Biologie H10 10.1 Regelkring Norm Effectoren Negatieve terugkoppeling Positieve terugkoppeling 10.2 Schiltemperatuur Kerntemperatuur 10.3 Koorts Beschrijving van continue opeenvolgende gebeurtenissen. Gewenste waarde in een regelkring. Zorgen dat de norm behaalt en gehouden wordt. Tegengestelde beweging, om het in evenwicht te houden, bijvoorbeeld: - de temperatuur in de lichaam. Versterking van de beweging. - - Onderkoeling - 35˚C Gedesoriënteerd en verward 31˚C Verlies bewustzijn (vanaf hier onderkoeling) 30˚C Hartstilstand Temperatuur in de buitenkant van je lichaam, Variabel. Binnenin je lichaam, 37˚C = norm (zit in hypothalamus), Vrijwel gelijk. Oorzaak: tijdelijke verschuiving van de norm in de regelkring van de kerntemperatuur. reactie van je lichaam op een infectie hogere lichaamstemperatuur: stimulatie van productie en afgifte van afweerstoffen, Bloedvatverwijding+extra transpiratie Oorzaak: de warmteproductie kan de warmteafgifte niet bijbenen, Je gedrag om tegenmaatregelen te treffen word eerder uitgeschakeld, Minder effectieve reactie dan bij koorts, Bloedvatvernauwing+geen transpirat, Extra warmteprod. door rillen en klappertanden (onregelm. spierbew.) Doorbloeding neemt toe wanneer je schiltemp. verder daalt versnelling proces van onderkoeling. 10.4 Water 50% Cellen Bloedvaatstelsel - snelste transport - 5 liter bloed o 2,2 liter bloedcellen o 2,8 liter bloedplasma - Bloed: o Slagaders naar kleine gespierde slagaders o Kleine gespierde slagaders organen o Haarvaten (zeer dunne, poreuze bloedvaatjes) in organen 50% o Door de druk aan begin haarvaten stroomt uit de haarvaten weefselvloeistof (bloedplasma-extract) in de weefsels. o Grootste deel stroomt eind van de haarvaten weer terug. Lymfevaatstelsel - per dag wordt ong. 2 liter weefselvloeistof via het lymfevaatstelsel naar de bloedsomloop in de ondersleutelbeenaders gevoerd. - Weefelvloeistof is onderdeel van het interne milieu. Intercellulaire ruimten Intern milieu Extern milieu Samenvatting boek Nadat de voedingsstoffen in het bloed zijn gekomen(binnen de dekweefsellaag) - eileider: extern - eierstok: intern - dekweefsel: intern Alles wat buiten het dekweefsel ligt. Het interne milieu van je lichaam wordt gevormd door de weefselvloeistof, de lymf, het bloed en de celinhoud. Weefselvloeistof wordt rechtstreeks of via het lymfevaatstelsel, weer opgenomen in de bloedsomloop. Transpiratie minder water en zouten in je lichaam nieren regelen de concentratie zouten minder urine en minder uitscheiding van zouten Hoge productie afvalstoffen daling pH in weefselvloeistof en bloedplasma nieren scheiden afvalstoffen uit (indien ze over genoeg water beschikken). Marathonloper die zich slecht verzorgt, krijgt last van: - inspanningskoorts, - uitdroging, - zoutgebrek, - opeenhoping van afvalstoffen. Gevolg: lagere prestatie als gevolg van het reageren van spier- en zenuwcellen: - trager, - minder krachtig, - minder concentratie, - minder bewustzijn. Bescherming intern milieu: - Longen: o het afvalgas koolstofdioxide word verwijderd samen met water en warmte. - Lever: o Voorraad aanwezig van: bloedsuiker/glucose, vitaminen, aminozuren en zouten. o Recycelt afvalstoffen en haalt gifstoffen uit het bloed (en dus uit de weefselvloeistof). - Darmkanaal: o Voedsel word verwerkt tot een voor het bloed geschikte vorm, o Ongeschikte stoffen worden vastgehouden en uitgescheiden als ontlasting. De normen van de regelkringen in je interne milieu liggen in de hypothalamus. pH: zuurtegraad - beinvloed celmembraan - negatieve logaritme van het aantal - waarom constant? Ph 1 7 14 zuur neutraal basisch 10.5 Een homeostatische regeling in je lichaam bestaat uit een regelkring waarin een norm wordt gehandhaafd door negatieve terugkoppeling. Het resultaat van alle homeostatische regelingen samen is homeostase: het handhaven van een stabiel intern milieu. Met leefstijl heb je invloed op homeostase (gezondheid): je eet- en drinkgewoonten bepalen voor een groot deel de samenstelling van je interne milieu.