Vooral gericht op het verbeteren van de opgroeiomstandigheden

Gezinsbegeleiding op Maat
voor gezinnen met (ernstige)
opvoedingsproblemen
Ervaringen vanuit de pilot in samenwerking tussen Maashorst, Vivent,
gemeente ‘s-Hertogenbosch en de regiogemeenten in de Meierij
Soms is in een gezin de opvoeding dermate problematisch dat er echt
intensieve, meer gespecialiseerde hulp nodig is. Enkele jaren geleden
kwamen dan grofweg twee vormen van ambulante gezinsbegeleiding in
aanmerking om ‘ingezet’ te worden. Deze 2 vormen zijn:
Gespecialiseerde
thuisbegeleiding (GTB)
Vooral gericht op het verbeteren van
de opgroeiomstandigheden door middel
van structureren van het huishouden
en de leefomstandigheden
Ambulante je
ugdzorg/
gezinsbegele
iding
Vooral gericht op het verbe
van de opvoedvaardigheden teren
(mogelijk verstoorde) gezin en de
middels coaching en begele srelaties
iding
Maar nogal wat gezinnen hebben behoefte aan een
combinatie van bovengenoemde hulpverlening, omdat
zij op meerdere gebieden hulpvragen hebben.
Belangrijk is dat deze hulp op vraag van het
gezin en op maat wordt ingezet.
1
Het ontbreken van een dergelijk hulpverleningsaanbod
vormde eind 2010 de aanleiding tot het starten
van de pilot GOM. Op initiatief van de gemeente
’s-Hertogenbosch is gestart met de vorming van een
‘GOM-team’, bestaande uit medewerkers van de afdeling GTB van Vivent en ambulante
gezinsbegeleiders van Maashorst. Dit team had als missie om ‘instellingsoverstijgend’
te gaan denken en (samen)werken.
De pilot is officieel per 1 januari 2013 beeindigd. Daarna is GOM voortgezet als een reguliere
vorm van hulp. De aanpak is bijzonder effectief en succesvol gebleken, wat vooral naar voren
kwam in de halfjaarlijkse evaluaties. In deze evaluaties is gekeken naar de tevredenheid van
ouders en verwijzers. Tevens is er in 2013 een onderzoek uitgevoerd door Avans-Hogeschool.
Dit onderzoek - 'Het geheim van de smid' - richtte zich op de werkzame factoren binnen de
samenwerking in het Gezinsbegeleiding Op Maat-project.
Voor welke doelgroepen en
aard van problematiek is
GOM effectief gebleken?
Aard van de doelgroe
p
Aard van de problematiek
GOM is in veel gezinnen effectief gebleken
wanneer naast opvoedondersteuning ouders
hulp nodig hebben om de regie op het huishouden en het leefritme van het gezin (terug)
te krjjgen. Praktische hulp en voorbeeldgedrag
vormen dan sleutelwoorden.
Uit de pilot blijkt dat GOM met name effectief
is voor ouders:
- die minder verbaal zijn ingesteld
- uit een lagere sociale klasse
- van allochtone afkomst
- die door omstandigheden tijdelijk de regie over huisho
uding en kinderen zijn kwijtgeraakt.
2
De belangrijkste kenmerken:
Gezinsbegeleiding op Maat (GOM):
- Voor gezinnen met kinderen tot 18 jaar.
- Sprake van (ernstige) opvoedingsproblematiek waarvoor het
preventieve aanbod onvoldoende is.
- Gezin heeft behoefte aan een combinatie van structurering
huishouden (GTB) & hulp bij het opvoeden en opgroeien
(ambulante jeugdzorg).
Succesfactoren:
- Laagdrempelig.
- Geen formele indicatiestelling.
- Hulp altijd op maat door optimale mix GTB en
ambulante jeugdzorg.
- Ouders voelen zich hierdoor beter geholpen.
Feiten en cijfers
GOM heeft een breed bereik: verwijzing gebeurt door een
breed scala van ‘CJG-professionals’ uit de eerste lijn.
De samenstelling van de gezinnen die gebruik maken van
GOM is heel divers en kinderen in alle leeftijdsgroepen worden
bereikt. Gezinnen waarbij tenminste één van de ouders van
allochtone afkomst is maken meer dan gemiddeld gebruik
van GOM.
De aard en ernst van de problematiek verschilt niet of
nauwelijks van de geïndiceerde zorg. In vrijwel alle gevallen
hebben
de
hulpvragen
betrekking
op
verzwaarde
omstandigheden zoals langdurige ziekte in het gezin,
werkeloosheid, gevolgen echtscheiding en/of schulden.
3
Andere belangrijke kenmerken:
Effectief:
Door het gelijktijdig en op maat inzetten van GTB en ambulante
gezinsbegeleiding (jeugdzorg) worden de gezinnen op meerdere sporen
tegelijk begeleid.
Ouders en verwijzers blijken (erg) tevreden over GOM:
de laagdrempelige, niet bureaucratische manier van aanvragen,
de snelheid waarmee de hulp wordt ingezet, de overdracht bij de start
en de terugkoppeling en nazorg bij afsluiting en bovenal
over de effecten van GOM.
Efficiënt
Wat betreft de intensiteit van de hulp blijkt
dat het gelijktijdig inzetten van beide
disciplines leidt tot een kwart vermindering
van het aantal uren in het gezin dan wanneer
de organisaties ieder afzonderlijk ingezet
zouden worden. Ten opzichte van reguliere
trajecten in de jeugdzorg neemt de duur met
eenzelfde percentage af: de trajecten zijn
korter zijn dan gebruikelijk.
Een onderzoek, uitgevoerd door Hogeschool Avans heeft de volgende werkzame factoren gevonden:
• De medewerkers en verwijzers werken binnen het gezin vanuit eenzelfde missie en visie.
• Het lukt in het overgrote gedeelte van de casussen om tot een duidelijke
taakverdeling en afstemming te komen.
• Binnen de taakverdeling wordt effectief gebruik gemaakt van elkaars expertise.
• De medewerkers hebben binnen de samenwerking waardering en respect voor elkaar.
• De medewerkers hebben naar elkaar en naar het gezin toe een open houding.
• De GOM-ondersteuning is laagdrempelig en vraaggericht.
• De GOM-ondersteuning is gericht op het versterken van de eigen kracht van de gezinnen.
4