Financiering van de (ouderen)zorg in de toekomst

Financiering van de
(ouderen)zorg in de
toekomst
Financiering leidt tot
herverdeling
Groei zorguitgaven vergt
keuzes
CPB Netherlands Bureau for Economic Policy Analysis
Inhoud
• Zorguitgaven en
houdbaarheid
• Verdelingseffecten van
zorgfinanciering
• Langdurige zorg
CPB Netherlands Bureau for Economic Policy Analysis
Zorguitgaven (% bbp)
CPB Netherlands Bureau for Economic Policy Analysis
Houdbare overheidsfinanciën?
CPB Netherlands Bureau for Economic Policy Analysis
Houdbare overheidsfinanciën?
CPB Netherlands Bureau for Economic Policy Analysis
Uitgangspunten houdbaarheid
• Kunnen toekomstige generaties van dezelfde voorzieningen genieten
als de huidige, zonder dat daarvoor belastingen moeten worden
verhoogd?
• Welvaartsvaste voorzieningen: constante arrangementen
 zorguitgaven per leeftijd groeien met de lonen
≈ evenveel handen aan het bed
≈ zorguitgaven groeien met demografie+bbp
• Goed uitgangspunt voor houdbaarheidsvraag:
– waarom zou oma meebetalen aan betere zorg in de toekomst?
, maar
– groei in het verleden / verwachte groei hoger
– geen inzicht in financieringsopties en effecten extra zorggroei
– voortzetting trendmatige groei tot 2060:
-5,6 % bbp houdbaarheid
CPB Netherlands Bureau for Economic Policy Analysis
Twee scenario’s voor de zorguitgaven
(alleen ZVW+WLZ)
16%
% bbp
Nog te
financieren:
3% bbp
14%
12%
Al
gefinancierd
10%
8%
6%
basispad vergrijzingsstudie
4%
trendmatige groei
2%
0%
2015
2020
2025
CPB Netherlands Bureau for Economic Policy Analysis
2030
2035
2040
Inhoud
• Zorguitgaven en
houdbaarheid
• Verdelinsgeffecten van
zorgfinanciering
• Langdurige zorg
CPB Netherlands Bureau for Economic Policy Analysis
Financiering van extra zorg leidt tot herverdeling
• Netto profijt: baten – lasten
• Drie soorten herverdeling:
– gezond-ziek
– Lage inkomens gebruiken meer zorg dan hoge inkomens
– Ouderen gebruiken meer zorg dan jongeren
• Financiering van de zorg grotendeels inkomensafhankelijk
– Hoge inkomens betalen meer dan lage inkomens
• Zorggroei versterkt bestaande solidariteitselementen
CPB Netherlands Bureau for Economic Policy Analysis
Het herverdelende effect van extra zorg, bij voortzetting huidige
financiering. Verandering in het netto profijt in 2040 als % van het
inkomen.
CPB Netherlands Bureau for Economic Policy Analysis
Financieringsalternatieven: eigen risico ZVW
• legt kosten bij de gebruiker
› lage inkomens en ouderen
• collectief gefinancierde deel wordt kleiner
› minder ink. afh. premie
• bescherming tegen risico neemt af
– vooral nadelig voor lage inkomens
– toegang tot zorg?
• Implementatie:
– “huidige financiering”: ER groet mee met zorguitgaven
– extra ER: + 1000 euro (nominaal!) in 2040
– ER: stijgt niet meer met extra uitgavengroei
CPB Netherlands Bureau for Economic Policy Analysis
Financieringsalternatieven: leeftijdsafhankelijk
• Leeftijdsafhankelijke premie
– legt kosten bij de groep die gemiddeld het meeste gebruikt
– minder herverdeling jong-oud
– minder intergenerationele herverdeling
• Implementatie:
– aparte premie voor jongeren (70-) en ouderen (70+)
– premie financiert extra zorguitgaven per leeftijdsgroep
CPB Netherlands Bureau for Economic Policy Analysis
Het herverdelende effect van extra zorg, bij vier financieringsalternatieven.
Verandering in het netto profijt in 2040 als % van het inkomen.
Inhoud
• Zorguitgaven en
houdbaarheid
• Verdelinsgeffecten van
zorgfinanciering
• Langdurige zorg
CPB Netherlands Bureau for Economic Policy Analysis
Wat is er bijzonder aan langdurige zorg? (I)
2,5
Arbeidsproductiviteit (index)
Total
Economy sector
Commerciële
2
Langdurige zorg
LTC
1,5
1
0,5
1972 1975
1980
1985
CPB Netherlands Bureau for Economic Policy Analysis
1990
1995
2000
2005
2010
Constante arrangementen in de langdurige zorg
• Evenveel handen aan het bed in
2060
• Niet per se productiever
• Ontwikkeling volume langdurige
zorg (hoeveelheid, kwaliteit)
blijf onder constante
arrangementen mogelijk achter
bij curatieve zorg
CPB Netherlands Bureau for Economic Policy Analysis
Wat is er bijzonder aan langdurige zorg? (II)
25
x 1000 euro
Gemiddelde kosten WLZ per leeftijd
20
15
10
5
0
20
30
40
50
CPB Netherlands Bureau for Economic Policy Analysis
60
70
80
90
Intergenerationele herverdeling: het effect van extra
ouderenzorg op het netto-profijt over de rest van het leven
15
x 1000 euro
Huidige financiering
10
5
0
-5
-10
1920
1940
1960
CPB Netherlands Bureau for Economic Policy Analysis
1980
2000
Geboortejaar
2020
2040
2060
Vier financieringsalternatieven
• Extra groei (zoals hiervoor)
– alleen WLZ, 65+
– t/m 2060
– nadruk op intergenerationele herverdeling
• Omslagstelsel
– Huidige systeem
– Leeftijdsafhankelijke premie
• Sparen
– Collectief sparen
– Cohortgewijs sparen
CPB Netherlands Bureau for Economic Policy Analysis
Sparen
• Collectief
– eenmalige onmiddellijke verhoging van het belastingtarief, zodat
de overheidsfinanciën weer houdbaar zijn
– huidige generaties dragen bij aan financiering zorg jongere
generaties
• Per cohort
– ieder leeftijdscohort spaart voor zijn eigen extra zorg
– denk aan pensioen (zonder intergenerationele risicodeling)
– generatie-neutraal: geen effect op intergenerationele
herverdeling
CPB Netherlands Bureau for Economic Policy Analysis
Timing van de financiering (macro)
12
x miljard euro
10
8
6
4
Cohort-specifiek sparen
Collectief sparen
Leeftijdsafhankelijke financiering
Huidige financiering
Extra langdurige zorguitgaven
2
0
2020
2025
2030
2035
CPB Netherlands Bureau for Economic Policy Analysis
2040
2045
2050
2055
2060
Verdeling tussen generaties
15
x 1000 euro
Huidige financiering
Collectief sparen
Leeftijdsafhankelijke financiering
Cohort-specifiek sparen
10
5
0
-5
-10
1920
1940
1960
CPB Netherlands Bureau for Economic Policy Analysis
1980
2000
Geboortejaar
2020
2040
2060
Mogelijke thema’s voor Netspar project
• Risicodeling:
– idiosyncratisch: individuen, waarde van verzekeren
– macro: intergenerationele risicodeling
• Private transfers:
– erfenissen
• Andere financieringsalternatieven
– eigen betalingen langdurige zorg
– inzetten huidige besparingen (eigen huis, financieel vermogen)
• (productiviteitsontwikkeling langdurige zorg)
CPB Netherlands Bureau for Economic Policy Analysis
Conclusie
• Collectieve financiering van toekomstige zorggroei heeft
verdelingseffecten
– tussen inkomensgroepen
– tussen generaties
• Voortzetting huidige financiering versterkt bestaande
solidariteitselementen
• Financieringsalternatieven met andere verdelingseffecten zijn
mogelijk
CPB Netherlands Bureau for Economic Policy Analysis