Psychisch arbeidsongeschikt

Burnout
Ziekte of arbeidsprobleem?
Overzicht
•
•
•
•
Waarom burnout als onderwerp?
Wat is het en hoe komt het?
Aanpak: het time out-model
Intermezzo: ziekte, verzuim en
arbeidsongeschiktheid
• Een nieuwe aanpak
• Conclusies
Ouderdag 23 maart 2006
2
Waarom burnout?
• Veel (media)aandacht
• Nieuwe, omstreden diagnose
Geen ‘echte’ psychische stoornis  werkgerelateerd
• Relatief veel slachtoffers (4% - 10%)
• Sectoren: overheid, gezondheidszorg &
hulpverlening, onderwijs
• Categorieën: jong, hoogopgeleid, vrouw
• Invaliderend en langdurig ( WAO)
• Interessant voor sociale wetenschappen
Ouderdag 23 maart 2006
3
Controleverlies
• Uitputting
‘Ik weet niet hoe ik deze dag moet doorkomen’
• Cynisme
‘Ze bekijken het maar’
• Machteloosheid
‘Mij lukt niet veel meer in mijn werk’
• Concentratieproblemen
• Lichamelijke klachten
• Verminderde weerstand
Ouderdag 23 maart 2006
4
Uit balans
Waardoor?
• Fysiologische ontregeling
• Negeren oververmoeidheid
• Ongeremde gedrevenheid
• Veeleisende werkomgeving
x druk privé-leven
Frustraties worden ‘weggewerkt’ totdat…
Ouderdag 23 maart 2006
5
Kunnen en willen
• Voor presteren is gezondheid nodig
ziekte = onvermogen om rollen te vervullen
• Als rolverwachtingen > capaciteiten 
zoeken naar nieuw evenwicht
– Langere hersteltijd
– Productiedaling
• En: werkmotivatie slaat om in ziektemotivatie
(ziekteverzuim als uitbreiding hersteltijd)
 Hier beginnen de problemen!
Ouderdag 23 maart 2006
6
Aanpak: time out
Ziekmelding: overgang naar medisch regime
Ziekte is een persoonlijk probleem
en herstel een privé-zaak
Patiëntrol:
• De zieke is tijdelijk geëxcuseerd
 Afwezigheid wordt medisch gelegitimeerd
• Ziekte is overmacht (niet: ‘schuld’)
• De zieke moet beter willen worden (motivatie!)
• en professionele hulp zoeken
Ouderdag 23 maart 2006
7
Dimensies van ziekte
• Disease: objectief aantoonbare stoornis
• Illness: ziekte-ervaring (klachten)
• Sickness: sociale dimensie van ziekte
Voorkeur voor disease (bij arts én
patiënt), maar:
Dimensies zijn in praktijk altijd
verweven (bredere definitie nodig)
Ouderdag 23 maart 2006
8
Arbeidsongeschiktheid
• WAO compenseert ‘verminderde
verdiencapaciteit als gevolg van ziekte of
beperking’
• Groot aandeel subjectieve factoren: 71%
– Psychische aandoeningen: 35%
– Bewegingsapparaat:
26%
– Onvoldoende omschreven: 10%
• Sinds TBA (1993) is arbeidsongeschiktheid:
– ‘een rechtstreeks en objectief medisch vast te
stellen gevolg van ziekte of gebreken’
Ouderdag 23 maart 2006
9
Voor- en nadelen time out-model
• Voor werknemer:
Ziektewinst (sociaal voordeel), echter:
Ziekteverlies (isolement, depressie)
Terugkeer wordt moeilijker
• Voor werkgever:
Alleen ‘fitte’ mensen blijven over
Individualisering uitval, echter:
Hoog ziekteverzuim kost geld en oogt slecht
• Algemeen: ziekerol bestendigt ziektegevoel,
en remt genezing en reïntegratie
Ouderdag 23 maart 2006
10
Nieuw: activerende aanpak
Wet Verbetering Poortwachter + Leidraad
psychisch ziekteverzuim:
• Ziekteverzuim is verantwoordelijkheid
werknemer én werkgever
• Tweesporenbeleid: behandeling én
gedeeltelijke werkhervatting
• Aanpak via protocol (tijdcontingent, niet
klachtcontingent)
• Preventie als bedrijfsbelang
Ouderdag 23 maart 2006
11
Conclusies
• Burnout is meer dan disease
• Activerende aanpak positieve ontwikkeling
– Werksituatie wordt onderdeel van interventie
– Arbeidsongeschikte níet volledig in ziekerol
Echter:
• Werknemers en hun ‘recht op ziekmelding’
• Nieuwe taak leidinggevenden: steun verlenen
• Reïntegratie uitvallers stuit op weerstand
(Wie neemt een ex-WAO’er in dienst?)
Ouderdag 23 maart 2006
12