Sondevoeding, wat is het en wanneer wordt het gegeven

onbewaakte kopie
Sondevoeding 1
Protocollen Voorbehouden, Risicovolle en Overige handelingen
Sondevoeding, wat is het en wanneer wordt het gegeven
Sondevoeding wil zeggen dat de voeding via een sonde (= buigzame slang) wordt toegediend.
De sonde ligt in de maag of in de darmen. Aan het uiteinde van de sonde zitten meerdere
gaatjes waardoor de voeding in de maag of darmen komt.
tekening van de maag
tekening van duodenum, jejunum en ileum
Het geven van sondevoeding kan voorkomen dat de cliënt ondervoed raakt en kan helpen de
voedingstoestand te verbeteren. Een goede voedingstoestand is een voorwaade voor een
goede lichamelijke conditie.
Voeding via een sonde wordt gegeven aan cliënten die niet kunnen of niet mogen eten.
Voorbeelden hiervan zijn cliënten met:
„
problemen met slikken en/of kauwen, zoals:
– bij neurologische aandoeningen, bewusteloosheid
– door operatie aan mond of keel;
„
slokdarm aandoeningen, zoals:
– een te nauwe slokdarm
– een ontsteking van de slokdarm;
„
aandoeningen aan de maag of darmen waarbij de voeding niet goed wordt opgenomen of
verteerd.
Sondevoeding kan ook worden gegeven bij cliënten:
die een verminderde eetlust hebben door bijvoorbeeld kanker of chemotherapie;
„
die een slechte lichamelijke conditie hebben en die
– een risico hebben op wonden of decubitus;
– een grote operatie moeten ondergaan.
„
Ook kinderen die langdurig voedsel weigeren krijgen soms sondevoeding.
Verschillende manieren om sondevoeding toe te dienen.
Het toedienen van sondevoeding kan door verschillende typen sondes. Het type sonde hangt af
van de plek waar de sonde wordt geplaatst. Sondes kunnen worden geplaatst via de neus of via
de buikwand direct in maag of darm.
Via de neus:
„
neus-maagsonde
de sonde wordt door de neus, via de keel en de slokdarm in de maag geschoven.
Nb. er is een risico dat de sonde niet in de maag maar in de longen wordt geschoven.
„
neus-duodenum sonde of neus-jejunumsonde
de sonde wordt door de neus, via de keel, slokdarm en maag voorbij de pylorus in de darm
geschoven (in duodenum of jejunum).
© Vilans 17-12-2013
Inleiding
Sondevoeding, wat is het en wanneer wordt het gegeven: 1 (van 3)
onbewaakte kopie
Sondevoeding 2
Protocollen Voorbehouden, Risicovolle en Overige handelingen
Via de buikwand:
„
PEG-sonde (= Percutane Endoscopische Gastrostomie) is een sonde die rechtstreeks door
de buikhuid in de maag is geplaatst.
„
PEGJ-sonde (= Percutane Endoscopische Gastrostomie met Jejunumextensie), ook wel
transgastrische voedingskatheter genoemd. Sonde wordt via de maag in de dunne darm (het
jejunum) geplaatst en heeft een uitgang in de maag en een uitgang in het jejunum
„
PEJ-sonde (= Percutane Endoscopische Jejunostomie). Sonde die rechtstreeks in de dunne
darm (jejunum) geplaatst.
„
PRJ-sonde (= Percutane Radiologische Jejunostomie). Sonde die met behulp van
röntgendoorlichting via de buikwand in het jejunum is geplaatst.
„
(Chirurgische of gewone) jejunostomiesonde. Sonde die tijdens een buikoperatie in het
jejunum is geplaatst.
Toedienen van sondevoeding
De voeding kan op verschillende manieren via de sonde worden toegediend, met een spuit of
uit een (plastic) fles hangend aan een infuusstandaard. Voor de toediening uit een (plastic) fles
kan ook een voedingspomp worden gebruikt 1 . De voeding wordt per portie of druppelsgewijs
(continu) toegediend. Soms alleen ’s nachts.
Het is altijd belangrijk te controleren of de sonde goed ligt (en niet in de longen terechtgekomen
is door beweging of hoesten).
Verzorging van de sonde en mondverzorging
Het is belangrijk om hygiënisch te werken bij het inbrengen van de sonde en het toedienen van
de sondevoeding. Bij een cliënt die voeding via een sonde krijgt is extra aandacht voor
mondverzorging belangrijk.
Voeding via een sonde kan belastend zijn
Sondevoeding kan belastend zijn.
Bij onrustige en angstige cliënten is het belangrijk om de tijd te nemen en extra aandacht aan
de cliënt te besteden. Ga na wat een goede benadering is, waardoor de cliënt minder angstig
wordt.
Adviezen hiervoor zijn:
„
Bedenk of voeding via de sonde echt nodig is. Zijn er alternatieven? Bespreek dit met de arts
en/of andere betrokkenen. Als er geen alternatieven zijn, valt er dan wel te kiezen voor een
neus-maagsonde of een PEG-sonde?
„
Neem de tijd en benader de cliënt rustig.
„
Wees kalm en zelfverzekerd. Zorg dat je zelf de handeling goed en snel uit kunt voeren.
„
Ga na wat de cliënt prettig vindt, waar hij angstig van wordt, wie of wat hij graag om zich
heen wil hebben.
„
Bereid de cliënt goed voor:
– Leg uit wat er precies gaat gebeuren.
– Gebruik aanrakingstherapie en massage (hand, rug).
– Bereid een cliënt die niet aangeraakt wil worden, langzaam voor. Neem kleine stapjes en
oefen met de cliënt.
„
Leidt cliënt af.
„
Verminder externe stimuli (tv, radio, geluid) of zet juist lievelingsmuziek van de cliënt op.
„
Zorg dat je niet gestoord wordt tijdens de handeling.
„
Bevorder gevoel van veiligheid; zorg voor een vertrouwde omgeving.
„
Zorg voor een prettige stoel, waar cliënt ontspannen in zit.
1
© Vilans 17-12-2013
voor voeding via duodenumsonde of jejunumsonde wordt altijd een voedingspomp gebruikt
Inleiding
Sondevoeding, wat is het en wanneer wordt het gegeven: 2 (van 3)
Protocollen Voorbehouden, Risicovolle en Overige handelingen
„
„
© Vilans 17-12-2013
onbewaakte kopie
Sondevoeding 3
Betrek de familie.
Geef eventueel in overleg met de arts rustgevende medicatie bij het inbrengen van de sonde.
Inleiding
Sondevoeding, wat is het en wanneer wordt het gegeven: 3 (van 3)