170215 (rev) Verkiezingsprogramma’s kernwoorden selectie Michel van Hulten, 15 februari 2017 De zestien politieke partijen die in alle twintig kieskringen zullen deelnemen (Lijsten 1 t/m 16) Ontbrekende partijpolitieke belangstelling voor corruptie? Kernwoorden Hebben politieke partijen belangstelling voor het sociaal-economische verschijnsel dat wij meestal aanduiden met het woord ‘corruptie’, en met de tegenhanger hiervan ‘integriteit’, voorzover die belangstelling zou kunnen blijken uit de tekst van hun Verkiezingsprogramma 2017-2021? Neen, die belangstelling hebben ze niet, althans die woorden komen nauwelijks voor. Vluchten ze in hun verkiezingsprogramma’s weg van het gebruik van het woord ‘corruptie’ door te kiezen voor het gebruik van het woord ‘fraude’ (wat overigens dagelijks toch al veel gebeurt)? Zelfs dat doen ze niet! Het meest opmerkelijke resultaat van het doorkammen van zestien verkiezingsprogramma’s is immers dat die twee woorden (en daarmee ook het verschijnsel) ‘corruptie en integriteit’ nauwelijks voorkomen in hun dikwijls toch nogal stevige boekwerken. Ook al lezen hun kiezers dagelijks in de krant over corruptie, en horen en zien die ook dagelijks het onderwerp voorbijkomen in de uitzendingen via radio en TV. Maar ja, dan gaat het toch vooral over corruptie in het buitenland, minder in Nederland. Hebben de politieke partijen oog voor het verschijnsel dat corruptie in de vorm van ‘omkoping’ (= het betalen van een omkoopsom, ‘smeergeld’ - ‘onder de tafel betalen’, ‘betalen met een bruin envelopje’) slechts een deel van de totale corruptie bestrijkt, en dat vooral in rijkere en goed-georganiseerde landen zoals Nederland het veeleer gaat bij corruptie om ‘belangenverstrengeling’ = het verkopen van macht en invloed? Alleen het Forum voor Democratie kent dat begrip en woord in zijn verkiezingsprogramma en vindt dat het samen met: [citaat] ‘vriendjespolitiek en een overheid die partijdig is’ moet worden tegengegaan’. Drie keer (VVD, PvdA en 50PLUS) komt het woord ‘oplichting’ voorbij (een wat oubollig woord, eigenlijk bedoeld voor een wat ander verschijnsel). Dat is in het onderzoek toch ook meegenomen. Als al sprake mocht zijn van belangstelling voor corruptie in al zijn vormen, blijkt dat dan ook uit aandacht voor ‘ethiek’, voor ethisch politiek handelen? Medische ethiek? Ja? Ook bedrijfsethiek? Maatschappelijk verantwoord handelen? Af en toe wordt het genoemd. Ethiek van en in de financiële markten? Van de banken? In Nederland en in het buitenland? Voor ‘ethiek’ en ‘ethisch’: kijk onder VVD, ChristenUnie en SGP. ‘Fraude’ komt heel wat meer voor. Bij de VVD, CDA, Forum voor Democratie en VNL gaat het dan om uitkeringsfraude! Bij de PvdA om geknoei met geld maar toch ook om uitkeringsfraude. Bij de SP staat fraude in een rijtje tussen cybercrime en milieudelicten, en bij D66 wordt fraude in een zucht door benoemd als ‘fraude en CO2-emissiehandel’. Ieder heeft zo zijn eigen fraude. Ik heb voorzover mogelijk de verkiezingsprogramma’s van de politieke partijen op de zeven hiervoor rood-cursief aangegeven woorden uitgekamd. Hierna is opgenomen (1) waar in de programma’s en (2) in welke context deze woorden voorkomen. De woorden zijn opgezocht via een zoeker. Maar alle programma’s zijn er ook op nagelezen, wat de extra mogelijkheid gaf ook bij ontbreken van deze kernwoorden toch op het gebruik van andere woorden en zinnen de aandacht te vestigen (hierna blauw gemarkeerd) waaruit zou kunnen blijken dat de gezochte interesse er wel is maar zich op een andere wijze uit dan via de door mij gekozen ‘kernwoorden’. Een betrekkelijk veel gebruikt woord is ‘een gelijk speelveld’ / ‘level playing field’ (VVD, D66, CU, SGP, Ondernemerspartij), ‘Klokkenluiders’ komt alleen langs in het SP-programma. Waar mogelijk wordt de pagina aangegeven waar een woord of zin is te vinden. Dat bleek niet vanuit alle verkiezingsprogramma’s mogelijk door de gekozen opmaak op het scherm. Ik handhaafde dan dichtsbijzijnde koppen van hoofdstukken of paragraaftitels om die woorden of zinnen gemakkelijker te kunnen terug vinden. Geen andere partij maakte het mij gemakkelijker dan de SGP die niet alleen een inhoudsopgave opnam (dat deden enkele andere partijen ook) maar ook een trefwoordenindex van vijf bladzijden. Ook is het de SGP die als enige uitdrukkelijk aandacht besteedt aan ‘integriteit van politici en bestuurders’ (p. 34). DENK duidt ongeveer hetzelfde aan met ‘kwaliteit van bestuur’. Tijdsgebrek is er de oorzaak van dat ik in de volgende tekst alleen aandacht besteed aan de Verkiezingsprogramma’s van de politieke partijen die in 2017 deelnemen aan de Tweede Kamerverkiezingen in alle kiesdistricten. Lijst 17 tot en met 28 komen er dus slecht vanaf. Dat betreur ik, maar ik vrees dat het totaalbeeld dat ‘de 16’ uitstralen, niet ingrijpend zal veranderen als ook hun bijdragen aan deze verkiezingen alsnog zouden worden meegenomen in deze analyse. Wat is dan dat totaalbeeld? Merkwaardig weinig aandacht voor een verschijnsel dat veel aandacht krijgt in de media. Een verschijnsel ook dat dicht op de huid zit van de politiek en van politici en dan altijd in negatieve zin. Zie de ‘Politieke Integriteitsindex’ die juist dezer dagen zijn 5e editie sinds 2013 beleeft (in Vrij Nederland het nummer van maart 2017 dat al op 23 februari uitkomt) en die goed gedocumenteerd op een rijtje zet wat er aan corrupt veroordeeld gedrag ook de laatste 12 maanden weer bij ons is voorbijgekomen. Een verschijnsel dat veel onvrede oproept onder burgers van het land die nu moeten gaan stemmen. Een verschijnsel dat ons per jaar een kleine tien miljard euro zou kosten (volgens de Nederlandse corruptie-waakhond Transparency International). En toch niet opgevallen bij de schrijvers van al die verkiezingsprogramma’s en bij hun politieke bovenbazen. Mag je nog verwachten dat er straks in het beleid wel aandacht voor zal zijn als in deze kringen het nu nog geen indruk heeft gemaakt? De prioriteit voor corruptiebestrijding bij de Nederlandse politieke partijen is kennelijk erg laag. Vergelijk dat eens met Roemenië waar zojuist 600.000 mensen de straat opgingen om de regering te dwingen serieus werk te gaan maken van corruptiebestrijding. Vergelijk het ook met Frankrijk waar een President’s kandidaat uit de politiek weggepoetst lijkt te gaan worden wegens zijn corrupte gedrag in aanstellen en betalen van zijn echtgenote in zijn politiek leven. Wij hebben dan nog een lange weg te gaan. ----------------------------------------------------------------------------------------------------- Lijst 1: VVD https://vvd.nl/content/uploads/2016/11/vvd_verkiezingsprogramma_pages.pdf Zeker Nederland, verkiezingsprogramma 2017-2021 100 pp. De inhoudsopgave van het VVD-Verkiezingsprogramma vermeldt éénmaal een van de zeven woorden die ik gekozen heb als kernwoorden voor het criminaliteitsveld dat ik nu probeer te duiden, te weten: ‘ethiek’, ‘integriteit’, ‘corruptie’, ‘belangenverstrengeling’, ‘omkoping’, ‘oplichting’, ‘fraude’. (Fraude is een heel breed begrip, het dekt zeer veel criminaliteit af.) In het ‘Veiligheid’-hoofdstuk, het eerste hoofdstuk in het VVD-programma, worden ter nadere specificering van ‘criminaliteit’ met name genoemd overvallen, straatroven, woninginbraken, sexuele misdrijven, synthetische drugs, hennepteelt, criminele motorbendes, criminele netwerken, gevolgd door nog meer gelijksoortige specificaties in de hoofdstukken Veiligheid en Justitie. Het zijn traditionele bedreigingen van onze veiligheid. De boeven zijn zichtbaar, identificeerbaar. De slachtoffers ook. Bij corruptie denken beide partijen te profiteren, er lijkt geen slachtoffer te zijn. Win-win? Op p.13 komt de VVD dicht bij de door mij gekozen ‘kernwoorden’ met de tekst: ‘financiële en gecompliceerde misdaad effectief kan worden bestreden’. p. 16: ‘Fraude en corruptie komen overal voor. De overheid lijdt schade door misbruik van overheidsvoorzieningen, maar ook ondernemers en consumenten worden benadeeld door fraude, corruptie en oplichting. Fraude en corruptie zijn gewoon fout en moeten integraal hard worden aangepakt.’ p. 36, ‘Fraude met uitkeringen pakken we aan. Want uitkeringen zijn voor mensen bij wie het tegenzit en die het echt nodig hebben. Onze sociale voorzieningen worden door ons allemaal betaald. Misbruik van uitkeringen, zoals bijstandsfraude, is dan ook simpelweg diefstal. Daarom willen wij dat de uitkering van mensen die frauderen, of niet meewerken om weer aan het werk te komen, voor een aantal maanden komt te vervallen. Ook mensen die fraude met uitkeringen mogelijk maken, moeten financieel worden aangepakt.’ p. 43 ‘Naast handelsverdragen staat Nederland ook bekend om onze uitgebreide en stabiele belastingverdragen met andere landen. Het uitgebreide Nederlandse verdragennetwerk biedt zekerheid en voorkomt dat ondernemers in meerdere landen dubbel belasting betalen over inkomen, vermogen of winst. Dit vormt een belangrijke basis voor ons goede vestigingsklimaat en dat willen wij ook zo houden. [ ... ]’ ‘Belastingontduiking en -fraude moeten internationaal worden aangepakt. Het kan alleen effectief worden bestreden als alle geïndustrialiseerde landen meedoen met de gekozen aanpak. Het is dus belangrijk dat Nederland actief blijft samenwerken met andere landen, bijvoorbeeld door informatie en belastinggegevens uit te wisselen. Maatregelen die de transparantie van bv’s en andere vennootschappen bevorderen, willen we voortzetten. We helpen ook ontwikkelingslanden in de strijd tegen belastingontduiking. Belastingopbrengsten als gevolg van de aanpak van belastingontduiking en -ontwijking, moeten ingezet worden voor de verlaging van de vennootschapsbelasting. Zo kan het Nederlandse fiscale vestigingsklimaat verder verbeteren.’ p. 46 ‘De overheid kan bovendien meer werken vanuit vertrouwen. Overheidstoezicht kan nodig zijn om bijvoorbeeld de veiligheid en gezondheid van iedereen te kunnen beschermen. Dit toezicht kan echter wel op basis van vertrouwen plaatsvinden. Als een ondernemer controles en inspecties goed doorstaat, kunnen deze worden verminderd. Wij willen dat de inspecties waar mogelijk door één instantie op één moment worden uitgevoerd.’ Langdurige zorg en ondersteuning p. 66 ‘Om het persoonsgebonden budget ook in de toekomst toegankelijk te houden, moet fraude worden aangepakt. Bijvoorbeeld door fraudeurs hoge boetes op te leggen of een openbare zwarte lijst van malafide tussenpersonen op te stellen. Anders kunnen houders van een persoonsgebonden budget er niet achter komen welke tussenpersonen malafide zijn en welke niet. Fraude is diefstal. Door fraude is de kans groot dat mensen, die het pgb echt nodig hebben, het juist verliezen.’ p.68/69 ‘Medische ethiek De gezondheidszorg is voortdurend in ontwikkeling. Ziekten waaraan iemand vroeger nog overleed, zijn inmiddels te genezen. Of je kunt er langer mee doorleven. Innovatie en technologische ontwikkelingen kunnen voor iedereen inzichtelijk maken of je drager bent van een erfelijke ziekte of kans hebt op hart- en vaatziekten. Dit kan bijdragen aan een prettig leven. Tegelijkertijd roept het ook de vraag op of we alles wat kan ook moeten doen. Wat ons betreft staat jouw vrijheid voorop, zodat jij je eigen keuzes kunt maken. Die vrijheid stopt waar een ander mens schade wordt aangedaan. Vanuit die overtuiging moet elke keer weer de afweging worden gemaakt: wat staan we in Nederland toe en wat niet?’ p. 71 ‘Voor dopingzondaars en matchfixing is geen plek in onze sport. Met hun oneerlijke gedrag verpest een kleine groep mensen onze mooie sporten voor iedereen. Dat willen we niet accepteren. Daarom worden betrapte sporters in ieder geval tijdelijk geschorst, zodat zij hun sport niet meer kunnen beoefenen. Dat geldt ook voor bestuurders en anderen die zich schuldig hebben gemaakt aan matchfixing. Wij willen dat zij tijdens hun schorsing geen andere baan in de sportwereld kunnen krijgen.’ p. 80 Landbouw, tuinbouw en Visserij - ‘een gelijk speelveld’ p.86 Energie - ‘level playing field’ p. 95 ‘Openbaar bestuur en koninkrijksrelaties Zodra bewezen is dat (één van de) leden van het openbaar bestuur tijdens de periode van hun actieve functie-uitoefening de wet hebben overtreden (zoals bijvoorbeeld door het plegen van fraude), vinden wij dat deze bestuurders na ontslag uit hun functie niet meer in aanmerking mogen komen voor wachtgeld. Zij dienen dan ook eventueel ontvangen wachtgeld terug te betalen aan hun werkgever.’ p. 99 Belastingen ‘belastingsysteem minder fraudegevoelig’ --------------------------------------------------------------------------------------------------------- Lijst 2: Partij van de Arbeid https://www.pvda.nl/verkiezingen/verkiezingsprogramma/ Een verbonden samenleving - Verkiezingsprogramma 2017 66 pagina’s p. 19 2.3 Kinderen in de asielprocedure ‘misbruik zoals het achterhouden van paspoorten of plegen van identiteitsfraude niet mag lonen en criminaliteit hard moeten worden aangepakt.’ p. 22 3.5 Justitie en rechtstaat: doelgericht en toegankelijk [ ... } ‘behouden alle rechtbanklocaties die er nu zijn. De kleine maar veelvoorkomende criminaliteit als internetoplichting mag niet worden vergeten. Het ondermijnt het ..’ p. 26 4.4 Deeleconomie ‘Van bedrijven verwachten we dat ze oplichting en misleiding via hun platforms tegengaan. En ook voor deze bedrijven geldt gewoon de wet. Bij excessen scherpen we de wet aan. Houden ze zich daar niet aan dan volgen er boetes en ultimo een verbod.’ p. 37 5.10.2 Fair share vermogen en winst: ‘Wij willen structureel 30 miljoen euro extra vrijmaken voor het gericht opsporen en oprollen van belastingontwijkingsconstructies, witwaspraktijken en fraude. Witteboordfraude moet veel actiever worden bestreden, o.a. door hogere straffen. De schade hiervan is gigantisch en het vergroot de ongelijkheid.’ p.38 5.10.4 Dienstbaarder: ‘Fraude met toeslagen en uitkeringen moet worden bestreden, maar de overheid moet billijk zijn.’ p. 62 10.2 Sterk en rechtvaardig Europa [ ... ] ‘Deze moet hand in hand gaan met maatregelen om de economie te versterken en de corruptie en belastingontwijking te bestrijden.’ ------------------------------------------------------------------------------- Lijst 3: PVV (Partij voor de Vrijheid) https://www.pvv.nl/images/Conceptverkiezingsprogrammma.pdf https://www.pvv.nl/index.php/visie.html CONCEPT - VERKIEZINGSPROGRAMMA PVV 2017 – 2021 Nederland weer van ons 1 pagina. Geen woord over corruptie, enzovoorts. Na dit concept (https://www.pvv.nl/visie.html) is geen finale tekst meer gevonden op het internet. ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Lijst 4: SP (Socialistische Partij) Pak de macht, PROGRAMMA VOOR EEN SOCIAAL NEDERLAND VOOR DE VERKIEZINGEN VAN 15 MAART 2017 https://www.sp.nl/sites/default/files/pak_de_macht.pdf 60 pagina’s p. 6 ‘Met uw steun 3. Laten we multinationals voortaan gewoon belasting betalen, [ ... ]’ p. 9 ‘Minder markt en meer democratie 8 Bestuurders en toezichthouders van bedrijven en organisaties die publieke diensten uitvoeren, worden hoofdelijk aansprakelijk bij corruptie of ernstig falen. Graaiers in de publieke sector pakken we hard aan.’ ‘10 Het nieuwe ‘Huis voor klokkenluiders’ krijgt een speciaal fonds voor klokkenluiders die in het verleden misstanden hebben gemeld, maar van wie de misstanden nog niet zijn onderzocht.’ p. 12 ‘15 Politici en bestuurders krijgen dezelfde sociale rechten en plichten als alle andere mensen en verliezen hun riante wachtgeldregeling. De vergoedingen voor politici, politieke fracties en partijen gaan omlaag. Ook de maximale norm voor wat bestuurders in de publieke sector mogen verdienen gaat omlaag. Politieke partijen of bewegingen moeten hun financiën openbaar maken en er komt een verbod op sponsoring door bedrijven en financiering vanuit het buitenland.’ p. 13 ‘6 Het salaris van bestuurders in de zorg mag nooit hoger zijn dan het salaris van een minister. De minister krijgt de bevoegdheid om bestuurders en toezichthouders in de zorg te ontslaan als er sprake is van wanbeleid. In dat geval krijgen zij ook geen vertrekpremie.’ p. 13 ‘Ter verbetering van het voorschrijfgedrag van artsen wordt geneesmiddelenreclame gericht op individuele artsen niet meer toegestaan.’ p. 17 ‘Ook grote bedrijven en multinationals gaan voortaan hun eerlijke deel in de belastingen betalen. Ontduiking van de belastingen pakken we aan, waaronder ook de speciale belastingafspraken met multinationals (tax rulings). Daarmee zorgen we ervoor dat iedereen een eerlijke bijdrage gaat leveren aan onze samenleving. We sluiten geen nieuwe belastingverdragen met belastingparadijzen en zeggen bestaande verdragen met belastingparadijzen op. We stoppen direct met Nederland als belastingparadijs.’ p. 27 ‘5 Criminele winsten horen niet in handen van criminelen te blijven. We investeren in meer financieel rechercheurs, zodat we criminelen daar kunnen treffen waar het pijn doet: in hun portemonnee.’ p. 31 ‘Toegankelijk recht zonder klassenjustitie 2 Er komt meer capaciteit bij de politie en het Openbaar Ministerie (OM) om aangiften in behandeling te nemen en onderzoeken af te ronden. Voor ingewikkelde zaken, zoals kinderporno, cybercrime, fraude, milieudelicten, mensenhandel en zedendelicten, krijgen politie, OM en rechters meer mensen.’ ‘8 Sport moet integer zijn. Fraude, corruptie, doping, matchfixing en agressie in de sport zullen daarom krachtig worden bestreden.’ ‘12 Fraudeurs hebben nog te vaak vrij spel. Fraude kost de maatschappij elk jaar ongeveer acht miljard euro. Daarom komt er een Nationale Fraudeautoriteit, om gecoördineerd fraude aan te pakken, maar vooral ook om fraude te voorkomen. We willen niet dat er schikkingen worden getroffen, maar dat fraudeurs worden gestraft. p.53 ‘Geen Brusselse dwang, maar samenwerken in Europa 6 We dringen de invloed van de grote hoeveelheid lobbyisten in Brussel terug. Daarmee beperken we ook de macht van de financiële sector. [ ... ]’ ‘7 Er is een ingrijpende regulering van de financiële markten nodig, als voorwaarde om de economie in de Europese landen stabiel te maken. In de financiële wereld moet fraude worden bestreden en speculatie aan banden worden gelegd.’ ‘8 Belastingontwijking door multinationals en brievenbusondernemingen worden aangepakt, door verplichtende afspraken tussen landen in Europa.’ p.58 ‘12 Belastingontwijking pakken we aan, in de eerste plaats de massale ontwijking via Nederland. Op deze manier voorkomen we dat niet alleen Nederland maar ook arme landen miljarden aan belastinginkomsten mislopen.’ ---------------------------------------------------------------------------------------------------- Lijst 5: CDA Verkiezingsprogramma 2017-2021 - Keuzes voor een beter Nederland. https://d2vry01uvf8h31.cloudfront.net/CDA/Documenten/201 7/TK2017/Verkiezingsprogramma/CDAverkiezingsprogramm a%5B2017-2021%5D.pdf 104 pagina’s [Van de gekozen 7 kernwoorden komt alleen het woord ‘fraude’ ook voor in de tekst van het CDA Verkiezingsprogramma. Mede daarom zijn toch enkele vindplaatsen van andere woorden aangemerkt omdat vermoedelijk het CDA wel ongeveer bedoeld te zeggen wat in een van andere kernwoorden zou hebben kunnen zijn begrepen. MvH] p. 9 ‘roekeloze bankiers, sjoemelende multinationals of graaiende bestuurders, die het eigenbelang boven het algemeen belang stelden. Of bij politici die bewust te grote beloftes doen om vier jaar later doodleuk sorry te zeggen.’ p. 15 ‘Het idee dat als iedereen maar het beste voor zichzelf kiest en doet wat hij zelf wil, we daar allemaal beter van worden, blijkt niet waar. Het leidt alleen tot egoïsme, isolatie en het recht van de sterkste.’ p. 80 ‘We spreken ondernemers, bankiers en consumenten aan op hun wezenlijke bijdrage die zij aan de samenleving leveren; in goede arbeidsverhoudingen, in deugdelijke producten en eerlijk zaken doen.’ 5.2.6 Korte metten met fraude ‘Jaarlijks vinden er in Nederland tienduizenden gevallen van uitkeringsfraude plaats. Dat is onverteerbaar voor alle mensen die zich wel aan de regels houden en zij die met de premies de uitkeringen bij elkaar sparen. Fraude is diefstal van de gemeenschap. Wij willen dat er meer capaciteit wordt vrijgemaakt voor het opsporen en vervolgen van profiteurs en fraudeurs. Dat kan bovendien helpen om het onderscheid tussen fraude en administratieve fouten bij uitkeringsgerechtigden te kunnen vaststellen. Bij werkelijke fraude dient wat ons betreft ook vaker strafrechtelijke vervolging plaats te vinden.’ p. 98 5.5.6 Belastingontwijking en fraude tegengaan ‘In een eerlijke economie draagt iedereen zijn steentje bij via de belastingen. Dat vraagt ook dat we stevig optreden tegen bedrijven en multinationals die met slimme constructies belasting ontwijken of ontduiken.’ [ ... ] p. 98 ‘In Nederland kunnen we strenger zijn bij het misbruik van het eigen netwerk van belastingverdragen. We pakken lege brievenbusfirma’s aan en verscherpen de controles door de Belastingdienst en het toezicht door de Nederlandsche Bank. Waar nodig scherpen we de regels aan om misbruik tegen te gaan. Ook kleinere vormen van belastingontduiking door burgers en bedrijven kosten de staat jaarlijks vele miljarden aan inkomsten. Dergelijke praktijken zijn bovendien funest voor de belastingmoraal van al die burgers en ondernemers die wel ieder jaar netjes en eerlijk hun belastingformulier invullen. De aanpak van fraude, witwassen en stelselmatige ontduiking van belastingen vraagt om slimme opsporings methoden, meer internationale samenwerking en een scherper toezicht op de zogeheten trustkantoren.’ --------------------------------------------------------------------------------------------------------- Lijst 6: Democraten 66 (D66) Verkiezingsprogramma 2017-2021 Samen Sterker – Kansen voor Iedereen https://verkiezingsprogramma.d66.nl/ ± 140 pagina’s, (geen paginering op het internet, moeilijk aan te geven waar citaten precies staan in het origineel). 2. Schone groei, nieuwe welvaart [ ... ] Optreden tegen milieucriminaliteit ‘[ ... ] De Europese Unie moet lessen trekken uit milieuschandalen, ... sjoemelsoftware in dieselauto’s en fraude met CO2-emissiehandel. De Europese Commissie moet meer handhavingsbevoegdheden krijgen voor Europese milieuregels en boetes op het overtreden van milieuregels moeten overal in Europa even streng zijn.’ 3. Meer werk - bereikbaar voor iedereen ‘Gelijker speelveld voor werknemers en zelfstandigen’ Eerlijke handel en belastingen ‘Oneerlijke belastingpraktijken bestrijden we en we stimuleren eerlijke handel, onder andere door handelsverdragen te sluiten waarmee we onze hoge eisen tot wereldwijde standaarden maken.’ ‘De beste kans op ontwikkeling bieden wij door mensen de kans te geven handel te drijven en door oneerlijke belastingpraktijken tegen te gaan. [ ... ] Met OESO-partners en in de EU werken wij samen aan betere regels om belastingontwijking en -ontduiking tegen te gaan. Wij hechten aan de aantrekkelijkheid van Nederland als vestigingsland, mits deze aantrekkelijkheid niet fiscaal gedreven is, maar gebaseerd op onze vele belastingverdragen en een Belastingdienst die goed samenwerkt. [... ] D66 verlangt een actieve bijdrage van Nederland aan een rechtvaardig internationaal belastingsysteem. We moeten vooroplopen in de strijd tegen belastingontwijking door een minimumtarief voor de vennootschapsbelasting in te voeren op Europees niveau, meer en efficiënter informatie tussen belastingdiensten uit te wisselen en strengere vestigingscriteria te hanteren voor bedrijven die lege brievenbusmaatschappijen willen oprichten met als doel belasting te omzeilen. Ook willen we een zwarte lijst voor belastingparadijzen, waaraan we sancties verbinden. D66 is voorstander van publieke transparantie van bedrijven over omzet, winst en belastingafdracht per land.’ 14. Sterke en moderne democratische rechtsstaat ‘En gebrek aan integriteit, of zelfs corruptie, zijn niet alleen schadelijk als incident, maar schaden het vertrouwen in de hele rechtsstaat.’ ‘Pakkans verhogen om criminaliteit te verminderen - Daarom wil D66 investeren in effectievere opsporing, bijvoorbeeld door betere informatie-uitwisseling tussen wijkagenten en rechercheurs en tussen overheidsinstanties, door het opleiden van gespecialiseerde rechercheurs die minstens net zo goed zijn als hackers en fraudeurs en door bredere terugkoppeling op hun functioneren.’ Een betrouwbare overheid ‘Nederland snakt naar publiek leiderschap. De overheid moet duidelijk zijn over wat zij doet en niet doet. Wanneer stelt en handhaaft de overheid enkel kaders, wanneer jaagt zij ontwikkelingen aan en wanneer neemt zij zelf de uitvoering ter hand. Politici moeten aanspreekbaar en afrekenbaar zijn. Een jaarlijkse Verantwoordingsdag draagt daar aan bij. Bij een betrouwbare overheid staat ook integriteit hoog in het vaandel.’ ---------------------------------------------------------------------------------------------------------- Lijst 7: ChristenUnie Hoopvol Realistisch Voorstellen voor een samenleving met toekomst https://www.christenunie.nl/l/library/download/1047759 108 pagina’s [De inhoudsopgave meldt vier thema’s die opvallen: medische ethiek, eerlijk belonen, eerlijk werk, en maatschappelijk verantwoord ondernemerschap] p. 4 ‘We leven in een van de gelukkigste, veiligste, minst corrupte, meest welvarende en best georganiseerde landen van de wereld.’ ‘Een ingewikkeld en oneerlijk belastingstelsel. Grote bedrijven en rijken die belasting ontwijken terwijl de gewone burger de verzorgingsstaat ziet afbrokkelen.’ p. 19 ‘Belastingontwijking, -ontduiking en fraude effectief bestrijden. Geen extra belastingvoordelen voor buitenlandse bedrijven. [ ... ] Alle vormen van belastingontduiking en fraude worden hard aangepakt. Nederland spant zich in om te voorkomen dat multinationale bedrijven belastingbetaling ontwijken of ontduiken.’ p.50 Medische ethiek ‘De ethiek van de zorg raakt aan veel levensvragen. Moet iemand met vergevorderde dementie die een heup breekt nog een nieuwe heup krijgen? Wat mag een gewonnen levensjaar kosten? Hoe verhouden preventiebeleid van de overheid en eigen verantwoordelijkheid van mensen zich tot elkaar? Mag iedereen die dat wil een kind krijgen, ook als meerdere keren een kind vanwege falend ouderschap uit huis geplaatst is? Bij deze en andere ingewikkelde vragen willen we de volgende principes altijd meewegen: wordt iemand beter van de behandeling, of wordt iemand beter van nietbehandelen? zijn de kosten voor de behandeling eerlijk tegenover andere mensen die nu en in de toekomst ook een (dure) behandeling nodig hebben? wat wil iemand zelf en waar is iemand zelf voor verantwoordelijk?’ p. 56 ‘Bovendien gaat zwart werk niet in de laatste plaats gepaard met uitbuiting. Wij stellen voor het vouchersysteem van de ‘witte werkster’ uit België ook in Nederland toe te passen. Solidariteit komt van twee kanten. Wie misbruik maakt van voorzieningen, wie fraudeert of niet wil werken als dat wel kan, mag worden uitgesloten van uitkeringsrechten. Fraudewetgeving moet wel menselijk blijven: wie een foutje maakt op een formulier is niet meteen een fraudeur.’ p. 65 Maatschappelijk verantwoord ondernemerschap ‘Bedrijven die verantwoord ondernemen hebben oog voor het belang van de samenleving op korte en lange termijn en voor rechtvaardige verhoudingen wereldwijd. De ChristenUnie wil een gelijk speelveld voor verantwoorde producten. Voor consumenten moet duidelijk zijn hoe producten tot stand zijn gekomen, zodat zij een verantwoorde keus kunnen maken.’ p. 66 ‘De normen voor ethisch verantwoord leven beperken zich niet tot ons privéleven, maar strekken zich uit over ons leven als burger, consument, werknemer en ondernemer.’ p. 67 ‘Banken hebben een belangrijke maatschappelijke functie en dienen dus bij uitstek maatschappelijk verantwoord te ondernemen en het belang van hun klanten voorop te zetten.’ p. 101/102 ‘Belasting hoort te worden betaald waar winst en inkomen worden verkregen. De ChristenUnie wil dat Nederland meer doet om belastingontwijking tegen te gaan, ook in eigen land. Bedrijven moeten openbaar maken waar zij belasting betalen.’ ----------------------------------------------------------------------------------------------------- Lijst 8: GROENLINKS TIJD VOOR VERANDERING VERKIEZINGSPROGRAMMA GROENLINKS 2017 – 2021 https://groenlinks.nl/sites/groenlinks.nl/files/Verkiezingsprogr amma-GroenLinks-2017-2021.pdf 77 pagina’s (geen van de kernwoorden komt voor in het GL-verkiezingsprogramma) p. 2 eerlijke belastingen, p.17 We stoppen belastingontwijking en saneren de financiële sector p.62 7. ONZE DEMOCRATIE We willen niet geregeerd worden door lobbyisten, bureaucraten en politieke achterkamertjes. p.74 Belastingontduiking en -ontwijking ten koste van ontwikkelingslanden worden aangepakt en deze landen krijgen daar een stem in. --------------------------------------------------------------------------------- Lijst 9: Staatkundig Gereformeerde Partij (SGP) STEM VOOR HET LEVEN Verkiezingsprogramma 2017-2021 170215, VP SGP Verkiezingsprogramma 2017-2021.pdf 90 pagina’s Inhoudsopgave 6. Rechtspositie en integriteit 34 20. Financiën 73 Belastingontduiking 74 p. 19 [klokkenluiders? MvH] ‘Patiënten krijgen meer inzicht in hun zorgrekening. Als zij fouten ontdekken in hun zorgrekening verdienen zij een bonus van hun zorgverzekeraar, bijvoorbeeld door een korting op hun eigen risico.’ p. 22 ‘Goede zorg vraagt om gezonde machtsverhoudingen en goede relaties, zowel binnen zorgorganisaties zelf, als in contact met bijvoorbeeld verzekeraars en de inspectie.’ [ ... ] ‘De inspectie en verzekeraars dienen intensiever informatie uit te wisselen over zorgaanbieders waar een luchtje aan zit. Die kunnen dan beter worden aangepakt.’ De beheersing van zorguitgaven ‘Om de prijs van dure geneesmiddelen te drukken, stelt de SGP een verandering van het systeem voor. Hierin neemt de industrie maatschappelijke verantwoordelijkheid door transparanter te zijn over kostenopbouw en het hanteren van verantwoorde winstmarges.’ p. 34 6. Rechtspositie en integriteit ‘De integriteit van politici en bestuurders moet ‘voorwerp zijn van aanhoudende zorg’ op alle niveaus. Zij hebben een duidelijke voorbeeldfunctie. Beseft moet worden dat integriteit meer gebaat is bij moreel leiderschap dan bij regels tot ver achter de komma. Uiteraard is er een duidelijk onderscheid tussen kleine fouten die gemaakt worden en gedrag dat bewust niet integer is.’ ‘Opsporingsdiensten en bestuurders moeten beter samenwerken om de dreigende trend te keren van maffia-achtige praktijken en toenemende infiltratie van de ‘onderwereld’ in de ‘bovenwereld’. Deze ondermijning van de rechtsorde vergt bijzondere alertheid en aandacht voor integriteit van bestuurders en de betrokken beroepsgroepen.’ p. 36 ‘Burgemeesters en Commissarissen van de Koning moeten meer bevoegdheden krijgen om op te treden bij integriteitskwesties.’ Koninkrijksrelaties ‘Feit is dat de nieuwe verhoudingen geen oplossing hebben gebracht voor de talloze problemen die er zijn. Helaas tieren corruptie en criminaliteit welig in sommige delen van het Koninkrijk. Ook blijkt er veel mis te zijn met de politie en zijn de gevangenissen bepaald niet op orde.’ ‘De BES-eilanden Bonaire, Saba en Sint-Eustatius dienen vrij te zijn om te handelen volgens de eigen ethische normen over onder meer de bescherming van het leven en van huwelijk en gezin.’ 3. Hulp en handel p. 53 Handel ‘Internationale handel kan ten goede komen aan de allerarmsten, maar dat is niet automatisch het geval. Wanneer Nederlandse ondernemers en investeerders als goede rentmeesters rekening houden met de lokale politieke en sociale situatie en kiezen voor maatschappelijk verantwoord ondernemen, kunnen handel en hulp elkaar prima versterken. Daarvoor is nodig dat overheden, bedrijven en NGO’s goed samenwerken. Nederlandse bedrijven kunnen bijdragen aan de economische groei van ontwikkelingslanden, maar moeten zich daarbij wel houden aan de afspraken voor maatschappelijk verantwoord ondernemen. Nederland werkt internationaal samen voor een betere belastingheffing in ontwikkelingslanden en het bestrijden van belastingontwijking door multinationals.’ p. 58 ‘Wie misbruik maakt van uitkeringen of andere sociale voorzieningen, moet stevig bestraft worden. Bij onwetendheid kan volstaan worden met een waarschuwing of een boete naar evenredigheid. Er moet veel meer worden geïnvesteerd in digitale opsporing van uitkeringsfraude, bijvoorbeeld via koppeling van databestanden en door actief op te sporen en terug te vorderen.’ 18. Economie p.68 Ondernemen ‘Boeren, tuinders en vissers hebben een maatschappelijke verantwoordelijkheid.’ p.69 ‘Nederland moet zich in Europa inzetten voor een gelijk speelveld tussen de Europese lidstaten.’ p. 70 ‘De Nederlandse Voedsel- en Waren Autoriteit (NVWA) moet voldoende capaciteit krijgen om onder meer mest- en vleesfraude op te sporen.’ Gewasbescherming p. 70 ‘Geïntegreerde gewasbescherming, waarbij chemische middelen pas ingezet mogen worden als andere maatregelen onvoldoende werken, werkt goed. Dat moet ook vertaald worden in de regels die gelden voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen.’ p. 70 ‘Biologische gewasbeschermingsmiddelen moeten sneller toegelaten worden.’ Belastingen p. 74 Belastingontduiking ‘Belastingontduiking is onaanvaardbaar. Niet alleen de staat wordt op die manier benadeeld, maar ook andere belastingbetalers. Het mag gewoon niet. Punt. Dan is er ook nog belastingontwijking. Feitelijk is het niet illegaal, maar moreel gezien kan er zeker een grens worden overschreden. Iedereen moet een eerlijk deel aan belasting betalen, ook bedrijven. Gebeurt dat niet, dan wordt het draagvlak voor belastingen uitgehold.’ INDEX Belastingontwijking ......................................................... 53, 74 Integriteit van politici en bestuurders ................................... 34 Rechtspositie en integriteit ................................................... 34 Uitkeringsfraude .................................................................... 58 ---------------------------------------------------------------------------------------------------------- Lijst 10: Partij voor de Dieren Plan B - Hou vast aan je idealen Laat ze niet wegcijferen Verkiezingsprogramma Partij voor de Dieren Tweede Kamerverkiezingen 2012 https://www.partijvoordedieren.nl/tk2012/verkiezingsprogramma/document.pdf p. 10 ‘Genetische manipulatie en klonen genetische manipulatie tast de integriteit aan van planten en dieren. [ ... ] de partij voor de dieren wijst genetische manipulatie af, en maakt zich sterk voor een gentechvrij europa.’ p. 24 ‘Geen biotechnologie bij dieren. de partij voor de dieren vindt dat het genetisch veranderen van dieren niet te verenigen is met de lichamelijke integriteit van het dier.’ p.30 ‘een goed functionerende overheid is open, transparant en toegankelijk’ p. 31 ‘Lobbyisten moeten zich registreren en een afspraak maken om te spreken met volksvertegenwoordigers, op alle niveaus van vertegenwoordiging. Het register van lobbyisten wordt openbaar gemaakt.’ Lijst 11: 50PLUS 50plus punten Verkiezingsprogramma 2017-2021 Omdat ouderen het niet meer pikken! https://50pluspartij.nl/images/PDFs/50PLUS_verkiezingsprogramma_20172021_DEFINITIEF.pdf 8. Belastingen ‘Successiebelasting geheel afschaffen, met als gevolg verminderde belasting- en kapitaalvlucht.’ 9. Banken ‘De overheid richt een bank op met goed voorbeeldgedrag op alle fronten. Een bank waar verantwoord sparen en verantwoord lenen mogelijk is. Ook het MKB moet hiervan kunnen profiteren. • Waarborgen van de nutsfunctie van banken.’ 35. ‘Internet en sociale media • Anoniem internetgebruik tegengaan door invoering van een digitaal paspoort. • Meer geld en middelen voor internetpolitie die fraude en oplichting opspoort. • Vrijheid van meningsuiting is geen vrijbrief om anderen te beschimpen en om te schelden.’ 44. ‘BES-eilanden (Bonaire, St.-Eustatius en Saba) • Bijdragen aan daadwerkelijke bestrijding van de toegenomen criminaliteit en corruptie.’ 48. ‘Ontwikkelingshulp • Nederland houdt zich aan de internationale afspraken als het gaat om het geven van ontwikkelingshulp, maar wil wel nadrukkelijk garanties voor een juiste besteding. [ ... ] • Nederland geeft geen geld aan misdadige, corrupte regimes die mensenrechten schenden en aan landen waar oorlog wordt gevoerd.’ --------------------------------------------------------------------------------------------------------- Lijst 12: OndernemersPartij Verkiezingsprogramma 2017-2021 http://www.ondernemerspartij.nl/ 19 pagina’s ‘Rode draad in ons programma is het principe van een “Level Playing Field” gelijke handelsmogelijkheden voor ondernemend Nederland. Hierbij kunt u denken aan het BTW tarief maar ook accijnzen, administratieve lastendruk en de doorgeschoten werkgeverslasten in Nederland.’ 1. BTW verlaging naar 19% ‘De Ondernemers Partij gaat er voor zorgen dat Nederland op nummer 1 komt te staan als exporterend land binnen Europa. Ons programma maakt het voor ondernemers mogelijk om sterker uit de crisis te komen dan we er in gingen. Een belangrijke voorwaarde voor deze verbetering is een “level playing field”, of wel een gelijk speelveld binnen Europa als het gaat om de exportpositie.’ ‘De Ondernemerspartij vindt dan ook dat de BTW moet worden teruggebracht naar 19%, conform het percentage in de ons omringende landen met name Duitsland. Dit zorgt voor een “level playing field” en versterkt onze concurrentiepositie!’ 3. Oprichting Nederlandse Ondernemersbank ‘De Ondernemers Partij wil een Nederlandse Ondernemersbank met een platte organisatie, zonder bonuscultuur en met managers, die worden betaald tot maximaal de Balkenendenorm.’ 5. Europese Unie re-setten met oude EEG landen ‘Griekenland is een voorbeeld van een lidstaat die het jarenlang niet zo nauw heeft genomen met deze begrotingscultuur. Jarenlang zijn valse begrotingscijfers richting de EU gestuurd en het is duidelijk dat de belastingontduiking in dat land de pan uit rijst. Naar verwachting is Griekenland binnen Zuid en Oost-Europa niet het enige land met dit probleem. Met het inlijven van deze landen heeft Europa een veel te groot financieel risico genomen.’ 6. Einde jarenlange loonbetaling ziek personeel ‘De Ondernemers Partij vindt dit ongelooflijk onrechtvaardig en wil die periode van 2 jaar terugbrengen tot maximaal 3 maanden en de verplichting tot reïntegratie schrappen. Dit beleid sluit beter aan bij dat van de ons omringende landen en zal onze concurrentiepositie meer naar een ‘level playing field’ brengen.’ -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Lijst 13: VNL (VoorNederland) http://vnl.nu/wp-content/uploads/2014/01/VNL-Verkiezingsprogramma-2017-2021.pdf VOOR NEDERLAND Verkiezingsprogramma 2017-2021 http://vnl.nu/wp-content/uploads/2014/01/VNL-Verkiezingsprogramma-2017-2021.pdf Lijst 13 8 pagina’s (Van de gekozen ‘kernwoorden’ komt alleen het woord ‘fraude’ voor, en wel in relatie tot ‘uitkeringsfraude’, MvH) ‘p.1 Voorwoord Politieke correctheid, vriendjespolitiek, gebrek aan durf, leugens en simpelweg het ontbreken van ideeën, hebben gezorgd voor stilstand en sociaal verval. 2. Lage belastingen VoorNederland • Bij fraude en bedrog: uitkering maximaal korten of afnemen. 7. Betere zorg VoorNederland Verspilling in de zorg gaan we tegen. • Stevige aanpak van fraude.’ ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Lijst 14: DENK DENKend aan Nederland - Verkiezingsprogramma DENK 20172021 https://www.bewegingdenk.nl/wp-content/uploads/2016/11/Verkiezingsprogramma_DENK_2017-2021.pdf Fundamenteel ander maatschappijbeeld ‘DENK hangt daarom een fundamenteel ander maatschappijbeeld aan dan het maatschappijbeeld dat ons wordt voorgeschoteld door veel politieke partijen, de meeste media en onverlichte wetenschappers. Want diversiteit is alleen een probleem voor hen die Nederland zien als onveranderlijk, met een statische cultuur en een eenvormige identiteit. DENK doet daar niet aan mee, want het enige dat zeker is, is dat onze samenleving door de geschiedenis heen gelukkig geen decennium hetzelfde is geweest en nooit viel te vatten in één eenduidig beeld of woord. De samenleving is veranderd en dat accepteren wij.’ TIEN VOORSTELLEN VOOR EEN GEZONDE SAMENLEVING [ ... ] ‘Vóór het afschaffen van het eigen risico in de zorg. Dit wordt gefinancierd door het afromen van winsten bij zorgverzekeraars, het aanpakken van exorbitante salarissen bij zorgverzekeraars en het tegengaan van fraude en verspilling De geneesmiddelenindustrie gaat op de schop DENK vindt het onacceptabel dat medicijnfabrikanten onredelijk veel geld verdienen, terwijl dat geld naar de zorg moet gaan.’ 4 EEN SOCIALE SAMENLEVING WAARIN WIJ OOG HEBBEN VOOR ELKAAR ‘Eerlijk verdelen van de vruchten In een samenleving waarin de vruchten niet eerlijk worden verdeeld, gaat de solidariteit verloren. Daarom moet men te grote ongelijkheid bestrijden door bonusculturen en belastingontwijking bij multinationals aan te pakken.’ Rechtvaardige uitkering van bonussen en salarissen ‘DENK accepteert het niet dat mensen aan de top van bedrijven en organisaties zichzelf buitensporig verrijken. DENK is daarom:’ 5 EEN VEILIGE SAMENLEVING WAARIN MENSEN ZICH VERTROUWD EN GEBORGEN VOELEN TIEN VOORSTELLEN VOOR EEN ONDERNEMENDE SAMENLEVING ‘Onderzoek naar etnisch profileren bij de belastingdienst, gemeenten, de FiOD en de Inspectie SZW’ ‘DENK krijgt signalen dat ondernemers zich gediscrimineerd voelen door controles van overheidsdiensten.’ TIEN VOORSTELLEN VOOR EEN LEEFBARE SAMENLEVING ‘De hypotheekrenteaftrek is geen miljonairssubsidie DENK vindt dat belastingvoordelen niet in het voordeel mogen zijn van de rijkste mensen in onze samenleving. Miljonairssubsidie of het stimuleren van woningbezit? 49% van de 14,2 miljard belastingvoordeel door eigen woningbezit komt terecht bij de 20% rijkste mensen in Nederland. Bron: CBS (2015). Noot: cijfers 2014.’ 9 EEN DEMOCRATISCHE SAMENLEVING WAARIN DE STEM VAN ALLE BURGERS WORDT GEHOORD Nederland teruggeven aan alle Nederlanders ‘Door baantjescarrousels in overheidsfuncties aan te pakken met meer toezicht. Door de werking van ons kiessysteem niet meer in het voordeel te laten zijn van de grote partijen en de status quo. Door de lokale politiek en media met meer middelen te ondersteunen.’ 10 EEN DUURZAME SAMENLEVING WAARIN WIJ OMKIJKEN NAAR ONZE OMGEVING Verantwoorde en toekomstgerichte keuzes ‘De luchtkwaliteit moet verbeteren door afschaffing van de vrijstelling van de kolenbelasting voor kolencentrales, grootverbruik van energie zwaarder te belasten met de energiebelasting, een verbod op de vervuilende tweetaktbrommers in te stellen en (meer) belastingvoordeel voor hybride en elektrische auto’s in te voeren.’ TIEN VOORSTELLEN VOOR DE CARIBISCH-NEDERLANDSE SAMENLEVING ‘DENK vindt dat de kwaliteit van bestuur in Caribisch Nederland op dit moment beter kan. De controlerende rol van de eilandraden kan beter en het eilandbestuur kan transparanter, beter en consistenter functioneren.’ -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Lijst 15: NIEUWE WEGEN Verkiezingsprogramma voor de Tweede Kamerverkiezingen 2017 TIJD VOOR EEN DOORBRAAK IN DE NEDERLANDSE POLITIEK. TIJD VOOR NIEUWE WEGEN! "Maak Nederland van jou en laat mensen hun werk doen”, 48 pagina’s https://www.nieuwewegen.nu/upload/2/130/Verkiezingsprogramma%20Nieuwe%20Wegen.pdf p. 10 Farmaceutische industrie ‘Het is onbestaanbaar dat ons belasting- en premiegeld dat we willen besteden aan goede zorg verdwijnt in exorbitante winsten voor aandeelhouders die met patenten prijzen kunstmatig hoog houden en daarmee het zorgbudget oneigenlijk gebruiken.’ p. 12 pensioen ‘Daarnaast moeten de beloningen voor de pensioenfondsbestuurders terug naar de menselijke maat.’ p. 16 ‘Nederland neemt afstand van internationale belastingconstructies Belastingafspraken met (vooral grote) ondernemingen worden openbaar Nederland gooit steevast hoge ogen als internationaal belastingparadijs. Niet voor de gewone burger, maar voor grote multinationals als Google en Starbucks en voor al puissant rijke “celebrities”. Dankzij Nederlandse belastingconstructies betalen zij amper belasting over hun megawinsten en inkomsten. En belastingontwijking ten koste van ontwikkelingslanden schaadt niet alleen lokale economieën en ontwikkelingsmogelijkheden, maar draagt ook bij aan internationale spanningen en migratiestromen. Belastingconstructies voor multinationals en puissant rijken zijn onrechtvaardig,’ p. 20 ‘Dat Nederland zeer hoog op de lijst van belastingparadijzen voor multinationals prijkt, is aan het MKB moeilijk uit te leggen.’ p. 21 ‘Omdat banken zich door tal van oorzaken uit de markt prijzen als kredietverstrekkers, zullen veilige financiële marktplaatsen, waar institutionele beleggers en particulieren en kredietvragers elkaar treffen, die rol moeten overnemen. Het is de rol van de overheid de kwaliteit en integriteit van deze marktplaatsen te bewaken.’ p. 27 ‘Ondermijnende criminaliteit daar waar de onderwereld en de bovenwereld zich met elkaar vermengen, is een groot maatschappelijk probleem en versterkt het gevoel van onveiligheid in de samenleving. p. 30 Onmogelijk maken van belastingconcurrentie en bevoordeling van multinationals als Starbucks en Apple.’ p.31 ‘Verder wil Nieuwe Wegen grenzen stellen aan de arbeidsmigratie. Deze gaat ten koste van de werkgelegenheid in Nederland, zorgt voor oneerlijke concurrentie en ondermijnt een fatsoenlijke arbeidsvoorwaardenbeleid en salaris. Verder moet de bevoordeling van grote bedrijven en multinationals als Starbucks en Apple via belastingconstructies en Europese aanbestedingswetten worden beëindigd.’ p. 36 Ontwikkelingssamenwerking ‘Zonder sterk openbaar bestuur vrij van corruptie zal geen enkel ontwikkelingsland zich duurzaam ontwikkelen. Nieuwe Wegen vindt daarom het huidige OS budget toereikend. Multinationals moeten hun belasting in de Derde Wereld gaan betalen.’ ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ Lijst 16: Forum voor Democratie Verkiezingsprogramma FVD https://forumvoordemocratie.nl/verkiezingsprogramma Inleiding p. 1 ‘we richten ons ook op de achterliggende oorzaak: het politieke systeem zélf.’ p.2 Kartel ‘Het belangrijkste agendapunt van Forum voor Democratie is wat wij ‘kartelbestrijding’ noemen: het partijkartel moet worden doorbroken. Circa 10.000 kartelleden draaien rond in de bestuurlijke baantjescarrousel: zij vormen het grote probleem van ons land. Hun belangen zijn vaak tegengesteld aan de belangen van de Nederlandse bevolking. Ze werken voor zichzelf - niet voor het land.’ [belangenverstrengeling, MvH] Sociale voorzieningen ‘Sociaal vangnet is bedoeld voor hen die niet kunnen, niet voor hen die niet willen. Strenge controle op fraude.’ NPO ‘Verbieden belangenverstrengeling productiemaatschappijen en loondienstverband. Salarissen gemaximeerd op de Balkenendenorm.’ Belastingen ‘Wanneer over belastingmoraal wordt gesproken is dat meestal in negatieve zin. Dan gaat het over bedrijven of mensen die proberen belastingen te ontwijken. Natuurlijk moet iedereen zich aan de wet houden. Maar het eerste gebod van de belastingen is volgens Forum voor Democratie gericht tot de overheid: In een democratie heeft de overheid de plicht om de belastingdruk zo laag mogelijk te houden.’ MKB ‘Onze kartelpolitici luisteren vaak alleen naar de multinationals en de grote lobby’s.’ Economie ‘Een goed draaiende economie vereist dat iedereen kansen krijgt en dat kwaliteit loont. Belangenverstrengeling, vriendjespolitiek en een overheid die partijdig is moeten worden tegengegaan.’ -----------------------------------------------------------------------------------------------------------De twaalf politieke partijen die niet in alle kiesdistricten zullen deelnemen zijn: Lijst 17: De Burger Beweging Lijst 18: Vrijzinnige Partij Lijst 19: GeenPeil Lijst 20: Piratenpartij Lijst 21: Artikel 1 Lijst 22: Niet Stemmers Lijst 23: Libertarische Partij (LP) Lijst 24: Lokaal in de Kamer Lijst 25: JEZUS LEEFT Lijst 26: StemNL Lijst 27: MenS en Spirit/Basisinkomen Partij/V-R Lijst 28: Vrije Democratische Partij (VDP)