Politieke en Institutionale geschiedenis van B en NL

1ste bach Rechten
Politieke en Institutionale
geschiedenis van B en NL
Prof. Van Goethem - Chronologische Overzicht
Q
R07
uickprinter
Koningstraat 13
2000 Antwerpen
www.quickprinter.be
3.00 EUR
Geschiedenisindetijd
DeelI
Hoofdstuk1 :Territorialevorstendommen(11e–14eeeuw)
™ Karolingischefeodaliteit
o KareldeGrote(8eͲ9eeeuw):graaf
o LodewijkdeVrome(doodin840)
x Feodaliteitverzwakt
™ Heroplevingfeodaliteitrond1000
o Tweedefeodaliteit
™ Middeleeuwsefeodaliteit
o 11Ͳ14eeeuw:
ƒ Vorstenmeerrechterdanbestuurder
ƒ Ontstaanvanparlementarismeenconstitutionalisme
e
o 11 eeuw:gravenreisdenrondinVlomdeordetehandhaven,zeer
gruwelijkestraffenomanderenafteschrikken
o 12eeeuw:
ƒ Schuldaansprakelijkheid>daadaansprakelijkheid(invloedvande
kerk),anderestraffen(bedevaartbv)
ƒ Stad:meervrijheid+relatievegelijkheid
ƒ Curia:vorstadviesgeven,hoogstegerechtshof
o 1200:afschrikkingspolitiekverdwenen,rechterswarensterkgebondenaan
wettekstbijvaststellenvandestrafmaat
o 13eeeuw:curiaondergaattransformatie
ƒ Curiainconsilio:regeert
ƒ Curiainparlamento:spreektrecht
ƒ Curiaincompotis:financieelbeheer
o 1300:afschrikkingneemtterugtoe
o Vanaccusatoirnaarinquisitoirstrafrecht(13eͲ14eeeuw)
ƒ 1384:FilipsdeStoute(huwelijkspolitiek)
ƒ Ambtshalvevervolging
ƒ Openbareaanklager
ƒ Komttraagopgang(vorstelijkgezagwasnietsterkgenoeg)
ƒ Logischdenken,opzoeknaardewaarheid
ƒ Volksjury(verdwijntophetEuropeseplatteland)
ƒ Geheimonderzoek
x Middeleeuwsprocesontspoordealsnel(folteringen)
e
o 14 eeuw:rechtbankzondertzichaf:RaadvanVlaanderen(inGent)
Hoofdstuk2 :De(Zuidelijke)Nederlanden(14e–18eeeuw)
o 15eeeuw:
ƒ 1404:JanZonderVrees(geenterritorialeuitbreiding,welvervreemde
BourgondischekoninkrijkzichvanhetFranse)
ƒ 1419:FilipsdeGoede
x ZeventienProvincies(=ongeveerhuidigeBelgiëenNederland,
zonderPrinsbisdomLuik)dooroverlijdens+BrabantͲLimburg
enHenegouwenͲHollandͲZeelandverworven)
x Centralisatiepolitiek
x Hijleefdelangenhadmaar1wettigezoonbijzijnoverlijden
(dusrijkmoestnietwordenopgedeeld)Æeenheidsgevoel
ƒ 1435:meerjuristen,rechterlijkeafdelingsplitstzichafvandeHofraad
enwordtdeGroteRaad
ƒ 1467:KareldeStoute
ƒ 1473:
x financieelbeleidsplitstvanHofraad(alleenpolitiekwordtnog
indeHofraadbepaald),hetwordtnudeGeheimeRaad
genoemd
x ParlementvanMechelen(=eenGroteRaad)
o CentraleligginginBourgondischeNlen
o NochVl,nochBrabants
o OpsplitsingtussenBourgenNldeel
o PersoneelmeestalBourgondiërs,maartochwas
ParlementenkelvoorNederlandenbevoegd
o Onpopulairbijbevolking
ƒ 1477:
x MariavanBourgondiëenFilipsdeSchone(zoonvanhaaren
MaxilmiliaanvanOostenrijk)
x GrootPrivilege:
o apartefinanciëlekamerverdween
o afschaffingvanParlementvanMechelen,indeplaats
terugeenrondreizendeGroteRaad(tweetaligen
paritair),daarnagevestigdinDyon
ƒ 1487:Max.voertRaadvanFinanciënin
ƒ Pijnbank(tot18eeeuw)
ƒ UniversiteitinGent
ƒ Hogerberoepwordtmogelijk
ƒ StatenͲGeneraal
x Bijeengeroependoordevorst
x Belangrijkebeslissingennemen
o Tot16eeeuw:
ƒ 1504:GroteRaaddefinMechelengevestigd(welafgeschaftin1795,
bijFrannexatie)
ƒ Zeerstrengelijfstraffen(ookdoodstraf)
ƒ 1515:KarelV
x 1549:Pragmatiekesanctie:Nederlandenzijn1ondeelbaar
geheel
x Verzwaktepositievandesteden
ƒ 1531:
x 3collateraleraden:(belangrijksteorganenvancentraal
bestuur,blijventoteindeAR)
o RaadvanFinanciën
o RaadvanState
ƒ Kroonraad,louteradviserendebevoegdheid
ƒ Uitadelsamengesteld,laterookjuristen
ƒ Bevoegdheid:
x Groteenbelangrijkeaangelegenheden
x Algemeneregeringsbeleid
x Oorlogenvrede
ƒ VerlooronderFilipsIIveelmachttenvoordele
vanGeheimeRaad
ƒ WordlatervervangendoorJointe(1725)
o GeheimeRaad
ƒ HardekernvanoudeHofraad
ƒ Vooraluitjuristensamengesteld
ƒ Normatievemacht
ƒ Bevoegdheden:
x Wetgevend
x Administratief
x Gerechtelijk
x Soevereiniteitsrechten
ƒ
1555Ͳ1598:FilipsII
x Godsdienstkwestie(vanroomsͲkatholicismenaar
protestantisme)
x Houdtgeenrekeningmetdeadel(KarelVdeeddatwel)
x Hervormtkerkelijkeorganisatie
x Economischecrisis
x
x
x
x
x
x
x
1577Ͳ1585:
o opstandtegenSpaansebewindolvWillemvanOranje
(EedverbondderEdelen:hogeenlageadelinmilitante
oppositiegroep)
o FillipsIIstuurtSpaansetroepenolvAlva,Margaretavan
Parmatrektzichterugalslandvoogdes,Alvakrijgt
militaireenpolitiekemachtoverdeNlen
1576:pacificatievanGent
1579:UnievanAtrechtÅÆUnievanUtrecht(opstandelingen
metkerngebied:Holland,Zeeland,VlaanderenenBrabant)
1581:PlaccaetvanVerlaetinghe=opstandigegebieden
onafhankelijkverklaarddoorWillemvanOranje
1583Ͳ1585:VlaanderenenBrabantwerdenherveroverd,maar
verderkwamAlexanderFerneseniet,wanthijwerdnietmeer
gesteunddoorSpanje.Spanjewoulegerinzetteninoorlog
tegenFrankrijkenEngeland.
1588:NoordelijkeNederlandenwerdensoeverein,republiek,
basiswastekstvanUnievanUtrecht
1598:AktevanAfstand(Nederlandensoeverein,niet
onvoorwaardelijk,alshuwelijkvanIsabellaenAlbrecht
kinderlooszoublijven,gaandeNlenterugnaarSpanje)
o 17eeeuw:
ƒ 1609:wapenstilstand,TwaalfjarigBestand,vredetot1621
ƒ 1621:huwelijkwaskinderloosgebleven,NlenweernrSpanje
ƒ 1628:Eng:PetitionofRight:allengevangennemenalsermisdrijfis
gepleegd
ƒ 1635:verdragtussenFrenNNlenomZuidelijkeNederlandente
verdelen
ƒ 1648:VerdragvanWestfalen(=VredevanMünster),daarinwerden
Europeseproblemengeregeld,oa:
x SpanjeerkendescheidingtussenNoordenZuid
x SpanjeerkendesoevereiniteitvandeRepubliekderVerenigde
Provinciën(FrerkenderegelingnietenbleefZNlenaanvallen)
ƒ Reconquista:barokencontrareformatieomhoog,intellectuelepeil
daalt(van1585tot1795),massaleuitwijkingnaarNederland
ƒ 1679:Eng:HabeasCorpusAct:arrestantbinnen3dagenvoorrechter
ƒ 1689:Eng:BillofRights:scheidingmachtparlementenkoning
ƒ
Mercantilisme:inFr,overheidkrijgtbelangstellingvooreconomisch
beleid,rijkdomzoutoenemenenvorstzourijkerwordendoormeer
belastingenteheffen
ƒ Engeland:parlementairemonarchieÅÆEuropa:16eͲ17eeeuw:
absolutemonarchie
e
o 18 eeuw:
ƒ 1713:VredevanUtrecht
ƒ 1714:Eng:Hannoverdynastie:
x Koninklijkvetoraaktinongebruik
x Uitvoerendemachtinhandenvanzelfstandigkabinetonder
EersteMinister+ministeriëlebevoegdheid
x Meerderheidsprincipeinparlement
x Rijksfinanciëngescheidenvankoninklijkinkomen
x Persvrijheid
x Rechterlijkemachtwerdonafhankelijk
ƒ 1715:Barrièretractaat
x ZNlengingennaarOostenrijkseHabsburgers
x FrkreeggebiedentenzuidenvanhuidigebelgͲfrgrens
x NedRepkreeggarantiestegenFr(forteninZNlen,Zuiden
betaaldevoorvreemdetroepen,..)
ƒ 1725:Jointe
x Soortministerraad
x VervangtRaadvanState
x InstellinglosvandeCollateraleRaden
ƒ 1740Ͳ1780:keizerinMariaTheresia
x periodevanvrede
x groeiendewelvaart,oplevenvanintellectueleenculturele
leven
ƒ Verlichting:nieuwwereldͲenmensbeeld
ƒ Adelenclerusopzelfdewijzealsgewonevolkbelast
ƒ 1780Ͳ1790:JozefII
x 1781:TolerantieͲedict:allegodsdienstenkregenzelfderechten
x 1782:kloosterwaarmenalleenmaarbidt,werdenontbonden
x 1786:alleparochiekermissenop1dag(volkzeerontevreden)
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
1787:
o vaardigde2edictenuit,leiddetotKleineBrabantse
Omwenteling,zewerdeningetrokken
o 3strekkingen:
ƒ Statisten(conservatieven)
ƒ Vonckisten(progressieven)
ƒ Extremisten
1789:
o revolutie:BrabantseOmwenteling:ZNlenriepen
onafhankelijkheiduit,geenenkellanderkendedat
o integrismeenfundamentalismealsreactieopFrRev
1790:Oostenrijkveroverdehen
1792Ͳ1793:Frverovering
1793:FranseGrondwet,35art.
1793Ͳ1794:terugOostenrijkseverovering
1794Ͳ1795:tweedeFrbezetting
1795:annexatievanZNlenenPrinsbisdomLuikdoor
revolutionaireFr(tot1814)ÆeindeAR
1798:Boerenkrijg:
o OpstandvanVlaamseplattelanddoor:
ƒ Kerkpolitiek
ƒ Verplichtelegerdienst
1797:VredevanCampoFormio:KeizervanOostenrijkerkent
annexatie
1799:StaatsgreepvanNapoleon
Hoofdstuk3 :VanAncienRégimenaarNieuwsteTijd
™ 18eeeuw:nieuwedenkbeelden
o Montesquieu:scheidingdermachten
o Voltaire:allemensengelijk
o FrRev=opruimingvanoudetradities
ƒ Vernunftrecht:
x Natuurrecht
x DeRede
x HugoGrotius,SamuelPufendorf,ChristianThomasius,
ChristianWolff