Persoonlijkheidsstoornissen

Informatie voor jongeren en ouder(s)
Persoonlijkheidsstoornissen
Dat de puberteit een onstuimige periode kan
zijn, is bij de meeste ouders en jongeren bekend:
je humeur kan alle kanten op gaan, je hebt
misschien vaker ruzie met je ouders, omdat je
allerlei dingen wilt uitproberen. Ook zijn er
allerlei lichamelijke veranderingen.
persoonlijkheidsstoornis ook weer kan
verdwijnen.
En misschien nog wel sneller als je een goede
behandeling krijgt.
Borderline
De persoonlijkheidsstoornis die wij het meeste
zien en behandelen, is de borderline
persoonlijkheidsstoornis. Mensen met een
borderline persoonlijkheidsstoornis denken vaak
zwart-wit (iets is helemaal goed of helemaal
slecht) en hebben vaak veel
stemmingswisselingen (zie ook het verhaal van
Janna hiernaast). Ze worden teleurgesteld door
zichzelf en anderen. Vaak beschadigen zij
zichzelf en doen soms zelfmoordpogingen. We
noemen dit zelfdestructief gedrag. Je kunt
hierbij ook denken aan teveel drinken, drugs
gebruiken, seksueel risicovol gedrag of
plotseling niet meer eten. Al deze zaken maken
jongeren, ouders en soms behandelaren
wanhopig.
De meeste pubers komen deze periode goed
door. Maar er zijn ook jongeren die naast de
gewone puberdingen, problemen ervaren die er
lang zijn, niet vanzelf overgaan en zorgen dat
een jongere zich niet goed kan ontwikkelen.
Stijl of stoornis
Er is een groot verschil tussen een
persoonlijkheidsstijl en een
persoonlijkheidsstoornis. De verschillende stijlen
die mensen kunnen hebben, maken het leven
juist kleurrijk. Soms kan een jongere door een
bepaalde stijl niet goed functioneren en zich
niet goed ontwikkelen. Dan ontstaan er zorgen
of er niet sprake is van een bedreigde
persoonlijkheidsontwikkeling en mogelijk zelfs
van een persoonlijkheidsstoornis.
Afhankelijke of vermijdende
persoonlijkheidsstoornis
Persoonlijkheidsstoornissen
Behalve de borderline persoonlijkheidsstoornis
(in ontwikkeling) zien we ook zich nog
ontwikkelende persoonlijkheidsstoornissen met
vooral afhankelijk of vermijdend gedrag.
Bij een afhankelijke persoonlijkheidsstoornis is
iemand niet in staat om eigen beslissingen te
nemen of verantwoordelijkheid te dragen,
zonder de goedkeuring van belangrijke anderen.
Zelf plannen maken en ook uitvoeren is heel erg
moeilijk bij dit soort problematiek. Alleen zijn is
erg moeilijk te verdragen. En in een relatie of
vriendschap speelt de angst om verlaten te
worden voortdurend een rol. Vaak gaat dit
samen met vermijdend gedrag.
Als in de puberteit en adolescentie steeds meer
langdurige problemen ontstaan, denken we ook
aan een persoonlijkheidsstoornis. Meestal liep
het voor de puberteit ook allemaal al niet zo
soepel. Bij een persoonlijkheidsstoornis zijn er
problemen, die invloed hebben op het
functioneren thuis, op school en met vrienden
en hobby's of werk. Over een
persoonlijkheidsstoornis wordt tegenwoordig
anders gedacht dan een aantal jaren geleden.
Toen dachten onderzoekers dat zo’n stoornis
eigenlijk niet over kon gaan en dat je er pas van
kon spreken als iemand ouder dan 18 is. Steeds
meer onderzoekers komen erachter dat je de
diagnose persoonlijkheidsstoornis ook bij
jongeren kunt stellen en dat een
1
De angst om niet aardig gevonden te worden of
zelfs te worden afgewezen is dan zo groot, dat
iemand nauwelijks meer contacten aangaat en
zich terugtrekt uit het gewone leven.
(inzichtgevende therapie): is een therapievorm
waarbij het vooral gaat om het verkrijgen van
inzicht: begrijpen waarom jij je voelt zoals jij je
voelt en waarom het gaat zoals het gaat.
Snappen hoe je met jezelf en met anderen
omgaat en waarom je dat zo doet. Dat heeft
namelijk invloed op de gevoelens die je hebt
over jezelf en hoe je de problemen ervaart
waarvoor je bij Altrecht Jeugd komt.
Persoonlijkheidsstoornissen A Cluster
Jongeren met een zich ontwikkelende
persoonlijkheidsstoornis hebben vaak
bijzondere ideeën en fantasieën waardoor zij
buiten de meeste groepen van leeftijdgenoten
kunnen vallen. Zij zijn daarbij vaak ook heel
gevoelig voor de reacties van anderen en
kunnen zelfs achterdochtig worden. Jongeren
met deze persoonlijkheidstrekken zijn meestal
ook gevoelig voor stress. Als de stress oploopt,
wordt het onderscheid tussen fantasie en
werkelijkheid moeilijker.
Deze therapievorm gaat ervan uit je met je
behandelaar net zo omgaat als met jezelf en
anderen. Van deze “herhaling” maken we dan
gebruik, zodat je problemen beter begrijpbaar
en bespreekbaar worden en veranderd kunnen
worden. Psychodynamische psychotherapie
helpt je om zelf veranderingen aan te kunnen
brengen in wat je anders zou willen voelen,
denken, doen en laten.
Behandeling
Voor jongeren met een persoonlijkheidsstoornis
of ernstige emotieregulatieproblemen (dat je
emoties alle kanten opgaan en je er veel last van
heb in contacten met anderen), kijken we in
overleg met jou, je ouders en het team, welk
behandelaanbod het meest geschikt is.
MBT (Mentaliseren Bevorderende Therapie)
Dit is een therapie die het vermogen tot
mentaliseren bevordert en verder ontwikkelt.
Jongeren die last hebben van een
persoonlijkheidsstoornis hebben vaak moeite
met relaties, een verstoord zelfbeeld en moeite
met het hanteren van emoties (problemen om
je zelf te reguleren). Mentaliseren is het
vermogen om je eigen gedrag en dat van
anderen te begrijpen vanuit gedachten,
gevoelens of intenties. Bij een
persoonlijkheidsstoornis is dit vermogen (vaak)
onvoldoende ontwikkeld aanwezig, waardoor jij
je (in sommige situaties) vaak onvoldoende kunt
inleven in jezelf en anderen. MBT wordt vaak
ingezet bij jongeren met een (borderline)
persoonlijkheidsstoornis. Wij gaan er van uit dat
de ontwikkeling die jij tijdens de behandeling in
gang zet met MBT, zich ook na de
behandelcontacten verder voortzet.
Behandelen kan op verschillende
manieren, bijvoorbeeld:
Psycho-educatie
Psycho-educatie vergroot je kennis over
persoonlijkheidsstoornissen en hoe die bij jou
ontstaan is. Ook leer je wat er nodig is om het
weer beter te laten gaan. Meestal wordt psychoeducatie aan zowel de ouders als aan het kind
/de jongere gegeven.
Individuele therapie
Gedragstherapie: Je leert door middel van
therapie omgaan met je gedrag en emoties. Dat
betekent dat je leert wat je kan doen of denken
in verschillende situaties. Je leert de problemen
herkennen die horen bij bijvoorbeeld borderline
en je leert ook om je gedachten en emoties te
accepteren.
Ouders
Soms spelen er thema's in een gezin die bewerkt
moeten worden om het beter met je te laten
gaan. In die gevallen bieden we verschillende
vormen van ouderbegeleiding, zoals
bijvoorbeeld gezinstherapie.
Psychodynamische psychotherapie
Psychodynamische psychotherapie
2
DGT (Dialectische Gedragstherapie)
Als je problemen hebt met het reguleren van
emoties, dan wordt je vaak overspoeld door
heftige emoties en vind je het moeilijk om
gevoelens zoals boosheid, verdriet of angst een
plek te geven. Daardoor heb je vaker dan
anderen problemen met je ouders, vrienden of
leerkrachten. Het kan zijn dat je
suïcidegedachten hebt en/of je zelf beschadigt.
Wij bieden dan dialectische gedragstherapie Dat
is een combinatie van individuele therapie,
systeembegeleiding en een vaardigheidstraining
die ontwikkeld is door Marsha Linehan. Ouders,
pleegouders, voogd of andere belangrijke
mensen uit jouw omgeving proberen we te
betrekken bij de behandeling.
Ook is het heel belangrijk dat je ouders goed
weten wat er met jou aan de hand is. Tijdens
Gezinstherapie leren je ouders bijvoorbeeld hoe
ze jou bij sommige dingen kunnen helpen. Het
gezin of je omgeving kan je steunen bij je
problemen, zij kunnen je een steuntje in de rug
geven. Je hoeft het niet allemaal alleen te doen.
Medicijnen
Bij borderline horen verschillende problemen die
eventueel behandelbaar zijn met medicatie.
Wanneer het echt niet goed met je gaat en je
niet meer kunt functioneren in het dagelijks
leven thuis, op school en onder vrienden, is het
belangrijk de ergste crisis zo snel mogelijk te
bezweren. We zetten dan eerst het programma
stabilisatie intensief in. We hebben dan vaker
contact met je en zorgen dat de basis van het
leven zoals een goede woonplek, naar school
gaan en een dagritme hebben, zo snel mogelijk
weer hersteld worden.
Vaktherapie en groepstherapie
Op indicatie bieden wij vaktherapie, zoals
drama, één van onze groepstherapieën of de
behandelgroep voor meiden.
3