1. Aanzet gezondheidsbeleid

Gezondheidsbeleid.
1. Aanzet gezondheidsbeleid ................................................................................................... 2
2. Definitie gezondheid ............................................................................................................ 2
3. Actieplan: Op uw gezondheid .............................................................................................. 2
4. Aanpak en concretisering ..................................................................................................... 3
Educatief .............................................................................................................................. 4
Structureel ............................................................................................................................ 4
Regulerend ........................................................................................................................... 4
5. Tips in verband met het gezondheidsbeleid ......................................................................... 4
6. Wat kan de taak zijn van de leerkracht bewegingsopvoeding? ........................................... 5
7. Nuttige links en bronnen ...................................................................................................... 5
8. Bijlage: OD .......................................................................................................................... 6
OA voor de kleuterschool: uit het ontwikkelingsplan ......................................................... 6
Positieve ingesteldheid......................................................................................................... 6
Emotionele ontwikkeling ..................................................................................................... 6
Sociale ontwikkeling ............................................................................................................ 6
Morele ontwikkeling ............................................................................................................ 6
Godsdienstige ontwikkeling................................................................................................. 6
Motorische ontwikkeling ..................................................................................................... 6
Denkontwikkeling ................................................................................................................ 6
OD vanuit het leergebied lichamelijke opvoeding............................................................... 6
2 Gezonde en veilige levensstijl .............................................................................................. 6
3 Zelfconcept en het sociaal functioneren ............................................................................... 7
OD vanuit het leergebied wereldoriëntatie .......................................................................... 7
Levende natuur......................................................................................................................... 7
Niet-levende natuur .................................................................................................................. 7
Gezondheidseducatie ............................................................................................................... 8
Milieueducatie.......................................................................................................................... 8
Ideetjes ..................................................................................................................................... 8
Christine De Medts
gezondheidsbeleid
1
1. Aanzet gezondheidsbeleid
Uit: ‘Intentieverklaring tussen
de Vlaamse Minister bevoegd voor onderwijs,
de Vlaamse Minister bevoegd voor gezondheid,
de Vlaamse Minister bevoegd voor landbouwbeleid en de zeevisserij,
en de Vlaamse Minister bevoegd voor sport inzake gezondheidsbevordering bij kinderen
en jongeren:
De vier ministers komen overeen welke aandachtsgebieden op vlak van
gezondheidsbevordering bij schoolgaande kinderen en jongeren prioritair worden gesteld:
(doelen)
-het aantal rokers in Vlaanderen moet met 10% dalen (+aandacht voor andere schadelijke
vormen van middelengebruik)
-de consumptie van vet- en suikerrijke dranken en voeding moet op significante wijze dalen ten
voordele van vetarme en vezelrijke voeding
-actieve bevordering van meer lichamelijke beweging is noodzakelijk
-preventie van infectieziekten moet worden verbeterd: bv verhogen van vaccinatie en efficiënte
voorlichting betreffende de preventie van seksueel overdraagbare aandoeningen
-preventie van depressie en suïcide
Aanleiding
-ongezond eten (overgewicht,…)
-teveel roken
-onvoldoende bewegen, onvoldoende rust + niet-bewust gezondheidsgedrag
-zich emotioneel niet goed voelen
2. Definitie gezondheid
Via aandacht voor een ruime en duidelijk definitie van ‘gezondheid’, de gezondheid
bevorderen, behouden…
Gezondheid is een toestand van emotioneel, fysiek, psychisch en sociaal welzijn, doch
(eco-holistisch) met aandacht voor de anderen en de omgeving (dus niet enkel individuele
gezondheid)
Dus: Intergratie van een degelijk gezondheidsbeleid:
-openheid naar het eigen ik
-gerichtheid naar de anderen
-verbondenheid met de natuur
3. Actieplan: Op uw gezondheid
Een gezondheidscoördinator zal voor de ‘commissie Gezondheidsbevordering’ een strategisch
en operationeel plan ontwikkelen onder de naam ‘Op uw gezondheid’.
Dit plan biedt aan de scholen de mogelijkheid om binnen de eigen context en behoeften een
aantal concrete doelstellingen te bepalen en een gezondheidsbeleid op maat van de leerlingen
te voeren.
Christine De Medts
gezondheidsbeleid
2
Om het effect van gezondheidsbevorderende acties te meten zal een gezondheidsbarometer
worden ontwikkeld.
Gezondheidsbeleid in 3 stappen:
1. Eigen situatie van de school in kaart brengen: voeding, beweging,
welbevinden….
2. Streefdoelen bepalen, waarvan het belangrijkste doel is: leerlingen in staat
stellen om controle te verwerven over de determinanten van hun
gezondheid (ruim invullen: inzicht in gezondheidsbevorderende en
gezondheidsremmende factoren)
3. Acties opzetten
4. Aanpak en concretisering
1. Eigen situatie van de school in kaart brengen: voeding, beweging, hygiëne,
welbevinden….
Dit kunnen we best vanuit onze opdracht: OD (of leerplandoelen of OA): zie in bijlage
Wat doen we in 1ste / 2de/ 3de kleuterklas?
Wat doen we kleuterklasoverstijgend?
2. Streefdoelen bepalen.
We werken verder.
+ Waar willen wij nog meer werk van maken?
3. Acties opzetten
Bij het opzetten van acties focussen we vooral op leefstijl en gedragsverandering.
Praktisch kader of planningsmodel: (Peter Van Brantegem en Olaf Moens)
We werken best op 4 niveau’s:
-leerlingniveau
-klasniveau
-schoolniveau
-lokale schoolomgeving
We hanteren 3 strategieën:
-educatief luik= de boodschap geven
-structureel luik= aanpassingen doen om gedrag te sturen
-regulerend luik= afspraken maken én naleven (attitudes)
Christine De Medts
gezondheidsbeleid
3
klas
individuele
leerling
school
lokale
schoolomgeving
Educatief
Structureel
Regulerend
Mogelijke thema’s en onderwerpen:
-voeding
-eten van fruit
-drinken van water/ witte melk
-voeding met laag vetgehalte
-stevig ontbijt
-tussendoortjes
-hygiëne
-plasbeleid
-handen wassen
-beweging, rust, houding
-regelmatige bewegingsstimulansen: les bewegingsopvoeding, speelplaatsactiviteiten
-belang van rust
-houdingsopvoeding
-actief transport: te voet naar school
-veiligheid
- contact met de natuur
-wandelen
-fit-o-meter
5. Tips in verband met het gezondheidsbeleid
-een teamaangelegenheid : het gaat om een schoolcultuur
-voorbeeldfunctie van het schoolteam
-schoolinfrastructuur en omgeving: veiligheid, hygiëne, milieu… (speelplaats)
-grote leerlingbetrokkenheid: wat lln aanbrengen wordt beter opgevolgd
-ontwikkelen van kennis, vaardigheden én attituden bij de leerlingen
-samenwerking met het CLB, begeleiding, NaS…
-zorg- en GOK werking, gekoppeld aan gezondheid
-samenwerking met de ouders (zie Het blad CM)
-bredere sociale omgeving: thuissituatie, lokale gemeenschap, jeugdbeweging….
Christine De Medts
gezondheidsbeleid
4
6. Wat kan de taak zijn van de leerkracht bewegingsopvoeding?
Nieuw: een brede invulling van de taak van de L BO.
-de L BO als volwaardige partner in het team
-de L BO kan een coördinerende rol opnemen in het gezondheidsbeleid
-de invulling van zijn taken kunnen binnen het curriculum én buiten het curriculum van de lln ,
doch liefst binnen zijn takenpakket
-aandacht voor de integratiegedachte!!: totaalbenadering van het kind!! (niet dualistisch
denken: fysiek én mentaal is er een te grote afstand)
-aandacht voor transfer naar vrijetijdsbesteding: natuureducatie, joggen, wandelen….
-de L BO moet mee-opstappen in meerdere routes:
*beweging
*zorg
*gezondheid
*groene leerkracht
*…
7. Nuttige links en bronnen
-www.vig.be VIG: Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie
-www.123aantafel.be
-www.kindengezin.be
-www.tiensesuiker.com
-www.nice-info.be NICE: Nutrition Information Center
-www.levenslijn.be (fietsproject/veiligheid)
-www.fitteschool.be (persoonlijk actieplan)
-www.zuivelzitjealsgegoten.be
-www.veiligvoedsel.be
-www.voeding-gezondheid.be
-www.gezondmail.be (voedingsspel + tanden poetsen)
-www.gezondheid.be
-‘Fitte school’ : SVS: zie pedagogische werkmap
-Meer en beter bewegen, Binnen en buiten de school, Steunpunt Sport, beweging en
gezondheid; Stefanie Verstraete, Ilse De Bourdeaudhuij, Dirk De Clercq, Greet Cardon
-beestig gezond op school: project Arteveldehogeschool Gent
Christine De Medts
gezondheidsbeleid
5
8. Bijlage: OD
Opdracht vanuit OD/ET
OA voor de kleuterschool: uit het ontwikkelingsplan
Positieve ingesteldheid
1. zich emotioneel goed voelen
5. zich vitaal en gezond voelen.
7. tot rust komen
Emotionele ontwikkeling
15. gevoelens bij zichzelf en anderen herkennen
16. gevoelens uitdrukken en verwerken
Sociale ontwikkeling
18. de eigen wijze van omgaan met anderen aanvoelen en verfijnen
21. samenwerken
Morele ontwikkeling
24. regels en afspraken naleven en waarderen
28. evalueren of gedragingen goed zijn
Godsdienstige ontwikkeling
29. verwonderd zijn over de schepping
Motorische ontwikkeling
52. fysieke fitheid verwerven
Denkontwikkeling
63. kennis en ervaringen integreren
Zelfsturing
78. zichzelf behelpen (zelfredzaamheid)
OD vanuit het leergebied lichamelijke opvoeding
Hieronder vallen m.i. de doelen in verband met ‘gezonde, veilige levensstijl’ én ‘zelfconcept
en het sociaal functioneren’:
2 Gezonde en veilige levensstijl
De kleuters
2.1
2.2
2.3
2.4
2.5
2.6
2.7
2.8
2.9
behouden de natuurlijke vitaliteit en bereidheid om fysieke inspanningen te
leveren.
nemen zelf initiatief om groot-motorisch te bewegen.
beleven zichtbaar plezier aan fysieke inspanningen.
ontwikkelen een correcte lichaamshouding.
behouden hun natuurlijke lenigheid.
kunnen in diverse spelsituaties de nodige kracht tonen om het eigen
lichaamsgewicht en kleuter-aangepast spelmateriaal te verplaatsen en te dragen.
kunnen een fysieke inspanning een tijdlang volhouden.
kunnen eenvoudige verplaatsingsvormen op snelheid uitvoeren.
herkennen effecten van fysieke activiteit op het eigen lichaam en kunnen dat op
hun manier verwoorden.
Christine De Medts
gezondheidsbeleid
6
2.10
ontwikkelen een goed hygiënische gewoonte en weten dat zij schoeisel en kledij
moeten aanpassen aan de omstandigheden.
3 Zelfconcept en het sociaal functioneren
De kleuters
3.1 tonen een intrinsieke belangstelling om diverse nieuwe bewegingssituaties te
verkennen.
3.2 kunnen speels bezig zijn met de eigen beweging en lichamelijkheid.
3.3 tonen in het experimenteergedrag dat ze de eigen mogelijkheden en begrenzingen
aanvoelen.
3.4 tonen een rustige aanwezigheid in het eigen lichaam, voelen de eigen grenzen en tonen
een vertrouwdheid met de eigenheid van het lichaam.
3.5 tonen in diverse bewegingssituaties een variatie aan innerlijk beleven.
3.6 tonen een persoonlijke stijl in spontane expressie.
3.7 durven de eigen bewegingsvormen en behendigheden tonen.
3.8 kunnen zich emotioneel uiten binnen aanvaardbare grenzen.
3.9 kunnen in bewegingssituaties respectvol rekening houden met de veiligheid en de
vermogens van andere kleuters en passen hun handelingen aan.
3.10 kunnen kleuter-aangepast materiaal uithalen en weer opbergen op
de afgesproken plaats.
3.11 kunnen materiaal op de geëigende manier gebruiken.
3.12 kunnen binnen een eenvoudige spelvorm één tot twee spelregels
opvolgen.
3.13 gaan spontaan over tot het maken van eenvoudige afspraken binnen
het functioneren in subgroepjes.
Vademecum bewegingsopvoeding: bruikbaar in zijn totaliteit, doch specifieker: vb.
‘kenmerken van een kwaliteitsvol bewegingsbeleid’
OD vanuit het leergebied wereldoriëntatie
Levende natuur
De kleuters
1.1 kunnen mensen, dieren en planten ordenen aan de hand van eenvoudige, zelfgevonden
criteria.
1.2 kunnen in verband met voortplanting van mensen en dieren, getuigenis geven van het
inzicht dat:
*een levend wezen steeds voortkomt uit een ander levend wezen van dezelfde soort
*dat de geboorte wordt voorafgegaan door een periode van gedragen worden door de
moeder of door de ontwikkeling van het jong in een ei
*dat de geboorte het verlaten van het moederlichaam of van het ei betekent
Niet-levende natuur
De kleuters
1.3 kunnen verschillende weersomstandigheden gericht waarnemen, vergelijken en benoemen
ze kunnen voorbeelden geven van de gevolgen voor zichzelf (vb kledij…)
Christine De Medts
gezondheidsbeleid
7
Algemene vaardigheden natuur
De kleuters
1.6 kunnen bij zichzelf aangeven welk lichaamsdeel instaat voor het horen, zien, ruiken,
proeven en voelen
kunnen de verschillen in de vorm, de geur, de smaak, het geluid, de kleur en in aanvoelen
onderscheiden
Gezondheidseducatie
De kleuters
1.9 kunnen bij zichzelf en bij anderen het verschil tussen ziek, gezond en gewond zijn
herkennen
kunnen in concrete situaties gedragingen herkennen die bevorderlijk of schadelijk zijn voor
hun gezondheid
1.10 tonen goede gewoonten inzake dagelijkse hygiëne.
1.11 weten dat ze door de inname van sommige producten en planten ziek kunnen worden.
Milieueducatie
De kleuters
1.12 tonen een houding van zorg en respect voor de natuur
Verkeer – mobiliteit
De kleuters
6.10 herkennen in hun omgeving plaatsen waar ze veilig kunnen spelen en waar niet.
6.11 beseffen dat het verkeer risico's inhoudt.
6.12 kunnen onder begeleiding elementaire verkeersregels toepassen.
9. Ideetjes
-eet- en beweegdagboek
-….
Christine De Medts
gezondheidsbeleid
8