infectieziekte veroorzaakt door Salmonella-bacteriën gat in de wand darmbewegingen buikvlies gesteeld gezwel ontsteking van de endeldarm maaguitgang naar het duodenum zuurbanden onderzoek met een vinger in de endeldarm inwendig rectumonderzoek met een endoscoop endeldarm terugvloeiing krampen van de dikke darm sluitspier vernauwing zweer aan de twaalfvingerige darm maagzweer darmkronkel, waardoor de darm wordt afgesloten braken Verloskunde abortus abortus provocatus à terme conceptie corpus luteum curettage eclampsie embryo episiotomie fluxus foetus forceps miskraam kunstmatig opgewekte miskraam op tijd geboren / datum waarop de geboorte verwacht wordt bevruchting geel lichaam, ontstaat in het ovarium na het uitspringen van de eicel het wegkrabben van slijmvlies uit de baarmoeder kraamstuipen ongeboren vrucht (t/m 12e zwangerschapsweek) inknippen van de vagina ter voorkoming van inscheuring vh perineum te sterke bloeding bij een bevalling het zich in de baarmoeder ontwikkelende kind (vanaf 13e zwangerschapsweek) verlostang 18 [De belangrijkste medische termen op een rijtje] 16 augustus 2016 forcipale extractie gemelli gonadotrofine (HCG) graviditeit humaan chorion gonadotrofine hyperemesis gravidarum infertiliteit intra uterine device (IUD) lactatie laparoscopie lochia vaginale mastitis meconium ovulatie partus partus prematurus placenta placenta praevia puerperium sectio caesarea solutio placentae striae toxicose vacuümextractie tangverlossing tweelingen door de placenta geproduceerd hormoon zwangerschap (HCG) door de placenta geproduceerd hormoon overmatig zwangerschapsbraken onvruchtbaarheid spiraaltje melkproductie inwendige beoordeling van de met lucht opgeblazen buikholte via een door de buikwand ingebrachte buis afscheiding tijdens het kraambed borstontsteking eerste ontlasting van een pasgeborene eisprong bevalling vroeggeboorte moederkoek, nageboorte moederkoek die voor de baarmoedermond ligt kraambed keizersnede loslating van de placenta striem, litteken op de huid door te snelle uitzetting zwangerschapsvergiftiging het sneller laten verlopen van de bevalling door middel van een zuignap Vrouwelijk geslachtsorganen adnex amenorroe cervix climacterium conisatie corpus uteri corpus luteum curettage dysmenorroe endometriose endometrium fertiliteit fluor vaginalis hirsutisme hymen labia majora labia minora mammacarcinoom menarche menopauze menorragie metrorragie myoom ovarium ovulatie portio eierstok met bijbehorende eileider achterwege blijven van de menstruatie baarmoederhals de overgang kegelvormige uitsnijding van de baarmoederhals baarmoederlichaam geel lichaam wegschrapen van het baarmoederslijmvlies pijnlijke menstruatie aanwezigheid van endometrium op abnormale plaatsen baarmoederslijmvlies vruchtbaarheid witte vloed overmatige haargroei bij vrouwen maagdenvlies buitenste schaamlippen binnenste schaamlippen borstkanker eerste menstruatie laatste menstruatie overvloedig bloedverlies tijdens regelmatige cyclus overvloedig, onregelmatig bloedverlies vleesboom eierstok eisprong baarmoedermond 19 [De belangrijkste medische termen op een rijtje] 16 augustus 2016 prolaps speculum tuba uterus vagina virilisatie vulva verzakking eendenbek, instrument voor gynaecologisch onderzoek eileider baarmoeder schede vermannelijking uitwendig geslachtsorgaan van de vrouw Zenuwstelsel afasie CVA commotio cerebri contusio cerebri encephalitis epilepsie hemiparese hemiplegie HNP insult ischialgie meningitis paralyse parese paresthesie rigor spina bifida TIA tremor onvermogen om je uit te drukken (spraak, schrift, gebaar) of onvermogen te begrijpen = Cerebraal Vasculair Accident: hersenbloeding, herseninfarct hersenschudding hersenkneuzing hersenontsteking vallende ziekte halfzijdig krachtsverlies halfzijdige verlamming = Hernia Nuclei Pulposi = breuk in tussenwervelschijf waardoor druk op achterwortel toeval pijn in de loop vd N. Ischiadicus hersenvliesontsteking verlamming krachtsverlies stoornis in gevoelswaarneming stijfheid open rug(getje) = Transient Ischaemic Attack: voorbijgaande vernauwing of verstopping ve bloedvat beven 20
