Dialectische gedragstherapie, informatie voor verwijzers

Dialectische gedragstherapie,
informatie voor verwijzers
In het kort komt de ambulante DGT-behandeling neer op individuele therapie,
groepsvaardigheidstraining en telefonische consultatie indien nodig.
Voor mensen die niet helemaal voldoen aan de criteria voor borderline
persoonlijkheidsstoornis maar wel emotieregulatieproblemen hebben, wordt in
Nijmegen (en op het Centrum voor Psychotherapie in Lunteren) de VERS-training
aangeboden en in de andere regio's de DGT-vaardigheidstraining zonder het
intensieve individuele programma, maar met een tweewekelijks individueel contact
met de behandelaar naast de training.
Voor wie?
Dialectische gedragstherapie (DGT) is een ambulante vorm van behandeling, speciaal
voor cliënten met een ernstige vorm van de borderline persoonlijkheidsstoornis. Het
volledige programma is geschikt voor mensen die voldoen aan vijf of meer van de
volgende criteria (zes in het geval van een aanwezige verslaving):
 krampachtig proberen te voorkomen om in de steek gelaten te worden;
 patroon van instabiele en intense relaties met wisselingen van idealisering tot
kleinering;
 identiteitsstoornis: instabiel zelfbeeld of zelfgevoel;
 impulsiviteit met mogelijk persoonlijke schade, bijvoorbeeld verslaving, geld
verkwisten;
 terugkerende suïcidale dreigingen, gedragingen of automutilatie;
 affectlabiliteit: opvallende wisselingen in stemming;
 chronisch gevoel van leegte of verveling;
 onaangepaste, intense woede of gebrek aan beheersing van woede;
 kortstondige paranoïde ideatie of ernstige dissociatieve symptomen.
De behandeling is niet geschikt voor cliënten die chronisch psychotisch zijn, een IQ
hebben dat lager is dan 80, een niet gestabiliseerde bipolaire stoornis hebben, of een
ernstige eetstoornis die eerst behandeling behoeft.
Hoe?
Doel van de therapie is meer controle te krijgen op het denken, voelen en handelen,
waardoor de cliënt meer stabiliteit in zijn (of haar) leven kan brengen. We werken in
een vaste volgorde aan problemen:
 vermindering van suïcidaal en zelfdestructief gedrag staat voorop;
 gevolgd door: vermindering van therapie-verstorend gedrag;
 verbetering van gedrag dat de kwaliteit van het leven verbetert (verminderen van
alcohol-, drugs- en/of medicijngebruik);
 en toepassing van vaardigheden, geleerd in de training, naar situaties buiten het
programma.
Het programma duurt een jaar. In dit jaar doorloopt de cliënt twee keer de
vaardigheidstraining (42 weken, 2,5 uur per week) en heeft zij/hij 1 uur per week
individuele therapie. Daarnaast kan de cliënt de therapeut tussentijds telefonisch om
advies vragen. Na dat jaar is er twee maanden pauze, waarin de cliënt het geleerde in
de praktijk kan brengen zonder contact met de therapeut. Na die twee maanden heeft
de cliënt een evaluatiegesprek met de therapeut en stopt de behandeling of wordt een
nieuwe indicatie gesteld.
De vaardigheidstraining is onderverdeeld in vier modules:
Module 1 Kernoplettendheidsvaardigheden
Doel:
Leren bewust stil te slaan bij wat er gebeurt zonder meteen te gaan
oordelen of tot handelen over te gaan.
Module 2 Intermenselijke effectiviteitsvaardigheden
Doel:
Het leren omgaan met conflictsituaties, het leren vragen van wat men
wil en nodig heeft, en nee leren zeggen tegen onredelijke verzoeken.
Module 3 Emotieregulatievaardigheden
Doel:
Het verbeteren van de beheersing van emoties.
Module 4 Vaardigheden voor het verdragen van crises
Doel:
Het leren omgaan met gevoelens van ontreddering zonder impulsief te
hoeven handelen.
Voorwaarde voor deelname aan de dialectische gedragstherapie is de aanschaf van
het boek ‘Borderline persoonlijkheidsstoornis. Handleiding voor training en therapie’
geschreven door Marsha M. Linehan.
Waar en wanneer?
Dialectische gedragstherapie wordt gegeven op diverse locaties van Pro Persona (in
Arnhem, Ede en Tiel).
Van belang is dat de vaste behandelaar:
 cliënt goed voorbereid op deze training;
 de cliënteninformatie samen met de cliënt doorneemt;
 cliënt laat inzien dat het maken van het huiswerk een essentieel onderdeel is van
het leereffect van de training;
 met de cliënt voor de VERS-training goed nadenkt over de vraag welke
systeemleden bereid zullen zijn deel te nemen aan de steungroep;
 bereid is tot het bespreken van de lesstof en het huiswerk tijdens behandelsessies.
De eerste voorlichting over de emotieregulatieproblematiek wordt door de verwijzer of
behandelaar gedaan. De vaste behandelaar blijft de deelnemer tijdens de training
zien.
Achtergrondinformatie
Ontwikkeling van de Dialectische Gedragstherapie
In 1994 onderzocht Marsha M. Linehan een populatie van borderlinecliënten die
behandeld werden volgens een door haar opgezette methode: Dialectische
Gedragstherapie. De uitkomsten waren veelbelovend. Bij de meeste van de
onderzochte cliënten nam zelfbeschadiging en middelengebruik af en verbeterde de
kwaliteit van leven.
De DGT is gebaseerd op de gedachte dat cliënten met borderline
persoonlijkheidsproblematiek belangrijke vaardigheden missen om hun emoties te
reguleren, om hun frustratietolerantie te vergroten en dat ze vaardigheden missen in
het contact met anderen.
Daarnaast belemmeren persoonlijke en omgevingsfactoren het gebruik van deze
vaardigheden en worden vaak onaangepaste gedragingen bekrachtigd. In de DGT ligt
het accent op het verwerven, versterken en generaliseren van vaardigheden en wordt
er veel aandacht besteed aan datgene wat ongewenste gedragingen in stand houdt.
© Pro Persona Dialectische gedragstherapie, informatie voor verwijzers
07.2015
Uitgangspunten van de DGT
De biosociale theorie
Binnen de DGT wordt de borderline persoonlijkheidsstoornis gezien als een stoornis in
de emotieregulatie. Dit wil zeggen dat mensen met BPS vaker, sneller en heftiger
emotioneel reageren op zaken dan anderen en hun emoties ook langzamer zakken,
waardoor ze eigenlijk voortdurend sterk gespannen zijn. In combinatie met het
missen van vaardigheden om met de emoties om te gaan, leidt dit tot (een
voortdurend aanwezig patroon van) ontregeling en instabiliteit in relaties, zelfbeeld en
gevoelens.
De borderline persoonlijkheidsstoornis wordt gezien als het gevolg van deze
aangeboren emotionele kwetsbaarheid in combinatie met een invaliderende
omgeving. Dit laatste wil zeggen dat we er vanuit gaan dat mensen met BPS in een
omgeving zijn opgegroeid die hen niet heeft geleerd hoe met deze heftige emoties om
te gaan. De cliënt heeft daardoor niet geleerd op zijn eigen emoties te vertrouwen of
ze serieus te nemen. Daardoor is de cliënt mogelijk zijn emoties gaan onderdrukken
of zij zoekt bij heftige emoties de sturing bij iemand anders. Daarom is de cliënt in
ons programma zijn eigen case-manager/aanspreekpunt en overleggen behandelaars
niet voor of over de cliënt.
Dialectiek
De DGT gaat uit van een dialectische filosofie. Dialectiek wil zeggen dat de
werkelijkheid niet statisch is, maar bestaat uit de spanning tussen tegenpolen. Binnen
DGT richten we ons op zowel acceptatie als op het veranderen van problemen.
Acceptatie betekent aanvaarden zonder berusting. Veranderen betekent het aanleren
van vaardigheden. In de behandeling is er een voortdurende wisseling van
validerende naar veranderingsgerichte interventies (en omgekeerd).