Relatie psychosociale aspecten en werkbaar werk

Relatie psychosociale
aspecten en werkbaar
werk
Claes Leen
Preventieadviseur ergonomie en
psychosociale aspecten, AristA
Maart 2013
Werkbaar werk
• Definitie werkbaarheid: (bron Ervaringsfonds)
Evenwicht tussen mogelijkheden en beperkingen van
werknemer (gezondheid, kennis en competenties,…) en
karakteristieken eigen aan de werkomgeving (veiligheid,
functie-eisen, fysische en psychosociale eisen).
Werkbaarheid heeft onder meer te maken met variatie van
het werk, leermogelijkheden in het werk, werkdruk,
psychosociale belasting, de mogelijkheden om werk en
privéleven te combineren, de arbeidsomstandigheden,
arbeidsflexibiliteit.
2
Work ability Index
• (Finse hoogleraar Ilmarinen) Werkvermogen wordt
gemeten in de Work Ability Index:
− Wordt voor 39% door de lichamelijke en geestelijke
gezondheid van het individu bepaald.
− Wordt voor 33% door de werkomgeving, de eisen van de
baan en de houding van de leidinggevende.
− Competentie (13%) en werkplezier (14%) hebben minder
invloed.
• WAI: prognose over twee jaar: hoe groot of hoe klein is de
kans dat de onderzochte persoon op het werk zal
uitvallen.
3
Op sectorniveau
4
STAP 1: Werkbaarheid in kaart brengen
• Stichting Innovatie & Arbeid in Vlaanderen
• Driejaarlijkse bevraging bij 20.000 werknemers en
zelfstandige ondernemers
• Sinds 2004
• Werkbaarheidsmonitor : Meten van
werkbaarheidsgraad voor werknemers en zelfstandige
ondernemers
http://www.serv.be/stichting/page/werkbaar-werk-0
http://www.serv.be/stichting/publicatie/sectorprofielwerkbaar-werk-bouwsector-1 (fiche)
5
6
Op bedrijfsniveau
7
Wettelijke / bindende verplichtingen werkgever
t.a.v. psychosociale belasting
• Wet van 10 januari 2007:
− Werkgever is verantwoordelijk voor psychosociaal welzijn
van de werknemers
− Dient een preventiebeleid te voeren:
• Risicoanalyse
–
–
–
–
Kwantitatief (vragenlijsten) /
Kwalitatief (interviews)
Voorafgaandelijke risicoanalyse
Risicoanalyse na incidenten
1. informele en formele procedure
2. register van feiten van derden
• Preventiemaatregelen (collectief / groep / individu)
• Sensibilisatie Hiërarchische lijn en werknemers
8
Wettelijke / bindende verplichtingen werkgever
t.a.v. psychosociale belasting
• K.B. van 17 mei 2007: preventie van de psychosociale
belasting veroorzaakt door het werk.
1. Definitie: elke belasting van psychosociale aard die haar
oorsprong vindt in de uitvoering van het werk of die voorkomt
naar aanleiding van de uitvoering van het werk en die
schadelijke gevolgen heeft voor de lichamelijke of psychische
gezondheid van de persoon.
2. Preventie van pesten, geweld en ongewenst seksueel
gedrag (register van de feiten door derden)
3. Stress (CAO nr. 72)
4. Middelengebruik CAO nr. 100 over preventief alcohol- en
drugsbeleid
• Risicoanalyse en preventieve maatregelen verplicht
9
Wettelijke/bindende verplichtingen werkgever
t.a.v. psychosociale belasting
• 5. CAO Posttraumatische begeleiding bij dodelijke
arbeidsongevallen. (Paritaire Commissie Bouw)
(IVP/POBOS 0800/11 0 11)
• Kosten begeleiding: Fonds voor Bestaanszekerheid van
de Werklieden uit het Bouwbedrijf
• Doel: Impact van ernstige of dodelijke arbeidsongevallen
voor de families en de rechtstreeks betrokken
medewerkers, verkleinen.
10
STAP 1: Werkbaarheid in kaart brengen
• Meten van werkbaarheid:
VOW / QFT: Vragenlijst over Werkbaarheid / Questionnaire
Facultés de Travail
Alain Piette, Ergonoom - Attaché
FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg
AD Humanisering van de Arbeid - Ervaringsfonds
E. Blerotstraat 1 - 1070 Brussel
Tel.: +32 (0) 2 233 46 28; GSM: +32 (0) 475 80 29 20
email: [email protected]
1. Huidig werknemersbestand in kwantitatieve en in kwalitatieve zin?
2. Verwachte in-, door- en uitstroom in geval van ongewijzigd beleid?
3. Gewenste werknemersbestand?
4) Beleidsmaatregelen om het gewenste werknemersbestand te krijgen
en langs welke weg?
11
STAP 2: Analyseren van de
werkomstandigheden
• Gebruik van een methode om een diagnose te stellen
van de factoren die kunnen verbeterd worden
• DEPARIS-methode binnen de SOBANE-strategie
(Screening(opsporing),OBservatie, ANalyse, Expertise)
• www.werk.belgie.be
• www.respectophetwerk.be
12
Opsporing via DEPARIS-methode (18
rubrieken)
Psychosociale - organisatorische aspecten (rubriek 14-18)
• 14. Autonomie en individuele verantwoordelijkheden
• 15. Inhoud van het werk
• 16.Tijdsdruk
• 17. Arbeidsverhoudingen tussen werknemers en
hiërarchische lijn
• 18. Psychosociale omgeving
• 19. Beleid middelengebruik: roken, alcohol- en
drugsgebruik ?
13
Mogelijks belastende factoren
1. Arbeidsinhoud en werkwijze
• Te veel werk
• Werken onder tijdsdruk
• Tegenstrijdige opdrachten
• Onvoldoende opleiding
• Planning
• Aantrekkelijkheid van de job
2. Arbeidsverhoudingen
• Gebrek aan mogelijkheden voor overleg en participatie.
• Gebrekkige communicatie
• Geen waardering van de hiërarchie.
14
Mogelijks belastende factoren
3. Arbeidsomstandigheden
• Arbeidsmiddelen / transportmiddelen / onderhoud
• Fysische omgevingsfactoren (klimaat, geluid,
verlichting,trillingen…)
• Rook, alcohol- en drugsproblematiek
4. Arbeidsvoorwaarden
• Loonvoorwaarden
• Overuren regeling
• Toekomstonzekerheid
15
STAP 3: Preventiemaatregelen en
verbeteringsprojecten
• Maatregelen met betrekking tot de werktijdregeling, een
groep van werkposten of van functies
• Functiewijziging of gedeeltelijke veranderingen van
verantwoordelijkheden – aangepast werk
• Wijzigen of afbakenen van verantwoordelijkheden
• Stress- /conflictmanagement voor leden van de
hiërarchische lijn
• Stress- conflicthantering werknemers
• Opvang en nazorg bij schokkende gebeurtenissen /
ernstige ongevallen
• Opleiding voor vertrouwenspersonen
• Omgaan met en preventie van agressie (H.L. / wn)
• Procedure re-integratie bij langdurende afwezigheid
16
STAP 3: Preventiemaatregelen en
verbeteringsprojecten
•
•
•
•
Rook-, alcohol en drugsbeleid
Arbeidsverzuim
Privé- en werkbalans
Gezondheidspromotie (voeding, bewegen, stress,
slaap,…)
Organisatorische maatregelen
• Zorg voor goede werkvoorbereiding, logistiek en reële
planning van de tijdsduur van het werk en de inzet van
personeel.
• Zorg voor een goede, tijdige aan- en afvoer van
materiaal, materieel, gereedschappen en hulpmiddelen.
17
STAP 3: Preventiemaatregelen en
verbeteringsprojecten
Collectieve maatregelen
• Zorg voor heldere werkinstructies, werkoverleg en een
goede communicatie met de uitvoerder en uitvoerenden.
• Zorg dat het resultaat wordt teruggekoppeld: laat vertellen
wat goed ging of wat beter kan.
• Zorg voor taakroulatie, taakverbreding of taakverrijking
voor het personeel.
Individuele maatregelen
• Overleg met de voorman of uitvoerder / werkoverleg om
samenwerking of problemen te bespreken.
• Ergonomische aanpassingen aan het werk / werkpost.
• Uurrooster / werktijden.
• Functiewijziging, -verbreding / rotatie.
• Voldoende rust en herstelmogelijkheden
18
Documentatie NAVB
• Preventie van stress in de bouwsector Werknemersbrochure - nl_ndos_108b
• Preventie van stress in de bouwsector Werkgeversbrochure - nl_ndos_108a
• Posttraumatische begeleiding bij een ernstig of
dodelijk arbeidsongeval en een incident met een
psychisch trauma (IVP/POBOS)
• Alcohol- en drugspreventie in de bouw
19