de maatregelen ter bescherming van de speler

DE MAATREGELEN TER BESCHERMING VAN DE SPELER
1. Inleiding
Deze bijdrage heeft tot doel de binnenlandse wetsbepalingen af te zetten tegen de maatregelen die
in de andere landen werden genomen. We zullen binnen dit bestek een overzicht trachten te
bieden van de belangrijkste maatregelen ter bescherming van de meest kwetsbare
bevolkingsgroepen. Belangrijke middelen om die bevolkingsgroepen te beschermen zijn het
verbod op clandestiene spelen, de mogelijkheid tot registratie en uitsluitingen, de beperking van
de winstbedragen en de omkadering van de publiciteit. Daarnaast zijn de regels inzake
kredietverstrekking bepalend voor het al dan niet bevorderen van een omgeving waarin
kansspelen kunnen gedijen. Het correct informeren van de speler is nog een
beschermingsmaatregel die de nodige aandacht verdient. En, last but nog least, hebben we oog
voor de bepalingen die betrekking hebben op de jeugd.
2. Clandestiene spelen
 De Belgische wetgever heeft bepalingen voorzien om de niet-naleving van een spelverbod te
bestraffen. Clandestien spelen leidt immers tot geweld, schulden en afpersing. Zo kostte in
Frankrijk de machtsstrijd om de markt van de speelautomaten in drankgelegenheden de afgelopen
vijf jaar aan meer dan 300 mensen het leven. Op internationaal vlak coördineerde INTERPOL de
SOGA-operaties I en II (SOGA staat voor SOccer GAmbling) gericht tegen de illegale
weddenschappen op voetbalwedstrijden die door georganiseerde bendes op poten worden gezet in
China, waaronder Hongkong en Macao, en in Maleisië, Singapore, Thailand en Vietnam. De
eerste operatie leidde tot de arrestatie van 423 personen en de inbeslagname van meer dan
680.000 USD (€ 540.000) in contanten en goederen (onder meer computers, bankkaarten, gsm's
en auto's). Bij de tweede operatie werden 1.600 personen gearresteerd en werd voor 16 miljoen
USD (€ 12,1 miljoen) aan geld en goederen in beslag genomen1.
 Laat ons eerst de maatregelen bekijken die in de andere landen genomen werden ter bestrijding
van clandestiene en illegale kansspelen. Onder een clandestien spel verstaan we een spel dat in
achterafzaaltjes wordt uitgebaat, in overtreding van de bepalingen van de wet van 7 mei 1999.
Een illegaal spel is een spel dat bij iedereen bekend is en dat vanuit het buitenland op grote schaal
verspreid wordt via het internet, in overtreding met het verbod dat in dezelfde wet wordt
opgelegd.
 Om redenen van openbare orde en goede zeden worden kansspelen in de Europese landen over
het algemeen verboden. Dit verbod is echter niet algemeen geldend want er bestaat een
spelaanbod dat aan controles onderworpen is, zij het onder de vorm van een vergunningssysteem
(Verenigd Koninkrijk, Italië, Litouwen, Estland), onder de vorm van staatsmonopolies (Finland,
Zweden, Denemarken, Noorwegen), of, zoals in de meeste gevallen, onder een gemengde vorm
(Duitsland, Frankrijk, België, Oostenrijk, Hongarije, Zwitserland, Nederland, Letland) al
naargelang het speltype. De organisatie van en soms ook de deelname aan illegale kansspelen
worden verboden. In Duitsland is het verboden kansspelen aan het publiek aan te bieden zonder
licentie. In art. 284-287 van de Federale Strafwet worden straffen voorzien met betrekking tot de
1
http://www.interpol.com/Public/ICPO/PressReleases/PR2008/PR200835Fr.asp
1
ongeoorloofde exploitatie van kansspelen. In Frankrijk riskeert enkel de organisator van een
illegaal kansspel gerechtelijke vervolging. De straf kan oplopen tot 3 jaar gevangenisstraf en €
45.000 boete (art. 1e van de Wet van 12 juli 1993 met betrekking tot kansspelen). Bij
paardenweddenschappen is echter ook de speler strafbaar. Hij riskeert 3 jaar gevangenisstraf en €
90.000 boete (art. 4 van de gewijzigde Wet van 2 juni 1891 met betrekking tot de organisatie van
paardenrennen). De straffen lopen op tot zeven jaar opsluiting en € 200.000 boete als de inbreuk
door een georganiseerde bende gepleegd wordt.
In de Verenigde Staten werden de kansspelen geleidelijk aan gelegaliseerd. De eerste stap daartoe
werd gezet in Nevada in 1931. De legaliseringstendens werd verdergezet tot in de jaren ’90.
Illinois, Missouri, Indiana en Mississippi lieten casino’s toe aan boord van boten. In 1988 werd
de Indian Gaming Regulatory Act aangenomen die de Indiaanse stammen het recht toekent
kansspelinrichtingen uit te baten in hun reservaten op voorwaarde dat de staat waarin ze zich
bevinden, deze vorm van kansspelen toelaat (art. 2701(5) Findings). 28 staten zijn betrokken bij
deze spelvorm2. Niet alle spelen worden toegelaten in alle staten (er kan een onderscheid gemaakt
worden tussen commerciële casino’s, zogenaamde tribal casino’s, racino’s, gokspelen op
cruiseschepen of aan de kade) maar bijna alle staten bestraffen de organisatie of promotie van
illegale spelen (Colorado (Colorado Revised Statutes, §18.10), Iowa (Iowa Code, art. 725.5),
Arizona (Arizona Revised Statutes, § 13.3303 – 13.3307), Californië (California Penal Code, art.
318, 330 & 330a). De bestraffing van illegale spelen verschilt van staat tot staat. De straffen
variëren tevens al naargelang het gaat om “eenvoudige spelen”, “spelen onder verzwarende
omstandigheden” of “professioneel gespeelde” spelen. De inbreuken kunnen beoordeeld worden
als “petty crime” (klein), “misdemeanor” (misdrijf dat overeenstemt met een gevangenisstraf van
minder dan een jaar) of “felony” (misdrijf dat overeenstemt met een gevangenisstraf van meer
dan een jaar).
In Australië, waar per persoon het meeste geld ter wereld aan kansspelen wordt besteed, wordt
deze materie geregeld door de deelstaten. In de twee dichtstbevolkte staten van de
Commonwealth gelden de volgende wetten: in New South Wales bepaalt deel II van de NSW
Unlawful Gambling Act 1998 wat een illegaal spel is en welke straffen worden voorzien, in
Victoria bestraft art. 2 van de Gambling Regulation Act 2003 (GRA) eveneens de organisatie van
en de deelname aan ongeoorloofde spelen. In deze twee staten wordt de deelname aan een illegaal
kansspel strafrechtelijk veroordeeld (zie NSW Unlawful Gambling Act 1998 en art. 2.2.4/6, 2.3.4
en 2.5.32 van de GRA).
Clandestiene spelen zijn in de meeste Aziatische landen verboden. In China is art. 303 van de
Strafwet (S.W.) van 1979 van toepassing. Op basis van dit artikel werd in de lente van 2005 een
grootscheepse razzia uitgevoerd waarbij meer dan 3,6 miljard Yuan (€ 30 miljoen) in beslag werd
genomen. Een miljoen spelers en operators werd gearresteerd en 347.000 personen werden
vervolgd. 103 illegale casino’s werden gesloten, de meeste in de grensstreek. De inval volgde op
een reeks schandalen waaronder vervalste loterijbiljetten, corruptie binnen de provinciale
agentschappen en de illegale plaatsing van videoloterijterminals (VLT). Het
Volkshooggerechtshof verspreidde in dit kader een “nota van gerechtelijke interpretatie” die de
rechtbanken moest helpen bij het nemen van beslissingen met betrekking tot de duizenden
gearresteerden. Deze nota interpreteert de Strafwet en bepaalt de soorten boetes en sancties die
genomen kunnen worden. De nota licht meer bepaald toe wat moet worden verstaan onder “een
groep mensen bijeenbrengen om aan het gokspel deel te nemen”: 1- een commissie genieten van
minstens 5.000 yuan (€ 517), 2- inzetten verzamelen voor minstens 50.000 yuan (€ 5.700), 3maar ook een commissie opstrijken voor de organisatie van reizen naar het buitenland met het
2
http://www.americangaming.org/
2
oog op gokken. De Chinese rechtbanken leggen over het algemeen de doodstraf op voor zware
inbreuken ten gevolge van gokschulden.
In India verbiedt de Public Gambling Act van 1867 kansspelen als het niet om
behendigheidsspelen gaat3 al beschikken de staten wel over een interpretatiemarge om bepaalde
speltypes toch toe te laten. Deze wet bestraft ‘het bezitten, houden of beheren van een openbare
goktent’ met een boete van 200 Rs (€ 3) of een gevangenisstraf van maximum 3 maanden.
Personen die zich in een dergelijk etablissement bevinden, riskeren een boete van 100 Rs of een
maximum gevangenisstraf van een maand. Art. 3 bepaalt wat moet worden verstaan onder een
beschuldigde: elke persoon die de winnaar van een spel een commissie laat betalen.
In Japan voorziet art. 185 van de S.W. in boetes van maximum € 4.200 voor deelnemers aan een
spel. Art. 186 van de S.W. bestraft personen die regelmatig spelen met gevangenis- en
werkstraffen van maximum 3 jaar. Daarenboven wordt elke persoon die een goktent uitbaat,
bestraft met een gevangenis- en werkstraf van 3 maanden tot 5 jaar. Art. 187 van de S.W. bestraft
de verkoop van of deelname aan illegale loterijen. Het is wel enigszins hypocriet dat pachinko4,
één van de belangrijkste kansspelmarkten in de wereld (omzet van € 24 miljard), niet als een
kansspel wordt beschouwd omwille van een interpretatie van de wet5.
In Hongkong riskeren personen die weddenschappen aangaan bij illegale bookmakers, een boete
van 30.000 HK$ (€ 2.700) en 9 maanden gevangenisstraf. In Zuid-Korea kan de speler bestraft
worden met een boete die kan oplopen tot 5 miljoen won (€ 3.200) (art. 246 van de S.W.). In
Macao kan een speler die deelneemt aan een spel op een illegale locatie, krachtens de Illicit
Gambling Law nr.8/99/M van 22 juli 1999, vervolgd en beboet worden.
Internet
 De noodzaak om onlinespelen te legaliseren, laat zich overal in de wereld voelen. Er bestaan
weliswaar middelen om dit fenomeen te bestrijden maar het is eerst en vooral noodzakelijk dat de
speler toegang krijgt tot een gecontroleerd en een door normen strikt omkaderd aanbod. De
kansspelen op internet bieden in de praktijk heel wat comfort. De spelen worden dag en nacht
aangeboden, er is weinig tot geen sociale controle, de bescherming van minderjarigen is niet
gegarandeerd, er staat geen limiet op de inzet (er kan gelijktijdig worden ingezet op verschillende
spelen/tafels), de speler moet zich niet verplaatsen, de marketingpraktijken kunnen dubbelzinnig
zijn. Als onlinespelen gelegaliseerd worden, zouden operatoren met een licentie en regulatoren
aan dezelfde kant komen te staan.
Verscheidene Europese lidstaten hebben zich aan dit nieuwe instrument aangepast en staan
bepaalde vormen van onlinespelen toe. De meeste monopolies, hoofdzakelijk loterijen en
gokbedrijven, bieden bepaalde onlinespelen aan (Denemarken, Finland, Zweden, Noorwegen,
Frankrijk, Letland, Slowakije, Hongarije, Oostenrijk). De Nederlandse Eerste Kamer weigerde
evenwel op 1 april 2008 met 37 stemmen tegen 35 een proefperiode toe te staan aan Holland
Casino om onlinespelen uit te baten. Zweden en Oostenrijk openden pokersites. In Malta,
Gibraltar, Jersey, Alderney, op het eiland Man, in het Verenigd Koninkrijk en Italië ontwikkelde
zich een privaat commercieel aanbod. Art. 4.4. van het nieuwe Duitse Interstatenverdrag, dat in
3
In India worden weddenschappen op paardenrennen beschouwd als behendigheidsspelen conform het arrest van
het Indisch Hooggerechtshof KR Lakshmanan en anderen tegen de staat Tamil Nadu.
4
De pachinko is een machine die zich het best laat omschrijven als een kruising tussen een flipperkast en een
gokautomaat. Er wordt met behulp van metalen knikkers gespeeld. Deze metalen balletjes vallen in gaten in een
verticaal spelbord waarin verschillende spijkers steken. Als een bal in een gat valt, wordt de machine een soort
gokautomaat met drie rollen. Als de speler wint, ontvangt hij een resem balletjes die hij vervolgens kan inruilen voor
een prijs naar keuze.
5
http://www.gamblingcompliance.com, Japan – A Regulatory Overview
3
2008 van kracht werd en van toepassing is tot in 2011, heeft dan weer tot belangrijkste doel
verslaving te voorkomen, ook bij minderjarigen, het spelaanbod te beperken en de liefde voor het
spel in goede banen te leiden. Het aanbieden van kansspelen via internet wordt strikt verboden
(aan bepaalde maatschappijen werd een overgangsperiode van een jaar toegekend).
De procedures die de Europese Commissie aanspande met betrekking tot de protectionistische en
monopolistische positie van bepaalde staten en in het licht van de concurrentie vanwege meer
liberale landen zouden een evolutie in de wetgeving kunnen teweegbrengen in Frankrijk, Finland,
Hongarije, Zweden en ten slotte ook Tsjechië.
In deVerenigde Staten worden online kansspelen in principe verboden door meerdere federale
wetsbepalingen 6 maar er bestaat een uitzondering van loterijen en gokken op paardenrennen
(Interstate Horseracing Act). Over dit verbod bestaat echter geen unanimiteit, het Amerikaanse
Department of Justice en het Vijfde Court of Appeals bereiken geen overeenstemming over de
interpretatie van de Wire Act en het toepassingsgebied ervan. In Australië verbiedt art.6 van de
Interactive Gambling Bill van 11 juli 2001 aan alle leveranciers van spelen die daar geen licentie
voor hebben, gevestigd in het binnen- of buitenland, onlinespelen aan te bieden aan personen die
verblijven in Australië. De operators van offshoresites kunnen vervolgd worden.
In China heeft de minister van cultuur in een officieel advies de noodzaak te kennen gegeven om
de onlinemarkt te reguleren (momenteel verboden) voor het te laat is.
 Er kunnen verschillende maatregelen getroffen worden om illegale kansspelsites te bestrijden.
Het blokkeren van transacties met betrekking tot kansspelen op het niveau van de leveranciers
van betaaldiensten is daar een van en wordt momenteel toegepast door Nederland, Spanje (motie
door het Congres aangenomen in december 2007) en Duitsland (zie Interstatenverdrag). Finland,
Frankrijk, Estland en Noorwegen beogen dit in verschillende wetsontwerpen. In de VS geeft de
heel recente Unlawful Internet Gambling Enforcement Act (UIGEA) van 2006, aangenomen en
aangevuld met de Safe Port Act, een definitie van wat een illegaal spel is en legt de
verantwoordelijkheid bij financiële tussenpersonen en verstrekkers van kredietkaarten om
betalingen in het kader van transacties die binnen deze definitie vallen, te identificeren en te
weigeren. De doeltreffendheid van die maatregelen wordt echter in vraag gesteld door financiële
instellingen als MasterCard, Citibak en PayPal die vinden dat ze onvoldoende uitgerust zijn om
de legale van de illegale operaties te onderscheiden zonder “zwarte lijst”.
Die introductie van een “zwarte lijst” is precies een andere mogelijke maatregel. In dat geval
dragen de internet service providers de verantwoordelijkheid (ISP). In Europa maken Duitsland,
Italië7, Hongarije, Slovenië en Spanje8 gebruik van deze mogelijkheid en daarbuiten ook
Australië (art. 56 van de Interactive Gambling Bill). Finland9, Frankrijk (art. 40 van de wet van 5
maart 2007 ter wijziging van art. 7 van de wet van 21 juni 2004 betreffende het vertrouwen in de
digitale economie), Estland, Tsjechië overwegen het in te voeren in verschillende
wetswijzigingsontwerpen. In China en Thailand worden deze websites eveneens geblokkeerd, zij
het aan de hand van filtersystemen die spijtig genoeg omzeild kunnen worden.
6
Wire Wager Act 1961, The Travel Act 1961, The Interstate Transportation of Wagering Paraphernalia Act 1961,
The Professional and Amateur Sports Protection Act, The Federal Aiding and Abetting Statute (http://www.4onlinegambling.com/legal.htm)
7
Financiële wet van 2006 (Law 266/2005, § 535-58), Geldverduisteringsdecreet van 2/01/2007, die operators oplegt
om de websites te blokkeren van bedrijven die op de zwarte lijst van de AAMS staan en in Italië verboden zijn.
8
Online Gambling: Policy Department Economic and Scientific Policy, European Parliament, (PE 408.575)
9
COUNCIL OF THE EUROPEAN UNION, Questionnaire on the legal framework for gambling and betting in the
Member States of the European Union, Second tranche of replies by delegations to docs. DS 742/08 resp. DS 763/08
4
3. De mogelijkheid tot uitsluiting
 Een van de meest doeltreffende beschermingsmaatregelen is de mogelijkheid voor de speler om
zich de toegang te laten ontzeggen tot gokgelegenheden van klasse II en casino’s (art. 54 van de
wet van 7 mei 1999). In België is er wat dat betreft een nationale coördinatie aan de hand van de
EPIS database. Een soortgelijk coördinatiesysteem bestaat ook al verschillende jaren in Frankrijk,
dat evenwel pas doeltreffend werd toen in 2007 de identiteitscontroles aan de ingang van de
casino’s verplicht werden, en in Nederland voor de 12 casino’s van Holland Casino. Het beleid
in deze landen is evenwel niet eenduidig want dit uitsluitingssysteem houdt geen rekening met
gemeentelijke gokzalen.
Niet zelden vraagt de speler die om zijn wederopname heeft verzocht, nadien opnieuw om zijn
uitsluiting. In 2008 dienden veertig spelers 3 maal dit verzoek in en in uitzonderlijke gevallen
zelfs meer dan 9 keer. Het valt op dat dezelfde speler eerst om zijn uitsluiting kan verzoeken om
vervolgens weer het recht om te mogen spelen op te eisen. Dit recht wordt pas effectief drie
maanden na zijn verzoek om wederopname zodat vermeden wordt dat de speler opnieuw begint
te gokken in een opwelling, zonder zichzelf onder controle te hebben.
Dat deze uitsluiting afhangt van federale of regionale entiteiten leidt tot lacunes en een gebrek
aan samenhang wat betreft het beleid op nationaal niveau inzake de bescherming van de speler.
Dat is het geval in de Verenigde Staten, Australië, Canada en Spanje waar de regels kunnen
verschillen van de ene tot de andere provincie, staat of regio.
In Canada hanteert elke provincie zijn eigen procedures. In British Columbia stelt het
staatsmonopolie zelfs drie gelijklopende uitsluitingssystemen voor. Er is er één voor alle
speelhallen uitgerust met slots, waaronder casino’s en renbanen, een ander voor bingohallen en
nog een ander voor de PlayNow-website. In Ontario kan de speler een einde maken aan zijn
uitsluiting na amper 30 dagen terwijl die uitsluiting in Québec kan worden uitgesproken voor een
periode van 3 maanden tot 5 jaar.
In het Australische Queensland geldt dat, als het verzoek om herroeping niet wordt ingediend
binnen de 24 uur na de vraag om een verbod, dat verbod voor een jaar geldt (art. 91 van de
Casino Control Act 1982, art. 216C van de Gaming Machine Act 1991) terwijl in New South
Wales deze periode minimum 3 maanden bedraagt. Hier moeten de operatoren uit één van de drie
door de minister erkende organisaties kiezen om de uitsluitingsprocedure te organiseren. De
Australische Hotelvereniging (Australian Hotels Association - AHA) die uitbaters van
videopokerspelen verenigt, koos ervoor een toegangsverbod op te leggen in al zijn
etablissementen, terwijl Clubs NSW, een professionele vereniging van uitbaters van speelhallen,
vindt dat elk etablissement deze procedure op individuele wijze moet kunnen beheren.
In Macao zijn de casino's zelf verantwoordelijk voor een verbod, er bestaat geen gecoördineerd
systeem. In Nevada bestaat er strikt genomen geen uitsluitingsprogramma. De speler heeft wel de
mogelijkheid het casino te vragen zijn toegang tot krediet, cheques of elektronische
marketingtechnieken te beperken (Regulation 5.170).
 De uitsluiting moet niet altijd gebeuren op vraag van de speler, maar kan ook uitgesproken
worden als zijn belangen of die van zijn naasten geschaad dreigen te worden. Een dergelijke
bepaling werd in verschillende landen aangenomen. De Franse minister van Binnenlandse Zaken
ontzegt onbekwame personen de toegang tot speelhallen op vraag van hun wettelijke
vertegenwoordiger of hun juridische adviseur. Conform art. 22 van de federale wet inzake
kansspelen en goktenten, moet in Zwitserland “een goktent mensen de toegang weigeren tot
spelen indien ze weet of kan aannemen, op basis van vaststellingen die ze zelf in haar
etablissement gedaan heeft of op basis van informatie van derden, dat ze: a. onvermogend zijn of
5
hun financiële verplichtingen niet nakomen; b. inzetten zonder rekening te houden met hun
inkomen of vermogen. De redenen voor de uitsluiting dienen schriftelijk te worden meegedeeld
aan de persoon in kwestie. Als er niet langer een grond voor de uitsluiting bestaat, moet ze
worden opgeheven.” In het Australische Queensland is een uitsluiting door derden eveneens
mogelijk (art. 261C van de Gaming Machine Act 1991).
In Singapore kunnen individuen en hun families zonder onderscheid vragen te worden uitgesloten
van het Singapore Pools-monopolie. Met het oog op de opening van de eerste twee casino’s op
het eiland in 2010 voorzien de autoriteiten ook een toegangsverbod voor 29.000 gefailleerden en
voor sociale steuntrekkers. Er wordt ook een toegangsprijs van $ 100 voorzien en een
jaarabonnement van $ 2.000 voor plaatselijke bewoners.
In het Canadese Kahnawakereservaat kunnen de familieleden met een aanvraagformulier een
verzoek om uitsluiting indienen. De Commissie baseert haar beslissing op het van de familie
uitgaande verzoek en het antwoord daarop van de speler.
In sommige landen gaat het verzoek om uitsluiting of het aflopen ervan samen met enkele
bijzondere maatregelen. In New South Wales biedt art. 80 van de Casino Control Act 1991 de
speler de mogelijkheid het verbod op te heffen na 28 dagen en voorziet ze in een consultatie van
de speler door de overheid. Een dergelijke consultatie wordt ook in Nederland voorzien eens de
uitsluitingstermijn is verstreken. Een preventief waarschuwingssysteem maakt het mogelijk
klanten uit te nodigen voor een gesprek, bij jongeren onder de 24 jaar na hun 8e bezoek in een
maand, bij volwassenen vanaf 24 jaar na hun 15e bezoek in een maand. Conform art. 42, al. 2, let.
b. van de Zwitserse Ordonnantie inzake kansspelen en goktenten “nodigt de goktent de persoon
uit voor een gesprek waarop hij nuttige documenten aan het etablissement verstrekt inzake zijn
financiële situatie evenals een uittreksel van het strafregisterof een loonfiche.”
 In België is de registratie een maatregel die het mogelijk maakt mensen weg te houden van het
spel als ze mogelijk compulsieve gedragingen vertonen. Oostenrijk, Zweden, Nederland, Finland,
Polen, Litouwen, Letland en Zwitserland voorzien eveneens in een verplichte registratie. In
Litouwen voorziet een voorstel tot wijziging van de Gaming Act van 2001 in de aanmaak van een
lijst van mensen die uitgesloten worden van casino's. De verplichte identificatie van klanten aan
de ingang is onontbeerlijk om de goede werking van het systeem van uitsluitingen te verzekeren
(cf. Frankrijk en de aanwezigheid van spotters). Dergelijke systemen ontbreken in Canada en de
Verenigde Staten.
 In Oostenrijk moet de licentiehouder het bewijs leveren van de financiële mogelijkheden of het
inkomensniveau van een Oostenrijkse burger indien er voldoende redenen bestaan om hem de
toegang strikt te verbieden of hem binnen bepaalde grenzen toch de deelname aan kansspelen toe
te staan. Daarnaast moet worden toegezien op het aantal bezoeken en het spelgedrag van de
spelers. De houder moet een systeem uitwerken dat het mogelijk maakt een risicospeler een
uitsluiting voor te stellen. Als een casino de eisen met betrekking tot de bescherming van spelers
niet respecteert, kunnen die laatsten voor de burgerlijke rechtbank een schadevergoeding eisen
die overeenkomt met het bestaansminimum. Het casino riskeert tevens administratieve straffen
(gewijzigde wet inzake kansspelen van 1989).10
Internet
 De meeste online gamesites bieden de spelers de mogelijkheid op een uitsluiting. Sommige
landen hebben, naast hun wetgeving, aanvullend nog enkele normen overgenomen van
professionele organisaties zoals de eCommerce and Online Gaming Regulation and Assurance
10
Antwoord van Oostenrijk op de bevraging van de Europese Raad met betrekking tot de wettelijke bepalingen
inzake kansspelen en weddenschappen.
6
(eCOGRA)11 (punt 103.R.10 van de eCOGRA Generally accepted practices (eGAP) raadt een
uitsluitingstermijn van minstens 6 maanden aan). Dat is het geval in de Filippijnen (First
Cagayan), in Gibraltar, Malta en het Kahnawakereservaat.
De European Gambling and Betting Association (EGBA) beveelt ook een aantal regels aan (zie
punt 1.12 tot 1.17 van de EGBA Standards).
De operatoren van onlinespelen hebben in het Verenigd Koninkrijk op eigen initiatief het plan
opgevat te investeren in gezamenlijke en geautomatiseerde uitsluitingssoftware. Een speler die
zelf vraagt van de ene site te worden uitgesloten, wordt dan automatisch ook uitgesloten van
andere gelijkaardige sites.
4. Technische normen voor de bescherming van de speler
 De wijze waarop technologische middelen worden ingezet, geeft vaak een beeld van het
aanbevolen beschermingsniveau van een speler in een land. In België moet elke machine bedoeld
voor exploitatie in etablissementen van klasse I, II en III, goedgekeurd worden door de
Commissie op basis van controles door erkende instanties en op advies van de Dienst Metrologie
van de FOD Economie krachtens art. 52 van de wet van 7 mei 1999.
 Er bestaan meerdere opties zoals de snelheid van het spel, het gemiddelde uurverlies, de
beperking van de winsten zoals toegepast in België (voor de snelheid: 3s voor casino’s, 3 tot 6s
voor de speelhallen, 2 tot 3 min voor de bingo’s; voor het uurverlies: 70 €/u voor de casino’s, 25
€/u voor de speelhallen, 12,5 €/u voor de bingo’s; jackpot beperkt tot € 10.000 voor de casino’s,
500 €/spel voor individuele spelers en 2.000 €/spel voor meerdere spelers12, 500 €/spel voor
bingo’s).
In het buitenland zijn de mogelijke inzetten en winsten eveneens soms beperkt, vaak in functie
van de categorie waaronder ze ressorteren. In Denemarken leveren de machines in restaurants en
speelzalen een maximumwinst van 300 DKK (€ 40) op en staan ze een maximuminzet van 0,5
DKK (€ 0,06) toe. De snelheid wordt beperkt tot 2s per spel. In Duitsland moet de fabrikant
kunnen bewijzen dat het gemiddelde maximumverlies per uur niet hoger ligt dan € 33 (art. 12 van
de Ordonnantie op de kansspelen). De maximum haalbare winst per uur bedraagt € 500. In Italië
is de maximumwinst voor de “new slots” vastgelegd op € 100. Deze machines aanvaarden enkel
muntstukken met een maximumwaarde van € 2. De maximumduur van een spel bedraagt 4
seconden (decreet van 4 december 2003).
In Nieuw-Zeeland mogen machines die buiten een casino geplaatst worden, geen inzetten
aanvaarden van meer dan 2,50 NZ$ (€ 1) en de winsten worden beperkt tot 500 NZ$ (€ 215) per
automaat en tot 1.000 NZ$ (€ 430) voor de mystery jackpots. In Japan werden in juli 2004
krachtens de Public Morals Law wijzigingen aan de bepalingen gedecreteerd. De oude
pachislotmodellen13 moesten voor september 2007 weggehaald worden. De nieuwe machines
werden gekenmerkt door een verminderde inzet (coin-in) en maximumwinst (pay-out), die laatste
daalde van $ 1.000 (€ 800) naar $ 300 (€ 240).
Het uurverlies kan berekend worden in functie van de speler en niet in functie van de machine
zoals in België het geval is. In België is het onbewust drukken op de toetsen of “painting” niet
11
eCOGRA is een onafhankelijke organisatie zonder winstoogmerk en is gevestigd in Londen. Ze stelt een
internationaal kader voor met regels inzake commerciële good practices en de bescherming van spelers. De naleving
van deze regels wordt verzekerd door inspecties, het regelmatig opmaken van een stand van zaken en doorlopende
controles.
12
Protocol Metrologie
13
Spel te vergelijken met slots, maar het wordt gespeeld met jetons in plaats van met geld. De jetons kunnen
vervolgens ingewisseld worden tegen prijzen.
7
mogelijk en kan de machine ook niet alleen of als “machinegeweer” spelen. Deze systemen zijn
over het algemeen wel toegelaten in het buitenland. In de staat Victoria (art. 3.5.29(2) van de
GRA) kunnen de spelen enkel plaatsvinden door duidelijke en afzonderlijke activaties van de
machine door de speler. In Duitsland verbiedt art. 9 van de Gaming Ordinance de jackpots.
 De andere opties zijn: de verplichting om rustpauzes te respecteren, zoals in Nieuw-Zeeland
waar de machine op regelmatige tijdstippen een onderbreking moet inlassen om enkele
inlichtingen te verstrekken zoals de gespeelde tijd, de verspeelde kredieten en het resterende
beschikbare geld maar ook permanent het uur moet weergeven (art. 8 van het Reglement
(Regulation), Wijzigingen aan de Gambling Act (Class 4 Gambling Equipment14) Minimum
Standard 2004, Wijzigingen aan de Gambling Act (Casino Gambling Equipment) Minimum
Standard 2004).15 De verplichting om het uur te tonen, staat in de Australian/NZ Gaming
machine national standard revision 9.0 die ook van toepassing is op de Australische staten (de
bijlagen laten bepaalde verschillen tussen deze staten toe). In Canada, in Nova Scotia en Alberta,
worden op geregelde tijdstippen “pop-up messages” getoond op de VLT’s. In Québec kunnen
spelers zelf de tijd bepalen die ze wensen te spelen (max. 60 min) en moeten ze na die tijd
verplicht hun winst incasseren. De machine betaalt automatisch uit van zodra een krediet van $
500 bereikt is. De maximuminzet is beperkt tot $ 2,50 en de maximuminzet per spelsessie tot $
60. In Duitsland wordt elk uur een pauze van 5 min. opgelegd voor de automaten die buiten de
casino’s geplaatst worden (art. 12 van de Ordonnantie inzake kansspelen). Het Noorse
smartcardsysteem verplicht de speler na een uur spelen 10 min. te stoppen met spelen16.
In de Verenigde Staten zijn dergelijke beperkingen zeer zeldzaam. De meeste tribal casino’s
passen de normen van de GLI toe.
In Australië wordt druk uitgeoefend om een deel van de materie te federaliseren en het gebruik
van smartcards op te leggen. In 2009 moet een wenselijkheidsstudie daaromtrent afgerond zijn. In
elk geval zullen de machines in Victoria voor 2010 uitgerust worden met smartcardtechnologie
om de spelers de mogelijkheid te bieden krediet- en tijdslimieten te bepalen. Het Canadese Nova
Scotia heeft het plan opgevat de VLT’s uit te rusten met smartcardlezers die de speler eveneens
de mogelijkheid bieden zijn spelgedrag te analyseren. In Noorwegen moeten de spelers over een
prepaid smartcard-speelkaart beschikken, afgeleverd door het staatsmonopolie Norsk Tipping,
alvorens ze kunnen spelen. Er werden kredietbeperkingen vastgelegd, de uitgaven werden
beperkt tot £ 40 (NOK 400) per dag en £ 220 (NOK 2.200) per maand. Playscan, een
gesofisticeerde spelanalyse- en player-tracking-tool, helpt de speler in Zweden om te weten of hij
risico loopt of niet (groen, oranje en rood signaal) op basis van zijn geregistreerde transacties
dankzij de speelkaart Svenska Spel. De precisie van deze tool wordt geschat op meer dan 90%
maar de tool moet nog verbeterd worden. Momenteel wordt deze technologie enkel toegepast op
onlinespelen maar ze zou in 2009 uitgebreid worden tot spelautomaten17.
Sommige landen verbieden dan weer het gebruik van alle vormen van virtueel geld om te spelen,
zoals in Duitsland voor de machines die buiten de casino’s staan (art. 13 van de Ordonnantie
inzake kansspelen). In Nieuw-Zeeland aanvaarden de automatische automaten van klasse 4 enkel
bankbiljetten van minder dan $ 20 (Dia 5.1. New Zealand Class 4 Gaming Machine Appendix to
the Australian/New Zealand Gaming Machine National Standard Revision 9.0.) In Victoria zijn
14
Spelautomaten van klasse 4 bevinden zich in cafés en clubs.
http://www.dia.govt.nz/diawebsite.nsf/wpg_URL/Services-Casino-and-Non-Casino-Gaming-Gambling-TechnicalEquipment?OpenDocument#five.
16
http://www.gamblingcompliance.com, Machine limit pioneers see global progress in VLT player protection,
14/07/2008
17
Cashless and card-based technologies in gambling: A review of the literature, December 2008, UK’s Gambling
Commission
15
8
machines die bankbiljetten met een waarde hoger dan $ 50 accepteren, verboden (art 3.5.29(1)
van de GRA).
 In Frankrijk is de beperking van het rendement voor de spelers een cruciaal middel om
gokverslaving te vermijden. Voor sportweddenschappen ziet de speler gemiddeld 75% van zijn
inzet terug. Voor de loterijen mag de mathematische rendementsverwachting de 75% niet
overschrijden. Van de paardenweddenschappen moet het jaargemiddelde van het gedeelte dat
terugvloeit naar de spelers tussen 70 en 78% liggen van het totaal van de sommen die in
onderlinge weddenschappen worden gestoken (wet nr. 2006-1771 van 30 december 2006 inzake
de corrigerende financiën voor 2006). In Letland mogen de winsten niet meer dan 50% van alle
inzetten bedragen voor onderlinge weddenschappen, loterijen en bingo’s, niet meer dan 80% voor
de spelautomaten, en niet meer dan 45% voor de telefoonspelletjes (hoofdstuk 6 van de wet van
2006). In China werden, volgend op de grootscheepse razzia van 2005, honderden VLT-salons
geopend onder het waakzame oog van de Welfare Lottery. Het returnpercentage werd eerst
vastgelegd op 50% maar werd in 2007 verhoogd tot 65%18.
Telefonische weddenschappen
 In Singapore19 :
- enkel personen die een jaarlijks inkomen hebben van meer dan $ 30.000 en die 21 jaar zijn (18
jaar voor resellers) kunnen een rekening openen om telefonische weddenschappen te plaatsen;
- limieten op de prepaidkaarten voor de klanten;
- een uitsluiting voor minstens 12 maanden is mogelijk;
- de klantenrekeningen kunnen permanent geraadpleegd worden.
Internet
 De meeste landen en operatoren hebben zich in het kader van onlinespelen limieten opgelegd
wat betreft de maximuminzet per gegeven periode of de spelduur. In Frankrijk zijn de inzetten
bijvoorbeeld geplafonneerd al naargelang het type weddenschap. Voor paardenweddenschappen
is de inzet per bankkaart beperkt tot € 750 (€ 760 in het fysieke netwerk), met een limiet van €
3.000 per maand. Op de website van la Française des jeux zijn de inzetten, voor het geheel van de
op de site beschikbare spelen, geplafonneerd op € 500 per week. In Finland bepalen de spelregels
de maximale daginzet. Er wordt een beperking van € 100 per dag opgelegd voor de aankoop van
“e-instants”20 evenals voor transfers naar de klantenrekening voor « Live betting ». In Zweden
voorzien de licentievoorwaarden van de pokersite van Svenska Spel dat de spelers zichzelf
tijdslimieten moeten opleggen en limieten betreffende het maximumbedrag dat ze aan het spel
willen besteden. In Oostenrijk is de inzet op de pokersite van Austria casinos beperkt tot € 800
per week en moet de speler zich op dagelijkse basis limieten opleggen wat betreft de inzet en de
speeltijd. Een wijziging van deze parameters kan pas gebeuren na een bedenktijd van 48 uur21.
Punt 103.R.14 van de Generally accepted practices (eGAP) van eCOGRA beveelt aan dat spelers
hun inleg op dagelijkse, week- en maandbasis kunnen herzien en dat deze verzoeken binnen een
redelijke termijn door de operator worden afgehandeld. Punt 103.R.1 bevat een aanbeveling voor
de duidelijke vermelding van het verbod om te spelen voor minderjarigen van 18 of 21 jaar, punt
103.R.11 vraagt dat een hele pagina met inlichtingen (hulp, info) wordt gewijd aan verantwoord
spelen, punt 103.R.16. adviseert dat er minstens 3 seconden moeten verstrijken tussen 2 spelen in,
punt 103.R.18 dat de naam van elk spel duidelijk wordt aangegeven.
http://www.gamblingcompliance.com, Government Policy Confusion Freezes China’s Lotteries, 3/03/2008
http://www.singaporepools.com.sg/en/csr/responsible_measures.html
20
Instant online loterijbiljetten
21
Antwoord van Finland op de bevraging door de Europese Raad met betrekking tot de wettelijke bepalingen inzake
kansspelen en weddenschappen.
18
19
9
De Code of Conduct van de EGBA voorziet ook in het vastleggen van limieten voor de inzet en
de speeltijd.
In de Filippijnen verklaart de Praktijkcode van First Cagayan het volgende: “Procedures moeten
de spelers de mogelijkheid bieden zichzelf beperkingen op te leggen wat betreft hun inzetten en
hun spelgeschiedenis in te kijken. Er moet tevens informatie beschikbaar zijn over
hulporganisaties en consultaties.”
5. Reclame
 In België is reclame voor kansspelen onderworpen aan de wet van 14 juli 1991 betreffende de
handelspraktijken en de voorlichting en bescherming van de consument. De publiciteit maakt het
onderwerp uit van een akkoord tussen de Commissie en de sector dat werd goedgekeurd door de
Vereniging van Belgische casino-uitbaters. In elk geval wordt reclame die aanzet tot gokken niet
toegelaten. Het betreft het verdelen van gratis fiches, chips of biljetten met de bedoeling het
publiek ertoe aan te zetten een gokgelegenheid binnen te gaan of er te blijven. “Arrangementen”
worden niet toegestaan. Loterijbiljetten mogen niet gratis uitgedeeld worden en men mag niet van
buiten naar binnen kunnen kijken in een speelzaal. Art. 60 van de wet van 7 mei 1999 laat
geschenken toe in het kader van horecapromotie ter waarde van € 50 per klant en per week.
Reclame voor speelhallen is toegelaten maar er mag geen enkel cadeau worden aangeboden.
Alcohol is ten strengste verboden. De speelhal mag niet van buitenaf zichtbaar zijn.
Drankgelegenheden mogen geen reclame maken.
 De reclameregels kunnen al naargelang de geografische regio erg verschillen. In Europa bestaat
er bijvoorbeeld in Polen (art. 8 van de wet inzake kansspelen), in Litouwen (art. 10(9) van de
Gaming Law van 2001) en in Estland (art. 21 van de Advertising Act) een totaalverbod op
reclame buiten de speelzalen mits enkele uitzonderingen (reclame is toegestaan in luchthavens,
havens en internationale hotels, op de websites van de operatoren en op de terreinen van sportieve
evenementen waar de mogelijkheid bestaat onderlinge weddenschappen te plaatsen)22. In andere
landen bestaat er een strikt kader zoals in Duitsland waar de reclame voor kansspelen strikt
informatief en verklarend moet zijn (art. 5(1) van het Interstatenverdrag)23. Bepaalde kanalen
zoals televisie, internet of telecommunicatiemiddelen zijn verboden (art. 5 (3)). Art. 21(2)
verbiedt reclame voor sportweddenschappen op T-shirts en rond sportterreinen. Datzelfde artikel
verbiedt eveneens het verband tussen het plaatsen van sportweddenschappen en het uitzenden van
sportevenementen op radio, op tv of andere telecommunicatiemiddelen. Dit verbod heeft zowel
betrekking op de media als op de operatoren en organisators van sportevenementen. In Madrid
mag reclame enkel strikt informatief zijn en moet er een akkoord van de administratie aan vooraf
gaan. De uitzending op televisie of radio is verboden tijdens kinderprogramma’s (Decreet
106/2006).
Verschillende landen waar de marketingpraktijken te agressief zijn, hebben hun beleid al moeten
verdedigen na vragen en procedures ingeleid door de Europese Commissie. Dat was meer
bepaald het geval in Nederland, Zweden, Duitsland en Finland.
Finland is van plan de woorden “marketing” en “reclame” opnieuw te definiëren en op te leggen
dat reclame als enig doel heeft de vraag te kanaliseren naar het aanbod van toegelaten spelen.
Finland zou tevens elke vorm van reclame verbieden voor spelen die een bijzonder gevaar
http://www.gamblingcompliance.com, Estonia - A Regulatory Overview, De nieuwe versie van de Advertising Act
werd van kracht op 1/11/2008.
23
Antwoord van Duitsland op de bevraging door de Europese Raad met betrekking tot de wettelijke bepalingen
inzake kansspelen en weddenschappen.
22
10
inhouden, buiten de speelgelegenheden. In het Verenigd Koninkrijk wordt reclame over
kansspelen geregeld door twee Codes24 waarvan de naleving is opgenomen in de
licentievoorwaarden, zodat ze afdwingbaar zijn. Deze regels hebben zowel betrekking op de
inhoud van de reclameboodschappen als op het publiek waarvoor ze bedoeld zijn.
 In de Verenigde Staten zijn de reclameregels er vooral op gericht het plaatselijke, wettelijke
aanbod te beschermen en de concurrentie van de buurstaten tegen te gaan. Reclame maken voor
commerciële casino's op een radio- of tv-zender in een markt of een staat waar het spel illegaal is,
wordt verboden krachtens titel 18, art. 1304, van de United States Code (U.S.C.) en een
uitvoeringsreglement van de Federal Communications Commission (FCC). Naast de federale
wetgeving beschikt de American Gaming Association (AGA) over een eigen Code of Conduct for
responsible gaming bedoeld om verantwoord spelen te promoten en waarin gesteld wordt
dat:“Elke reclameboodschap voor het spel een boodschap moet bevatten inzake verantwoord
spelen en/of een gratis hulpnummer.” Die gedragscode is echter niet afdwingbaar.
Australië legt zo goed als een totaalverbod op aan de sector, in elk geval wat betreft reclame voor
spelautomaten. Dat is het geval in Victoria (art. 3.5.34-35 van de GRA) en New South Wales (art.
70A van de Casino Control Regulation 2001 (CCR)) waar elke vorm van reclame voor
spelautomaten buiten de sites waar ze worden uitgebaat, verboden is. Dit verbod is niet van
toepassing op de zogenaamde tafelspelen waarvoor de reclame aan bepaalde regels onderworpen
is. Zo is er in New South Wales een verbod op het tonen van alcohol of de verplichting om bij
elke geschreven reclameboodschap (art. 33 van de CCR) het volgende zinnetje te vermelden: “Is
gambling a problem for you? G-Line (NSW) is a counseling service. CALL 1800 633 635.”
 Soms wordt een waarschuwing of informatieboodschap opgelegd zoals in Québec (« Mise sur
toi » met het telefoonnummer van de hulplijn) of in New Jersey («Bet with your head – not over
it » in speelruimtes of « If you or someone you know has a gambling problem and wants help call
1-800-GAMBLER » buiten de speelruimtes)25. In Duitsland verplicht het Interstatenverdrag de
staten de leeftijdsgrenzen, de risico’s op verslaving en de mogelijkheid om hulp te vinden op elke
publicitaire drager of op elke drager met betrekking tot het spel zoals loterijbiljetten of de
ontvangstbewijzen bij weddenschappen te vermelden (art. 5 van het Interstatenverdrag). In Malta
moeten licentiehouders de gegevens van een erkend hulpcentrum publiceren en de waarschuwing
« GAMBLING LEADS TO FINANCIAL LOSS & SEVERE SOCIAL PROBLEMS ».
Internet
 De reclame voor onlinespelen is in de meeste gevallen aan dezelfde regels onderworpen als die
voor de traditionele spelen. Het Verenigd Koninkrijk hanteert echter een bijzondere aanpak. Ze
stelde een “witte lijst” op van landen waarin het toegelaten is reclame te maken. Daarin duiken de
landen van de Europese Economische Ruimte (E.E.R.) op, waaronder ook Gibraltar en de
gelijkgestelde landen die deel uitmaken van deze zone zoals het eiland Man en Alderney, net
alsTasmanië. Antigua en Barbuda worden binnenkort toegevoegd.
6. Kredietverleningsmogelijkheden
 Art. 58 van de wet van 7 mei 1999 verbiedt aan spelers of deelnemers aan een weddenschap
elke vorm van een lening of krediet toe te staan, behoudens het gebruik van krediet- of
debetkaarten in de casino’s. Bovendien is de aanwezigheid van geldautomaten verboden in de
kansspelinrichtingen van klasse I, II en III.
24
Het Committee on Advtising Practice (CAP) en de Broadcast Committee of Advertising Practice (BCAP)
http://www.nj.gov/casinos/actreg/reg/chapter_43.html#14, NJ Casino Control Commission Regulations, Chapter
43, Subchapter 14.2
25
11
Dit verbod bestaat in de meeste Europese landen: in Frankrijk (art. 12 van het décret du 22
décembre 1959 modifié), Kroatië (art. 37.1.8. van de Law on conducting games of chance and
promotional award games), Finland (art. 10 van de Lotteries Act), Hongarije, Noorwegen,
Slovenië, Zweden (art. 9 van de Casinos Act 1999), Litouwen (art. 10.4 van de Gaming Law
2001), Zwitserland (art. 27 van de Loi fédérale sur les maisons de jeu de 1998).
 In Amerika verschilt dit van staat tot staat. Kredietverlening wordt toegelaten in Nevada en
Californië en verboden in Colorado, Iowa en Arizona. In Canada wordt kredietverlening
toegestaan in de meeste provincies, met uitzondering van British Colombia. In de praktijk wordt
enkel in Ontario krediet verleend. In New South Wales (art. 23 van de Casino Control Regulation
2001) is het verlenen van kredieten bij wet verboden, net als direct marketing of het aanbieden
van krediet om klanten aan te trekken. In de staat Victoria verbiedt art. 68 van de CCA het
verlenen van krediet of het toestaan van transacties waarbij een krediet- of debetkaart gebruikt
wordt, maar laat het wel kredietverlening toe aan grote spelers die niet in Australië wonen. In
Azië wordt krediet toegestaan in Macao en verboden in Singapore waar een meerkost wordt
opgelegd voor elektronische betalingen. De door de EGBA aangenomen normen verbieden elke
vorm van kredietverlening.
 In New South Wales werd op 28 oktober 2008 een wetsontwerp ingediend26 om elke
geldopname met kredietkaarten te verbieden in spelinrichtingen. In Nieuw-Zeeland zijn
geldautomaten verboden in de speelruimtes van casino’s, andere speelruimtes dan casino's en op
plaatsen waar weddenschappen worden aangeboden (TAB). In Canada werden gelijkaardige
maatregelen aangenomen.
7. Het informeren van de speler
 Art. 61 van de wet van 7 mei stelt dat “in de kansspelinrichtingen van klasse I, II en III folders
met informatie over gokverslaving, het telefoonnummer van de 0800-hulplijn en adressen van
hulpverleners zichtbaar beschikbaar moeten zijn.”
In de meeste Europese landen bestaan vergelijkbare bepalingen. De verplichting om brochures ter
beschikking te stellen aan het publiek bestaat in Oostenrijk, Duitsland (art. 6 van de Ordonnantie
inzake kansspelen) en in Frankrijk waar art. 35 van het interministeriële besluit van 14 mei 2007
voorziet dat de uitbater eraan gehouden is aan de ingang van alle speelzalen, op zichtbare wijze,
informatie voor de spelers uit te hangen over de risico's op gokverslaving en over de wettelijke
bepalingen die het voor elke persoon mogelijk maken zijn vrijwillige uitsluiting uit speelhallen te
vragen.
In Amerika beveelt de Code of Conduct for Responsible Gaming van de AGA aan op zichtbare
wijze en vlakbij de speelautomaten aan het publiek verklarende brochures ter beschikking te
stellen over hoe ze verantwoord kunnen spelen, met een gratis hulpnummer en de plaatsen waar
ze voor hulp terecht kunnen. In Nevada moeten casino’s informatie over gokproblemen uithangen
op bepaalde plaatsen in het casino (Regulation 5.170).
In Macao bestaat een dergelijke verplichting niet.
 Een andere manier om informatie te verstrekken, is door het personeel van de spelinrichtingen
op te leiden. In Frankrijk gelast art. 15 van het interministerieel besluit van 14 mei 2007 alle
nieuwe erkende kansspelmedewerkers binnen de 90 dagen na hun indiensttreding een opleiding
26
http://www.gamblingcompliance.com, NSW Moves To Cut Credit Gambling, Machine Numbers (introduced
changes to the Gaming Machines Act 2001
12
te volgen zodat ze personen met een gokprobleem kunnen herkennen. Merk op dat sommige
Franse casino’s bewustmakingscampagnes voeren ten overstaan van hun personeel en hun
klanten. Ze stellen meer in het bijzonder informatie ter beschikking via een netwerk van
verenigingen.
In Singapore worden enkele interessante initiatieven ondernomen zoals de organisatie van een
speciale week gewijd aan de sensibilisering inzake verantwoord gokken,
bewustmakingscampagnes voor het publiek, het initiatief 'Recycle For Charity' dat klanten vraagt
hun tickets ter plaatse te krassen om minderjarigen te beschermen, verkoop van biljetten tussen 8
en 10 uur 's morgens wordt vermeden om het huishoudbudget van gezinnen te beschermen.
27
.
De Code of Conduct for Responsible Gaming van de AGA raadt zijn leden in Amerika aan hun
personeel op te leiden inzake verantwoord spelen, regelmatige updates aan te bieden en
communicatieprogramma’s in die zin op poten te zetten.
 In New South Wales stelt art. 32A van de Casino Control Regulation 2001 dat de speler op
aanvraag een overzicht van alle sommen moet kunnen krijgen die hij aan de machines besteedde.
In Kahnawake krijgen de spelers toegang tot de stand van hun rekening. De EGBA voorziet daar
eveneens in.
 Een ander interessant idee is de installatie van “interactieve hokjes” (of Interactive booths) in de
buurt van speelzones, zoals in British Columbia waar Responsible Play Information Centres
(RPIC’s) in de nabijheid van casino’s en speelzalen informatie leveren over de winst- en
verlieskansen, de spelregels, het kansspelenconcept en het voordeel voor de bank. Ze stellen
tevens de gegevens van diensten die zich met gokproblemen bezighouden ter beschikking. Er
wordt ook een computerquiz aangeboden om de kennis over kansspelen te testen. Er is personeel
aanwezig dat als belangrijkste taak heeft mensen te informeren en hen voor te lichten over
verantwoord spelen. De medewerkers worden opgeleid om vragen van spelers in nood te kunnen
beantwoorden en hen te kunnen doorverwijzen naar de beschikbare hulpstructuren via een
netwerk van hulpcentra. Het beleid van Singapore Pools inzake verantwoord spelen legt ook de
nadruk op de informatie over de spelregels die aan de speler gegeven moet worden zodat die een
weldoordachte keuze kan maken.
 In New South Wales wil de Gaming Machines Amendment Bill 2008, die op 28 oktober 2008
werd ingediend, waarschuwingsboodschappen laten plaatsen op cheques en tickets die aan de
winnaars worden gegeven om hen af te raden hun winsten opnieuw te verspelen. In Singapore
moet het icoontje “Play Responsibly” op alle producten aangebracht worden.
8. Jongeren
 De Belgische wetgever heeft beslist de toegang tot speelinrichtingen van klasse II en casino's te
verbieden aan personen jonger dan 21 jaar (art. 54 van de wet van 7 mei 1999) en die tot alle
andere kansspelen, bingo’s (art. 54 van de wet van 7 mei 1999), loterijen en weddenschappen aan
elke persoon jonger dan 18 jaar.
Wereldwijd hanteren de meeste andere landen eveneens een dergelijk verbod. In het Verenigd
Koninkrijk is de minimumleeftijd voor casino’s en weddenschappen 18 jaar, maar 16 jaar voor
loterijen, zelfs de onlineversies. In Malta moet men 18 jaar zijn om een casino binnen te raken, de
plaatselijke bevolking zelfs 25 jaar, maar enkel 16 jaar om deel te nemen aan loterijen en
27
http://www.singaporepools.com.sg/en/csr/responsible_measures.html
13
weddenschappen. In IJsland en Zwitserland bestaat er geen leeftijdsgrens voor deelname aan
loterijen of weddenschappen. De spelautomaten zijn in Zwitserland enkel toegankelijk voor wie
ouder is dan 18, net als de onlinespelen. Letland heeft geen leeftijdsgrens voor de loterijen. In
Griekenland mogen personen jonger dan 23 niet in een casino spelen. In Europa bedraagt de
vereiste minimumleeftijd over het algemeen 18 jaar zoals in Kroatië, Denemarken, Albanië,
Hongarije, Slowakije, Nederland, Frankrijk, Duitsland, Oostenrijk (Regional children and young
persons acts), Zweden (art. 35 van de Lotteries Act). Finland, waar minderjarigen van 15 jaar op
spelautomaten kunnen spelen die buiten casino’s geplaatst worden, plant een wetswijziging.
In de Verenigde Staten ligt de leeftijdsgrens tussen de 18 en 21 jaar al naargelang het soort spel
en de staat. Voor loterijen leggen de meeste staten de meerderjarigheid vast op 18 jaar, behalve in
Iowa waar het 21 jaar is. Voor weddenschappen is het over het algemeen ook 18 jaar, maar 21
voor Iowa en 17 voor Illinois. Voor casino’s ligt de minimumleeftijd op 18 of 21 jaar zoals in
Nevada, New Jersey, Californië, Colorado, Arizona, Iowa en Louisiana. De reservaten mogen
hun eigen leeftijdsgrens bepalen maar het minimum bedraagt 18 jaar.
In de meeste Australische staten is de door de wet vereiste minimumleeftijd 18 jaar (Victoria,
New South Wales). In Canada, 18 of 19 jaar voor British Columbia. In Azië geldt er een
toegangsverbod in casino’s voor min-18-jarigen in Macau (Wet nr.16/2001), Hongkong
(leeftijdscontrole ingevoerd), China (geen controle) en Japan (voor de pachinko’s). Het PAGCOR
spelmonopolie in de Filippijnen laat geen deelname toe van min-21-jarigen.
In het Verenigd Koninkrijk is een discussie aan de gang over de automaten van klasse D,
waarvan de maximuminzet 10 p bedraagt en de maximumwinst £ 5 en waar kinderen op mogen
spelen. Onderzoekers zoals Marc Griffiths verzetten zich hiertegen. Volgens hen wordt hiermee
de deur wagenwijd opengezet voor een verslaving aan veel gevaarlijker gokautomaten zoals slots.
 Wat de technologische mogelijkheden betreft om de deelname van minderjarigen aan
geldspelen te voorkomen, stelt art. 3 van de Ordonnantie inzake kansspelen in Duitsland het
volgende: “In cafés, restaurants en hotels zijn slechts 3 automaten toegelaten. Deze machines
moeten worden uitgerust met een technische beveiliging zodat de wet op de bescherming van de
jongeren goed nageleefd kan worden.” (art. 6 §2 van de Protection of Minors Act). Krachtens art.
10 van dezelfde wet zijn kinderen en adolescenten niet toegelaten in etablissementen waar
spelautomaten worden uitgebaat.
Het Zweedse Svenska Spel besliste in 2007 een verplichte identiteitscontrole in te voeren voor
elke persoon die op een VLT wil spelen en, in geval van een inbreuk, strengere sancties op te
leggen aan uitbaters van restaurants of bars waar deze machines staan. De nieuwe machines die in
2008 werden geïntroduceerd, werden uitgerust met een elektronische identiteitskaartlezer. Om te
kunnen spelen, moet men zijn identiteitskaart of de Svenska Spelkaart voorleggen.
Internet
 In Oostenrijk moeten klanten 18 jaar zijn om zich te kunnen inschrijven (de site is verbonden
met het Nationaal Register voor de verificatie van alle gegevens) en moeten ze een bankrekening
hebben (enkel betalingen via een bank worden aanvaard).
In het Kahnawakereservaat lag de leeftijdsgrens om deel te kunnen nemen in het begin vast op 21
jaar, maar in 2001 werd de leeftijdsgrens door een amendement tot 18 jaar verlaagd in het kader
van een gelijkschakeling met de andere jurisdicties in de wereld.
14
9. Conclusies
Er zijn nog andere maatregelen om de spelers te beschermen, zoals de beperking van het aantal
spelgelegenheden of de beperking van het aantal en de soorten automaten die in de verschillende
soorten etablissementen uitgebaat kunnen worden. In de staat Victoria (Australië) kunnen volgens
art. 3.2.3. van de GRA slechts een bepaald aantal automaten uitgebaat worden op zijn
grondgebied, per etablissement, of per plaats.
De plaatsing van speelhallen in de nabijheid van gelegenheden die gefrequenteerd worden door
kwetsbare bevolkingsgroepen (ziekenhuizen, scholen) kan eveneens een aandachtspunt zijn
(Litouwen, Oostenrijk, Hongarije (art. 26.12 van de Gambling Act), Letland (hoofdstuk 6 van de
Gambling and Lotteries Law 2006).
In New South Wales moeten de operatoren van kansspelen allemaal en individueel een akkoord
ondertekenen met een gespecialiseerde hulpdienst waarnaar ze hun klanten kunnen verwijzen
indien die om een uitsluiting vragen.
We zagen ook dat bepaalde veranderingen aan de omgevingsfactoren een invloed kunnen hebben
op de aanwezigheid van klanten in spelinrichtingen. Dat is het geval voor het rookverbod en de
opgelegde beperkingen inzake alcoholverbruik. Art. 3.5.33A van de GRA legt in Victoria een
verbod op om klanten te laten spelen onder invloed van alcohol.
Wat de verificatie van de leeftijd voor de onlinespelen betreft, moeten de spelers in Tsjechië zich
begeven naar één van de agentschappen van de operator waarmee ze wensen te spelen en daar
hun verzoek indienen.
15
Dankbetuigingen:
Ik wens de volgende mensen te bedanken voor hun bijdrage: Harry Ashton, verantwoordelijke
van de juridische cel van gamblingcompliance.com, Lorien Pilling, van de Global Betting &
Gaming Consultants Analysis, alle instanties die op onze vragenlijst geantwoord hebben: de
Zwitserse Commission fédérale des maisons de jeu, het Collège van Toezicht op kansspelen, de
Service central des courses et jeux van de Direction centrale de la police judiciaire française, de
Victoria Commission for Gambling Regulation, de NSW Casino, Liquor and Gaming Control
Authority, de New Zealand Gambling Commission, de Colorado Division of Gaming, de Iowa
Racing and Gaming Commission, het Department of Alcohol and Drug programs van Californië,
het Arizona Department of Gaming, de Nevada Gaming Commission and State Gaming Control
Board, de Responsible Gambling Council in Ontario, British Columbia, de Gaming Inspection
and Coordination Bureau Macao SAR, en Barbara Masquelier, afgevaardigde van de
Kansspelcommissie voor haar onderzoekswerk.
29 januari 2009
16