Vrije Universiteit Brussel
advertisement
Vrije Universiteit Brussel Vakgroep Sociaal Recht Vakgroep Sociaal Recht Professoren: C. Deneve M. Magits W. Rauws M. Stroobant G. Vandermeulen G. Van Limberghen A. Van Regenmortel Vakgroep Sociaal Recht Assistenten: C. Coomans S. Corbanie J. De Wortelaer K. Salomez E. Verheyden Prof.W. Rauws 4 Prof. G. Van Limberghen 5 Voorstelling Hoorcolleges Syllabus: Dienst Uitgaven Geen examen? Prof. G. Van Limberghen 6 Hfdst. 1. 1. 2. 3. 4. 5. Inleiding Begrip Doelstellingen Functies Technieken Geschiedenis Prof. G. Van Limberghen 7 Hfdst. 1. Inleiding 1. Begrip = Normen mbt recht op bestaanszekerheid als sociaal grondrecht 2. Doelstellingen Minimuminkomen Behoud van levensstandaard Bestrijding van sociale uitsluiting Prof. G. Van Limberghen 8 Hfdst. 1. Inleiding 3. Functies Inkomensvervanging: Inkomensaanvulling: Bepaalde uitgaven /Sociaal risico Levensminimum: Arbeidsinkomen/ Sociaal risico Sociaal risico/Behoefte Preventie, herstel, vergoeding Prof. G. Van Limberghen 9 Hfdst. 1. Inleiding 4. Technieken Sociale verzekering: Professioneel+categoriaal ≠ volksverzekering Eigen + afgeleide rechten Verzekering : bijdragen van groepsleden Sociaal: antiselectie van risico’s en band tussen premie en uitkering Prof. G. Van Limberghen 10 Hfdst. 1. Inleiding 4. Technieken Sociale bijstand: Geen bijdragenbetaling Staat van behoefte Bestaansmiddelenonderzoek ≠ basisinkomen Prof. G. Van Limberghen 11 Hfdst. 1. Inleiding 5. Historische evolutie Subsidiëring vrijwillige verzekering Verplichte verzekering: Van privaat- naar publiekrecht Medefinanciering door werkgever en staat Sociale bijstand: Bismarck/Beveridge: → toenadering Grondrechten Prof. G. Van Limberghen 12 H 2. Socialezekerheidsregelingen 1. 2. 3. 4. Sociale verzekeringen voor werknemers Sociale verzekeringen voor zelfstandigen Sociale verzekeringen voor ambtenaren Socialebijstandsregelingen Prof. G. Van Limberghen 13 H 2. Socialezekerheidsregelingen 1. Sociale verzekeringen voor werknemers Algemeen Uitbreidingen/uitsluitingen 6 sociale verzekeringen Prof. G. Van Limberghen 14 H 2. Socialezekerheidsregelingen 2. Sociale verzekeringen voor zelfstandigen Algemeen : zelfstandigen+helpers Uitsluitingen 4 sociale verzekeringen Sober Sociale pariteit Prof. G. Van Limberghen 15 H 2. Socialezekerheidsregelingen 3. Sociale verzekeringen voor ambtenaren Bijzonder Contractueel/statutair 4+2 sociale verzekeringen Prof. G. Van Limberghen 16 H 2. Socialezekerheidsregelingen 4.Socialebijstandsregelingen Algemeen/bijzonder Levensminimum/bijzondere uitgaven 4 regelingen Prof. G. Van Limberghen 17 Regeling Risico Werknemer Zelfstandige Ambtenaar Bijstand Arbeidsongevallen Ja Neen Ja Neen Beroepsziektes Ja Neen Ja Neen Ziekte en invaliditeit Gezinsbijslagen Ja Ja Ja (Ja) Ja Ja Ja Ja Werkloosheid Ja (ja) Neen Neen Pensioenen Ja Ja Ja (Ja) Behoefte Neen Neen Neen Ja H 3. Sociale risico’s Prof. G. Van Limberghen 19 Regeling Risico Werknemer Zelfstandige Ambtenaar Bijstand Arbeidsongevallen Ja Neen Ja Neen Beroepsziektes Ja Neen Ja Neen Ziekte en invaliditeit Gezinsbijslagen Ja Ja Ja (Ja) Ja Ja Ja Ja Werkloosheid Ja (ja) Neen Neen Pensioenen Ja Ja Ja (Ja) Behoefte Neen Neen Neen Ja Sociale risico’s H 3. 1.Arbeidsongeval: oorsprong 1903: 1967: burgerlijke immuniteit ambtenaren Prof. G. Van Limberghen 21 H 3. Sociale risico’s 1. Arbeidsongeval: gedekt risico Arbeidsongeval Begrip: plotse gebeurtenis, letsel, tijdens en door de uitvoering van de AO Bewijsrisico: vermoedens Arbeidswegongeval Begrip: normaal traject tussen werk- en verblijfplaats(en) Onbeduidende, beduidende, belangrijke afwijking Prof. G. Van Limberghen 22 Sociale risico’s H 3. 1.Arbeidsongeval: functies Dodelijk: Begrafeniskosten en –formaliteiten Renten Letsel: Verzorging en prothesen Tijdelijke en blijvende arbeidsongeschiktheid Prof. G. Van Limberghen 23 1. Arbeidsongeval Werkgever RSZ Verzekeraar FAO Werknemer Prof. G. Van Limberghen 24 Regeling Risico Werknemer Zelfstandige Ambtenaar Bijstand Arbeidsongevallen Ja Neen Ja Neen Beroepsziektes Ja Neen Ja Neen Ziekte en invaliditeit Gezinsbijslagen Ja Ja Ja (Ja) Ja Ja Ja Ja Werkloosheid Ja (ja) Neen Neen Pensioenen Ja Ja Ja (Ja) Behoefte Neen Neen Neen Ja Sociale risico’s H 3. 2.Beroepsziekte: oorsprong 1927: 1967: 1994: lijst van beroepsziekten burgerlijke immuniteit ambtenaren definitie beroepsziekte Prof. G. Van Limberghen 26 Sociale risico’s H 3. 2. Beroepsziekte: gedekt risico Begrip: Blootstelling aan beroepsrisico van ziekte, inerent, beduidend groter, volgens medische inzichten Bewijsrisico: Lijst van ziekten, lijst van blootstelling Prof. G. Van Limberghen 27 Sociale risico’s H 3. 2. Beroepsziekte: functies Dodelijk: Begrafeniskosten en –formaliteiten Renten Letsel: Verzorging en prothesen Tijdelijke en blijvende arbeidsongeschiktheid Prof. G. Van Limberghen 28 2. Beroepsziekten Werkgever Lokale overheid RSZ RSZPPO FBZ Werknemer/ambtenaar Prof. G. Van Limberghen 29 Regeling Risico Werknemer Zelfstandige Ambtenaar Bijstand Arbeidsongevallen Ja Neen Ja Neen Beroepsziektes Ja Neen Ja Neen Ziekte en invaliditeit Gezinsbijslagen Ja Ja Ja (Ja) Ja Ja Ja Ja Werkloosheid Ja (ja) Neen Neen Pensioenen Ja Ja Ja (Ja) Behoefte Neen Neen Neen Ja Sociale risico’s H 3. 3.Ziekte en invaliditeit: oorsprong 1894: 1944: 1963: mutualiteiten verplichte verzekering opsplitsing en uitbreiding Prof. G. Van Limberghen 31 H 3. Sociale risico’s 3.Ziekte en invaliditeit: gedekt risico Ziektekostenverzekering Arbeidsongeschiktheid Moederschapsrust Prof. G. Van Limberghen 32 H 3. Sociale risico’s 3.Ziekte en invaliditeit: functies Ziektekostenverzekering: Restitutiestelsel/derdebetalersregeling Nomenclatuur: verzekerd tarief en remgeld Grote/kleine risico’s Prof. G. Van Limberghen 33 H 3. Sociale risico’s 3.Ziekte en invaliditeit: functies Arbeidsongeschiktheid: Vermindering van verdienvermogen wegens letsels of functionele stoornissen tot minder dan één derde van de maatman Ongeschiktheid tot uitoefening van om het even welke passende beroepsactiviteit Prof. G. Van Limberghen 34 H 3. Sociale risico’s 3.Ziekte en invaliditeit: functies Moederschapsuitkeringen Voor- en nabevallingsrust 6 weken voor zelfstandigen Prof. G. Van Limberghen 35 3. Ziekte en invaliditeit Werkgever RSZ Staat RIZIV landsbond landsbond Werknemer Prof. G. Van Limberghen 36 3. Ziekte en invaliditeit Zelfstandige fonds RSVZ RIZIV landsbond Staat landsbond Prof. G. Van Limberghen 37 Regeling Risico Werknemer Zelfstandige Ambtenaar Bijstand Arbeidsongevallen Ja Neen Ja Neen Beroepsziektes Ja Neen Ja Neen Ziekte en invaliditeit Gezinsbijslagen Ja Ja Ja (Ja) Ja Ja Ja Ja Werkloosheid Ja (ja) Neen Neen Pensioenen Ja Ja Ja (Ja) Behoefte Neen Neen Neen Ja H 3. Sociale risico’s 4.Gezinsbijslagen: oorsprong Frankrijk: 1930: 1937: 1965: compensatiekassen verplichte verzekering zelfstandigen ambtenaren Prof. G. Van Limberghen 39 H 3. Sociale risico’s 4.Gezinsbijslagen: gedekt risico Rechtstreekse kosten: Geboorte Opvoeding en onderhoud Niet: onrechtstreekse kosten Inkomstenverlies Prof. G. Van Limberghen 40 H 3. Sociale risico’s 4.Gezinsbijslagen: functies Kinderbijslagen: basis in functie van rang en situatie supplementen Kraamgeld: ‘eerste uitzet’ Adoptiepremie: = juridische geboorte Prof. G. Van Limberghen 41 4. Gezinsbijslagen Werkgever RSZ Staat RKW kinderbijslagfonds fonds Werknemer Prof. G. Van Limberghen 42 4. Gezinsbijslagen Zelfstandige fonds RSVZ Prof. G. Van Limberghen Staat 43 Regeling Risico Werknemer Zelfstandige Ambtenaar Bijstand Arbeidsongevallen Ja Neen Ja Neen Beroepsziektes Ja Neen Ja Neen Ziekte en invaliditeit Gezinsbijslagen Ja Ja Ja (Ja) Ja Ja Ja Ja Werkloosheid Ja (ja) Neen Neen Pensioenen Ja Ja Ja (Ja) Behoefte Neen Neen Neen Ja H 3. Sociale risico’s 5.Werkloosheid: oorsprong (gesubsidieerde) werkloosheidskassen 1944: verplichte verzekering 1997: faillisementsverzekering Prof. G. Van Limberghen 45 H 3. Sociale risico’s 5.Werkloosheid: gedekt risico Onvrijwillige werkloosheid = zonder arbeid noch loon (≠ ontslag) ≠ ontslag wegens billijke reden, weigering van passende arbeid, onbeschikbaarheid voor de arbeidsmarkt, langdurige werkloosheid Prof. G. Van Limberghen 46 H 3. Sociale risico’s 5.Werkloosheid: functies Werkloosheidsuitkering Toeslagen bij beroepsopleiding of PWA Wachtuitkeringen voor schoolverlaters Onderbrekingsuitkeringen Brugpensioenen Prof. G. Van Limberghen 47 5. Werkloosheid Werkgever RSZ Staat RVA werkloosheidskas werkloosheidskas Werknemer VDAB Prof. G. Van Limberghen 48 5 Werkloosheid. Faillissementsverzekering Zelfstandige bijdrage fonds RSVZ Prof. G. Van Limberghen Staat 49 Regeling Risico Werknemer Zelfstandige Ambtenaar Bijstand Arbeidsongevallen Ja Neen Ja Neen Beroepsziektes Ja Neen Ja Neen Ziekte en invaliditeit Gezinsbijslagen Ja Ja Ja (Ja) Ja Ja Ja Ja Werkloosheid Ja (ja) Neen Neen Pensioenen Ja Ja Ja (Ja) Behoefte Neen Neen Neen Ja H 3. Sociale risico’s 6. Pensioen: oorsprong 1844: uitgesteld loon ambtenaren 1924-25: verplichte verzekering Wn 1956:verplichte verzekering Zelfst Prof. G. Van Limberghen 51 H 3. Sociale risico’s 6. Pensioen: gedekt risico Recht op rust Overlijden van kostwinner Echtscheiding: gat in de pensioenloopbaan Prof. G. Van Limberghen 52 Sociale risico’s H 3. 6. Pensioen: functies Rustpensioen: duur van loopbaan, gemiddeld inkomen, gezinssituatie Overlevingspensioen: correcite van loopbaanbreuk Echtscheiding: aanvulling van loopbaan Prof. G. Van Limberghen 53 6. Pensioen Werkgever RSZ RvP Werknemer Staat gemeente Prof. G. Van Limberghen 54 6. Pensioen zelfstandige gemeente fonds RvP RSVZ Prof. G. Van Limberghen Staat 55 Regeling Risico Werknemer Zelfstandige Ambtenaar Bijstand Arbeidsongevallen Ja Neen Ja Neen Beroepsziektes Ja Neen Ja Neen Ziekte en invaliditeit Gezinsbijslagen Ja Ja Ja (Ja) Ja Ja Ja Ja Werkloosheid Ja (ja) Neen Neen Pensioenen Ja Ja Ja (Ja) Behoefte Neen Neen Neen Ja H 3. Sociale risico’s 7. Staat van behoefte: oorsprong 1969: GIB + gehandicapten 1971: gewaarborgde gezinsbijslag 1974: bestaansminimum Prof. G. Van Limberghen 57 H 3. Sociale risico’s 7. Staat van behoefte: gedekt risico Minimuminkomen Wegens staat van behoefte Wegens bijkomende uitgaven Prof. G. Van Limberghen 58 H 3. Sociale risico’s 7. Staat van behoefte: functie Minimuminkomen Inkomensvervangende tegemoetkoming, inkomensgarantie voor ouderen, leefloon Inkomensaanvulling Gewaarborgde gezinsbijslagen, integratietegemoetkoming, tegemoetkoming voor hulp van derden Prof. G. Van Limberghen 59 7. Inkomensgarantie voor ouderen Staat RvP bejaarde gemeente Prof. G. Van Limberghen 60 8. Tegemoetkomingen voor gehandicapten Staat Financiën Sociale Zaken gehandicapte gemeente Prof. G. Van Limberghen 61 9. Sociale integratie Staat behoeftige OCMW Prof. G. Van Limberghen 62 10. Gewaarborgde gezinsbijslag Staat RSZ behoeftige RKW Prof. G. Van Limberghen werkgevers 63 H 4. Formeel recht A. B. C. D. Regelgeving Uitvoering Financiering Handhaving Prof. G. Van Limberghen 64 H 4. Formeel recht A. Regelgeving 1. Internationaal • Minimumharmonisatie • • • Geen rechtstreekse werking Gelijke behandeling M/V Coördinatie • Rechtstreekse werking Prof. G. Van Limberghen 65 H 4. Formeel recht A. Regelgeving 2. Grondwet • • Grondrecht op sociale zekerheid, sociale bijstand en bescherming van de gezondheid Bevoegdheidsverdeling: federale wetgever Prof. G. Van Limberghen 66 H 4. Formeel recht A. Regelgeving 3. Wet • • • • Basiswet per socialezekerheidsregeling Terugtreden van de formele wetgever Overkoepelende wetten:Kruispuntbank, Handvest Inspraak: NAR, ABC, onderhandelingen en overleg Prof. G. Van Limberghen 67 H 4. Formeel recht B. Uitvoering 1. Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid • • Hoger toezicht Soms beslissingsbevoegdheid Prof. G. Van Limberghen 68 H 4. Formeel recht B. Uitvoering 2. Openbare instellingen • • • • Decentralisatie Inning van bijdragen, beslissing over recht, soms: betaling van uitkeringen Bestuursovereenkomsten Paritair beheer Prof. G. Van Limberghen 69 H 4. Formeel recht B. Uitvoering 3. Meewerkende instellingen • • • Meestal: betaling van uitkeringen Vrijheid van vereniging Administratief recht: verplichte verzekering Prof. G. Van Limberghen 70 H 4. Formeel recht B. Uitvoering 4. Gemeenten • • • Aanvragen Werklozencontrole OCMW Prof. G. Van Limberghen 71 H 4. Formeel recht C. Financiering 1. Financieringsbronnen • Bijdragen, rijkstegemoetkomingen, bijzondere financieringsmiddelen Prof. G. Van Limberghen 72 H 4. Formeel recht C. Financiering 2. Basis voor de berekening van bijdragen • Loon: • • • • in geld (waardeerbaar) Ingevolge de dienstbetrekking Recht op voordeel Ten laste van de werkgever Prof. G. Van Limberghen 73 H 4. Formeel recht C. Financiering 2. Basis voor de berekening van bijdragen • Beroepsinkomsten: • • • Netto Brutering Referentiejaar Prof. G. Van Limberghen 74 H 4. Formeel recht C. Financiering 3. Bijdragenberekening • • Werknemers: evenredig percentage Zelfstandigen: Degressief en hoofd/bijberoep Prof. G. Van Limberghen 75 H 4. Formeel recht C. Financiering 4. Inning en verdeling • • • • • RSZ, sociaal secretariaat Sociaal verzekeringsfonds, RSVZ RSZPPO Vrijstellingen en verminderingen Globaal beheer Prof. G. Van Limberghen 76 Schema: inning en verdeling Werkgever RSZ FAO FBZ RKW RIZIV RVA RVP Prof. G. Van Limberghen Staat 77 Schema: inning en verdeling Sociale verzekeringen voor zelfstandigen zelfstandige fonds Staat RSVZ RIZIV fonds fonds RVP Prof. G. Van Limberghen 78
