9.1 9.2 - Samenvattingen vwo

Paragraaf 1 Oorzaken van de Tweede Wereldoorlog
De directe oorzaak van de Tweede Wereldoorlog in Europa: Duitsland valt in september 1939
Polen binnen en Engeland en Frankrijk verklaarden daarop Duitsland de oorlog.
Dieperliggende oorzaken: Hitler?
Hitler was er altijd al op uit om leefruimte te vergroten in Oost-Europa, die oorlog was dus
onvermijdelijk. Dat dit escaleerde tot een wereldoorlog lag aan de politiek van Frankrijk,
Engeland en Rusland:
- D.m.v. tegemoetkomingen vrede handhaven, pas toen het te laat was schrokken ze
wakker. Ze hadden eerder hard moeten optreden tegen Hitler.
- Stalin maakte door zijn verdrag met Duitsland de weg vrij voor Hitler om Polen aan te
vallen.
Of ligt de schuld meer bij Frankrijk en Engeland?
- Het verdrag van Versailles was de belangrijkste oorzaak. Duitsland kreeg allerlei
beperkingen opgelegd. Hitler probeerde datgene wat was afgenomen terug te winnen.
Daartoe hoorde ook een deel van Polen.
- Frankrijk en Engeland lieten lang Hitler zijn gang gaan, Hitler verwachtte geen
oorlogsverklaring bij het binnenvallen van Polen.
- Frankrijk en Engeland hadden Rusland niet moeten wantrouwen, zodat er een verdrag
tussen hen en Rusland mogelijk was. Dan was een verdrag tussen Rusland en
Duitsland uitgesloten. Dat vond Stalin nu wél nodig voor de veiligheid van Rusland.
De schuld bij Hitler en de NSDAP?
- Frankrijk en Engeland hadden schuldgevoelens over het Verdrag van Versailles en
lieten daarom Hitler toe de onrechtvaardigheden te herstellen.
- Op de conferentie van München gaven ze toe aan Hitlers eisen, omdat zij het terecht
vonden dat het zelfbeschikkingsrecht ook voor Duitsers moest gelden.
- Hard optreden leidt ongetwijfeld tot een oorlog. Met de verschrikkingen van de vorige
oorlog in het achterhoofd, waren Engeland en Frankrijk bereid tot toegevingen aan
Hitler.
- Het wantrouwen van Engeland en Frankrijk tegenover Rusland, was gerechtvaardigd.
Het communistische ideaal was de ondergang van het westerse kapitalisme en een
volledig communistische wereld.
Of ligt de oorzaak in Hitler en zijn politieke ideeën en in de grote aanhang onder de Duitse
bevolking?
1933: -Duitsland trekt zich terug van een ontwapeningsconferentie en treedt uit de
Volkenbond
1934: -Duitsland en Polen sluiten een niet-aanvalsverdrag
1935: -Duitse troepen schenden het Verdrag van Versailles, ze trekken het Rijnland binnen.
-Duitsland erkent de verovering van Ethiopië door Italië.
-Duitsland & Italië steunen het fascisme in Spanje.
-Duitsland & Italië sluiten een bondgenootschap, de As Rome-Berlijn.
1938: -De annexatie, anschluss, van Oostenrijk. De volksstemming had een gunstige uitslag.
-D.m.v. bemiddeling van Mussolini en Chamberlain(GB) wordt het gebied waar
Sudenten- Duitsers wonen(Tsjecho-Slowakije), bij Duitsland toegevoegd.
1939: -Duitsland dwingt geheel Tsjecho-Slowakije zijn zelfstandigheid op te geven.
-Engeland en Frankrijk beloven Polen steun bij een Duitse aanval.
-Duitsland claimt Dantzig en een doorgang door Polen naar Oost-Pruisen. Polen
weigert en Duitsland zegt het niet-aanvalsverdrag op.
-Duitsland en Italië sluiten een militair verbond.
-Duitsland en Rusland sluiten een niet-aanvalsverdrag en bespreken Polen en andere
Oost-Europese gebieden onder elkaar te verdelen: Hitler-Stalin-Pact.
-1 sept. Duitsland valt Polen binnen en GB&FR waarschuwen Duitsland.
-3 sept. Engeland en Frankrijk verklaren de oorlog, maar vallen niet aan op Duits
gebied.
-17 sept. Russen bezitten Oost-Polen en GB&FR zien af van de een oorlogsverklaring
aan Rusl.
Paragraaf 2 De Tweede Wereldoorlog vergeleken met de Eerste
Toen in september 1939 Duitsland Polen binnenviel en Engeland en Frankrijk Duitsland de
oorlog verklaarden, heerste er in alle landen een angstige sfeer. Enthousiasme was ver te
zoeken en het woord oorlog werd in het begin vermeden.
Er werd in de Tweede Wereldoorlog niet alleen in Europa gevochten, in Azië was er al in
1931 tussen China en Japan, nadat Japan Mantsjoerije was binnen gevallen. Daarna had Japan
nog andere delen van China veroverd. Daarna bezetten ze nog Franse, Engelse en
Nederlandse koloniën. In 1941 kwam Amerika erbij door Pearl Harbor. Ook was NoordAfrika een belangrijk strijdtoneel.
In 1942 was het Duitse rijk op z’n grootst.
Bezettingspolitiek in West-Europa: D.m.v. propaganda en uitschakeling van eventuele
tegenstanders probeerde Duitsland de ‘Arische’ volken in West-Europa voor hem te winnen.
Zij zouden een goede plaats kunnen krijgen in het nieuwe Europa onder Duitse leiding. De
economie in de bezette gebieden werd in dienst gesteld van de Duitse strijd ‘voor Europa
tegen het Engels-Amerikaanse kapitalisme en het Russische bolsjewisme’. Het verzet nam pas
toe toen de krijgskansen keerden en de Duitsers overgingen tot dwangmaatregelen als
Arbeitseinsatz (gedwongen tewerkstelling in Duitsland). Ook werden velen oorlogsrechten
geschonden.
Bezettingspolitiek in Oost-Europa zeer wreed: In Oost-Europa moest Lebensraum worden
gehaald, Oost-Europeanen waren van een lager en dienstbaar ras. Ze werden zo wreed
behandeld, zodat er geen intentie tot verzet was.
De Tweede Wereldoorlog was een bewegingsoorlog. Er waren meer slachtoffer soldaten als
in de Eerste Wereldoorlog en de meeste sneuvelden aan het Oostfront.
- Aan het Westfront waren zelfs minder slachtoffers als toen in de Eerste Wereldoorlog,
omdat de bewegingsoorlog minder trefkans bood door ruimte en snelheid. Bovendien
werd Noord-West-Europa snel veroverd en werd pas na de invasie op Normandië
opnieuw op grote schaal gevochten.
- Aan het Oostfront vochten veel meer soldaten en kregen soldaten van beide partijen
het bevel ‘standhouden tot het uiterste’, ook bij een omsingeling.
- De Russen combineerden de bewegingsoorlog met de massale stormaanval
De oorzaken van het veel grotere verlies aan soldaten in WOII:
- Veel meer landen en soldaten zijn bij de strijd betrokken
- Men moest tot het uiterste doorvechten en niet opgeven.
De opgestelde oorlogsrechten ten aanzien van krijgsgevangenen werd geschonden door
Rusland en Duitsland. Zo werd er met name aan de Duitse kant geen rekening gehouden met
Poolse en Russische krijgsgevangenen. Dit gold ook voor de Russen, velen Duitsers en Polen
overleden.
Dankzij allerlei uitvindingen werd onder andere de luchtvaartindustrie belangrijk. Door
bombardementen werden nu ook burgers slachtoffers. Onderzeeërs werden opgespoord met
een radar en men gebruikte vliegdekschepen voor lange afstanden (Japen en VS). Op land
gebruikte men de V1 (onbemand vliegtuig met springstof) en V2(raket). Nog een nieuwe
uitvinding: de atoombom (op Hiroshima en Nagasaki), wat de overgave van Japan betekende.
Daardoor waren er minder man-tegen-man gevechten en werd het minder persoonlijk en zag
men niet meer het verschil tussen militaire doelen en burgerlijke, met veel slachtoffers tot
gevolg.
Het is meer een totale oorlog omdat:
- mannen hadden dienstplicht. Vrouwen vervingen hun werk en verpleegden gewonden,
hielpen in het verzet.
- Door betere vervoersmiddelen werden grotere gebieden door de strijd getroffen.
- Uit veel gebieden in Oost-Europa werd de bevolking verdreven, door de Duitsers en
door de Russen.
Meer doden onder de burgerbevolking omdat:
- massale bombardementen verwoestten steden en doodden talloze inwoners.
- Nazi-Duitsland voert een ideologische oorlog die met massamoorden binnen en buiten
concentratiekampen gepaard ging.
- In de overige bezette gebieden traden de Duitsers hard op. Verzet werd hardhandig
onderdrukt en er waren vele vergeldingsacties.
- In Azië kostte de oorlog van Japan tegen China aan miljoenen Chinese burgers het
leven. Berucht werd Het bloedbad van Nanking(1937) waarbij enkele
honderdduizenden burgers omkwamen.
De verwoestingen waren omvangrijker omdat:
- De bewegingsoorlog, vernietigendere wapens en bombardementen.
- De tactiek van ‘de verschroeide aarde’ aan het Oostfront: zoveel mogelijk vernielen
om niets in handen van de tegenstander te laten vallen.
De film met geluid, de radio, strooibiljetten waren nieuwe propagandamiddelen. Radio werd
gezien als belangrijk propagandamiddel, zo inspireerde Hitler, Goebbels, Churchill en
Roosevelt hun landgenoten met hun redevoeringen. Strooibiljetten werden als bommen boven
vijandelijk gebied gegooid. Ook de pers werd ingeschakeld (met de opkomst van de illegale
pers).
-Hitler had niet op een oorlogsverklaring van Frankrijk en Engeland gerekend en
wilde hun tot vrede dwingen, om vervolgens Rusland te veroveren. 1940: Hitler ging over tot
een offensief. Hij veroverde Denemarken, Noorwegen, Nederland, België, Luxemburg en een
groot deel van Frankrijk. Frankrijk sloot een wapenstilstand en brak de bondgenootschap met
Engeland.
-Engeland wees o.l.v. Churchill een Duits vredesaanbod af.
-Juni 1941: Duitsland valt Rusland aan, na de verovering van Joegoslavië en
Griekenland. Finland, Hongarije en Roemenië verklaren Rusland de oorlog. Het Duitse leger
veroverde (helaas voor hun) niet Leningrad, Moskou en Stalingrad.
-Eind 1941 kwam er ook in Azië een enorme oorlog. Er was al oorlog vanaf 1931
tussen China (gesteund door de VS) en Japan. Na de Europese Franse nederlaag veroverde
Japan de Franse koloniën. De VS kondigde een olieboycot tegen Japan af. Japan
bombardeert in december 1941 Pearl Harbor en viel de Amerikaanse, Nederlandse en
Engelse koloniën aan. De bondgenoten van Japan, DL & IT verklaren de oorlog aan de VS.
-Het grotendeel van het Duitse leger zat in het Oosten en in 1943 capituleerde Italië,
nadat Mussolini werd afgezet door het leger.
-6 juni 1944: D-day, de invasie op Normandië, bevrijding van FR, BE en Zuid-NL.
-voorjaar 1945: Engelsen, Amerikanen en Russen beginnen een offensief tegen
Duitsland.
-8 mei 1945, ruim een week na de zelfmoord van Hitler, capituleerde het Duitse leger
-Aug. 1945: Rusland verklaart Japan de oorlog. Amerikaanse atoombommen op
Hiroshima en Nagasaki. Japan capituleerde op 15 augustus 1945.
Met propagandafilms werden vrouwen aangespoord het werk van mannen over te nemen. Na
de oorlog was er veel ‘zelfmedelijden’. Maar na verloop van tijd kwam er nieuwe aandacht
voor het standpunt van de ander.
Men probeerde met de radio de bevolking voor te lichten, eigen troepen te motiveren en de
tegenstander te ontmoedigen. Bij de Geallieerden, in tegenstelling tot Duitsland was het
luisteren naar vijandelijke radio-uitzendingen niet verboden. In Nederland zat de NSB aan het
hoofd van de radio.