Juni Compostmaand 2007 – Allemaal beestjes

Juni Compostmaand:
Allemaal beestjes!
Persdossier 2007
Inhoud
o
Juni compostmaand: een vitaminekuur voor de trendy tuin.
o
Allemaal beestjes!
o
Wat krioelt er in mijn vat?
o
Zes beestig interessante vragen.
o
Ook in uw buurt
o
Juni Compostmaand is een organisatie van:
o
De OVAM
o
VLACO VZW
Juni Compostmaand.
Een vitaminekuur voor uw trendy tuin!
Vlaming: vlijtige composteerder
Thuis composteren: Vlamingen zijn er goed in. Meer dan een op drie doet aan
thuiscomposteren. Daarvan heeft 78% een compostbak in de tuin, 15% een compostvat
en 2% zet een wormenbak op hun balkon. Dankzij de inspanningen van onder meer
VLACO VZW en de OVAM, heeft Vlaanderen zelfs het topaantal thuiscomposteerders in
Europa. Midden van de jaren negentig begon de overheid campagne te voeren en
compostmeesters op te leiden. Ondertussen gaat liefst 65% van de Vlamingen bij hen te
rade met hun vragen over thuiscomposteren en stijgt het gebruik van compostvaten en –
bakken elk jaar.
Composteren met flair
Composteren is meer dan ooit een trend. Almaar meer mensen kiezen voor een
natuurlijke tuin, met inlandse bloemen en planten. In zo’n tuin laat u de natuurlijke
kringloop best zijn gang gaan. En dan is een compostvat een onontbeerlijk hulpmiddel.
Want met de humus uit uw vat geeft u ecologisch krachtvoedsel aan uw bomen, planten
en bloemen. Bovendien voorkomt u afval en bespaart u geld. Niet alleen voor uzelf, maar
ook voor de gemeenschap. En dat is mooi meegenomen.
Fun in de tuin
Maar mensen composteren niet alleen omdat het in is. Ze vinden het gewoon fun: je
brengt veel tijd door in je tuin, je houdt je tuin gezond en doet een bijdrage aan het
milieu. Vooral de kinderen vinden het geweldig. De wetenschap dat ze de natuurlijke
kringloop in de tuin herstellen door zoiets eenvoudigs als composteren… daar kicken de
kids op. Tijd dat de overige tweederde van de Vlamingen ook aan het composteren gaat.
Iedereen kan eraan meedoen. Overal is wel een uitgelezen plekje voor het compostvat,
zelfs in een siertuin: achter een boom of struik ... het integreert zich probleemloos in het
geheel. Er zijn zelfs mensen die hun artistieke talenten botvieren op hun vat: zij en hun
kinderen pakken verf en kwast en maken er een heus kunstwerk van. En zelfs op een
klein terras of balkon kom je met een wormenbak een heel eind.
Leren composteren
Het succes van deze trend vieren we voor de vierde maal met Juni Compostmaand. Een
hele maand waarin composteren en de bodemdiertjes die ervoor zorgen, centraal staan.
In juni kan iedereen in een honderdtal Vlaamse gemeenten demonstraties bijwonen,
workshops volgen, of tentoonstellingen bezoeken. De compostmeesters organiseren
samen met de gemeente allerlei leuke en informatieve activiteiten rond composteren en
afvalarm tuinieren. Het initiatief past volledig in het beleid van de OVAM en VLACO VZW.
De OVAM streeft immers naar een afvalarm Vlaanderen en een duurzaam beheer van
afvalstoffen en materialen. En VLACO VZW wil de kwaliteitsvolle kringloop van organischbiologisch afval in Vlaanderen inburgeren.
Zie ze krioelen in juni
Juni Compostmaand 2007 zoomt in op het leven in de compostbak: de micro-organismen
en diertjes die het GFT-afval rustig omzetten in kwaliteitsvoedsel voor de bodem. En uw
tuin doen stralen. Met loeppotjes en zoekkaarten maken compostmeesters u wegwijs in
de wondere wereld van de bodemdiertjes in het compostvat. En u leert meteen alles over
het composteerproces en de vitaminekuur die het uw tuin geeft.
Krassen voor gratis vaten
Net als vorig jaar zijn er duizend gratis compostvaten te winnen Bezoekt u in juni een
composteeractiviteit of een ‘Allemaal Beestjes’-evenement? Dan krijgt u een krasbiljet
cadeau waarmee u kans maakt op een gratis compostvat. U krast op het biljet de
icoontjes van beestjes die in het composteringsproces een rol spelen.
Composteren maakt school
Kinderen zijn een enthousiast publiek als het gaat over selecteren van afval, mengen van
materialen, wormen en andere beestjes. Tijdens Juni Compostmaand werken
compostmeesters activiteiten uit samen met de scholen. Dat gaat van een interactieve
presentatie in de school of in de tuin van de compostmeester, tot een blijvende
samenwerking. In dat laatste geval start de school onder het peterschap van een
compostmeester een compostvat op. Met zelfgemaakte compost onderhouden de
leerlingen het schooltuintje. Geïnteresseerde scholen kuieren best eens naar
www.compostmeester.be voor verdere informatie.
Groen goud
Compostmeesters zijn vrijwilligers. VLACO VZW leidt hen op tot specialisten in het
composteren en in het voorkomen van keuken- en tuinafval. Bovendien vergaren zij hun
kennis al doende in hun eigen tuin en op de gemeenschappelijke demonstratieplaats, of
via bijscholingen. Precies omdat compostmeesters gewone burgers zijn, leren ze u met
veel overtuigingskracht de knepen van het thuiscomposteren aan.
En is uw gemeente een goede compostmeester rijk? Dan daalt het volume rest- en
groenafval, mogelijk zelfs met tien tot twintig procent. Iemand die begint te composteren
en tevoren zijn keuken- en tuinafval gewoon weggooide, ziet zijn hoeveelheid huisvuil
met de helft dalen.
Juni Compostmaand.
Allemaal beestjes!
Composteren is geen mensenwerk
Al eens een boswandeling gemaakt in de herfst? De grond knispert onder uw voeten: de
paden zijn bedekt met dikke pakken afgevallen bladeren … Waarvan in de zomer niets
meer overblijft. De natuur heeft ze in enkele maanden netjes opgeruimd.
Afvalopruimers in actie
Natuurlijke afvalopruimers breken al het organische materiaal af en zetten het om tot
een humusachtig product met typische bosgeur. In uw tuin speelt zich hetzelfde proces
af. De afvalopruimers van dienst zijn de afbraakorganismen in uw compostvat.
Ontelbare beestjes zetten het keuken- en tuinafval om in humusrijke compost. Microorganismen verteren het tot energievoeding voor de bodem. U zorgt alleen voor de
optimale omstandigheden.
Verzorgende manager
Als composteerder bent u manager van het systeem. U bepaalt de kwaliteit van het
proces én van het eindproduct door uw micromedewerkers de ideale
werkomstandigheden te bieden. De afbraakorganismen hebben maar één doel voor ogen,
namelijk het hele composteringsproces lang, zo actief mogelijk te blijven. Ze mogen dan
ook niets te kort komen.
Net zoals wij hebben ze drie essentiële zaken nodig: voedsel, lucht en water. Het
mengen van groen en bruin materiaal is de manier bij uitstek om hen die te bezorgen. In
het groene materiaal vinden de organismen voedsel en vocht. Het bruine materiaal
brengt structuur in de compost en geeft vrije toegang aan de buitenlucht die rijk is aan
zuurstof.
Afbraakteam aan de slag
Mogen wij uw medewerkers even voorstellen? Eerst gaan vooral bacteriën en schimmels
aan het werk. Die produceren behoorlijk wat warmte. Naarmate de temperatuur daalt,
verschijnen er meer soorten, zoals compostwormen, mijten, pissebedden en
miljoenpoten. Die vormen op hun beurt de voedselbron voor de springstaarten,
duizendpoten, kevers en slakken.
Composteren in fasen
Het composteringsproces verloopt in verschillende stappen. Alle leven en organismen in
de compostbak helpen daar bij.
1) Broeifase: bacteriën jagen de temperatuur op
Micro-organismen, bacteriën en schimmels gaan het eerst aan het werk. Ze breken de
oplosbare, snel beschikbare voedingsstoffen af, zoals suikers en zetmeel. Door hun
arbeid stijgt de temperatuur tot zelfs boven 50 °C. Er komt veel vocht vrij, alles wordt
zacht en slap, maar blijft herkenbaar. Stijgt de temperatuur tot boven 55 °C? Dan
sterven ongewenste ziektekiemen en onkruidzaden. In deze hitte versnelt de afbraak van
eiwitten, vetten en complexe koolhydraten - de voornaamste bouwstenen in planten.
2) Afbraakfase: micro-organismen verteren
Is de voorraad van energierijke voedingstoffen uitgeput? Dan neemt de
composttemperatuur weer af en verschijnen de kleine ongewervelden, zoals
compostwormen, mijten, pissebedden en duizendpoten. Deze bodemdiertjes verorberen
het voorverteerde materiaal en scheiden het uit als fijne, kleverige en kruimelige korrels.
Het materiaal is niet meer herkenbaar.
2) Oogstfase: de kringloop sluit zich
De voedselvoorraad geraakt uitgeput, en er zijn nauwelijks nog beestjes of organismen
aan het werk. Dit is het einde van de rijpingsfase. Het groente- en tuinafval is nu
bruinzwart en omgezet in korrelig compost die ruikt naar bosgrond. De temperatuur daalt
tot onder 30 °C. De kringloop is gesloten. De afvalstoffen zijn weer voedingsstoffen,
klaar voor hergebruik.
Juni Compostmaand
Wat krioelt er in mijn vat?
In uw compostvat krioelt het van hongerig leven. Micro-organismen en bodemdiertjes
zetten hun ‘tanden’ in uw keuken- en tuinafval en maken er bodemverrijkende humus
van. Tijdens Juni Compostmaand zetten we de hard werkende beestjes in de kijker. We
laten zien welke beestjes er aan het werk zijn en welke rol elk diertje speelt.
Micro-organismen
De belangrijkste afbraakorganismen in de bodem en in de compost, zijn de microorganismen. Bacteriën, schimmels, actinomyceten en gisten vindt u in een hoopje
tuinafval terug. Als u een microscoop hebt, tenminste, want deze micro-organismen zijn
zo klein dat u ze met het blote oog niet kunt zien. Bovendien eten zij hun voedsel niet
op. Zij verteren het uitwendig door afbraakenzymen in de omgeving te brengen. Die
breken eiwitten, vetten, houtstof en andere verbindingen, waaruit afval bestaat, af. Zo
wordt het materiaal zacht. Bacteriën en schimmels hebben een vochtige omgeving nodig
om in te werken. In te droog materiaal vallen ze stil en met hen stopt ook het
verteringsproces.
Wormen
Van alle leven in uw compostvat is de compostworm de vlijtigste krioeler. Hij is een ware
Bourgondiër als het gaat om vochtig en voedselrijk organisch materiaal, en hij
vermenigvuldigt zich in een hoog tempo. Hij is de ideale compostproducent: zijn
uitwerpselen zijn donker en kruimelig, en hij zorgt voor een sterke toename van de
microbiële activiteit.
Springstaarten
Springstaarten zijn kleine, primitieve insecten. Ze werden in fossielen teruggevonden die
dateren van voor de dinosauriërs. U vindt ze vooral in de strooisellaag en bovenste
centimeters van de bodem. Het lijken niet meer dan witte puntjes, amper een speldekop
groot. Vaak worden ze versleten voor wormpje of vliegenlarfje.Door de springvork in hun
achterlijf, maakt de springstaart grote sprongen in verhouding met zijn afmeting. Zijn
meerwaarde? Hij ‘begraast’ schimmels. Die zijn in staat voedingsstoffen te ontrekken aan
moeilijk afbreekbare materialen als hout. Door zich met de schimmels te voeden,
brengen de springstaarten de voedingsstoffen via hun uitwerpselen opnieuw in de
natuur.
Mijten
Mijten vormen een aparte orde binnen de klasse van de spinachtigen. Ze zijn 0,1 tot 30
mm lang en hebben acht poten. Ze verteren hun voedsel door het te besprenkelen met
speeksel dat afbraakenzymen bevat en nemen het nadien in vloeibare vorm op. Zo
maken mosmijten rottende bladeren, hout, schimmels, en algen fijn. Door het afval op te
splitsen, vergroten ze zijn oppervlakte. Dit vergemakkelijkt dan weer de afbraaktaak van
schimmels en bacteriën.
Duizendpoten
De duizendpoot is een uitgesproken jager. Hij verdooft zijn prooi met zijn gifkaken,
overgiet hem met verteringssap en zuigt hem leeg. Van zijn prooi, meestal insecten en
andere kleine geleedpotigen, blijft niets meer over dan een pantser. Door andere
afbraakorganismen te verorberen, brengt hij de voedingsstoffen – via zijn uitwerpselen weer in omloop.
Miljoenpoten
Miljoenpoten zijn vooral afvaleters. Ze hebben sterke kaken waarmee ze afval dat ze op
hun weg tegenkomen, fijnmalen. Buiten uw compostvat vindt u de miljoenpoot in de
strooisellaag van de bossen. Hij ligt vaak opgerold in een spiraal met de kop in het
midden.
Pissebedden
Raar maar waar: pissebedden zijn kreeftachtigen. Daarom vindt u ze ook op vochtige
plaatsen: onder stenen of tussen bladeren. Ze zijn vooral ’s nachts actief. Dan voeden ze
zich met rottende planten, resten van dode dieren en ander organisch materiaal. Hun
naam danken ze aan bijgeloof. Vroeger strooiden ouders gedroogde en fijngemalen
pissebedden in het bed van hun kinderen om ze van het bedplassen af te helpen.
Mieren
Mieren staan niet echt bekend als afbraakorganismen. Toch spelen ze een belangrijke rol
bij het opruimen van dierlijke en plantaardige resten. Mieren zijn echte zoetebekken die
vlijtig werken en steeds op zoek zijn naar zoet energierijk voedsel. U vindt mierennesten
in het drogere gedeelte van het vat. Wordt het nest verstoord? Dan zoekt de kolonie een
ander onderkomen of ze gaat verloren. Wilt u geen last hebben van uitzwermende
snoepers? Zet uw compostvat dan regelmatig om.
Fruitvliegjes
Fruitvliegjes zijn een behoorlijk probleem voor heel wat composteerders. Vooral bij warm
weer en bij wie veel groente- en fruitresten composteert, durft hun aantal wel eens uit de
hand lopen. Wilt u hun aanwezigheid beperken? Meng uw groen keukenafval dan met
voldoende bruin materiaal, belucht uw vat geregeld met een stok, of dek composterend
materiaal af met rijpe compost.
Neushoornkever
Na het Vliegend Hert is de neushoornkever – met een gemiddelde lengte van 2,8 cm onze grootste inheemse kever. Hij is ook de sterkste: hij tilt tot 850 maal zijn eigen
lichaamsgewicht. In de vrije natuur komt u deze kever niet zo vaak tegen, terwijl hij wel
dol is op warme plekjes waarin organisch materiaal wordt opgeslagen. Vooral houtig
materiaal draagt zijn voorkeur weg: als u goed luistert, hoort u de kever hout vermalen.
Juni Compostmaand
Zes beestig interessante vraagjes
1) Wanneer ik mijn composthoop omzet, krioelt het er van de pieren.
Mijn buurman zegt dat het geen gewone regenwormen zijn, maar
compostwormen. Is dat zo?
Uw buurman heeft gelijk. De meeste wormen in uw composthoop of -bak zijn compostof strooiselwormen. Zij zijn ook bekend onder de namen mestworm, strepeling en
tijgerworm. In tuinlatijn heet hij de Eisenia fetida. Strooiselwormen leven in organisch
materiaal aan het bodemoppervlak. Ze missen de spierkracht waarmee sommige andere
regenwormen diepe gangen graven.
Omdat ze aan het bodemoppervlak leven, zijn ze kwetsbaar, want blootgesteld aan
ongunstige weersomstandigheden. En hoewel hun donkerrode schutkleur enige
bescherming biedt, vinden vogels hen snel. Maar niet getreurd. Compostwormen
vermenigvuldigen zich ook snel. In een klein beetje grond, mest of te composteren
materiaal vind je hen in enorme hoeveelheden. Hun voedselbron? Half afgebroken
organisch materiaal. Daarom is de Eisenia fetida uitermate geschikt voor wormenbakken.
Hij verwerkt kilogrammen organisch materiaal in een hoog tempo. Denkt u beter uit te
zijn met dure Amerikaanse superwormen? Laat u niets wijsmaken. Die supervreters zijn
niets meer dan doodgewone strepelingen die u massaal in uw eigen tuin aantreft.
2) Is er een verschil tussen regenwormen, aardwormen en compostwormen?
Regen- of aardworm is een verzamelnaam. Onder de verzamelnaam regenwormen
onderscheiden we drie typen: strooiselwormen, bodemwoelers en diepgravers. De
compostworm, Eisenia fetida, is een inlandse strooiselworm die het bijzonder goed doet
in de composthoop, -bak of het compostvat, en er alle andere soorten uit verdrijft. De
bekendste onder de regenwormen is de dauwpier of dauwworm, Lumbricus terrestris.
Hij leeft vaak onder gazons, in de strooisellaag en in de diepere bodemlagen. Hij zorgt
voor een stelsel van gangen en kanalen dat de bodem luchtiger houdt en het regenwater
dieper in de ondergrond doet dringen. De dauwpier is een diepgraver. We komen hem
wel eens in de strooisellaag tegen, maar daar is hij alleen maar op doorreis. Hij komt er
compost ophalen om mee te nemen in de bodem. Regenwormen moeten hun huid
voortdurend vochtig houden. Ze mijden dus de zon en haasten zich snel de bodem in
wanneer ze door een of andere bodembewerking aan de oppervlakte komen.
3) Hoeveel soorten regenwormen zijn er en hoe vermenigvuldigen ze zich?
In Vlaanderen komen 25 soorten regenwormen voor. Ze behoren allemaal tot de groep
van de ringwormen. Die danken hun naam aan hun lichaamsbouw. Ze bestaan uit
tientallen segmenten of ringen, elk bezet met vier paar haren of borstels. Het
spijsverteringskanaal loopt over de hele lichaamslengte. De mondholte bevindt zich aan
de buikzijde, net na het eerste segment. Ook het zenuwstelsel heeft vertakkingen over
het hele lichaam. In het kopgedeelte bevinden zich de hersenen. Regenwormen hebben
smaakzin, tastzin en zijn lichtgevoelig. Ze zijn tweeslachtig. Toch hebt u twee
regenwormen nodig voor de voortplanting, want ze doen niet aan zelfbevruchting.
Snijdt u een regenworm in tweeën? Dan krijgt u nooit twee wormen, zoals het
volksgeloof beweert. Het stuk zonder staart vormt wel een nieuwe. Maar dat zonder
hersens, gaat verloren.
4) Wat is de rol van regenwormen in de afbraakprocessen op of in de bodem?
Zijn ze echt zo belangrijk voor een gezonde bodem als wel eens wordt verteld?
In de meeste bodems krioelt het van de regenwormen, in alle variëteiten. Alleen daarom
al zijn ze heel belangrijk voor de ecosystemen. Bovendien helpt een compostworm de
strooisellaag op de bodem sneller af te breken. Daarom is dit de belangrijkste regenworm
in het composteringsproces: ze verwerken organisch materiaal in de bodem. Hij en
andere wormen, die we bodemwoelers en diepgravers noemen, verhogen het
humusgehalte van die bodem. Ze breken de organische stoffen af met de bacteriën en
enzymen in hun darmkanaal. Het resultaat? Meer voedingstoffen voor de planten.
Bovendien verluchten ze de bodem door de vele poriën en gangen die ze achterlaten. En
ze graven verticale kanalen, waardoor regenwater vlotter en dieper in de bodem
doordringt.
5) Dienen ze alleen om de humus aan te maken?
De aardworm is nog om een andere reden waardevol voor de mens. Hij is een goede
graadmeter voor de vervuiling van de bodem. Omdat hij in de bodem en de strooisellaag
leeft en daardoor blootgesteld is aan elke vorm van bodemverontreiniging, is hij een
levende ‘snuffelpaal’. Verontreinigt koper de bodem? Dan daalt het aantal regenwormen
drastisch. Ook andere vervuilende stoffen stapelen zich in hun weefsels op: een
laboratoriumanalyse wijst dit uit. Zo geven aardwormen een duidelijk beeld van de
bodemverontreiniging op de plek waar ze leefden. Zakt de zuurtegraad van de bodem
onder pH 4? Dan is de bodem uiterst zuur en verdwijnen regenwormen volledig. In zure
bodems met een traag afbrekende strooisellaag van beukenblad en naaldbomennaalden
is het aantal regenwormen uiterst laag. Bodems en strooisellagen onder boomsoorten
met vlot afbreekbaar strooisel, zoals els, populier, kers, hazelaar en linde, worden
bevolkt door een groot aantal regenwormen. Wensen we het aantal compostwormen in
een composthoop op peil te brengen of houden, dan moeten we zorgen voor
strooiselmateriaal dat voldoende snel afbreekt.
6) Waarom verbetert organisch materiaal en in het bijzonder compost de
bodemstructuur?
Om tuingrond te verbeteren en de bodemstructuur op peil te brengen moet u organisch
materiaal toevoegen. En dat gaat het best en het gemakkelijkst wanneer u compost
gebruikt. U moet wel geduld hebben. Geduld is de mooiste deugd die een tuinier bezit.
Wilt u de bodemstructuur verbeteren? Dan hoeft u niet eens gek lang te wachten. Een
gift compost en enkele maanden geduld volstaan meestal al om een losse bodem of
grond voor een deel te doen verkruimelen. Hebt u een dichte grond met een harde korst
aan de oppervlakte of een ondoordringbare laag? Dat is zowat het ergste wat de wortels
van uw tuinplanten kan overkomen. Regenwater sijpelt er nauwelijks in de bodem en
plantenwortels dringen er slechts met veel moeite in door. In dat geval is het aan u om
de grond stevig te bewerken. Maak hem los met een woelvork of spit hem diep om en
voeg een grote hoeveelheid compost toe.
Juni Compostmaand
Ook in uw buurt
Loopt u warm voor deze microkosmos in uw compostvat? Wilt u meer weten over de
boeiende wereld die in uw groenafval beweegt en leeft? Tijdens Juni Compostmaand leert
u alles over de wonderlijke kringloop die zich telkens opnieuw in uw eigen tuin voltrekt.
Wilt u meer info over wat er te doen is bij u in de buurt? Grasduin dan eens door
www.thuiscomposteren.be. Hier vindt u de kalender met data en activiteiten per
gemeente. Houd zeker ook de regionale kranten en uw gemeenteblad in de gaten!
Juni Compostmaand is een gemeenschappelijk initiatief van de OVAM en de Vlaamse
Compostorganisatie vzw (VLACO). De lokale uitwerking is in handen van de
compostmeesters, de gemeenten en de intergemeentelijke samenwerkingsverbanden.
Juni Compostmaand, een organisatie van de OVAM en VLACO
VZW
OVAM
De Openbare Vlaamse Afvalmaatschappij, kortweg OVAM, streeft naar een duurzaam
beheer van afvalstoffen en materialen. Om dit doel te bereiken, stelt de OVAM alles in
het werk om bodemverontreiniging te voorkomen en de bodem – waar nodig – te (laten)
saneren. Zo draagt zij bij tot een beter leefmilieu en dus een hogere levenskwaliteit.
www.ovam.be
VLACO VZW
De Vlaamse Compostorganisatie of VLACO VZW streeft naar de inburgering van de
kwaliteitsvolle kringloop van organisch-biologisch afval in Vlaanderen. Hiertoe werken
alle overheids- en privépartijen die met organisch-biologisch afval bezig zijn, samen
binnen VLACO VZW.
Informeren, bewustmaken en composteren
Zoekt u als professioneel, overheid of particulier informatie over compost? VLACO vzw
geeft antwoord. Ze verspreidt folders, posters en educatief materiaal over
thuiscomposteren, kringlooptuinieren en compostgebruik. Ze geeft advies over het
composteren of vergisten, compostgebruik, enz. En ze behartigt en verdedigt de
belangen van de sector.
VLACO VZW legt zich toe op het ontwikkelen, uitbreiden en promoten van het
kringloopdenken van organisch-biologisch afval doorheen onderzoek, principes van
duurzaamheid en economische uitvoerbaarheid, zowel thuis als in een professionele
verwerkingseenheid. De kringloop is maar gesloten als het eindproduct, compost op een
zinvolle manier kan worden gebruikt. VLACO VZW promoot compost als een volwaardige
bodemverbeteraar of een basismengproduct voor substraten.
De Cel Thuiscomposteren tot uw dienst
De Cel Thuiscomposteren van VLACO VZW ondersteunt de gemeenten en intercommunales
die het thuiscomposteren en de afvalpreventie in de tuin bij hun inwoners promoten. Ze
leidt compostmeesters op en schoolt hen bij, en ze geeft het tijdschrift ‘De
Compostmeester’ uit. De cel is het Vlaamse kenniscentrum bij uitstek als het over
thuiscomposteren en afvalpreventie in de tuin gaat.
www.vlaco.be
Voor meer informatie
Karina De Beule
Woordvoerster Directeur OVAM
015 284 148
Kristel Vandenbroek
Algemeen Coördinator VLACO VZW
015 451 375
Elfriede Anthonissen
VLACO VZW
015/451.372
Barbara Hoekstra
VLACO VZW
015/451.373
Persdienst
Communication Services
Bieke Van Duppen
02 772 20 50
[email protected]