Traumatisch hersenletsel bij volwassenen

Behandelkader Traumatisch Hersenletsel maart 2013
Behandelkader Traumatisch Hersenletsel voor volwassenen
1
1.1
Algemene inleiding behandelkader
Aanleiding en doel
Sinds 1999 ontwikkelen de diagnosegebonden werkgroepen van de Nederlandse Vereniging van
Revalidatieartsen (VRA) behandelkaders (voorheen kwaliteitsprofielen).
De productdefiniëring revalidatiezorg en lokaal ontwikkelde behandelprogramma’s dienen als basis voor te
ontwikkelen behandelkaders.
De revalidatiegeneeskunde gebruikt een behandelkader om de minimale eisen voor de behandeling van een
specifieke doelgroep aan te geven. Een behandelkader wordt regelmatig geëvalueerd op basis van nieuwe
inzichten.
De functies van een behandelkader:
- landelijke accreditatie door VRA behandelprogramma’s door toetsing en borging;
- transparantie bieden en verantwoording afleggen aan derden over welke zorg voor een specifieke
patiëntengroep te verwachten is. Specifiek om zorgverzekeraars, beleidsmakers en patiëntenorganisaties
te kunnen informeren over de aard en kwaliteit van de revalidatie en gebruikte kwaliteitsinstrumenten;
- een vergelijking kunnen maken van het behandelaanbod en indicatiecriteria tussen instellingen onderling;
- een handvat voor de omschrijving van de specialistische revalidatiegeneeskunde;
1
Behandelkader Traumatisch Hersenletsel maart 2013
Behandelkader Traumatisch Hersenletsel voor volwassenen
1.2
Werkwijze ontwikkeling
behandelkader
De Werkgroep Traumatisch Hersenletsel (WTH) heeft in 2010 besloten tot het opstellen van het behandelkader
traumatisch hersenletsel. Het behandelkader is in maart 2013 vastgesteld door de WTH en 11 april 2013
goedgekeurd door de leden van de VRA (ALV).
Bij de ontwikkeling van dit behandelkader is onder andere gebruik gemaakt van:
- VRA Behandelkaders beroerte 2007, cognitieve revalidatie 2007 (wordt: neuropsychologische revalidatie
2013 (concept)), dwarslaesie 2011, Parkinson en aanverwante bewegingsstoornissen 2013 (concept);
- Rehabilitation following acquired brain injury. National Clinical Guidelines 2003. British Society of
Rehabilitation Medicine;
- Richtlijn Cognitieve Revalidatie bij Niet-aangeboren Hersenletsel 2007. Consortium Cognitieve revalidatie
ZON-MW;
- CBO richtlijn Behandeling van neuropsychiatrische gevolgen van niet-aangeboren hersenletsel 2007;
- CBO richtlijn Opvang van patiënten met licht traumatisch hoofd/ hersenletsel 2010;
- CBO richtlijn NAH en arbeidsparticipatie 2011.
1.3
Implementatie
Tijdens de kwaliteitsvisitatie van de VRA wordt getoetst in hoeverre de behandelprogramma’s voldoen aan het
behandelkader traumatisch hersenletsel.
Het behandelkader wordt verstuurd naar beleidsmakers als Hersenstichting en naar patiëntenorganisaties als
SHON en Cerebraal. Het behandelkader biedt transparantie in het aanbod.
2
Behandelkader Traumatisch Hersenletsel maart 2013
Behandelkader Traumatisch Hersenletsel voor volwassenen
1.4
Algemene gegevens
-
Datering: …
Herziening: uiterlijk in ….
Eigenaar: VRA
Beheerder: De WTH van de VRA is verantwoordelijk voor het actueel houden van het behandelkader en
neemt zo nodig het initiatief om de besturen van VRA en RN te adviseren om tot bijstelling of herziening te
komen.
2
Doelgroep
2.1
Omschrijving doelgroep
2.1.1 Omschrijving
patiëntendoelgroep
Patiënten 1 van18 jaar en ouder (en hun systeem 2) met diagnose traumatisch hersenletsel, ontstaan ten
gevolge van een oorzaak buiten het lichaam, met als gevolg fysieke, visuele, communicatieve, cognitieve,
emotionele en/of gedragsmatige stoornissen leidend tot beperkingen op activiteiten- en participatieniveau.
Hierbij zijn de problemen van dien aard dat revalidatiegeneeskundige behandeling is aangewezen.
Voor patiënten tot 18 jaar wordt verwezen naar het behandelkader kinderrevalidatie.
2.1.2 Inclusiecriteria
-
-
1
2
Patiënten van18 jaar en ouder met traumatisch hoofd/ hersenletsel en hun systeem;
Diagnose is gesteld door een neuroloog, zichtbaar middels beeldvorming en / of met overtuigende
aanwezigheid van (voorbijgaande) verwardheid, bewustzijnsverlies en/ of anterograde posttraumatische
amnesie (CBO richtlijn opvang patiënten met licht traumatisch hoofd/ hersenletsel 2010);
De beperkingen vragen een interdisciplinaire revalidatiebehandeling.
De term ‘patiënt’ en ‘revalidant’ kunnen als synoniem worden geschouwd, zowel in vrouwelijke als mannelijke vorm.
De term ‘systeem’ betreft direct betrokkene(n) rondom de patiënt; bijvoorbeeld: partner, kinderen, ouders, mantelzorgers.
3
Behandelkader Traumatisch Hersenletsel maart 2013
Behandelkader Traumatisch Hersenletsel voor volwassenen
Exclusiecriteria
-
2.1.3 Subgroepen
Co-morbiditeit die de revalidatiebehandeling belemmert of waarbij benodigde zorg niet in een revalidatieinstelling gegarandeerd kan worden;
Gedragsproblematiek van een zodanige ernst en/of intensiteit dat revalidatiebehandeling belemmerd wordt
en benodigde zorg niet in een revalidatie-instelling gegarandeerd kan worden;
Alcoholverslaving of drugsgebruik dat revalidatie belemmert;
Ernstige premorbide psychiatrische problematiek die de revalidatiebehandeling belemmert;
Blijvend ontbrekende leerbaarheid van patiënt en systeem;
Blijvende afwezigheid van enige vorm van motivatie van patiënt en systeem.
De gehele doelgroep Traumatisch Hersenletsel is onderverdeeld in subgroepen, ‘WTH - niveaus’ genoemd.
Deze indeling is gebaseerd op de mate van fysieke, visuele, communicatieve, cognitieve, emotionele en/of
gedragsmatige stoornissen, en de daaruit voortvloeiende zorgzwaarte. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de
Rancho Los Amigos – Revised – Levels of Cognitive Functioning van Coma Science Group
(www.comascience.org), zie bijlage 1.
De revalidatiearts bepaalt het WTH - niveau van de individuele patiënt.
De onderverdeling in WTH - niveaus maakt een gerichte koppeling mogelijk tussen een toenemende mate van
ernst van de gevolgen van traumatisch hersenletsel, interferentie met dagelijks functioneren en het benodigde
behandel- en zorgaanbod en voorzieningenniveau van de revalidatie-instellingen 3.
Ranchos Los Amigos – Revised: Levels of cognitive functioning
Provided by the Coma Science Group, zie bijlage 1.
Level X – doelgericht, adequaat: aangepast zelfstandig functioneren
Level IX – doelgericht, adequaat: stand-by assistentie op afroep
3
Met revalidatie-instellingen wordt bedoeld: revalidatiecentra en revalidatieafdelingen van academische ziekenhuizen en algemene ziekenhuizen
(omschrijving VRA, Bron beleidsplan 2007-2011).
4
Behandelkader Traumatisch Hersenletsel maart 2013
Behandelkader Traumatisch Hersenletsel voor volwassenen
Level VIII - doelgericht, adequaat: stand-by assistentie
Level VII – automatisch, adequaat: lichte assistentie bij dagelijkse activiteiten
Level VI – verward, adequaat: matige assistentie bij dagelijkse activiteiten
Level V – verward, inadequaat niet geagiteerd: maximale assistentie bij dagelijkse activiteiten
Level IV – verward, inadequaat geagiteerd: maximale assistentie
Level III – gelokaliseerde respons: totale assistentie
Level II – gegeneraliseerde respons: totale assistentie
Level I – geen respons: totale assistentie
WTH - 1 niveau
Patiënt heeft lichte problemen ten gevolge van traumatisch hersenletsel, die interfereren met dagelijks
functioneren en maatschappelijke participatie:
- Rancho Los Amigos- Revised: Level X – doelgericht, adequaat: aangepast zelfstandig functioneren op alle
domeinen. Kan in allerlei situaties bekende en onbekende taken overzien en volhouden met voldoende tijd,
pauzes, gebruik van compensatiestrategieën en hulpmiddelen.
- Rancho Los Amigos- Revised: Level IX – doelgericht, adequaat: met stand-by assistentie op afroep
aangepast zelfstandig functioneren op alle domeinen. Kan met hulp op afroep bekende taken overzien en
minimaal 2 uur volhouden met voldoende tijd, pauzes, gebruik van compensatiestrategieën en
hulpmiddelen. Is zich bewust van en kan met hulp reageren op andermans gevoelens en behoeften.
WTH - 2 niveau
Patiënt heeft matig ernstige problemen ten gevolge van traumatisch hersenletsel, die interfereren met
dagelijks functioneren en maatschappelijke participatie:
- Rancho Los Amigos- Revised: Level VIII - doelgericht, adequaat: stand-by assistentie. Kan bekende taken
voorbereiden, uitvoeren en 1 uur volhouden met hulp, op deeltaken zelfstandig. Overziet consequenties
5
Behandelkader Traumatisch Hersenletsel maart 2013
Behandelkader Traumatisch Hersenletsel voor volwassenen
-
met enige hulp en niet volledig: overschat of onderschat zichzelf. Is zich bewust van en kan met hulp
reageren op andermans gevoelens en behoeften. Op zichzelf gericht.
Rancho Los Amigos- Revised: Level VII – automatisch, adequaat: lichte assistentie bij dagelijkse
activiteiten. Kan geautomatiseerde taken uitvoeren en in rustige omgeving 30 minuten volhouden met enige
hulp, op deeltaken zelfstandig. Overziet consequenties niet en overschat zichzelf. Niet bewust van
andermans gevoelens of behoeften. Herkent onaangepast sociaal gedrag niet.
WTH - 3 niveau
Patiënt heeft ernstige problemen ten gevolge van traumatisch hersenletsel, die interfereren met dagelijks
functioneren en maatschappelijke participatie:
- Rancho Los Amigos- Revised: Level VI – verward, adequaat: matige assistentie bij dagelijkse activiteiten.
Kan geautomatiseerde taken uitvoeren en in rustige omgeving 30 minuten volhouden met hulp. Geen besef
van beperkingen en risico’s. Volgt eenvoudige opdrachten op.
- Rancho Los Amigos- Revised: Level V – verward, inadequaat niet geagiteerd: maximale assistentie bij
dagelijkse activiteiten. Alert, niet georiënteerd, korte perioden volgehouden aandacht. Geen besef, reageert
adequaat met externe structuur en cues, niet doelgericht.
WTH - 4 niveau
Patiënt heeft zeer ernstige problemen ten gevolge van traumatisch hersenletsel, die interfereren met het
dagelijks functioneren en maatschappelijke participatie:
- Rancho Los Amigos- Revised: Level IV – verward, inadequaat geagiteerd: maximale assistentie bij
dagelijkse activiteiten. Verhoogd arousal, korte perioden volgehouden aandacht. Voert motorische
activiteiten uit zonder doel of op verzoek. Niet in staat mee te werken in therapie. Agressie of vluchtgedrag
mogelijk.
WTH - 5 niveau
Patiënten met vegetatieve en laagbewuste toestandsbeelden (Rancho Los Amigos-Revised Levels I - III)
voor patiënten tot 25 jaar.
2.1.4 Kwantitatieve gegevens Incidentie traumatisch hersenletsel
Jaarlijks worden in Nederland ongeveer 16.000 patiënten uit het ziekenhuis ontslagen met de diagnose
traumatisch hersenletsel. De werkelijke incidentie ligt hoger, naar schatting 85.000 per jaar. Bij 80-85% gaat
het om licht traumatisch hersenletsel. Het merendeel hiervan gaat alleen naar huisarts of Spoedeisende hulp,
6
Behandelkader Traumatisch Hersenletsel maart 2013
Behandelkader Traumatisch Hersenletsel voor volwassenen
of zoekt geen hulp.
Epidemiologische en maatschappelijke ontwikkelingen
- Aantal patiënten dat ongevallen overleeft neemt toe door kwaliteit van vervoersmiddelen,
verkeersveiligheid, eerste opvang, mogelijkheden tot intracraniële drukmeting en behandeling;
- Er worden hogere eisen gesteld aan de kwaliteit van de behandeling en aan de duur van de behandeling;
- Door voortschrijdende revalidatietechnologie hebben mensen hogere verwachtingen ten aanzien van het
eindresultaat van de revalidatiebehandeling;
- Het kunnen blijven deelnemen aan de maatschappij, in het bijzonder aan arbeidsparticipatie en –reintegratie, stelt ook aan patiënten hoge eisen. Revalidatiezorg is nodig om patiënten in staat te stellen aan
deze eisen te kunnen voldoen.
Voorspelbare toekomstige veranderingen die van invloed zijn op de doelgroep
- Toenemende concentratie van de zorg;
- Toenemende vraag naar evidence based medicine;
- Toenemende vraag naar transparante ketenzorg uitgewerkt in een zorgstandaard;
- Toenemende vraag naar eigen regie en zelfmanagement;
3
3.1
Behandeling
Organisatie van de zorg Patiëntenstromen
Na matig tot ernstig traumatisch hoofd-hersenletsel komen de meeste patiënten in het ziekenhuis terecht, bij
ernstig letsel vaak in een traumacentrum. Uiteindelijk gaat een deel van de patiënten naar huis, een deel gaat
naar een revalidatiecentrum en een deel gaat (tijdelijk) naar een verpleeghuis of GGZ-instelling. Patiënten met
licht tot matig traumatisch hersenletsel met beperkingen worden deels verwezen voor poliklinische
revalidatiebehandeling in een revalidatie-instelling. Soms gebeurt dit pas na maanden tot jaren na het letsel
omdat zij problemen ontwikkelen op participatieniveau vanwege onzichtbare gevolgen.
Traumatisch hersenletsel vraagt om transparante zorgpaden en een snelle start van een specialistisch
revalidatieprogramma, zowel in het ziekenhuis als in toegang tot vervolgzorg (BSRM guidelines 2003).
7
Behandelkader Traumatisch Hersenletsel maart 2013
Behandelkader Traumatisch Hersenletsel voor volwassenen
Iedere regionale zorgketen voor traumatisch hersenletsel draagt zorg voor (BSRM guidelines 2003):
- schriftelijke procedure wat betreft revalidatiegeneeskundige beoordeling en verwijzing, transparant wat
betreft urgentie en wachtlijsten;
- beoordeling door een revalidatiearts met evaluatie van behoeften en interview met systeem;
- voorlichting over de gevolgen van hersenletsel en heldere terugkoppeling van revalidatiegeneeskundige
beoordeling en adviezen naar patiënt en systeem;
- schriftelijke samenvatting van revalidatiegeneeskundige beoordeling en adviezen naar de verwijzer
3.2
Hulpvraag en
behandeldoelen
Een scala aan hulpvragen is mogelijk op alle domeinen van functies, activiteiten en participatie, zoals
beschreven in de International Classification of Function, Disability and Health (ICF). Dit kunnen hulpvragen
zijn van zowel de patiënt als van zijn systeem. Zij zijn afhankelijk van de ernst van het hersenletsel, de fase van
het revalidatieproces, persoonlijke kenmerken en de sociale situatie van de patiënt en zijn systeem.
Onderstaande lijst omvat voorbeelden van behandeldoelen. Behandeldoelen worden op individueel niveau
geformuleerd. Klinische revalidatiebehandeling wordt vaak gevolgd door poliklinische revalidatiebehandeling.
-
De patiënt en zijn systeem zijn in staat op basis van inzicht en vaardigheid adequaat om te gaan met de
cognitieve, emotionele en gedragsmatige problemen van de patiënt;
De patiënt en zijn systeem zijn in staat om over alledaagse onderwerpen te communiceren met of zonder
hulp(-middelen);
De patiënt is maximaal ADL-zelfstandig en kan zich veilig al dan niet met hulp of toezicht thuis redden.
De patiënt en zijn systeem kunnen adequaat omgaan met voorkomende problemen wat betreft slikken,
ventilatie, blaas- en darmzorg, vocht- en voedingstoestand, positionering in stoel of bed, epilepsie, pijn;
De patiënt verplaatst zich in en om het huis en over langere afstanden met of zonder hulp(middel);
Evaluatie, advisering en aanvraag van aanpassingen en voorzieningen is in gang gezet;
Met de patiënt zijn de mogelijkheden voor arbeidsre-integratie of andere dagbesteding doorgenomen;
De patiënt is in staat zijn rol in het sociale systeem weer zoveel mogelijk op te pakken en kent
mogelijkheden van woonondersteuning;
De patiënt is op de hoogte van de mogelijkheden van:
- deelname aan activiteitencentrum, begeleid werken;
- deelname aan activiteiten van patiëntenverenigingen;
8
Behandelkader Traumatisch Hersenletsel maart 2013
Behandelkader Traumatisch Hersenletsel voor volwassenen
-
aangepast sporten voor mensen met een lichamelijke beperking;
consequenties voor autorijden en CBR-procedure.
Voor WTH – 5 niveau:
- Patiënt vertoont dusdanig herstel in bewustzijn en leerbaarheid dat reguliere revalidatiegeneeskundige
behandeling op WTH-3 of 4-niveau mogelijk wordt;
- Het patiëntensysteem is in staat om de patiënt thuis op te vangen of er is passende vervolgzorg geregeld.
3.3
Behandelvormen
Revalidatie in de acute en subacute fase na trauma
Hierbij is het uitgangspunt dat aan iedere patiënt met traumatisch hersenletsel op basis van beoordeling door
de revalidatiearts en interdisciplinair werkend behandelteam via samenwerkingsverbanden de meest passende
zorg moet worden geboden. Zie voor deskundigheid 5.1.
Vroege revalidatie in het ziekenhuis
WTH – 1, 2, 3, 4, 5 niveau
- Specifieke kennis en ervaring met preventie van secundaire complicaties en triage naar vervolgsetting.
Poliklinische revalidatie in ziekenhuisafdeling of revalidatiecentrum, of gespecialiseerde
monodisciplinaire behandeling.
WTH – 1, 2, 3 niveau
- Specifieke kennis en ervaring met de doelgroep patiënten met traumatisch hersenletsel, met name ook op
het gebied van cognitieve revalidatie;
- Een voorwaarde voor poliklinische behandeling is dat de patiënt veilig met /zonder hulp thuis kan
functioneren, waarbij vervoer geen nadelige invloed heeft op het revalidatieproces.
Klinische revalidatie in een interdisciplinair werkend team in een revalidatiecentrum
WTH – (2), 3, 4 niveau
- Specifieke kennis en ervaring met de klinische doelgroep patiënten met traumatisch hersenletsel; waarbij
het omgaan met cognitieve en met name gedragsstoornissen bijzondere expertise vereist.
- Patiënt kan nog niet veilig thuis functioneren.
9
Behandelkader Traumatisch Hersenletsel maart 2013
Behandelkader Traumatisch Hersenletsel voor volwassenen
Vroege intensieve neurorevalidatie (VIN) in een gespecialiseerd revalidatieteam Leijpark Tilburg
WTH - 5 niveau
- Specifieke kennis en ervaring met vegetatief of laagbewust toestandsbeeld voor patiënten tot 25 jaar .
Revalidatie bij langer bestaand traumatisch hersenletsel
(Poli)klinische revalidatie in een interdisciplinair werkend team in ziekenhuisafdeling of
revalidatiecentrum
WTH – 1,2,3,4 niveau
- Specifieke kennis en ervaring met de doelgroep patiënten met langer bestaand traumatisch hersenletsel;
- Voorbeelden van specifieke programma’s zijn poliklinische cognitieve (of neuropsychologische) revalidatie
(zie behandelkader cognitieve revalidatie), spasticiteitsbehandeling en arbeidsgerelateerde revalidatie;
- (Proef)opname ter verbetering van kwaliteit van leven of verpleegbaarheid te realiseren in thuissituatie of in
verpleeghuis, met behulp van specifieke interventies als cognitieve revalidatie, omgevingsstructurering,
spasticiteitsbehandeling, communicatiehulpmiddelen.
4
Indicatoren en meetmethodes
Prestatie-indicatoren
Prestatie-indicatoren zijn ontslagbestemming, ligduur, duur revalidatiebehandeling, mortaliteit, complicaties,
decubitus, gezondheidstoestand (bv via USER) en patiënttevredenheid.
Meetmethoden
De Ranchos Los Amigos - revised schaal is een meetinstrument dat adequaat verandering weerspiegelt op alle
niveaus van revalidatie. Daarnaast dient in alle revalidatieprogramma’s adequate en klinisch relevante
monitoring te gebeuren om na te gaan of met de revalidatie-interventie de beoogde specifieke patiënt- en
10
Behandelkader Traumatisch Hersenletsel maart 2013
Behandelkader Traumatisch Hersenletsel voor volwassenen
systeem gerichte doelen worden behaald. Bij voorkeur worden betrouwbare en gevalideerde meetmethoden
gebruikt en wordt de monitoring herhaald op relevante tijdstippen. Aanbevolen wordt om de gebruikte
meetmethoden regelmatig te evalueren.
5
5.1
Randvoorwaarden
Deskundigheid en
beschikbaarheid
Alle WTH niveaus 1 - 5
Inhoudelijke eisen:
Specialistische revalidatiezorg voor patiënten met traumatisch hersenletsel omvat:
- een deskundig, interdisciplinair werkend, multidisciplinair behandelteam met relevante disciplines;
- onder leiding van revalidatiearts deskundig in de zorg voor traumatisch hersenletsel;
- neuropsychologische kennis en ervaring om team te ondersteunen.
De relevante richtlijnen voor de behandeling van patiënten met traumatisch hersenletsel zijn geïntegreerd in de
revalidatiebehandeling:
o Richtlijn Cognitieve Revalidatie bij Niet-aangeboren Hersenletsel 2007. Consortium Cognitieve
revalidatie ZON-MW;
o CBO richtlijn Behandeling van neuropsychiatrische gevolgen van niet-aangeboren hersenletsel
2007;
o CBO richtlijn Opvang van patiënten met licht traumatisch hoofd/ hersenletsel 2010;
o CBO richtlijn NAH en arbeidsparticipatie 2011
Binnen het revalidatieteam is er deskundigheid of nauwe samenwerking beschikbaar op het gebied van
spasticiteit, linguïstiek, neuropsychologische revalidatie, gedragsproblemen, sexualiteit, dagbesteding, arbeid
en sport, ondersteuning van het systeem naast de patiënt, vooral ook van kinderen.
11
Behandelkader Traumatisch Hersenletsel maart 2013
Behandelkader Traumatisch Hersenletsel voor volwassenen
Beschikbaarheid disciplines:
Formatie van het behandelteam moet passend zijn bij de caseload wat betreft aantallen, deskundigheid en
ervaring met behandeling van traumatisch hersenletsel.
Minimaal beschikbare disciplines in een interdisciplinair werkend revalidatieteam:
Revalidatiearts, psycholoog, psychologisch medewerker/ cognitieve trainer, fysiotherapeut, ergotherapeut,
logopedist, bewegingsagoog, maatschappelijk werkende, verpleegkundige (klinische revalidatie), diëtist.
Deskundigheid disciplines:
Revalidatiearts
- Geregistreerd als revalidatiearts, bij voorkeur 2 jaar ervaring met neurorevalidatie;
- Minimaal één van de revalidatieartsen van het revalidatiegeneeskundig netwerk 4 is lid van de WTH;
- Deskundigheid onderhouden via cursussen/congressen bv IBIA a 2 jaar, relevante na- en bijscholing.
Psychologen (zie ook eisen behandelkader neuropsychologische revalidatie).
- Geregistreerd als GZ-psycholoog;
- Minstens één van de behandelend psychologen is geregistreerd bij het NIP, sectie revalidatiepsychologen;
- Kennis van gedrags- en stemmingsproblematiek, systeemproblematiek, het creëren van het geschikt
therapeutisch milieu met prikkeldosering, omgevingsstructurering en instructie van teamleden en systeem.
Fysiotherapeuten
- Geregistreerd als fysiotherapeut;
- Opleiding Neurorevalidatie gevolgd.
Ergotherapeuten
- Geregistreerd als ergotherapeut;
- Opleiding Neurorevalidatie gevolgd;
- Minstens één van de behandelend ergotherapeuten is geschoold in het afnemen van A-one en AMPS.
4
Onder een revalidatiegeneeskundig netwerk wordt verstaan: vanuit één revalidatiegeneeskundige medische staf, vallend onder één organisatie wordt de
revalidatiegeneeskundige zorg in één of meerdere instellingen (revalidatiecentra en/of ziekenhuizen) gerealiseerd. Bron: concept visitatiereglement VRA.
12
Behandelkader Traumatisch Hersenletsel maart 2013
Behandelkader Traumatisch Hersenletsel voor volwassenen
Logopedisten
- Geregistreerd als logopedist;
- Minstens een van de behandelend logopedisten heeft specifieke kennis van slikstoornissen;
- Minimaal 1 linguïst of nauwe samenwerking hiermee.
Deskundigheid wordt onderhouden via cursussen/congressen, relevante na- en bijscholing middels
meerjarenscholingsplan voor alle disciplines, inclusief technische vaardigheden, kennis van neuropsychiatrie,
omgaan met agressie.
WTH niveaus 3 en 4 en 5:
Aanvullende inhoudelijke eisen:
Voor klinische revalidatie omvat dit voldoende scholing/ deskundigheid, ervaring en continuïteit van de
verpleegkundige zorg, inclusief therapeutische huiskamer en 1-op-1 begeleiding zo nodig. Tevens continuïteit
medische zorg (dagelijkse visite) en 24-uurs basismedische zorg. Waarborgen van veilige zorg voor patiënten
en veiligheid voor behandelteam en medepatiënten gezien neuropsychiatrische problematiek. Vaste afspraken
met consulenten als neuroloog, oogarts, psychiater en internist. Afspraken over beleid wanneer veilige zorg
niet gegarandeerd kan worden.
Beschikbaarheid:
Specifieke aanvullende voorwaarden wat betreft formatie en continuïteit van de verpleegkundige en medische
zorg, inclusief 1-op-1 begeleiding indien noodzakelijk. Consulenten internist en psychiater zijn laagdrempelig
beschikbaar.
Deskundigheid disciplines:
Behandelaars
- minstens 80 % van de disciplinegroep heeft ervaring met patiënten traumatisch hersenletsel;
- Ervaring is aanwezig met specifieke cognitieve en gedragsmatige veranderingen.
Revalidatiearts
- Kennis van indicatiestelling, werking en bijwerkingen van medicatie bij gedragsstoornissen, stemming en
spasticiteit zoals die specifiek bij traumatisch hersenletsel voorkomen.
13
Behandelkader Traumatisch Hersenletsel maart 2013
Behandelkader Traumatisch Hersenletsel voor volwassenen
Verpleegkundigen
- Geregistreerd als verpleegkundige;
- Minimaal 1 verpleegkundige per dagdienst heeft opleidingsniveau 4;
- Kennis van neuropsychiatrische gevolgen en omgaan met agressie (bv ABC methode)
- Ervaring is aanwezig met specifieke cognitieve en gedragsmatige veranderingen en mogelijkheid om deze
patiënten als groep in een huiskamer te begeleiden.
5.2
Faciliteiten
Bouwkundige voorzieningen
WTH – 3 - 5 niveau:
- Prikkelarme ruimtes op zowel verpleegafdeling – als behandelafdeling;
- Dwaaldetectiesignalering.
Hulpmiddelen
- Communicatiehulpmiddelen.
- Computerondersteunende middelen tbv cognitieve training;
- Alle noodzakelijke voorzieningen op het gebied van de orthesiologie en vervoershulpmiddelen.
5.3
Netwerk
De diverse gevolgen van hersenletsel hebben vaak een chronisch karakter hetgeen vereist dat patiënt en zijn
systeem wanneer nodig (vb. bij overgang in levensfases die nieuwe en/of meer vaardigheden vereisen zoals
verandering van werk, gezinsuitbreiding) toegang heeft tot passende begeleiding en/of behandeling. Een
adequaat georganiseerd netwerk voorziet in:
- casemanagement in de regio om informatie en begeleiding te geven aan patiënt en zijn systeem;
- goede spreiding van specialistische revalidatiezorg in de regio;
- systeem van optimale transitie zonder bureaucratische vertraging door wachtlijsten;
- nauwe samenwerking (zorgpaden) met regionale ziekenhuizen, verpleeghuizen, instelling voor visuele
revalidatie, GGZ, activiteitencentra en andere instellingen ter bevordering van activiteiten en participatie;
- toegang tot hernieuwde consultatie revalidatiearts en specialistische revalidatie bij complexe behoeften.
Revalidatieartsen met hun teams geven dit vorm door:
- Actieve deelname aan regionale samenwerkingsverbanden, hersenletselteams, incl scholing;
14
Behandelkader Traumatisch Hersenletsel maart 2013
Behandelkader Traumatisch Hersenletsel voor volwassenen
-
6
Samenwerking met universiteit cq participatie in wetenschappelijke projecten en onderwijs.
Documentatie ter toetsing
-
Behandelprogramma’s, schriftelijke samenwerkingsafspraken, resultaten effectevaluatie.
15