Anorexia in de oertijd - www.wetenschap24.nl

Anorexia in de oertijd
Honger uitschakelen was ooit nuttig
Stamt anorexia uit de oertijd? Een nieuwe theorie zegt dat de vroege mens erbij gebaat
was als sommigen de honger trotseerden. Zij zouden de stam naar een betere
voedselplaats kunnen leiden.
Fijngevoelig kun je de evolutie niet noemen. Eerder sterk, grof en traag. Mogelijk is
anorexia een slordig overblijfsel uit een ver verleden.
In tijden van schaarste hadden prehistorische nomaden wellicht baat bij het vermogen
om honger te negeren, te vasten en onverschrokken door te gaan, volgens psychologe
Shan Guisinger in twee tijdschriften van de American Psychological Association.
Voedselgebrek maakt de meeste mensen en dieren hongerig, traag en geobsedeerd door
eten. “Maar mensen met erfelijke aanleg voor anorexia voelen zich dan juist verzadigd,
energiek en niet van hun stuk gebracht door de rammelende maag,” zegt Guisinger.
Tijdens het begeleiden van anorexia-patiënten vroeg ze zich steeds vaker af of die
verschijnselen ooit misschien nuttig waren. “De vroege verzamelaars moesten bij honger
natuurlijk niet bij de pakken neerzitten. Dat zou de oplossing – biezen pakken en
verhuizen – in de weg staan.” Stamgenoten die zich niet lieten afschrikken door honger,
zouden de perfecte leiders zijn om de stam naar de volgende, voedselrijke plek te
brengen. Zulke mensen zijn er nog steeds. Als hun lichaamsgewicht 15 procent of meer
afneemt, ontpoppen ze zich tot actieve doorzetters. In de westerse wereld is het echter
zelden schaarste die die reactie katalyseert, maar doelbewuste lijnpogingen uit angst om
dik te zijn. Guisinger: “Maar het probleem is dat het brein simpelweg reageert op de
hoeveelheid lichaamsvet en automatisch de signalen van honger en verzadiging
aanpast.” Ongeacht de oorzaken van honger, ondanks de andere tijd waarin we leven.
Daarvoor zijn evolutionaire aanpassingen te grof en te traag.
Shan Guisinger ziet haar ideeën ondersteund door dierstudies. Veel diersoorten die grote
afstanden afleggen, schakelen hun hongergevoel namelijk uit als ze geen tijd hebben om
te eten. Grijze walvissen eten bijvoorbeeld niet tijdens hun lange reizen, ook niet als er
eten in overvloed is. En labratten die een derde van hun lichaamsgewicht kwijt zijn,
stoppen met eten en worden zo hyperactief dat ze op hun kleine tredmolentjes wel
twintig kilometer op een dag afleggen. Ze verschillen daarin niet heel erg van anorexiapatiënten, die vaak hyperactief en zeer beweeglijk zijn.
Anorexia wordt wel beschouwd als een moderne ziekte, veroorzaakt door het huidige
slankheidsideaal. Maar anorexia is zeker geen ziekte van deze tijd. Guisinger verwijst
naar de Amerikaanse historicus Rudolph Bell, die onderzoek deed naar middeleeuwers
die religieus vasten. Ook toen waren er mensen die veel afvielen, een verstoord
lichaamsbeeld hadden, hyperactief werden en voedsel weigerden. Guisingers ideeën zijn
puur speculatie. Zoals alle evolutionaire verklaringen zoekt het oorzaken in een ver
verleden, te ver om nog te kunnen bewijzen. Maar het is aantrekkelijke speculatie, want
het verklaart waarom een op de honderd jonge vrouwen en een op de duizend mannen
verhongeren in een omgeving vol eten. Het verklaart waarom ze ondanks hun honger zo
hyperactief en gedreven zijn. Ook zou het verklaren waarom de ziekte zo hardnekkig is
en psychotherapie nauwelijks helpt. “Veel patiënten zeggen dat ze wel wíllen eten, maar
dat hun lichaam hen tegenhoudt,“ zegt Guisinger. “Ze moeten vechten tegen de signalen
van hun eigen lichaam, en dat is moeilijk.”
Simone de Schipper Shan Guisinger: Adapted to Flee Famine: Adding an Evolutionary
Perspective on Anorexia Nervosa.
In: Journal of Psychological Review, Vol. 110, Nr. 4 (oktober 2003).
Karen Kersting: An evolutionary explanation for anorexia?
Monitor on psychology, Vol. 35 Nr 4 (april 2004).
Bron: http://www.wetenschap24.nl/nieuws/artikelen/2004/april/Anorexia-in-de-oertijd.html
Biologie | Voeding en spijsvertering VWO | Artikel Anorexia in de oertijd