Klik hier en typ de intro-tekst

Informatieblad
Luchtvaart en klimaatverandering
Door de grote hoeveelheid CO2 die onze
samenleving uitstoot, verandert het klimaat.
Door zuiniger met energie om te gaan en
schonere energie te gebruiken kan die klimaatverandering voorkomen worden. De
luchtvaart is verantwoordelijk voor ongeveer 10% van de door Nederland veroorzaakte klimaatverandering.
Klimaatverandering door vliegtuigen
Vliegtuigen veroorzaken klimaatverandering op
meerdere manieren. De uitgestoten CO2 werkt
als een deken. Andere stoffen die vliegtuigen
op grote hoogte uitstoten versterken dit effect.
Daarnaast zorgen de sluierwolken die door
vliegtuigen worden veroorzaakt (contrails) voor
een extra deken. Vanwege al deze extra effecten is het broeikaseffect ten gevolge van de
luchtvaart veel hoger dan alleen op grond van
de uitgestoten CO2 mag worden verwacht. De
internationale deskundigen die de regeringen
adviseren (IPCC) rekenen met een factor 2,7.
Een uitgave van
Milieudefensie
Postbus 19199
1000 GD Amsterdam
020 6262 620
Toekomstverwachting
De luchtvaart groeit. Deskundigen verwachten
dat de luchtvaart sneller zal groeien dan de rest
van de economie. Omdat vliegtuigen niet veel
zuiniger meer worden zal de luchtvaart zowel absoluut als relatief steeds meer effect krijgen op
het opwarmen van de aarde. Het IPCC voorziet
een groei van mondiaal 3,5% in 1992 naar 5% in
2050
De Nederlandse bijdrage
Hoe we de uitstoot van gassen van een vliegtuig
tussen landen verdelen, is nog niet afgesproken.
Dit zou op een aantal manieren kunnen gebeuren. In de onderstaande tabel is, op basis van diverse manieren van verdelen, voor Nederland
weergegeven hoeveel de luchtvaart in werkelijkheid bijdraagt aan de klimaatverandering.
Aandeel van de luchtvaart in de door Nederland
veroorzaakte klimaatverandering (2000)
Verdeling tussen landen op basis van:
Op de luchthaven verkochte kerosine
12%
50/50 delen van de uitstoot tussen ver- 11%
trek en aankomstland vlucht
50/50 delen van de uitstoot tussen be- 8,5%
ginland en eind-bestemming van de reizen van de passagiers
Nationaliteit luchtvaartonderneming
12%
uit RIVM rapport 773002023 en 773201006 p.138
Aandeel luchtvaart onderschat
In de berekeningen van de landelijke broeikasgas uitstoot, wordt de uitstoot van vliegtuigen
alleen meegenomen van de landing tot en met
het opstijgen. Het grootste deel van de vlucht
blijft zo buiten de boeken. De luchtvaart levert
zo berekend een bijdrage van slechts 0,6%.
We vliegen met subsidie
Op vliegtickets wordt geen BTW geheven en op
kerosine zit geen accijns. Ook zit er geen milieuheffing op de uitgestoten gassen.
Een vreemde zaak want over een treinkaartje of
een busreis betaal je wel 6% BTW. De accijns op
diesel is 100%. En de Europese industrie moet
tegenwoordig “CO2-uitstootrechten” kopen, zodat de uitstoot van broeikasgassen op de grond
niet meer gratis is.
In totaal liep de schatkist in 1990 op Schiphol een
miljard euro mis aan niet geïnde accijns en BTW.
(IOO, onderzoeksreeks nr. 46, 1993)
INFORMATIEBLAD LUCHTVAART EN KLIMAATVERANDERING / APRIL 2004
/ PAGINA 1
Het kerosineverbruik op Schiphol is sindsdien
verdubbeld (CBS). Inmiddels bedraagt de inkomstenderving dus al ongeveer twee miljard
euro per jaar!
Hoe lang wachten we nog?
Er wordt al erg lang gepraat over het afschaffen
van de voordelen die de luchtvaartsector geniet. De Europese Unie is in principe voorstander van een “level-playingfield” ofwel eerlijke
concurrentie. Helaas zijn veel landen onder druk
van luchtvaartmaatschappijen of de toeristensector (mediterrane landen), niet bereid tot veranderingen.
Op wereldschaal speelt hetzelfde probleem.
Onder het Kyoto-protocol moeten alle sectoren
meedoen aan de beperking van de uitstoot van
broeikasgassen, maar de internationale luchtvaart (en scheepvaart) vallen nog buiten het
protocol. Het overleg hierover gaat tergend
langzaam omdat veel toeristische bestemmingen en de VS vliegen goedkoop willen houden.
Het is daarom hoog tijd dat iemand de eerste stap neemt:
Wat kan Nederland doen?
In Nederland kunnen we BTW gaan heffen op
vliegreizen. Dit zou een belangrijke eerste stap
zijn, zeker als buurlanden mee gaan doen. De
Duitse regering is dit ook van plan. Daarnaast
kunnen we ons in Europa hard maken voor verder gaande maatregelen.
Wat kan Europa doen?
De EU heeft laten uitzoeken dat een heffing op
boven Europa uitgestoten CO2 voorlopig de
meest realistische manier is om de luchtvaart te
laten betalen voor haar milieu-effecten. De Europese commissie is echter nog niet van plan –
om zo’n systeem ook daadwerkelijk in te
voeren.
En wat we zelf kunnen doen…
Minder vliegen is noodzakelijk om de desastreuze effecten van het opwarmen van de aarde in de hand te houden. 44% van de passagiers op Schiphol gaat op vakantie en nog eens
17% gaat op visite. Het aantal vliegvakanties is
de afgelopen 10 jaar verdubbeld (CBS).
Veel vluchten gaan bovendien naar bestemmingen die per trein of bus ook goed bereikbaar
zijn. 40% van de vluchten vanaf Schiphol is naar
Duitsland en Frankrijk en Engeland. (CBS gegevens over 2002). Minder vliegen is dus goed mogelijk.
Een vliegreis is drie tot vier keer zo vervuilend als
een treinreis (Milieu Centraal factsheet 2003-066). Dat
betekent dat consumenten kunnen kiezen vakanties dichter bij huis en liever één lange dan drie
korte vakanties. Zakenreizigers kunnen bijvoorbeeld de trein nemen of vaker de telefoon gebruiken in plaats van een vliegreis.
Meer gegevens en praktische tips
Milieucentraal 0900 1719
www.milieucentraal.nl
Vakantie ideeën
www.eurolines.com
www.eceat.nl
www.nstravel.nl
www.vvv.nl
De gevolgen van klimaatverandering
Klimaatverandering heeft ernstige gevolgen omdat planten, dieren en menselijke samenlevingen
de snelheid van de klimaatverandering niet bij
kunnen houden. Zo wordt verwacht dat een kwart
van de planten en diersoorten zal uitsterven ten
gevolge van klimaatverandering. (uit Nature
2004)
Tientallen miljoenen mensen extra zullen ten gevolge van zeespiegelstijging en het vaker voorkomen van stormen te maken krijgen met overstromingen. Er zullen meer natuurrampen plaatsvinden: overstromingen, droogtes, orkanen. Tropische ziektes zullen oprukken naar noordelijke
streken. (website Rode Kruis).
een overstroming in Tsjechië
Met name armere landen zullen het slachtoffer
worden van de veranderingen in het klimaat. Dat
is extra wrang omdat zij niet de middelen hebben
om hun levenswijze aan te passen. Bovendien
wordt de Klimaatverandering vooral veroorzaakt
door (vliegreizen van) mensen uit rijkere landen.
Meer informatie: www.milieudefensie.nl en Milieudefensie Servicelijn: 020 6262 620, 9.30 - 16.30 (ma t/m vr).
INFORMATIEBLAD LUCHTVAART EN KLIMAATVERANDERING / APRIL 2004
/ PAGINA 2