Revalidatie CI

Informatiepakket
Revalidatie CI
Werkgroep Cochleaire Implantaties Noord-Nederland
februari 2011
Rijksstraatweg 61b in Haren
Informatiepakket Revalidatie CI - versie februari 2011
Als horen of communiceren niet vanzelfsprekend is
INHOUDSOPGAVE
Informatiepakket revalidatie CI
1.
HOOFDACTIVITEITEN
3
2.
HET LOGBOEK
4
3.
HOORTRAININGSOEFENINGEN
5
4.
ERVARINGSVERHALEN
7
5.
DAGSCHEMA AFREGELING/REVALIDATIE
13
6.
GELUIDSWAARNEMING
15
7.
HET REVALIDATIEHUIS
19
8.
HUISREGELS
20
BIJLAGE - PLATTEGROND CI-HUISFOUT! BLADWIJZER NIET GEDEFINIEERD.
Informatiepakket Revalidatie CI - versie februari 2011
Als horen of communiceren niet vanzelfsprekend is
1.
HOOFDACTIVITEITEN
Bij de voornaamste activiteiten van uw revalidatie zijn de audioloog, logopedist, maatschappelijk
werker en orthopedagoog betrokken. Deze activiteiten bestaan uit:
1) Het optimaliseren van de spraakprocessor door de audioloog
2) Het doen van hoortrainingsoefeningen, gedeeltelijk in combinatie met spraakafzien en
schriftbeeld door de logopedist
3) Instructie over het zelfstandig of met de oefenpartner uitvoeren van de oefeningen
(logopedist)
4) Het opdoen en verwerken van spontane geluidservaringen tijdens activiteiten binnen en
buiten het revalidatiehuis (logopedist/oefenpartner)
5) Gesprek over de emotionele verwerking van nieuwe ervaringen en het al dan niet uitkomen
van de verwachtingen met betrekking tot de implantatie (maatschappelijk werker, eventueel
ook orthopedagoog)
Informatiepakket Revalidatie CI - versie februari 2011
Als horen of communiceren niet vanzelfsprekend is
2.
HET LOGBOEK
We raden u aan gedurende het revalidatieproces een logboek bij te houden. Dit logboek omvat uw
persoonlijke, soms emotionele ervaringen (zowel positief als negatief). Tijdens het rapporteren laat u
de gebeurtenissen van de dag de revue passeren en dit maakt dat u deze bewust beleeft. Voor het
verwerken van ervaringen is dit heel zinvol. Daarnaast kan het teruglezen van de eigen ervaringen,
zowel tijdens de revalidatie als daarna, u helpen om over een dood punt heen te komen. De
hoorervaringen worden vaak al snel ‘gewoon’, waardoor u vergeet hoe het geluid klonk vóór het CI,
en in het allereerste begin.
Het beschrijven van allerlei ervaringen rondom CI is voor veel mensen niet eenvoudig. Ter
ondersteuning is een lijst met aandachtspunten opgesteld die als kapstok kan dienen.
1) Welke positieve geluidservaringen waren er vandaag?
a) verrassende geluiden
b) nieuwe geluiden
c) prettige geluiden
2) Welke negatieve geluidservaringen waren er vandaag?
a) verwarrende, chaotische geluiden
b) vreemde, onbegrepen geluiden
c) te druk, lastig
d) storend
e) pijnlijk, onaangenaam etc.
3) Waren er momenten waarop u de processor bewust hebt afgezet of uitgedaan? Andere
momenten dan gebruikelijk?
4) Waren er bijzondere reacties van mensen in uw omgeving?
5) Waren er vandaag technische problemen?
Zoals problemen met batterijen, snoertjes, etc.
6) Waren er vandaag medische problemen zoals:
a) pijn of irritatie bij de inwendige spoel
b) oorpijn
c) duizeligheid
d) ongecontroleerde bewegingen van gezichtsspiertjes
e) vreemde smaak in de mond
f) ongewone speekselproductie (te veel, te weinig)
7) Wat is de algemene indruk van de dag?
Erg goed, best tevreden, zoals anders, niet zo best, baaldag etc.
8) Hebt u vandaag ook luisteroefeningen gedaan?
Zo ja, welke? Beschrijf uw ervaring, moeilijk, makkelijk, vermoeiend, hoe lang geoefend, etc.
9) Hoe lang hebt u vandaag het CI gedragen?
10) Hebt u vandaag iets gewijzigd in de instelling van het apparaat?
(ander programma, volume, microfoongevoeligheid)
Informatiepakket Revalidatie CI - versie februari 2011
Als horen of communiceren niet vanzelfsprekend is
3.
HOORTRAININGSOEFENINGEN
Deze oefeningen kunt u gedurende de dag doen, alleen of samen met uw oefenpartner. Als u naast
het CI nog een hoortoestel draagt, is het aan te raden deze tijdens het oefenen uit te schakelen. Zo
spreekt u alleen het geïmplanteerde oor aan, waardoor u zeker weet dat uw prestaties toe te
schrijven zijn aan het CI.
Het is de bedoeling dat u kiest uit de verschillende oefeningen. Probeer elke dag even te oefenen, en
dan liever een paar keer kort dan één keer heel lang.
•
Logboek
Dagelijks bijhouden van uw ervaringen met het CI.
•
Lezen
Kies uit:
a) voorlezen – tekst volgen
b) voorlezen – spraakafzien en naspreken
c) voorlezen – meelezen en naspreken met goede intonatie en accenten
•
Woordoefeningen
Kies uit:
a) herhalen van dagen, maanden, getallen, een categorie (bijv. kleuren, automerken,
bloemen, kleding, namen etc.)
b) twee woorden tegenover elkaar zetten: lang – kort, aantal lettergrepen, rijmwoorden,
hetzelfde of verschillend?
•
Zinsoefeningen
Kies uit:
a) de zinnen uit een alinea van een tekst door elkaar
b) dagelijkse uitingen
c) vraagzinnen
•
Geheugenoefeningen
a) getallen: 5 – 12 – 8 – 3 etc.
b) data: donderdag 5 maart
c) twee of drie namen
•
Geluiden
a) informeel in uw eigen omgeving
b) reageren op het roepen van uw naam:
- in de kamer
- van benedenverdieping naar boven en omgekeerd
c) vooral luisteren naar geluiden in uw omgeving en proberen te onthouden hoe ze
klinken.
•
Muziek
a) oude kinderliedjes op cassette of cd
b) eenvoudige muziek met weinig instrumenten (bijv. alleen vocaal of met slechts één of
twee instrumenten)
c) ritmische en melodische muziek
d) muziek met en zonder zang
Informatiepakket Revalidatie CI - versie februari 2011
Als horen of communiceren niet vanzelfsprekend is
•
Televisie
Selecteer een aantal programma’s: bijv. een praatprogramma, muzikaal programma en een
show:
a) Schakel zelf van programma naar programma. Hoort u verschil tussen:
- stem – ander geluid?
- mannenstem – vrouwenstem?
b) Uw oefenpartner schakelt van programma naar programma, u probeert met uw ogen dicht
aan te geven of u:
- een stem of een ander geluid hoort
- een mannenstem of een vrouwenstem hoort
c) ’s Ochtends wordt het journaal ieder kwartier herhaald.
- Beluister het journaal een aantal maal en kijk of u merkt dat u steeds meer kunt
verstaan.
- Kijk een paar keer met ondertiteling (TT 888) en daarna zonder. Kunt u volgen wat er
gezegd wordt?
- Luister naar het journaal op de M-stand en op de T-stand. Hoort u verschil?
•
Gesprekken
Probeer samen met uw oefenpartner (en als dit goed gaat ook met andere bekenden)
eenvoudige gesprekjes te voeren over van tevoren afgesproken alledaagse onderwerpen, zoals
het avondeten, de boodschappen, het nieuws, het weer etc.
Informatiepakket Revalidatie CI - versie februari 2011
Als horen of communiceren niet vanzelfsprekend is
4.
ERVARINGSVERHALEN
Persoonlijke verhalen van volwassenen met een CI
Een jaar CI en nu
Het is haast niet voor te stellen hoe snel een mens gewend raakt aan een CI. De ongekende luxe
van er weer bij horen en mee kunnen doen in veel gesprekken draagt enorm bij aan je geluk. Mijn
zelfvertrouwen en onafhankelijkheid heb ik weer terug. Ik kan zelfs telefoneren met mijn mobiele
telefoon. Toch blijft de telefoon een middel om korte gesprekken te voeren, zoals het maken van
afspraken of het voeren van een relatief kort gesprek met liefst bekende mensen. Op mijn werk
gebruik ik de telefoon overigens weinig. Dit omdat ik veel met onbekende klanten te maken heb die
lang niet allemaal weten dat ze met een slechthorende te maken hebben. En sommigen spreken ook
geen ABN. En alsmaar moeten vragen om duidelijk en langzaam te praten geeft over en weer
irritatie. Thuis heb ik verder een Oticon telefoon met ringleiding en dat is echt ideaal voor de CIgebruiker. Je kan met die telefoon het volume regelen en omgevingsgeluiden uitzetten naast de
mogelijkheid met het CI ook nog eens het volume te regelen. (ik zet vaak de CI op z’n zachtst en met
de telefoon zoek ik dan naar het juiste volume). Dus een goede geluidskwaliteit is snel gevonden.
Ook de buitenwereld ziet mij opbloeien. Dachten ze aanvankelijk dat ik nooit een mening had en
gezelligheid niet leuk vond, nu zien ze een totaal andere persoon die wel degelijk voor haar mening
durft uit te komen en ook uit zichzelf de mensen opzoekt. Ook hoef ik nooit meer mijn man mee te
vragen naar het ziekenhuis. De doktoren kan ik allemaal goed verstaan. Het is overigens wel heel
opvallend dat er nog heel veel artsen en verpleegkundigen zijn die nog nooit een CI gezien hebben,
en er toch wel raar tegenaan kijken. Sommigen gaan direct hard praten tegen mij en juist dan versta
ik ze niet. Moet dus telkens zeggen dat ze normaal tegen mij moeten praten zodat ik ze ook kan
verstaan. Ook mijn bedrijfsarts heeft nooit een patiënt met CI gehad, maar is wel erg geïnteresseerd
in wat dit wonderapparaatje wel niet kan maar ook in wat het NIET kan.
En juist dat laatste is bij mij nu steeds meer aan de orde. Ik ben van een gevoel van euforie
langzamerhand terecht gekomen in een gevoel van aanvaarding dat ik gewoon nog steeds
slechthorend ben en telkens toch mijn medemens erop moet wijzen dat ik niet hoor als een
goedhorende. Want juist dat laatste begint mijn omgeving toch te denken. Ze doen minder moeite
naar mij toe om voor mij het volgen van een gesprek mogelijk te maken. wat weer tot gevolg heeft
dat ze geconfronteerd worden dat ik niet alles oppik, en dus denken sommigen zelfs dat ik weer terug
ben bij af.
Dat is dus helemaal niet zo, alleen is het voor velen gewoon niet voor te stellen dat haast alles horen
niet automatisch betekent ook alles verstaan. En ook de luisterruimtes zijn lang niet altijd ideaal. Het
wonderapparaatje dat CI heet kan helaas nog steeds omgevingsgeluid niet altijd wegfilteren, kan zich
ook niet op verschillende geluidsniveaus aanpassen en richtinghoren wil al helemaal niet. Nu moet ik
bij gesprekken of vergaderingen met meerdere mensen regelmatig kijken wie er aan het woord is en
verder moet ik vaak aan mijn volumeknop draaien, omdat niet iedereen met hetzelfde volume praat.
Dat kost tijd, en al gauw gaat het gesprokene aan je voorbij en raak je gefrustreerd en zoek je dit
soort situaties niet meer op. Ben ik daarentegen op een bruiloft waar voortdurend veel te veel lawaai
is, dan kan ik juist wel gesprekken voeren en volgen, omdat ik de volumeknop op zijn zachtst zet,
waardoor ik het harde omgevingsgeluid niet meer als hinderlijk ervaar.
Bij de regelmatige controles van de bijstelling is bij mij nog steeds niet de ideale instelling gevonden.
Ik blijf het moeilijk vinden om precies aan te geven wat ik hinderlijk ervaar en wat niet. Je moet bij
harde geluiden aangeven of het irritant is of niet. Nou, ik hoor heus dat het erg hard is, maar geen
enkel hard geluid heb ik als onaangenaam ervaren. En hele zachte geluiden hoor ik soms net, of
denk ik te horen. Wat voor de audioloog vast en zeker heel moeilijk moet zijn om dan iets voor mij
goed af te stellen. Maar wat een geweldig geduld brengen de audiologen toch op. Dat is echt heel fijn
om te ervaren.
Informatiepakket Revalidatie CI - versie februari 2011
Als horen of communiceren niet vanzelfsprekend is
Ik ben deze mensen tot nu toe al heel veel dank verschuldigd, naast natuurlijk al die anderen die mij
geholpen hebben in de revalidatie en last but not least de KNO-arts die de operatie zo goed heeft
verricht. Al deze mensen hebben de kwaliteit van mijn leven aanzienlijk verbeterd en omdat ik echt
lekker in mijn vel zit, is mijn weerstand tegen allerlei ziektes ook toegenomen. Volgens mij weet ik
mede door mijn CI de terugkeer van mijn kanker nog steeds tegen te houden.
Kort samengevat kan ik concluderen dat de CI voor mij het volgende heeft bewerkstelligd:
- ik ben een supergelukkig mens geworden
- ik ben onafhankelijker
- ik heb mijn zelfvertrouwen terug
- de 1 op 1 gesprekken gaan feilloos
- ik neem weer deel aan het leven
- ik word weer op juiste waarde geschat (doof was vaak dom volgens velen)
- ik kan beperkt telefoneren, zelfs met mobiele telefoon
Maar ook:
-
ik blijf helaas slechthorend
heb van tijd tot tijd frustraties omdat ik tegen de beperkingen van een CI aanloop
het onbegrip van mijn omgeving dat een CI niet het teruggeven van een normaal
gehoor betekent
de assertiviteit die je MOET blijven opbrengen
dat het meekijken met luisteren nog steeds belangrijk voor mij is
de vermoeidheid die het niet horen je toch van tijd tot tijd geeft
de kwaliteit van muziek blijft matig
het door vele CI-gebruikers gestelde dat het alsmaar beter gaat met horen vind ik
niet meer opgaan op dit moment
conflictsituaties zijn een ramp voor een CI-gebruiker
Hieronder laat ik met een paar voorvallen uit het dagelijks leven zien hoe mijn omgeving maar ook
ikzelf met de CI omga.
Een voorbeeld van de vermoeidheid en het onbegrip en daarbij sluipende gevaar van het vermijden
van situaties:
Een goede vriendin leek het leuk met mij eens een lange wandeling te maken met aansluitend het
nuttigen van een lunch. Doordat je aan het lopen bent, kun je niet voortdurend meekijken
wat er gezegd wordt. Ik moest mij vreselijk inspannen om het gesprek te kunnen volgen. Het ging
wonderwel het eerste uur vrij redelijk, maar daarna ging het helemaal niet meer.
Mijn vriendin begreep er niets van en dacht dat de batterij leeg was of zo. Toen we gingen lunchen,
kon ik alles weer volgen (ja, maar ik kon dus ook kijken, hè!). ’s Middags toen ik thuis was, kreeg ik
hevige koppijn en was erg moe, en niet moe van het wandelen dus. Ik heb haar proberen uit te
leggen waar ik tegenaan loop, en zij dacht dat het mij niet interesseerde waar zij over aan het praten
was. Misverstanden dus.
Een voorbeeld van onbegrip en frustratie:
Op mijn werk moet er per toerbeurt genotuleerd worden. Ja, dacht mijn baas, nu kan zij dat ook weer
doen. Ik weer uitleggen dat notuleren voor mij geen optie is. Proberen, zei hij, iedereen heeft wel een
reden om zich eraan te onttrekken. Hij ziet dat als gebrek aan inzet, omdat ik het niet heb
geprobeerd. Willen en kunnen zijn toch verschillende dingen!
Een voorbeeld van conflictsituaties:
Er ontstaat een meningsverschil. Over en weer wordt hevig gediscussieerd. Dan volgt er een
opmerking van jij luistert niet naar wat ik zeg, maar dan moet ik vaak zeggen dat ik door de
stemverheffing en het door elkaar heen praten de context kwijt ben.
Informatiepakket Revalidatie CI - versie februari 2011
Als horen of communiceren niet vanzelfsprekend is
Na allerlei gesprekken en onderzoeken werd ik na een korte wachttijd op 5 juli 2005 door dokter W.
geopereerd, die mij de volgende dag meedeelde dat de operatie goed geslaagd was.
Op 26 augustus ’s morgens om 8.30 uur werd het uitwendige gedeelte (spraakprocessor met bij
behoren) aangebracht door audioloog Tinbergen, waarbij de eerste afregeling plaatsvond. Mijn vrouw
en jongste zoon waren hierbij aanwezig. De programmering van de spraakprocessor ging erg
moeizaam. De computer functioneerde blijkbaar niet goed. Het lukte me niet om aan te geven of het
geluid zacht, erg zacht, prettig, hard of te hard bij mij overkwam.
De eerste geluidswaarnemingen
Opeens hoorde ik een stem. Het bleek die van mijn vrouw te zijn. Dat had ik helemaal niet door.
Toen ik zelf iets zei, had ik als het ware niet in de gaten dat ik zelf dat geluid uitbracht. Het klonk als
een kinderstem, een rare gewaarwording. Ik was ook opgelucht, dat de overbrenging van het geluid
van de spraakprocessor naar de gehoorzenuw functioneerde. Door de audioloog werd de processor
geprogrammeerd op stand, volume 3 á 4 met het advies: thuis uitproberen.
De eerste bevindingen thuis
Het stemgeluid of klank is monotoon. Een hoge toon, klinkt als een kinderstem, mijn eigen stem ook.
Een mannenstem is haast niet te onderscheiden van een vrouwenstem. Mijn vrouw kan ik redelijk
goed verstaan. In combinatie met het hoorapparaat in het linkeroor gaat het iets beter. De stemklank
is dan ook natuurlijker.
Radio-uitzendingen kan ik niet volgen.
Televisie (met ringleiding) zeer matig te verstaan. In combinatie met het hoortoestel in het linkeroor in
de T-stand, matig tot redelijk. Het maakt uiteraard ook verschil wat voor soort uitzending het is.
Melodieën kan ik niet herkennen.
Vreemde geluiden. Ik hoor wat, doch ik weet niet waar het wegkomt.
Papiergeritsel, stromend water uit een kraan, plassen en doorspoelen van de wc (een gierend
geluid).
e
’s Avonds op de 26 augustus op visite bij mijn jarige zoon. Er waren 10 personen in de kamer. De
eerste test in zo’n gezelschap. Alleen de links en rechts van mij zittende personen kon ik redelijk
verstaan. Van de overige gesprekken heb ik nagenoeg niets meegekregen, hetgeen ik eigenlijk ook
wel had verwacht.
Maandag 29 augustus
e
Eerst naar het AZG, voor de 2 afregeling bij de audioloog. Het toestel werd ingesteld op programma
2, volume 3 á 4.
Deze stand kwam bij mij over dat de verstaanbaarheid beter was. De stemklank was echter niet als
e
bij de 1 afregeling.
Vervolgens om 10.00 uur voor het eerst naar het revalidatiehuis Guyot te Haren, waar mijn vrouw en
ik kennismaakten met Aline Stolp, logopediste van de werkgroep CINN.
Even later arriveerde ook het echtpaar Winia uit Tjerkgaast (Fr.).
Na de koffie werd een begin gemaakt met de oefeningen. De zins- en woordoefeningen verliepen
zeer goed, zowel alleen met de spraakprocessor als met steun van het hoortoestel.
ook een oefening via de computer ging goed.
Dinsdag 30 augustus
e
De 2 dag in het revalidatiehuis. Om 9.45 uur begonnen.
Diverse oefeningen gedaan met een andere logopediste, Tineke Blokzijl.
Diverse oefeningen gingen goed, ook een oefening met de telefoon.
Informatiepakket Revalidatie CI - versie februari 2011
Als horen of communiceren niet vanzelfsprekend is
Woensdag 31 augustus
Ik was ’s morgens even alleen thuis. De telefoon (flitslamp) ging. Ik nam de hoorn op en zette de
spraakprocessor in de T-stand. Ik begreep eerst niet wie ik aan de lijn had, totdat ik erachter kwam
dat het mijn schoonzus was. Het gesprek met haar ging overigens redelijk goed.
’s Middags woord- en zinsoefeningen gedaan met mijn vrouw. Dat ging goed. De batterijtjes voor het
eerst gewisseld.
Donderdag 1 september
Voor mijn vrouw en mij een bijzondere dag. Precies 50 jaar geleden getrouwd. ’s Morgens de
kinderen en kleinkinderen op bezoek gehad, en ’s middags nog enkele vrienden. Een mooie
gelegenheid om de CI te testen. Het ging redelijk goed.
Vrijdag 2 september
Met echtgenote enkele woord- en zinsoefeningen doorgenomen.
Zaterdag 3 september
’s Middags het 50-jarig huwelijksjubileum gevierd in de zaal van het plaatselijke horecabedrijf. Er
waren 95 genodigden en er was muziek aanwezig.
Ik was benieuwd hoe het mij zou vergaan met het CI in een rumoerige zaal.
In de regel blijf ik in zulke situaties op mijn plaats zitten, want contacten opnemen met anderen in de
zaal heeft geen zin. Met het microfoontje ging dat ook moeilijk.
Ik was als het ware blij verrast dat ik mijn vrouw en kinderen, die dicht bij mij zaten, ondanks het
rumoer kon verstaan. Ik dacht toen, laat ik eens aanschuiven aan een andere tafel met genodigden.
En warempel, ik kon een redelijk goed gesprek met hen hebben. Een prettige ervaring.
En zo kon ik in de zaal diverse personen aanspreken, hetgeen ik voorheen niet deed. Ook de
mensen die ik aansprak, waren verbaasd dat ik hen kon verstaan.
Zondag 4 september
Na de feestdag van zaterdag een rustige dag gehad.
’s Middags wat geëxperimenteerd met de tv in allerlei situaties, d.w.z. op de M- en de T-stand, zowel
alleen met de spraakprocessor als in combinatie met het hoorapparaat.
Met de spraakprocessor alleen gaat het steeds beter.
Spraak op de radio is niet te verstaan.
Maandag 5 september
e
Om half negen in het AZG voor de 3 afregeling van de spraakprocessor.
De geluidswaarnemingen gingen moeizaam. Ingesteld op programma 1 in de M-stand. Volgens
audioloog Tinbergen uitproberen. Hierbij zat niet veel verschil tussen programma 1 en programma 2.
in het revalidatiehuis gingen de oefeningen goed, hoewel ik zelf de computeroefeningen niet zo goed
vond. De logopediste was met de resultaten wel tevreden.
Het telefoneren met de spraakprocessor in de T-stand met mijn vrouw ging goed.
Dinsdag 6 september
De gehele dag in het revalidatiehuis.
De woord-, zins- en klankoefeningen verliepen goed.
Ook de telefoonoefeningen. Ook met de spraakprocessor in de M-stand ging het redelijk goed.
’s Avonds naar een verjaardagsvisite bij mijn schoondochter. Een gezelschap van 13 personen. De
gesprekken waren moeilijk te volgen en ik vroeg mijn zoon – die naast me zat – regelmatig waar ze
het over hadden.
De helft van de familie, die van ver kwam, vertrok en de anderen bleven nog even napraten en in het
bijzonder over het CI. Dit ging redelijk goed. Je wordt ook meer bij het gesprek betrokken.
Informatiepakket Revalidatie CI - versie februari 2011
Als horen of communiceren niet vanzelfsprekend is
Woensdag 7 september
’s Middags bezoek gehad van mijn schoonzuster.
Een zeer drukke praatster.
Wel goed verstaanbaar, doch moe van het luisteren en na haar vertrek de spraakprocessor
afgedaan.
Donderdag 8 september
Mijn vrouw en ik zijn lid van de koersbalvereniging en gingen ’s middags koersballen in het
verenigingsgebouw in een zaal met een slechte akoestiek. En dus slecht te verstaan wat er gezegd
werd. Een pluspunt voor mij was wel, dat ik het noemen van de namen van de deelnemers die aan
de beurt waren, alsmede het aantal punten dat zij scoorden, goed kon verstaan. Dat kon ik eerder
niet.
Vrijdag 9 en zaterdag 10 september
Zo nu en dan enkele woord- en zinsoefeningen gedaan.
’s Zaterdags een telefoonoefening gedaan. Mijn vrouw belde mij vanuit de woning van mijn zoon op
en las mij woorden en zinnen (de oefeningen van het revalidatiehuis) voor en ik moest ze dan
nazeggen. Dat ging redelijk goed. Een score van ongeveer 70%.
Zondag 11 september
e
’s Middags aanwezig bij een grote verjaardagsvisite ter gelegenheid van de 80 verjaardag van mijn
schoonzuster. Er waren in de zaal zo’n 40 gasten, dus druk en veel gepraat.
Dezelfde ervaringen als bij de andere bijeenkomsten.
Het verhaal van haar dochter over de levensloop van haar moeder kon ik op een afstand van plm. 5
meter van haar zonder geluidsinstallatie goed verstaan.
Maandag 12 september
e
Voor de 4 afregeling van de spraakprocessor (en voorlopig de laatste) om half negen aanwezig in
het AZG. Door dr. Tinbergen de processor in gesteld op programma 2, volume 3 – 4.
Voor de volgende afregeling een afspraak gemaakt op 26 oktober.
Om half 10 in het revalidatiehuis.
Diverse “zwaardere” oefeningen gedaan.
Volgens de logopedisten Aline Stolp en Tineke Blokzijl verliepen de oefeningen goed, hoewel ik
soms zelf hieraan wel eens twijfelde.
’s Avonds wederom een verjaardagsfeestje van mijn jarige zuster. Een gezelschap van plm. 20
personen. Ik kon wel merken dat het communiceren met anderen steeds beter gaat.
Dinsdag 13 september
De laatste dag in het revalidatiehuis.
Nog diverse oefeningen gedaan, waarmede ’s middags op tijd werd gestopt.
Met de medewerksters van het CINN-team werd de dag afgesloten door het nuttigen van koffie/thee
met gebak (traktatie van de echtparen Okken en Winia), waarbij nog even gezellig werd nagepraat.
Na van elkaar afscheid te hebben genomen, gingen we huiswaarts.
Informatiepakket Revalidatie CI - versie februari 2011
Als horen of communiceren niet vanzelfsprekend is
Samenvatting van de resultaten sedert de aanpassing (eerste afregeling) van de spraakprocessor op
26 augustus 2005
-
-
De verstaanbaarheid in een één-op-één gesprekssituatie is redelijk goed.
De reacties van dorpsbewoners die mij benaderen omtrent mijn CI-operatie zijn zeer positief.
Eerder liepen ze als het ware met een boogje om mij heen. Ook ik zelf benader mensen nu om
een praatje te maken.
Het volgen van gesprekken in een klein gezelschap wisselt van slecht tot goed.
Meer en meer kan ik de gesprekken goed volgen en meepraten. Mits er met zijn allen over
hetzelfde onderwerp wordt gesproken en niet door elkaar wordt gepraat.
In rumoerige/lawaaierige ruimten (feestzalen, werkplaatsen) ben ik nu in staat met iemand te
communiceren.
Steeds meer probeer ik alleen via de spraakprocessor te luisteren. Dus zonder inschakeling van
het hoorapparaat. De verstaanbaarheid is meestal beter dan in combinatie met het hoorapparaat.
(Het microfoontje gebruik ik niet meer en ligt in de kast, en ik hoop dat het op den duur
gezelschap krijgt van het hoorapparaat.)
Vanaf de eerste aanpassing van de spraakprocessor heb ik ervaren dat de spraakverstaanbaarheid
steeds beter is geworden, en ik hoop dat dit nog zo door mag gaan. Er vindt nog een aantal keer een
bijstelling door de audioloog plaats.
Televisie
De tv (met ringleiding) in diverse situaties uitgeprobeerd.
Met de processor in de M-stand (dus zonder ringleiding) is de spraakverstaanbaarheid matig.
Met de processor in de T-stand, redelijk goed.
Met de processor in de T-stand in combinatie met het hoorapparaat in de T-stand is de
verstaanbaarheid minder goed.
Praatprogramma’s kan ik moeilijk volgen en dan ga ik veel gebruik maken van de ondertiteling
(hoewel de ondertiteling vaak ontbreekt of slecht is).
Muziek- en zangprogramma’s komen bij mij zeer slecht over, aangezien ik geen melodieën kan
herkennen.
Radio
De spraak op de radio (is niet aangesloten op de ringleiding) is slecht te verstaan. Alleen als ik de
spraakprocessor vlakbij de luidspreker houd, vang ik iets op, m.a.w. ik hoor dan waar het over gaat.
Bij de radio heb ik wat muziek en zang betreft hetzelfde probleem als bij de tv. Het luisteren naar
onvergetelijke melodieën is er helaas voor mij niet meer bij.
Telefoon
Omtrent de verstaanbaarheid bij het telefoneren spelen allerlei factoren een rol, zoals:
- de uitspraak en de stemklank van de beller
- de volumestand van de telefoon (kan te zacht of te hard zijn)
- de volumestand van de spraakprocessor zowel in de M-stand als in de T-stand.
Ik ben als het ware nog steeds zoekende naar de voor mij meest ideale stand.
In de loop van de laatste maanden heb ik ondervonden dat de verstaanbaarheid dankzij het CI in
belangrijke situaties veel beter is geworden, en ik geloof zeker dat dit in de komende maanden nog
door zal gaan. Je went steeds meer aan de spraakprocessor.
Al met al ben ik vol lof over de wijze van behandeling (voorzorg, revalidatie, nazorg) die je ondergaat
bij het CI.
Informatiepakket Revalidatie CI - versie februari 2011
Als horen of communiceren niet vanzelfsprekend is
5.
DAGSCHEMA AFREGELING/REVALIDATIE
Dit schema geeft u een indruk van hoe de revalidatiedagen in het CI-revalidatiehuis ingedeeld zijn.
Van dit schema kan afgeweken worden!
Week 1
Maandagochtend (of woensdagochtend)
08.30 – 09.30 uur
Afregeling in het UMCG paar 1
09.30 – 10.30 uur
Afregeling in het UMCG paar 2
10.00 – 10.45 uur
Individuele hoortraining paar 1
11.00 – 11.45 uur
Individuele hoortraining paar 2
12.00 – 13.00 uur
Lunch
13.00 – 13.30 uur
Individuele hoortraining paar 1
13.30 – 14.00 uur
Individuele hoortraining paar 2
Dinsdag (of donderdag)
09.00 – 09.45 uur
Individuele hoortraining paar 1
10.00 – 10.45 uur
Individuele hoortraining paar 2
11.00 – 11.30 uur
Individuele hoortraining paar 1
11.30 – 12.00 uur
Individuele hoortraining paar 2
12.00 – 13.00 uur
Lunch
13.00 – 13.45 uur
Individuele hoortraining paar 1
14.00 – 14.45 uur
Individuele hoortraining paar 2
Week 2
Maandag (of woensdag)
08.30 – 09.30 uur
Afregeling in het UMCG paar 1
09.30 – 10.30 uur
Afregeling in het UMCG paar 2
10.00 – 10.45 uur
Individuele hoortraining paar 1
11.00 – 11.45 uur
Individuele hoortraining paar 2
12.00 – 13.00 uur
Lunch
13.00 – 13.45 uur
Individuele hoortraining paar 1
14.00 – 14.45 uur
Individuele hoortraining paar 2
15.00 – 15.30 uur
Individuele hoortraining paar 1
15.30 – 16.00 uur
Individuele hoortraining paar 2
Dinsdag (of donderdag)
09.00 – 09.45 uur
Individuele hoortraining paar 1
10.00 – 10.45 uur
Individuele hoortraining paar 2
11.00 – 11.30 uur
Individuele hoortraining paar 1
11.30 – 12.00 uur
Individuele hoortraining paar 2
12.00 – 13.00 uur
Lunch
13.00 – 13.45 uur
Individuele hoortraining paar 1
14.00 – 14.45 uur
Individuele hoortraining paar 2
Week 3
Maandag (of woensdag)
08.30 – 09.30 uur
Afregeling in het UMCG paar 1
09.30 – 10.30 uur
Afregeling in het UMCG paar 2
10.00 – 10.45 uur
Individuele hoortraining paar 1
11.00 – 11.45 uur
Individuele hoortraining paar 2
12.00 – 13.00 uur
Lunch
13.00 – 13.45 uur
Individuele hoortraining paar 1
14.00 – 14.45 uur
Individuele hoortraining paar 2
15.00 – 15.30 uur
Individuele hoortraining paar 1
15.30 – 16.00 uur
Individuele hoortraining paar 2
Informatiepakket Revalidatie CI - versie februari 2011
Als horen of communiceren niet vanzelfsprekend is
Dinsdagochtend (of donderdagochtend)
09.00 – 09.45 uur
Gesprek maatschappelijk werker*
10.00 – 10.45 uur
Gesprek maatschappelijk werker*
11.00 – 11.30 uur
Individuele hoortraining paar 1
11.30 – 12.00 uur
Individuele hoortraining paar 2
12.00 – 13.00 uur
Lunch
13.00 – 13.30 uur
Individuele hoortraining paar 1
13.30 – 14.00 uur
Individuele hoortraining paar 2
* Voor revalidanten die op woensdag en donderdag revalideren is het gesprek met de
maatschappelijk werker op de woensdagochtend en wordt er op de donderdagochtend nog 2 keer
individuele hoortraining gegeven.
Tijdens de eerste dag wordt onderling overlegd welk paar op de dinsdagochtend zal beginnen. Dit
hangt veelal samen met reisafstand.
Tussen de oefensessies door heeft u steeds pauze. U kunt deze tijd naar eigen wens invullen door
bijvoorbeeld wat te lezen, televisie te kijken, te gaan wandelen etc. Er zijn tijdschriften aanwezig.
Natuurlijk kunt u zelf ook het een en ander meenemen.
Week 7 (1 maand na de revalidatie)
• Afregeling van het CI in het UMCG
• Evaluatiegesprek + hoortraining
Week 19 (3 maanden na de revalidatie)
• Afregeling van het CI in het UMCG
• Evaluatiegesprek + hoortraining
Informatiepakket Revalidatie CI - versie februari 2011
Als horen of communiceren niet vanzelfsprekend is
6.
GELUIDSWAARNEMING
A.
BETEKENIS GEVEN AAN EN BENOEMEN VAN GELUIDEN
De wereld om ons heen is vol geluiden. Horende mensen hebben van jongs af aan geleerd deze
geluiden op te merken en er betekenis aan te geven. Na verloop van tijd dringen bepaalde geluiden
niet meer door tot het bewustzijn, omdat ze op dat moment niet relevant zijn. Denk bijvoorbeeld aan
het tikken van de klok tijdens een gesprek. Wil je echter weten hoe laat het is, dan ga je bewust
luisteren hoeveel keer de klok slaat.
De revalidant zal verschillende stadia van hoorontwikkeling doorlopen om uiteindelijk betekenis aan
geluiden te kunnen toekennen. We onderscheiden:
1.
DETECTIE
Het waarnemen van de aanwezigheid van geluid (geluid is kortom wel of niet aanwezig).
2.
DISCRIMINATIE
Het kunnen onderscheiden van twee geluiden. Met andere woorden zijn deze geluiden (of
woorden) hetzelfde of verschillend.
3.
IDENTIFICATIE/HERKENNING
Het kunnen koppelen van een specifiek geluid (woord) aan een specifieke bron (begrip).
4.
VERSTAAN/BEGRIJPEN
De betekenis van het gehoorde geluid (woord) wordt herkend.
Geluiden worden voortgebracht door een geluidsbron die lucht in trilling brengt. Geluiden kunnen
heel verschillend van karakter zijn. We onderscheiden diverse kenmerken:
•
hard-zacht (volume)
•
hoog-laag (toonhoogte)
•
lang-kort (duur)
•
geluiden met een impulskarakter (bijv. handgeklap)
•
geluiden met een duurkarakter (bijv. een draaiende motor)
•
geluiden met een ruiskarakter (bijv. bladgeritsel, de klanken f-s-g)
•
geluiden met een afwisseling tussen lang en kort waardoor een bepaald
ritmepatroon ontstaat.
•
zuivere geluiden (bijv. van een fluit)
•
“complexe” geluiden (bijv. spraakklanken)
•
eentonige geluiden
De beleving van geluid is subjectief. Zie omschrijvingen als:
zacht – te zacht
hard – te hard
aangenaam – onaangenaam – pijnlijk
prettig – vervelend – irritant
mooi – lelijk – afschuwelijk
De typering van geluid zal vaak worden gedaan door te vergelijken met eerder waargenomen geluid;
vanuit contrastervaringen. Het kunnen benoemen of beschrijven van geluidswaarnemingen is een
ondersteuning bij het herkennen en onthouden van geluid. Revalidanten met een CI zullen meestal
kunnen herkennen vanuit hun herinneringen aan geluid, hoewel sommige sensaties niet
overeenkomen met eerder opgedane ervaringen.
Informatiepakket Revalidatie CI - versie februari 2011
Als horen of communiceren niet vanzelfsprekend is
B.
BEWUSTWORDING VAN OMGEVINGSGELUIDEN
Het spontaan reageren op geluid is een vaardigheid die, bij mensen die al langere tijd doof zijn,
verloren kan zijn gegaan. Men is eraan gewend geraakt dat de ander het gesprek begint met een
visueel (wapperen met je hand) of voelbaar (aantikken) signaal.
Als van tevoren gevraagd wordt een reactie te geven op een geluid (hand opsteken, ja zeggen),
zoals bij het maken van een audiogram, kan men zich richten op het geluid. Omdat men voorbereid
is, is de aandacht is gericht op het horen van een stimulus.
Als men hier echter niet op voorbereid is en de aandacht dus niet specifiek op een luistertaak gericht
is, kan het moeilijk zijn geluid spontaan waar te nemen. Voorbeelden zijn: een onverwachte klop op
de deur, een telefoon die rinkelt, of hoesten.
Om weer te leren spontaan te reageren op geluiden kan de logopedist of oefenpartner het volgende
doen:
1.
U bent met een willekeurige activiteit bezig: lezen, schrijven, iets invullen, puzzelen o.i.d.
Terwijl u hiermee bezig bent, maakt de oefenpartner zonder te waarschuwen een geluid. Dit
kan bijvoorbeeld zijn: het noemen van uw naam, een kuch, geklop op de tafel, zomaar iets
hardop zeggen.
U hoeft het geluid niet te herkennen of te benoemen. U hoeft alleen maar aan te geven of te
bevestigen dat u een geluid hebt gehoord.
(Doe dit op gezette tijden; niet continu!)
2.
Ook kan de oefenpartner of iemand anders u in de thuissituatie wijzen op geluiden. Als de
telefoon gaat, tikt men u op de schouder en zegt: “de telefoon gaat”. Dat is alles. U hoeft
niets te bevestigen. U wordt alleen op de hoogte gebracht (informele training).
Andere voorbeelden zijn:
• Ik deed het autoportier dicht, dat maakt geluid.
• Er werd op de deur geklopt.
• Het geluid van de tv staat aan.
• De wasmachine maakt geluid.
• Ik kan mijn voetstappen horen.
• Er praat iemand.
• Ik hoor geluid van het verkeer.
Soms is het moeilijk voor de partner om niet óók nog om een bevestiging te vragen: “Hoorde je dat
niet?”. Maar in dit vroege stadium is dat niet nodig. Het belangrijkste is dat u, de revalidant, bewust
wordt gemaakt van de aanwezigheid van geluid.
Hieronder en op de volgende bladzijden worden een aantal voorbeelden genoemd van
omgevingsgeluiden.
Informatiepakket Revalidatie CI - versie februari 2011
Als horen of communiceren niet vanzelfsprekend is
C.
GELUIDEN VAN INSTRUMENTEN/APPARATEN/TOESTELLEN/VOORWERPEN
kraan aan/uit
stromend water in bad/emmer/gootsteen
sleutelbos
telefoon
deurbel
toilet
druppende kraan
wekker
toetsenbord/computer
boor
speelgoed met geluid
tikken van de klok
voorwerpen die vallen op verschillende ondergronden
deur open/dicht
la open/dicht
kast open/dicht
ramen open/dicht
gordijnen open/dicht
iets neerzetten op verschillende ondergronden
zagen
timmeren
geluiden van bestek/servies
televisie
radio
stofzuiger
mixer
wasmachine
koelkast
afzuigkap
verwarmingsketel
verwarming
koffiezetapparaat
D.
GELUIDEN IN HET VERKEER
vliegtuig
straaljager
helikopter
brommer
tractor
auto
vrachtwagen
fiets
fietsbel
sirene van brandweerauto, ambulance, politieauto
stoplicht voor voetganger met bel
Informatiepakket Revalidatie CI - versie februari 2011
Als horen of communiceren niet vanzelfsprekend is
E.
GELUIDEN IN DE NATUUR
regen
onweer
wind
hagel
bladeren op de grond
takken tegen een raam
F.
DIERENGELUIDEN
koe
varken
paard
vogels
dierentuindieren
poes
hond
G.
GELUIDEN DIE MEN MAAKT MET HET LICHAAM
lachen
huilen
hoesten
niezen
zuchten
fluisteren
roepen
smakken
tanden poetsen
stemgeluid: boos, vriendelijk, hard, zacht, hoog, laag enz.
schreeuwen
zingen
slikken
slurpen
in de handen klappen
trommelen op de tafel
ritselen van papier
tikken op verschillende voorwerpen
afwassen
muziekinstrument bespelen (bijv. piano, orgel, gitaar, dwarsfluit, enz.)
lopen, stampen, sloffen
op klompen/hoge hakken lopen
op verschillende ondergronden lopen
Informatiepakket Revalidatie CI - versie februari 2011
Als horen of communiceren niet vanzelfsprekend is
7.
HET REVALIDATIEHUIS
Tijdens de revalidatiedagen verblijft u in het CI-huis.
Bezoekadres:
Telefoonnummer:
E-mailadres:
Rijksstraatweg 61B, 9752 AC HAREN
050 533 19 09
[email protected], [email protected]
VERBLIJF
De logopedist is tijdens uw revalidatiedagen aanwezig van 8.30 - 17.00 uur. Andere leden van de
werkgroep CINN (de maatschappelijk werker, gedragskundige en de coördinator) zijn tijdens de
revalidatie indien nodig op afroep beschikbaar.
In principe zijn er tijdens de revalidatieperiode altijd twee revalidanten tegelijk aanwezig met hun
oefenpartner(s). Op de eerste dag van de revalidatie ontmoet u elkaar in het CI-huis.
De volwassen revalidanten worden normaliter op maandag en dinsdag gepland, en de kinderen (met
ouders/verzorgers) op woensdag en donderdag. Het kan ook echter voorkomen dat de revalidatie
van de volwassenen op woensdag en donderdag plaatsvindt.
Informatiepakket Revalidatie CI - versie februari 2011
Als horen of communiceren niet vanzelfsprekend is
8.
HUISREGELS
a. Het huis netjes en schoon houden
Het huis wordt ’s avonds schoongemaakt door een medewerker van Koninklijke Kentalis. Daarnaast
wordt úw medewerking verwacht bij:
- het opruimen van uw eigen spullen (borden/bestek/kopjes in de vaatwasser, lege
verpakkingen weggooien e.d.)
- het schoonmaken als u (of uw kind) geknoeid heeft.
Een kruimeldief en schoonmaakmiddelen zijn aanwezig.
In uw vrije tijd kunt u eventueel buiten zitten. Er staat een bankje aan de voorzijde van het huis en
eventueel kunt u stoelen van binnen meenemen naar buiten. Wilt u na afloop stoelen, serviesgoed en
andere spullen wel weer mee naar binnen nemen?
b. Eten en drinken
Brood, beleg, fruit en drinken voor de lunch, koffie- en theepauzes is aanwezig. Als u wat mist aan
beleg, lekkers, drank, e.d. mag u dit zelf extra meenemen van huis.
Wilt u tussendoor zelf de vaatwasser inruimen en de keuken schoonhouden?
c. Overige regels
Voor het CI-huis geldt dat er binnen niet gerookt mag worden. Buiten mag u wel roken. Wilt u zo
vriendelijk zijn om de peuken in de daarvoor bestemde asbakken te doven?
Het is niet toegestaan om huisdieren mee te brengen. Mede omdat Koninklijke Kentalis geen
aansprakelijkheid kan en wil dragen voor ongelukken op haar terreinen. Een uitzondering wordt
gemaakt als het om blinden- en dovengeleidehonden gaat.
Informatiepakket Revalidatie CI - versie februari 2011
Als horen of communiceren niet vanzelfsprekend is
Adres: Rijksstraatweg 61b in Haren
BIJLAGE - PLATTEGROND CI-HUIS
Informatiepakket Revalidatie CI - versie februari 2011
Als horen of communiceren niet vanzelfsprekend is