Dit is een test voor de szw-brief - docs.szw.nl

Ministerie van Sociale Zaken
en Werkgelegenheid
Postbus 90801
2509 LV Den Haag
Anna van Hannoverstraat 4
Telefoon (070) 333 44 44
Telefax (070) 333 40 33
Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer
der Staten-Generaal
Binnenhof 1a
2513 AA ‘s-GRAVENHAGE
Uw brief
Ons kenmerk
Doorkiesnummer
05-SZW-B-169
AGSZW/2005/89425
Onderwerp
Datum
Volledige benutting ESF
4 november 2005
Contactpersoon
Conform het verzoek van de vaste commissie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid van 1
november 2005 informeer ik u hierbij over de volledige benutting van ESF. Hierbij geef ik
het door de vaste commissie gevraagde cijfermatig overzicht van beschikbare middelen en
ga ik in op de redenen van versnelling in het aantal aanvragen. Tenslotte ga ik in op het
verzoek een overzicht te leveren van de projecten die nadelige gevolgen kunnen
ondervinden van sluiting van het ESF-loket.
Ik ben me er zeer van bewust dat vele aanvragers met nieuwe omstandigheden worden
geconfronteerd en moeten zoeken naar alternatieve financiering van 50% van hun
projectbegrotingen. Ik realiseer me dat dit tot teleurstelling leidt. Tegelijkertijd is het goed
dat er waarschijnlijk geen Nederlands ESF-geld meer onbenut blijft voor belangrijke doelen
zoals het opleiden en aan het werk helpen van mensen.
Cijfermatig overzicht van beschikbare middelen
Het totale budget dat vanuit de Europese Commissie beschikbaar is gesteld voor Nederland
voor de periode van 2000-2006, bedraagt (na aftrek van het niet benutte bedrag van 294
miljoen euro over de tranches 2000, 2001 en 2002) 1.479,6 miljoen euro.
In het Enig Programmeringsdocument (EPD) is de verdeling over prioriteiten en
maatregelen als volgt:
Prio Maatregel
1 Maatregel A
2 Maatregel B1 en B2
2 Maatregel C
2 Maatregel D
3 Maatregel E
Omschrijving
Activering werkzoekenden
en arbeidsgehandicapten
inzetbaarheid
beroepsbevolking
Begroot in EPD (laatst
bijgestelde versie)
412,9
artikel 4 ESF
538,4
203,5
32,2
voortijdig schoolverlaten
189,6
scholing werkenden
2
3 Maatregel F
beroepsbegeleidende leerweg
59,3
3 Maatregel G
praktijkonderwijs en VSO
43,7
Totaal
1.479,6
De Europese Commissie heeft het EPD goedgekeurd. Uw Kamer is hierover in de brieven
van 30 september 1999 en 25 augustus 2000 geïnformeerd. Lidstaten zijn vrij binnen
prioriteiten (tussen maatregelen) te schuiven. Maatregel A is gericht op scholing van
werkzoekenden en arbeidsgehandicapten. Vooral gemeenten zijn hiervan de aanvrager, maar
ook het UWV, het CWI en het ministerie van Justitie. Maatregel B1 betreft aanvragen voor
projecten gericht op scholing ten behoeve van arbeidsomstandigheden. Aanvragers hiervoor
zijn vooral O&O-fondsen. Maatregel B2 is specifiek voor projecten die gericht zijn op de
combinatie van arbeid en zorg. Aanvragers hiervoor zijn gemeenten en de ministeries van
OC&W en SZW. Maatregel C is voor scholing van werkenden; aanvragers hiervoor zijn
voornamelijk O&O-fondsen inclusief die van defensie en politie, maar ook gemeenten
kunnen hiervoor aanvragen namens derden. Maatregel D is de zogenaamde global grant,
speciaal bedoeld voor experimenten. Hiervoor geldt een ander regime: de bijdrage uit het
ESF-fonds aan projecten in deze maatregel is 100% (voor de andere maatregelen geldt
maximaal 50%). De Europese verordening schrijft voor dat een lidstaat niet meer dan 2%
van het totale programmabudget mag uitgeven aan deze global grant. In Nederland betreft
dit vooral projecten Dagindeling, maar ook kleinere projecten op het terrein van
jeugdwerkloosheid en allochtone vrouwen op de arbeidsmarkt. Het ministerie van SZW is
aanvrager hiervoor. Onder meer gemeenten voeren deze projecten uit. Voor de maatregelen
E (voortijdig schoolverlaten), F (beroepsbegeleidende leerweg) en G (praktijkonderwijs en
voortgezet speciaal onderwijs) is het ministerie van OC&W aanvrager.
Omdat sprake was van grote onderbenutting in de maatregelen B1 en B2 is medio 2004
ervoor gekozen deze aan te wenden voor aanvragen uit maatregel C, zodat op het niveau van
de prioriteit, in dit geval prioriteit 2, geen onderbenutting zou ontstaan.
Redenen van versnelling in aantal ESF-aanvragen
Met uw Kamer deelde het kabinet vanaf het begin van de programmaperiode 2000-2006 de
zorg voor onderbenutting. Tegelijkertijd is de sturing steeds gericht op zeer zorgvuldig
omgaan met ESF mede in het licht van de ervaringen met de voorgaande periode ESF 19941999. Heldere regelgeving, de op- en inrichting van het Agentschap SZW en een
uitvoeringspraktijk die is gericht op voldoen aan alle Europese verplichtingen naar de letter
en de geest van Europese regels vormen de waarborg van een zorgvuldige uitvoering van
ESF 2000-2006.
In verband met de problemen met ESF 1994-1999 waaruit een Rekenkameronderzoek en
veel publiciteit ontstond, werd pas op 21 juni 2001 in Nederland het ESF-loket opengesteld.
Vanaf eind 2001 kwam de gemeenschappelijke zorg van kabinet en Kamer voor
onderbenutting naar voren. In het verslag van het Algemeen Overleg van 5 december 2002
geeft de minister van SZW aan welke maatregelen en inspanningen er zijn om aanvragers te
ondersteunen om het aantal aanvragen op te krikken. Deze maatregelen bestaan onder meer
uit actieve voorlichting aan alle groepen aanvragers, inrichting van een ESF-loket voor
Noord-Nederland en een ESF-steunpunt voor gemeenten. Door de regel dat de declaratie
3
voor het jaar 2000 uiterlijk 2002 moest worden ingediend benutte Nederland 47,9 miljoen
euro over de jaartranche 2000 niet. Uit de verslagen van de Algemene Overleggen van 26
juni 2003 en 11 februari 2004 blijkt onze gemeenschappelijke zorg dat met de stand van
zaken van dat moment een onderbesteding dreigde van 850 miljoen euro over de gehele
programmaperiode. Eind 2003 werd over de jaartranche 2001 167,2 miljoen euro niet benut.
De aanvaarde motie Algra van 9 maart 2004 “verzoekt de regering naast een actieve
stimulering van aanvragen voor ESF-susbsidie tevens nadrukkelijker ondersteuning te
bieden bij het correct opstellen van de aanvragen en het transparant maken van het
uitvoeringstraject”. In de brief van 24 augustus 2004 meldde ik dat het goed ging met de
ontwikkeling van de aanvragen: in de maanden januari tot en met juni 2004 voor 282
miljoen euro aan aanvragen, tegen in dezelfde periode in 2003 149 miljoen euro. Deze brief
vermeldt de extra maatregelen die zijn genomen om het gebruik van ESF te verruimen. Dit
betreft onder meer de verruiming naar activiteiten voor het voorkomen van arbeidsrisico’s,
vermindering van verzuim en vermindering van de WAO-instroom. Scholing voor
werkenden werd verruimd naar opleidingen tot en met HBO-niveau (was daarvoor
opleidingen tot en met MBO). ESF-projecten die zich richten op het vergemakkelijken van
de combinatie van arbeid en zorg werden mogelijk. Praktijkonderwijs werd verbreed naar
ook het voortgezet speciaal onderwijs. Ook werd het mogelijk kinderopvangkosten te
subsidiëren van personen die aan een reïntegratietraject deelnemen. In het Algemeen
Overleg van 13 oktober 2004 toonde de Kamer zich ontevreden over de resultaten van
benutting. In mijn brief van 1 februari 2005 meldde ik dat de maatregelen effect sorteren.
Stand van zaken was op dat moment dat voor 1,6 miljard euro aan aanvragen was ingediend,
waarvan 1 miljard was toegekend. Toen al was meer ingediend dan het beschikbare budget
van 1.479,6 miljoen euro. Verder kondigde ik aan de maatregelen met kracht voort te zetten.
Eind 2004 werd bekend dat 79,1 miljoen euro niet benut was over het jaar 2002.
In het Algemeen Overleg van 2 februari 2005 met de staatssecretaris van Economische
Zaken vroeg uw Kamer wederom om maatregelen ter voorkoming van onderbenutting.
Staatssecretaris Van Gennip antwoordde dat het tijd kost om nieuwe ideeën door de
Europese Commissie te laten goedkeuren en dat het vervolgens een tijd duurt voordat de
mensen in de regio’s met plannen komen. Verder wees zij erop dat aanvragers nu in groten
getale de weg naar de ESF-middelen hebben gevonden.
De effecten van alle maatregelen blijken duidelijk uit mijn brief van 22 augustus 2005
waarin de stand van ingediende aanvragen ESF 2,2 miljard euro bedraagt, waarvan 1,4
miljard toegekend. Tevens kon ik naar tevredenheid melden “dat er voorlopig geen tekorten
optreden omdat de realisatiegraad van afgeronde projecten op dit moment gemiddeld rond
52% ligt”. In deze brief gaf ik ook aan dat de mogelijkheid bestond en nog steeds bestaat dat
over de jaartranche 2003 13 miljoen niet wordt gebruikt. Dit komt doordat, voor de
declaratie die Nederland eind 2005 over de jaartranche 2003 moet indienen bij de Europese
Commissie, alleen einddeclaraties en jaarrapportages mogen worden meegenomen en dus
geen toekenningen.
Huidige stand van zaken
De huidige stand is dat per 28 oktober 9.00 uur voor 2.818 miljoen euro (3.143 miljoen euro
minus reeds ingetrokken en afgewezen aanvragen) is aangevraagd, waarvan 1.755 miljoen
euro is toegekend. Als het huidige realisatiepercentage van projecten zich voortzet betekent
dit dat het voor Nederland beschikbare budget zeer waarschijnlijk volledig wordt benut.
4
Onderstaande grafiek geeft het verloop weer van de aanvragen per maand in 2005. Hieruit
blijkt het grillige verloop van de aanvragen: na een grote stijging in de maand juli een
vermindering in de maanden augustus en september en vervolgens de zeer grote toename
van aanvragen in oktober, met name in de laatste paar dagen.

Grafiek met stijging van aanvragen tot sluiting ESF-loket 28/10/2005.
300
180
160
250
140
120
200
100
150
80
100
60
40
50
20
0
600
200
180
500
160
140
400
120
100
300
80
200
60
40
100
20
0
sep'04
jul'04
aug
okt
sep'04
nov
dec
okt
jan.'05
nov
dec
feb
jan.'05
mrt
apr
feb
mei
mrt
apr
jun
mei
jul
aug
jun
sep
jul
aug
okt
€ mln
aantal
Aanvragen
aantal
tot 1-9-04
sep'04
okt
nov
dec
jan.'05
feb
mrt
apr
mei
jun
jul
aug
sep
okt
648
59
50
105
96
99
76
35
53
55
53
159
126
74
261
1949
bedrag gem.proj.
€ mln
€ mln
1.246,4
67,9
88,2
131,5
62,8
159,3
81,6
73,0
49,5
181,5
48,8
138,3
177,4
98,0
538,6
3.142,8
1,9
1,2
1,8
1,3
0,7
1,6
1,1
2,1
0,9
3,3
0,9
0,9
1,4
1,3
2,1
1,6
Om risico’s voor de rijksbegroting te voorkomen is het ESF-loket per direct en zonder
vooraankondiging gesloten door middel van een bericht op de Internetsite van het
Agentschap en een persbericht. Uw Kamer is hierover per omgaande geïnformeerd. Het
besluit tot de facto sluiting per 28 oktober 9.00 uur is gepubliceerd in de Staatscourant van
dinsdag 1 november. Een vooraankondiging van de sluiting van het ESF-loket zou hebben
geleid tot anticipatiegedrag en daarmee budgettaire derving.
Momenteel wordt een nadere analyse verricht op de recent ingediende aanvragen. De eerste
indruk is dat de aanvragers komen uit alle categorieën. De afwikkeling van alle vóór 28
€ mln.
aantal
Aanvragen in aantal en bedrag
5
oktober 9.00 uur ingediende aanvragen betreft honderden projecten waarmee ruim een
miljard euro is gemoeid. Dit zal zeker nog enkele maanden duren.
Projecten die nadelige gevolgen kunnen ondervinden van sluiting ESF
Ook na de sluiting van het ESF-loket zijn nog tientallen aanvragen ontvangen, waarmee
ruim 500 miljoen euro is gemoeid. Deze worden niet meer in behandeling genomen. Ook
deze betreffen de diverse categorieën ESF-aanvragers. Deze groep bevat onder andere
enkele tientallen gemeenten en O&O-fondsen.
Met ESF worden enkele duizenden projecten in Nederland mede gefinancierd. Aanvragers
zijn alle gemeenten, O&O-fondsen, UWV, CWI en de ministeries van OC&W, BZK,
Justitie, Defensie en SZW. Bij veel aanvragers zijn ESF-projecten in voorbereiding, die nu
niet meer kunnen worden ingediend. Een compleet overzicht is hiervan niet te geven. Vele
aanvragen zijn immers niet ingediend.
Op 1 december zal ik u nader informeren over de dan actuele stand van zaken rond de
afhandeling van aanvragen en de declaratie over de jaartranche 2003.
De Staatssecretaris van Sociale Zaken
en Werkgelegenheid,
(H.A.L. van Hoof)