PowerPoint-presentatie

Spreken is zilver
zwijgen is……??
Privacy en geheimhouding in de praktijk
Workshop
Seminar
Maarten Verheij
[email protected]
Casus Wijkteams
Als lid van het sociaal wijkteam voer je een keukentafelgesprek met mevrouw Van
Rechteren. De directe aanleiding was geluidsoverlast en de vervuiling van de woning.
Tijdens het gesprek blijkt dat mevrouw Van Rechteren grote gezondheidsproblemen heeft.
Daardoor kan zij niet goed voor zichzelf en haar gezin zorgen. Ook kan ze niet werken en
heeft ze geen inkomen. Ook zijn er veel schulden. De relatie met haar partner loopt uiterst
moeizaam, onder meer omdat hij regelmatig gewelddadig is naar haar en haar kinderen.
Ook heeft hij een weetplantage op zolder.
Wat mag je onder welke omstandigheden aan wie vertellen?
- Lid van het wijkteam dat over de schulden
- Gemeentelijke Sociale Dienst
- Veilig Thuis
- De politie
- De rechter die het handelen van stiefvader onderzoekt
Belangen
Artikel 10 Grondwet:
Ieder heeft, behoudens bij of krachtens de wet te stellen beperkingen,
recht op eerbiediging van zijn persoonlijke levenssfeer.
• Cliënt
• Hulpverlener
• Beroepsgroep
• Algemeen belang
Geen absoluut recht, maar relatief t.o.v. andere rechten!
Grondslagen (8 Wbp)
•
Toestemming cliënt (schriftelijk/ondubbelzinnig) - maar let op:
– Bij een gemeente GEEN vrijwillige toestemming, maar een wettelijke basis (zie
hierna)
– Ga niet klakkeloos van de toestemming uit
•
Uitvoering overeenkomst
•
Wettelijke verplichting / wettelijke basis of goede vervulling publieke taak
•
Noodtoestand / vitaal belang betrokkene óf gerechtvaardigd belang derde
•
Op last van de rechter na afgewezen beroep op verschoningsrecht
Begrenzing
• Wet bescherming persoonsgegevens:
–
–
–
–
Onderzoek door AP
Dwangsom door AP
Boete door AP
Meldplicht datalekken
• Strafrecht
Art. 272 WvSr – delictsomschrijving schending beroepsgeheim
Uitzonderingen 21 Wbp
•
Bestuursorganen in verband goede uitvoering wettelijk voorschrift die
voorzien in aanspraken die afhankelijk zijn van de gezondheidstoestand van
de betrokkene
•
Verwerkt door personen met geheimhoudingsplicht en in aparte systemen
(Cbp, Gegevens bewaren in Sociaal Domein en Privacy Impact Assessment
voor Jeugddomein)
•
Gezondheidsgegevens mogen worden verwerkt door personen die op grond
van lid 1 bevoegd zijn tot verwerking voor een goede behandeling of
verzorging betrokkenen
Uitzonderingen (43 Wbp)
Verwerking KAN van reeds geregistreerde gegevens ánders dan het
oorspronkelijke doel, (nadere) mededeling betrokkene, indien:
•
•
•
•
•
Veiligheid van de staat
Voorkoming, opsporing en vervolging strafbare feiten
Gewichtige financiële belangen overheden / openbare lichamen
Toezicht op naleving wettelijke voorschriften ter voorkoming, opsporing en
vervolging strafbare feiten en bescherming gewichtige financiële belangen
overheden / openbare lichamen
Bescherming betrokkene zelf óf anderen
Toetsvraag
De woningbouwvereniging belt je in verband met een dramatische
huurachterstand van een alleenstaande moeder met kinderen (die
onder toezicht staan) en bereidt een procedure voor ivm een spoedige
uithuiszetting. Ook de kinderen komen dan op straat. Mag je
overleggen zonder toestemming van de betrokkene?
a.
b.
c.
Ja, want dit is een noodsituatie
Nee, want de cliënt heeft nog geen toestemming gegeven
Ja, want de cliënt zou dit wel oke vinden (veronderstelde toestemming)
Gereedschap
•
Is 1 van de 5 wettelijke grondslagen de basis?
AP vindt dat gemeenten privacyregels niet goed toepassen in sociaal domein en styart onderzoek naar
wijkteams
•
Voldoet de registratie of uitwisseling van persoonsgegevens aan:
– Subsidiariteit (wordt het lichtste middel gebruikt?)
– Proportionaliteit (staat dit in een redelijke verhouding tot het doel?)
– Doelmatigheid (wordt dit doel met het middel bereikt?)
•
5 stappen meldcode als methodiek waarin voornoemde 3 beginselen worden
toegepast in stap 2 - 5
Toetsvraag
De gemeente vraagt jouw manager om in het kader van
fraudebestrijding en de verantwoording van Wmo-gelden de gegevens
en voortgangsrapportage van al jouw cliënten.
Als je dit verstrekt ben je:
a.
b.
c.
Goed bezig want deze informatieverstrekking dient een wettelijk doel
Goed de Sjaak want dit mag dus niet
Dat is niet zomaar met een ja of nee te beantwoorden, maar je bent te
allen tijde aansprakelijk voor de gevolgen daarvan
(hoe werken subsidiariteit, proportionaliteit en doelmatigheid uit?)
Samenwerkingsverbanden
• Wijkteams
• Gemeenten
• Koepels van organisaties
Kaders
• Binnen de 5 wettelijke grondslagen
– Reglement
– Verankerd in (gemeentelijke) wet- en regelgeving
• Grondslag “Toestemming” bij gemeentes is discutabel
• Let op informatie uit “keukentafelgesprekken”
• Een systeem van verwerking persoonsgegeven altijd eerst melden aan de
Autoriteit Persoongegevens (AP)
Soorten wijkteams
• Een samenwerkingsverband van zorgaanbieders waarbij de
gemeente contractuele afspraken maakt
• Een samenwerkingsverband van zorgaanbieders binnen een
juridische entiteit met een gedetacheerd gemeentelijk ambtenaar
aan het roer
• Een wijkteam van de gemeente waarbij de zorgverleners in dienst
van de gemeente zijn gekomen en het wijkteam een heldere status
heeft als gemeentelijk orgaan
Toetsvraag
Tijdens een bemoeizorg overleg komt de gezinssituatie ter sprake van
een cliënt van wie je weet dat het hem niets kan schelen. Mag je de
gezinssituatie in het bemoeizorgoverleg bespreken als er geen
convenant tussen de deelnemers is?
a. Nee want het hele gezin moet toestemming geven
b. Nee, er moet een convenant zijn
c. Ja, mits iedere deelnemer een geheimhoudingsplicht als hulpverlener heeft
d. Ja, mits het overleg binnen de wettelijke kaders plaatsvindt
(zie Handreiking Gegevensuitwisseling Bemoeizorg 2014, GGZ - KNMG - IGZ)
Dossier en digitaal
•
Inhoud dossier
– Alle relevante informatie
– Geen werkaantekeningen..
•
Eigenaarschap?
•
Bewaartermijn
•
Digitale dossiers en filmpjes
Andere gegevens dragers
•
Autoriteit Persoonsgegevens (AP)
–
–
–
–
Je kunt een gedragscode opstellen als branche
Privacy by design
PIA door IT-auditor
Richtsnoeren CBP digitaal beveiligen
•
Gebruikersvoorwaarden zijn bindend voor wie de applicatie gebruikt:
organisatie moet nagaan of die voorwaarden voldoen aan de eisen AP
•
Voor whatsapp, facetime, skype, stappenteller geldt dat de info niet anders
mag worden gebruikt dan voor het doel waarmee deze worden bewaard
Gebruik digitale middelen
•
•
•
•
•
Is het gebruik noodzakelijk? (3 beginselen)
Past het gebruik in het beleid van de instelling?
Heeft de instelling veiligheid van het middel onderzocht?
Kunnen de gebruikers het middel goed gebruiken?
Wordt het gebruik kritisch geëvalueerd en bijgesteld?
Toetsvraag
Wanneer je zonder toestemming van je cliënt spreekt,
vloeit het recht daartoe voort uit:
a. De wettelijke meldcode
b. De noodtoestand
c. Het subsidiariteitsbeginsel
Laatste toetsvraag
De geheimhoudingsplicht in het sociaal domein
betekent:
a. Zwijgen, tenzij…
b. Spreken, tenzij…
c. Met toestemming mag je altijd spreken.
Spreken is zilver
zwijgen is……??
Privacy en geheimhouding in de praktijk
Workshop en Seminar