Gelderse Bestuursscan - Provincie Gelderland

Gelderse Bestuursscan
Gemeente Maasdriel
Inhoudsopgave
Voorwoord
2
Deskresearch
3
Kansen- en ontwikkelanalyse
7
Bijlage:
Zelfanalyse
10
1
Voorwoord
De gemeenten in Gelderland staan voor grote opgaven. Economische, demografische
en andere ontwikkelingen vragen om een krachtige gemeenschappelijke aanpak van
kansen en problemen. Nieuwe taken op het gebied van zorg, jeugd en
arbeidsparticipatie stellen hogere eisen, waardoor gemeenten meer moeten
samenwerken. Om deze redenen is in opdracht van de provincie Gelderland en de
VNG afdeling Gelderland de adviescommissie gestart met het project Sterk bestuur in
Gelderland. Het project gaat na of de Gelderse gemeenten en hun
samenwerkingsverbanden voldoende zijn toegerust om ook in de toekomst de
kwaliteit te bieden waar inwoners recht op hebben.
Om dit te onderzoeken heeft de Adviescommissie de volgende onderzoeksmethoden
gehanteerd. Er is gestart met een deskresearch om inzicht te krijgen over de feitelijke
situatie van de gemeente. Vervolgens heeft de gemeente een zelfanalyse ingevuld,
waarbij zij een beeld heeft geschetst van huidige en toekomstige ontwikkelingen en
haar visie daar op. De deskresearch en de zelfanalyse vormden de onderleggers voor
het gesprek met het MT, het college en (een delegatie van) de gemeenteraad. Na
afloop van dit gesprek is door de Adviescommissie een kansen- en ontwikkelanalyse
opgesteld, die de basis vormt voor het regionale rapport en handvatten geeft voor
antwoorden op de toekomstbestendigheid van de gemeente, haar positie in de regio
en bijbehorende samenwerkingsverbanden.
Tot slot danken wij de gemeente voor haar medewerking en de constructieve
gesprekken.
Namens de adviescommissie Sterk Bestuur in Gelderland,
mr. G.J. de Graaf, voorzitter
2
Deskresearch
De deskresearch op de volgende pagina’s is opgesteld op basis van gemeentelijke
documenten.
3
Gemeente Maasdriel
Maasdriel is een gemeente in de provincie Gelderland. De gemeente telt 24.197 inwoners (per 1 januari 2014) en heeft een oppervlakte van 75 km² (waarvan 9 km² water). Maasdriel is een fusiegemeente
die in 1999 is gevormd. De gemeente Maasdriel grenst aan de gemeenten Neerijnen, West Maas en Waal, Oss, ‘s-Hertogenbosch, Heusden en Zaltbommel. De gemeente telt elf kernen en tien
buurtschappen. Maasdriel wordt ontsloten door de Waal (water) en A2 (snelweg).
Bevolking: De bevolkingsomvang is in de periode 2001 - 2013 toegenomen met 3%. Over de periode 2008 - 2013 is er sprake van een toename van 2%. De groene druk -de verhouding tussen het aantal 0- tot
19-jarigen en het aantal 20- tot 65-jarigen bedraagt in de gemeente Maasdriel 39,7%. De grijze druk -de verhouding tussen het aantal personen van 65 jaar of ouder tot het aantal personen van 20 tot 65
jaar- is met 26,3% lager dan de groene druk. De grijze druk is in de gemeente Maasdriel kleiner dan gemiddeld in de groep gemeenten van vergelijkbare grootte. De grijze druk is in de periode 2001 - 2013
toegenomen met 37%. In de gemeente Maasdriel wonen relatief minder allochtonen (8,4%) dan gemiddeld in de groep gemeenten met een vergelijkbare bevolkingsomvang (10,4%) en de het gemiddelde
van de provincie Gelderland (14,5%). 50,5% van de inwoners is man.
Werkgelegenheid: Sinds 2001 is het aantal banen in de gemeente Maasdriel toegenomen met 10%. Momenteel zijn er 10.376 banen. De omvang van de beroepsbevolking is totaal 11.200. In vergelijking met
de groep gemeenten van vergelijkbare bevolkingsomvang bevinden zich in de gemeente Maasdriel relatief meer vestigingen van bedrijven. In de gemeente Maasdriel bevinden zich 165,6 vestigingen van
bedrijven per 1.000 inwoners tegen 127,1 in de referentiegroep. Het aantal banen per 1.000 inwoners bedraagt 595 en is daarmee hoger dan in de referentiegroep (daar is het circa 500).
Woningen: In 2012 bedroeg het aantal woningen in de gemeente Maasdriel 9.446. 71,3% van de woningvoorraad maakt onderdeel uit van de koopsector. Dit aandeel is vergelijkbaar met het gemiddelde
over de gemeenten uit dezelfde gemeentegrootteklasse (gem.grootte <25.000 inwoners). 22,7% van de woningen in de gemeente Maasdriel bevindt zich in de sociale huursector, en 5,9% in de particuliere
huursector. In 2011 zijn er in de gemeente Maasdriel 296 woningen gebouwd. Sinds 2000 is de woningvoorraad van deze gemeente gewijzigd met 915 (11%) woningen. De gemiddelde WOZ-waarde is met
€ 311.000,— hoger dan het gemiddelde in Gelderland (€ 256.000,—).
Inkomen: Het gemiddelde besteedbaar inkomen van particuliere huishoudens (incl. studenten) in de gemeente Maasdriel bedraagt € 37.500,—, en is hoger dan het gemiddelde besteedbaar inkomen in de
groep gemeenten van vergelijkbare bevolkingsomvang (€ 35.700,—). Dit ligt ook boven het provinciaal gemiddelde van € 34.300,— in Gelderland. In de gemeente Maasdriel vallen 1.510 personen terug op
een uitkering. In relatief opzicht handelt het hier om 94 op 1.000 personen in de leeftijd 15-65 jaar. Het aandeel personen dat gebruikmaakt van een uitkering is in de gemeente Maasdriel kleiner dan
gemiddeld in de groep gemeenten van vergelijkbare omvang.
Gemeenteraad (totaal 19 zetels, na verkiezing 2014)
CDA
9 zetels
Samen Sterk Maasdriel 6 zetels
VVD
2 zetels
GroenLinks
1 zetel
PvdA
1 zetel
College van Burgemeester en Wethouders
Burgemeester a.i. Gerd Prick (PvdA)
Wethouder John Leijdekkers (PvdA)
Wethouder Jos Huizinga (CDA)
Wethouder René Smits (SSM)
Gemeentesecretaris Ad de Jong
Organisatiemodel
De gemeentelijke organisatie bestaat uit 135 fte's, in totaal zo'n 150 medewerkers
verdeeld over 5 afdelingen. De organisatie werkt vanuit een directiemodel met
afdelingshoofden. De organisatie bestaat uit 5 afdelingen: Bedrijfsvoering, Beheer &
Toezicht, Publiekszaken, Advies & Ondersteuning en Ruimte & Samenleving. De
directeur is Ad de Jong. Hij is tevens gemeentesecretaris.
Bestuurlijke stabiliteit: Burgemeester Prick is waarnemend burgemeester. Er is de afgelopen jaren sprake geweest van bestuurlijke onrust. Maasdriel heeft al jarenlang een ernstig en serieus te
nemen bestuurlijk probleemcomplex. Een reeks van incidenten en signalen waren aanleiding voor de toenmalige staatsecretaris van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en
Koninkrijksrelaties om de gemeente Maasdriel opdracht te geven tot aantal verbeteracties waaronder het instellen van een onderzoek naar de politiek-bestuurlijke cultuur in de gemeente.
Op instigatie van de Commissaris van de Koning van Gelderland (CdK) is er een onderzoek uitgevoerd. Uit dit onderzoek komt naar voren dat, zoals de CdK het verwoordt, de situatie als zeer
ernstig en urgent moet worden betiteld. Hij roept op tot serieuze bezinning in brede zin bij alle geledingen van bestuurlijk Maasdriel. De toenmalige wethouders zijn afgetreden en inmiddels
wordt er gewerkt aan verbeteringen op alle vlakken.
Organisatie op orde: De formatie van de wethouders moet van 2,8 naar 2,3 fte worden teruggebracht de komende jaren. Het speerpunt van Maasdriel is het realiseren van een efficiënte,
resultaatgerichte dienstverlenende organisatie. Actieve ziekteverzuimbegeleiding blijft de komende jaren ook een belangrijk speerpunt. In 2014 zal het management getraind worden om haar
rol in het model van eigen regievorming goed te kunnen uitvoeren. Daarnaast zal de verzuimbegeleiding geautomatiseerd ondersteund gaan worden door de inzet van de RAET
Verzuimmanager. In de afgelopen jaren is vanuit een taakstellingsperspectief gesneden in de formatie van circa 135 fte’s.
Financiële positie: De gemeente Maasdriel staat onder repressief toezicht. Voor 2014 is er, mede vanwege incidentele meevaller vanuit de algemene uitkering, een sluitende begroting. Naast
algemene risico’s, die de gemeente berekent op 5% van het begrotingstotaal, zijn er een aantal gemeente specifieke risico’s geïnventariseerd. In totaliteit een risicototaal van € 6.838.000,—.
Hiervan zijn de grondexploitatierisico’s met € 3.788.000,— de omvangrijkste. De ratio van het weerstandsvermogen bedraagt bijna 2,0. Waarbij wordt aangetekend dat in de
weerstandscapaciteit voor € 2.900.00,— aan stille reserves is meegenomen. Het weerstandsvermogen van Maasdriel is goed. Ratio komt uit op: 1,96. Daarnaast is er nog een onbenutte OZBcapaciteit van € 1.300.000,—.
Samenwerking: De gemeente Maasdriel werkt op verschillende schaalniveaus samen met andere gemeenten. Na het uiteenvallen van de samenwerking tussen de drie gemeenten (Neerijnen,
Zaltbommel en Maasdriel) hebben de colleges van Maasdriel en Zaltbommel zich uitgesproken voor een constructieve samenwerking met elkaar. De bedrijfsvoering van beide gemeenten is
hierbij het eerste aandachtsveld. Dit heeft in 2013 als eerste geresulteerd in een samenwerking op de onderdelen personeel en financiën ter ondersteuning van de ODR. Deze samenwerking zet
zich nu door. Het personeel van beide gemeenten werkzaam worden gehuisvest onder één dak, waarbij zij de dienstverlening gezamenlijk naar beide gemeenten en de andere
afnemers oppakken. Hiernaast bestaan er ideeën om zowel ICT en informatiemanagement van beide gemeenten ook samen te brengen. Ook op andere terreinen is inmiddels een innige
samenwerking ontstaan op het gebied van water en riolering en gebouwenbeheer. Daarnaast worden diverse andere zaken op samenwerkingsniveau (Maasdriel en Zaltbommel) uitgevoerd.
Voorbeelden zijn de gemeentelijke Brandweer, ICT en onderdelen van Sociale Zaken. Verder hebben beide colleges zich uitgesproken over het laten fuseren van beide ambtelijke organisaties.
Dit zal naar alle waarschijnlijkheid zijn beslag krijgen binnen nu en 2 jaar. De decentralisaties in het Sociale Domein worden opgepakt in regioverband (Rivierenland).
Strategie en Leiderschap: In het Besturing- en Managementconcept uit 2013 staan het organisatiemodel en bijbehorende rollen beschreven. Jaarlijks maken college en ambtelijke top
afspraken over het concernplan. Daarbij is het college als collectief, bestuurlijk opdrachtgever richting de ambtelijke organisatie en richting verbonden partijen. Het college geeft invulling
aan de opdrachtgeverrol door het formuleren van duidelijke en haalbare opdrachten en door het aanwijzen van portefeuillehouders als bestuurlijk opdrachtgevers. Het college maakt de
keuzes, stelt prioriteiten en maakt een integrale afweging van de beleidsambities binnen de beschikbare financiële en personele capaciteit, waarbij rekening wordt gehouden met
onvoorziene werkzaamheden. De gemeentesecretaris is eindverantwoordelijk voor de kwaliteit en de integraliteit van de ambtelijke adviezen. Verantwoordelijkheden zijn zo laag mogelijk in
de organisatie gelegd. De directie treedt in principe op als ambtelijk opdrachtgever en delegeert op heldere wijze aan programmamanagers, projectmanagers en/of teammanagers.
Medewerkers zijn veelal als opdrachtnemer en/of projectleider verantwoordelijk om vanuit een zelfstandige rol in samenwerking met interne en externe partners en met
samenwerkingsorganisaties de plannen te realiseren en uit te voeren. De meest recente cultuurscan dateert uit 2013. 95% van de medewerkers voelt zich aangesproken door de missie/visie.
Interactie met de samenleving: De gemeente wil een toegankelijke overheidsorganisatie zijn die luistert
naar haar burgers en openstaat voor hun initiatieven. De rol van het gemeentebestuur wordt meer faciliterend en
ondersteunend van aard. Het college wil het beleid samen met inwoners uitvoeren. De inwoners,
(maatschappelijke) organisaties en ondernemers van Maasdriel weten het best wat er in hun omgeving nodig is.
In 2012 heeft Maasdriel deelgenomen aan het onderzoek ‘Waar staat je gemeente’. Hier scoorde de gemeente
onder het gemiddelde.
Bezuinigingen: Voor 2014 is er sprake van een sluitende begroting. Na inzet van de dekkingsmaatregelen blijft er vanaf 2015 sprake van een tekort in de meerjarenbegroting, oplopend tot
€ 1.500.000,— in 2017. De lokale lastendruk in Maasdriel ligt op het gemiddelde van de provincie Gelderland. De ratio van het weerstandsvermogen bedraagt bijna 2,0. Waarbij wordt
aangetekend dat in de weerstandscapaciteit voor € 2,9 mln. aan stille reserves is meegenomen. De raad heeft een ratio van 1,5 als ondergrens vastgesteld. Mede gelet op de risico’s van de
decentralisaties in het sociale domein moeten er financiële maatregelen worden getroffen. Uit de VNG Schuldmonitor 2012 blijkt dat de gemiddelde schuldquote voor inwoners van
Maasdriel € 2.131,— bedraagt.
Krimp: Er is in de gemeente Maasdriel sprake van een negatief migratiesaldo. De gemeente heeft wel te maken met een natuurlijke bevolkingsaanwas, waardoor de gemeente niet krimpt.
Grondproblematiek: Als concreet risico staat in de programmabegroting van 2014 de herstructurering van de tuinbouw Bommelerwaard genoemd. In totaal gaat het om een risicobedrag
van € 450.000,—. De raad heeft hiervoor extra krediet verstrekt. Voor de multifunctionele accommodatie de Kreek is er incidenteel een extra budget geraamd van € 583.000,—, aangezien
het een bestuurlijke wens is deze voorziening geheel in stand te houden t.b.v. de leefbaarheid en het voorzieningenniveau. Bij het actualisatie van de grondexploitaties bij de jaarrekening
2012 zijn risicoscenario's opgesteld. Deze scenario's laten mogelijke verliezen zien die oplopen tot € 3,8 miljoen, bovenop de verliezen in de jaarrekening 2012 al zijn voorzien in de
verliesvoorziening van € 3,3 miljoen. Maasdriel voert zowel een actief als regisserend grondbeleid. De regiefunctie betekent dat de woningbouwopgave gerealiseerd worden door zowel
eigen gronden te ontwikkelen, als invloed uit te oefenen op de initiatieven van derden. Ook sinds het begin van de crisis zijn nog verschillende gronden verworven. De planexploitatie
Kerkdriel-Noord is vanwege de hoge boekwaarde en lange looptijd het meest risicovolle project.
Samenwerking 4 O’s: Zoals eerder aangegeven wil de gemeente een toegankelijke overheidsorganisatie zijn die luistert naar haar burgers en openstaat voor hun initiatieven. De rol van het
gemeentebestuur wordt meer faciliterend en ondersteunend van aard. Het college wil het beleid samen met inwoners uitvoeren. De inwoners, (maatschappelijke) organisaties en
ondernemers van Maasdriel weten het best wat er in hun omgeving nodig is. Zij vragen ook steeds meer ruimte om zelf initiatieven te ontplooien en met de gemeente samen te werken. Dit
betekent dat de gemeente niet alleen de taak heeft te informeren maar ook de dialoog wil aangaan met inwoners. De gemeente communiceert minder via schriftelijke middelen, maar
wordt actiever via digitale kanalen zoals digitale nieuwsbrieven en sociale media. Twee derde van de organisatie denkt de gemeente in staat is om inwoners, bedrijven en organisaties in hun
eigen kracht te zetten. 35% denkt dat inwoners, ondernemers en organisaties tevreden zijn over de mate waarin de gemeente initiatieven ondersteunt en faciliteert. Maasdriel biedt plaats
aan 2.414 basisschoolleerlingen. Uit de MKB-monitor 2012-2013 blijkt dat Maasdriel als 45e eindigt van de 56 Gelderse gemeenten.
Decentralisaties sociale domein: Er is de afgelopen jaren door de deelnemende gemeenten in Rivierenland gewerkt aan de decentralisaties. Er is samengewerkt om te komen tot een
Regionaal Infrastructuur voor Werk en inkomen (RIW). Er is voor de eerste drie decentralisaties gewerkt op basis van een regionale routekaart. De toegang tot zorg wordt anders
georganiseerd. Er komt één portaal voor ondersteuning op alle levensgebieden. Vanuit Maasdriel is een programmateam onder bestuurlijke verantwoordelijkheid van de wethouder
Onderwijs en Welzijn opgestart.
Jeugdzorg: De jeugdzorg wordt vanaf 1 januari 2015 van het Rijk overgeheveld naar de gemeenten. Voor de uitvoering en het transitiearrangement wordt gekeken naar het niveau van de
regio Rivierenland. In dit samenwerkingsverband worden ook de afspraken gemaakt met Bureau Jeugdzorg Gelderland. Maasdriel levert 1 fte. Samenwerking vindt plaats op basis van het
concept ‘De Nieuwe Jeugdbescherming’. Op subregionaal verband werkt Maasdriel samen met Zaltbommel.
AWBZ/Wmo: Door de gemeenten verbonden in de Regio Rivierenland is een plan van aanpak opgesteld. Maasdriel wordt zelf verantwoordelijk voor bijvoorbeeld woonbegeleiding en
dagbesteding. In regioverband worden zaken als gespecialiseerde dagbesteding en vervoer geregeld.
Participatiewet: Regionaal worden een aantal onderdelen gezamenlijk opgepakt (werkbedrijf, Werkplein, werkgeversbenadering, re-integratie). Lokaal wordt Maasdriel zelf verantwoordelijk
voor bijv. de bijzondere bijstand en schuldhulpverlening.
Passend Onderwijs: De schoolbesturen werken in regionale samenwerkingsverbanden samen. Maasdriel werkt zowel met Rivierenland als ‘s-Hertogenbosch samen (de Meierij), met een
nadruk op de laatste. Dit omdat veel inwoners een oriëntatie hebben op deze regio. Wat dit geografische uitgangspunt voor gevolgen heeft, valt nog niet te zeggen.
Operationele samenwerking: De gemeente Maasdriel werkt samen in Regio Rivierenland. De Omgevingsdienst Rivierenland (ODR) heeft een efficiencytaakstelling van 5%, te realiseren
binnen 5 jaar. Met Zaltbommel wordt samengewerkt op de onderdelen personeel en financiën ter ondersteuning van de ODR. Deze samenwerking zet zich nu door. Het personeel van
beide gemeenten werkzaam worden gehuisvest onder een dak, waarbij zij de dienstverlening gezamenlijk naar beide gemeenten en de andere afnemers oppakken. Hiernaast bestaan er
ideeën om zowel ICT en informatiemanagement van beide gemeenten ook samen te brengen. Ook op andere terreinen is inmiddels een samenwerking ontstaan op het gebied van water
en riolering en gebouwenbeheer. Ook de de gemeentelijke Brandweer, ICT en onderdelen van Sociale Zaken worden samen met Zaltbommel opgepakt.
Bestaande samenwerkingsverbanden: In de gemeentebegroting 2014 zijn de
verbonden partijen (rechtspersonen waarin de gemeente een bestuurlijk en
financieel belang heeft) opgenomen. Het betreft onder andere de volgende
samenwerkingen (GR’s)
- Streekarchief Bommelerwaard
- LANDER (sociale werkvoorziening)
- Stadsgewest ‘s Hertogenbosch
- Recreatieschap Nederrijn, Lek en Waal
- Sociale Dienst Bommelerwaard
- Belastingsamenwerking Rivierenland (BSR)
- Veiligheidsregio Gelderland-Zuid
- Regio Rivierenland
- Projectbureau herstructurering tuinbouw Bommelerwaard
- Omgevingsdienst Rivierenland (ODR)
Overzichtskaart regionale samenwerkingsverbanden
Sociaal
Bestuurlijk
Veiligheid
Fysiek
Toelichting: rechtsboven vindt u het aantal samenwerkingsverbanden (per domein) met andere gemeenten. Bij het sociale domein werkt Maasdriel bijvoorbeeld
samen met 98 andere gemeenten in 17 samenwerkingsverbanden (het gaat hier bijvoorbeeld om GGD’s, Jeugdzorg, Passend Onderwijs, RMC’s) .
Op de vier kaartafbeeldingen is per domein (sociaal, bestuurlijk, veiligheid en fysiek) te zien met welke gemeenten het meest wordt samengewerkt: hoe donkerder het
groen, des te meer samenwerkingsverbanden. Ook kan afgelezen worden in welke richting deze samenwerkingen zich oriënteren, bijvoorbeeld richting het westen of
oosten, of juist verspreid per domein (congruentie). De totale congruentiescore van Maasdriel: 16% (gemiddelde Nederland bedraagt 18%)
Kansen- en ontwikkelanalyse
Op 6 mei 2014 heeft de Adviescommissie Sterk Bestuur in Gelderland
achtereenvolgens gesproken met het managementteam, het college van
Burgemeester en Wethouders en een afvaardiging van de gemeenteraad. De
Adviescommissie heeft gesproken met een betrokken gemeentebestuur dat op
openhartige en constructieve wijze de gesprekken heeft gevoerd. Bijzonder was dat
de Adviescommissie heeft gesproken met het oude college en met een afvaardiging
van de nieuwe, net gestarte, gemeenteraad.
In de gesprekken is de situatie van bestuurlijke onrust uit het verleden aan de orde
geweest. De Adviescommissie heeft de indruk gekregen dat die problematiek tot het
verleden behoort en dat de gemeente bestuurlijk in een rustiger vaarwater is
gekomen.
Onderstaand geven wij naar aanleiding van deze gesprekken aan waarin naar onze
mening kansen liggen voor de gemeente, alsmede punten die in onze ogen verder
ontwikkeld kunnen/moeten worden.
Kansen
Algemeen beeld
 Maasdriel is een bedrijvige gemeenten, er is veel werkgelegenheid en het gaat
gemiddeld genomen relatief goed met de inwoners. Een wat hoger inkomen en
wat minder sociale problematiek dan in vergelijkbare gemeenten.
 De bevolking kent veel ondernemers en is zeer zelfredzaam, problemen worden
veelal in eigen kring opgelost. Inmenging van de overheid stelt men niet op prijs
waardoor het dossier handhaving steeds een lastig bestuurlijk dossier is.
 Er is vertrouwen in de voorbereidingen voor de drie transities in het sociale
domein.
 Er is sprake van een tweezijdige oriëntatie, namelijk voor de bestuurlijke aspecten
met de gemeenten in Rivierenland, terwijl de inwoners georiënteerd zijn op ’sHertogenbosch.
 Samenwerking is een goed bespreekbaar onderwerp bij zowel gemeenteraad als
bij het college.
Organisatie
 Alhoewel de ambtelijke fusie met Zaltbommel als een noodzakelijke en
aantrekkelijke stap wordt gezien, is er geen sprake van grote knelpunten in de
organisatie.
 Er is de afgelopen jaren stevig bezuinigd op de organisatie. Dat is weliswaar
voelbaar, maar heeft niet tot grote knelpunten geleid.
Raad
 De gemeenteraad is zelfbewust bezig met het onderwerp bestuurskracht. Een
discussie over het al dan niet noodzakelijk zijn van een herindeling kan worden
gevoerd.
Intergemeentelijke samenwerking
 De samenwerking met de gemeenten in Rivierenland is constructief, met als
gevolg dat er een platform is om taken gezamenlijk op te pakken.
 De samenwerking voor de omgevingsdienst (ODR) is positief. Dankzij een goede
opzet is er een efficiencytaakstelling van 5% gerealiseerd.
 Ook op de terreinen water riolering en gebouwenbeheer wordt er samengewerkt
in de regio Rivierenland.
7
Ontwikkelpunten
Organisatie
 Met name op het terrein van PIJOFACH-taken, en in het bijzonder op het terrein
van personeel, juridisch en ICT, is samenwerking nodig om een versterking te
krijgen van de bestuurskracht van de gemeente.
Samenwerking in de Bommelerwaard
 Maasdriel heeft de conclusie getrokken dat op termijn een opschaling de
bestuurskracht van de gemeente kan versterken. Winst zou kunnen zijn dat
sneller, professioneler en met meer specialisme de taken zijn te verrichten.
 Eerste oriëntatie is een ambtelijke fusie; een bestuurlijke fusie is niet bij voorbaat
uitgesloten.
 De zoektocht naar een partner heeft in eerste instantie plaatsgevonden bij
Neerijnen en Zaltbommel. Uiteindelijk is Neerijnen afgehaakt, omdat Zaltbommel
niet volmondig voor deze samenwerking wilde kiezen.
 Vervolgens is ambtelijk en op collegeniveau een vergaande toenadering gekomen
tot Zaltbommel. Zaltbommel en Maasdriel vormen geografisch een logische
eenheid als Bommelerwaard. Recent heeft de gemeenteraad van Zaltbommel de
in gang gezette processen tegengehouden.
 Conclusie is dat er geen verdergaande samenwerking mogelijk lijkt, omdat
Zaltbommel niet een exclusieve keuze wil maken voor Maasdriel.
 Maasdriel is door deze opstelling buitengewoon teleurgesteld en zou een
ondersteuning van de provincie zeer op prijs stellen. Maar helaas heeft de
provincie tot nu toe niet de helpende hand geboden.
 Maasdriel is vanwege de ervaringen met Zaltbommel behoedzaam geworden in
het nemen van initiatieven.
Overige intergemeentelijke samenwerking
 Uitvoerende taken regionaal organiseren wordt door vele gemeenten in
Rivierenland akkoord bevonden. Dat in tegenstelling tot beleidstaken; er is geen
draagvlak om de rol van de regio daarin groter te maken.
 Het knelpunt in de regio Rivierenland is het ontbreken van een
centrumgemeente. Daardoor is er onvoldoende leiderschap om voldoende
dynamiek te brengen in de regio.
 Als Tiel zich opwerpt als centrumgemeente, leidt dat tot negatieve reacties van
de andere gemeenten. Met als effect dat ook andere gemeenten, onder meer
Zaltbommel, een positie claimen.
 Het is de vraag of de regio Rivierenland wel groot genoeg is om zich te kunnen
ontwikkelen tot een daadkrachtige speler.
 De as A2 en de as A15 zijn beiden belangrijk voor Maasdriel. Er mist nog een
gedragen visie van de gemeenten op de ontwikkeling van deze assen. Men heeft
het gevoel dat de provincie het belang van deze as voor Gelderland onvoldoende
in het oog heeft.
 Ook de provincie zou een trekkende rol kunnen spelen in deze visieontwikkeling.
 De gemeente ervaart nog steeds een negatief imago als gevolg van de
bestuurlijke onrust uit het verleden.
 Onderwerpen als solidariteit en risicodeling tussen gemeenten liggen politiek
lastig. Dat geldt onder meer voor het sociale domein.
8
De raad
 Het college is veelal initiatiefnemer, met als gevolg dat de kaderstelling door de
raad beperkt is en er een te grote aandacht is voor operationele kwesties.
 In de voorbereiding op de decentralisaties staat de raad op te grote afstand. De
gemeenteraad (en het college) worden wel regelmatig bijgepraat, maar de raad
geeft maar zeer beperkt richting op deze dossiers.
 De raad is zich ervan bewust dat Maasdriel op het punt van dienstverlening
minder scoort dan gemiddeld. De bestuurlijke onrust zal een negatieve invloed op
de scores hebben gehad.
 De betrokkenheid van de raad bij de gemeenschappelijke regelingen is heel
matig.
Politieke profilering
 Politieke profilering vindt maar beperkt plaats. Grote meningsverschillen over
zware beleidsdiscussies zijn niet aan de orde. Wel is er een zeer grote
betrokkenheid bij het plaatselijke verenigingsleven. Over subsidies daarvoor willen
de gemoederen wel eens wat hoger oplopen.
Adviescommissie Sterk Bestuur in Gelderland,
Namens deze,
Jaap van Luijk
9
Bijlage: Zelfanalyse
10
Sterk Bestuur in Gelderland
18 maart, 2014
Ter voorbereiding op het gesprek met de Adviescommissie Sterk Bestuur in Gelderland
heeft de gemeente een vragenlijst ingevuld. Dit in het kader van het project Sterk
Bestuur in Gelderland. Het onderzoek voor het project is opgebouwd uit:



deskresearch (inventarisatie feiten);
vragenlijst (inventarisatie meningen);
gesprek Adviescommissie Sterk Bestuur in Gelderland met regio en gemeenten.
De antwoorden op deze vragenlijst staan daarom niet op zichzelf maar dienen in de
context van het totale onderzoek gezien te worden.
Onderwerpen vragenlijst
Voorliggende rapportage omvat de resultaten van de vragenlijst die door de gemeente is
ingevuld. Achtereenvolgens komen de volgende onderwerpen aan bod:
 Kenmerken van de gemeente
 Realisatie van de opgaven door de gemeente
 Samenwerken op strategisch, tactisch en operationeel niveau
 Belang bij en bijdrage aan samenwerken
 Decentralisaties
Invullen vragenlijst
De vragenlijst is toegestuurd aan het college van Burgemeesters en Wethouders. Zij zijn
aanbevolen om de vragenlijst ter consultatie voor te leggen aan de fractievoorzitters.
Ook kon men maatschappelijke organisaties en het bedrijfsleven betrekken bij het
invullen van de vragenlijst. De gemeenteraad/fractievoorzitters zijn betrokken bij de
beantwoording.
Drie niveaus van samenwerken
In de vragenlijst is onderscheid gemaakt tussen drie niveaus in samenwerken:



Strategische samenwerking: economische, ruimtelijke ordenings- en
infrastructurele keuzes en maatregelen die bijdragen aan het versterken van de
(internationale) concurrentiepositie van de regio;
Beleidsvorming en -uitvoering: het maken van beleidskeuzes en de
beleidsuitvoering van gemeentelijke taken in het fysieke en sociale domein;
Bedrijfsvoering en dienstverlening: het beheer van de ambtelijke organisatie en
de uitvoering van gemeentelijke diensten die zich richten op buurten, wijken en
dorpskernen (‘schoon, heel en veilig’).
11
1. Karaktereigenschappen van uw gemeente
1.1 In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen?
Vraag
Antwoord
Het College van B en W beschikt over de capaciteiten om de
huidige taken uit te voeren of uit te laten voeren.
Mee eens
De gemeenteraad beschikt over de capaciteiten om de huidige
taken uit te voeren of uit te laten voeren.
Mee eens
De ambtelijke organisatie beschikt over de capaciteiten om de
huidige taken uit te voeren of uit te laten voeren (kwaliteit).
Mee eens
De ambtelijke organisatie heeft voldoende capaciteit om de
huidige taken uit te voeren of uit te laten voeren (kwantiteit).
Niet eens en niet oneens
De gemeente is in staat om voldoende kwalitatief goed
personeel aan te trekken.
Mee oneens
De financiële positie van de gemeente is een belemmering voor
het adequaat functioneren van het lokaal bestuur.
Mee oneens
De nieuwe strategische opgaven zijn voor de gemeente
aanleiding om de omvang van het totale takenpakket te
heroverwegen (kerntakendiscussie).
Niet eens en niet oneens
Onderlinge verhoudingen tussen College en Raad zijn goed.
Mee eens
1.2 Op welke twee punten vindt u dat de organisatie van uw gemeente
positief scoort ten opzichte van de organisaties van andere
gemeenten?
Vraag
Antwoord
1.
zelfredzaamheid
2.
hoge productie per medewerker
1.3 Wat zijn twee verbeterpunten binnen uw organisatie?
Vraag
Antwoord
1.
integraliteit van werken
2.
omgevingsgerichtheid en politieke sensitiviteit
12
1.4 Welke drie kenmerken kenschetsen het politiek/bestuurlijke
klimaat van uw gemeente het best?
• Maatschappelijk betrokken
• Gericht op de burger
• Oplossingsgericht
13
2. Realisatie van de opgaven door uw gemeente
2.1 In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen?
Vraag
Antwoord
De gemeente is in staat om lokale doelen te stellen.
Mee eens
De gemeente is in staat om lokale doelen te bereiken.
Mee eens
Inwoners hebben daadwerkelijk invloed op het lokale beleid
van de gemeente.
Niet eens en niet oneens
Ondernemers hebben daadwerkelijk invloed op het lokale
beleid van de gemeente.
Niet eens en niet oneens
Maatschappelijke organisaties hebben daadwerkelijk
invloed op het lokale beleid van de gemeente.
Niet eens en niet oneens
2.2 In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen?
Vraag
Antwoord
De (financiële) positie van de gemeente maakt
regionale samenwerking noodzakelijk.
Mee eens
De (financiele) positie van de gemeente maakt
ambtelijke samenwerking met andere gemeente(n)
noodzakelijk.
Mee eens
De gemeente verkent een ambtelijke fusie.
Helemaal mee eens
De gemeente verkent een bestuurlijke fusie
(herindeling).
Mee eens
14
3. Samenwerken op strategisch, beleidsmatig en operationeel niveau
3.1 Welke gemeenten zijn de voornaamste partners voor de
strategische opgaven?
Gemeente Maasdriel werkt op strategisch niveau samen met Zaltbommel. Deze
gemeente ligt in dezelfde region, te weten Rivierenland.
15
In de toekomst verwacht men met de volgende gemeenten samen te werken. De
dikte van de lijn geeft de mate van samenwerking (strategische, beleidsmatige en
operationele samenwerking en samenwerking op decentralisaties in het sociale
domein) weer.
3.2 Zijn er gemeenten buiten Gelderland die voor u belangrijke
partners zijn voor de strategische opgaven?
's-Hertogenbosch
3.3 In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen?
Vraag
Antwoord
De bestuurlijke invloed van de samenwerkingspartners voor de
strategische opgaven is evenredig.
Mee oneens
De ambtelijke inzet van de samenwerkingspartners voor de
strategische opgaven is evenredig.
Mee eens
3.4 Hoe waardeert u de samenwerking voor de strategische opgaven?
Slecht
16
3.5 Welke aangrenzende of omliggende gemeenten zijn uw
belangrijkste beleidsmatige (dus niet: PIOFA) samenwerkingspartners
op het vlak van economische, ruimtelijke en sociaal-maatschappelijke
functies?
Gemeente Maasdriel werkt op beleidsmatig niveau ook alleen met Zaltbommel
samen.
3.6 Zijn er gemeenten buiten Gelderland die voor u belangrijke
beleidsmatige samenwerkingspartners zijn op het vlak van
economische, ruimtelijke en sociaal-maatschappelijke functies?
Nee
3.7 In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen?
Vraag
Antwoord
De bestuurlijke invloed van de partners voor de
beleidsmatige samenwerking is evenredig.
Niet eens en niet oneens
De ambtelijke inzet van de partners voor de
beleidsmatige samenwerking is evenredig.
Niet eens en niet oneens
3.8 Hoe waardeert u de beleidsmatige samenwerking tussen de
partners?
Neutraal
3.9 Welke aangrenzende of omliggende gemeenten zouden in de
toekomst uw belangrijkste beleidsmatige (dus niet: PIOFA)
samenwerkingspartners op het vlak van economische, ruimtelijke en
sociaal-maatschappelijke functies kunnen zijn?
Ook in de toekomst verwacht men alleen met Zaltbommel op beleidsmatig niveau samen
te werken.
17
3.10 Zijn er gemeenten buiten Gelderland die voor u in de toekomst
belangrijke beleidsmatige samenwerkingspartners op dit vlak zouden
kunnen zijn?
's-Hertogenbosch
3.11 Met welke gemeenten werkt u op operationeel niveau
(dienstverlening en bedrijfsvoering) samen?
Op operationeel niveau werkt de gemeente Maasdriel met 10 andere gemeenten samen.
Met uitzondering van West Maas en Waal liggen alle gemeenten in Rivierenland.
Overigens is West Maas en Waal sinds 2010 wel aangesloten bij het
samenwerkingsverband Rivierenland.
18
3.12 In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen?
Vraag
Antwoord
De bestuurlijke invloed van de partners voor de
operationele samenwerking is evenredig.
Mee eens
De ambtelijke inzet van de partners voor de
operationele samenwerking is evenredig.
Mee eens
3.13 Met welke gemeenten zou u in de toekomst (dus potentieel) op
operationeel niveau (dienstverlening en bedrijfsvoering) samen
kunnen werken?
Het is opvallend dat de gemeente Maasdriel in de toekomst niet met de bestaande 10
gemeenten verwacht samen te werken op operationeel niveau, maar alleen met:
Culemborg, Neerijnen en Zaltbommel.
3.13 Zijn er gemeenten buiten Gelderland met wie u in de toekomst op
operationeel niveau samen zou kunnen werken?
's-Hertogenbosch
19
4. Bijdrage aan samenwerken - Strategische opgaven in de regio
Wat is uw bijdrage in termen van middelen (financieel, kennis en
capaciteit) afgezet tegen het belang voor uw gemeente?
"Naar verhouding" wil hier zeggen: in verhouding tot de omvang en de eigen behoefte
van de gemeente.
De thema’s zijn als volgt gecategoriseerd:
-
Speler: De gemeente geeft aan zowel veel belang te hebben als veel middelen aan
het thema bij te dragen in het regionale samenwerkingsverband.
-
Contextbepaler: De gemeente geeft aan weinig belang te hebben, maar wel veel
middelen bij te dragen aan het thema in het regionale samenwerkingsverband.
-
Omstander: De gemeente geeft aan weinig belang te hebben en ook weinig
middelen bij te dragen voor dit thema in het regionale samenwerkingsverband.
-
Afhankelijke speler: de gemeente geeft aan veel belang te hebben bij het thema,
maar weinig middelen bij te dragen aan het thema in het regionale
samenwerkingsverband.
20
4. Bijdrage aan samenwerken - Beleidsvorming en -uitvoering in de
(sub)regio
Wat is uw bijdrage in termen van middelen (financieel, kennis en
capaciteit) afgezet tegen het belang voor uw gemeente?
"Naar verhouding" wil hier zeggen: in verhouding tot de omvang en de eigen behoefte
van de gemeente.
21
4. Bijdrage aan samenwerken - Bedrijfsvoering en Dienstverlening
Wat is uw bijdrage in termen van middelen (financieel, kennis en
capaciteit) afgezet tegen het belang dat uw gemeente heeft in de
samenwerking op de volgende domeinen?
"Naar verhouding" wil hier zeggen: in verhouding tot de omvang en de eigen behoefte
van de gemeente.
Hierin is het volgende uitgevraagd: Planning en control, Communicatie, Shared Service
Center, ICT, Personeel (uitwisseling), Sociale Dienst, Belastinginning, Afvalverwerking,
Juridische dienstverlening, Cultuur(historie).
In de vragenlijst was het ook mogelijk om ‘niet van toepassing’ aan te klikken. Deze
antwoorden zijn niet zichtbaar in het kwadrant.
22
5. Drie decentralisaties in het verschiet
5.1 In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen?
Vraag
Antwoord
De gemeente heeft een goed zicht op de gevolgen van de
decentralisatie van de Begeleiding uit de Awbz
Mee eens
De gemeente heeft een goed zicht op de gevolgen van de
Participatiewet
Mee eens
De gemeente heeft een goed zicht op de gevolgen van de
decentralisaties van de Jeugdzorg
Mee eens
23
5.2 Met welke gemeenten bereidt u de decentralisatie van de
Begeleiding uit de Awbz voor?
De gemeente werkt met bovenstaande gemeenten samen voor de decentralisaties. Met
Druten en Buren werkt zij alleen samen als het gaat om de decentralisatie in de
jeugdzorg.
24
‘Sterk Bestuur in Gelderland’ is een samenwerkingsproject van de provincie Gelderland en VNG Gelderland