Verpleegkundige zorg bij blaasinstillatie

Verpleegkundige zorg bij
blaasinstillatie
Cel Vandewinkel
Algemeen
• Zoektocht
• Resultaten
• Protocollen
• Twee evidence based richtlijnen
• EAU guidelines, 2015
• VIKC (vereniging van integrale kankercentra) 2011
• Enkele artikels
• Nieuwe Europese beleidsaanbevelingen over cytotoxische geneesmiddelen
“Preventie van beroepsmatige blootstelling aan cytotoxische en andere
gevaarlijke geneesmiddelen”
Wetgeving en aanbevelingen
Definitie
• Blaasinstillatie = het inbrengen van een
geneesmiddel in blaas via transurethrale katheter .
Met bedoeling dit product gedurende een
bepaalde tijd te laten inwerken.
• C handeling
• Indicatie:
• Blaastumoren
• Mitomycine
• BCG
Antineoplastische medicatie
• Mitomycine
-antineoplastisch
• BCG
-vaccijn
Hebben het potentieel om kankerverwekkende, ontwikkelings- of
voortplantings stoornissen en orgaan letsels te veroorzaken
Doel intravesicale therapie
• Chemotherapie
-Alle overlevende kankercellen in de blaaswand mucosa uit roeien (chemoresectie van de
tumor)
Op consultatie
-Bij onmiddellijke postoperatieve instillatie de door TURB achtergebleven tumorcellen
vernietigen en voorkomen van ingroei
• Immunotherapie
-Veroorzaakt een immuun respons in mucosa die uiteindelijk kankercellen
doodt.
-Bacteriën in de suspensie hechten zich aan de tumorcellen en worden geabsorbeerd.
-Immuuncellen verplaatsen zich naar het weefsel als onderdeel van de ontstekingsreactie,
waardoor tumor afbraak optreedt
Risico’s bij klaarmaken van medicatie
• Connectiepunten van naalden,
spuiten, sonde of infuus
• Inbrengen en uittrekken van
naald uit flacon, inspuiten van
vocht in flacon (FOTO?????)
Veiligheid aanbevelingen
• Voorkom bron van blootstelling:
gesloten systeem zowel bij bereiden
als toedienen
• Verwijderen carcinogenen aan de
bron : klaarmaken medicatie en
materiaal onder laminary flow
• Individuele
beschermingsmaatregelen:
handschoenen, masker en
beschermkleding
• Oncologische VK : grootste kans op
blootstelling en meer kans op
leukemie en genetische
veranderingen in de urine
Toediening BCG via éénmalige sondage.
Tijdstip instillatie
• Peroperatief
• In ontwaakzaal
• Post-operatief: binnen 24u (liefst binnen 6 uur)
• Ambulant
Instillatie met mito na TURBL
• Liefst binnen de 6 u maar zeker
binnen 24u na TUR blaaspoliep
• OK – recovery of
verpleegafdeling
Blaasinstillatie mitomycine post TURB in
recovery
• Dadelijke toediening van intravesicale chemotherapie via instillatie na
transurethrale resectie van de blaas tumor (TURBT): risico van
terugkeer tumor vermindert
• Aanbevolen als standaard praktijk na TURBT voor nieuwe en
terugkerende tumoren.
• Recovery: chemotherapie wordt tijdig gegeven en in veilige omgeving
met adequate bescherming voor patiënten en personeel.
Uitvoering/ Benodigdheden
• Product in infuuszakje of spuit met juiste aanzetstukken door apotheek kant en
klaar geleverd (gesloten systeem)
• Instilatievloeistof
• CONTROLEER het infuuszakje of spuit
• ID
• Soort Cyto
• Dosage en hoeveelheid
• Wijze toediening
• Houdbaarheidsdatum
• Lekkage vocht in de buitenverpakking
Uitvoering/ Benodigdheden
• Connectiemateriaal
• Kathetertip- luerlock
• Connectiestuk voor op sonde
• Klem x2
• Handschoenen
• Ondoordringbare onderlegger
Uitvoering/ Voorbereiding na TURB
• Informed consent
• Handhygiëne
• Leg alles klaar
• Reden blaasinstillatie/ voorschrift arts
• Geef duidelijke en aangepaste informatie aan de patiënt
• Goede positie pat.
• Handschoenen aan
Uitvoering/Werkwijze post TURB
• Zo urine niet te bloederig: inloop 3 loopkath, dicht
• Klem op de leiding van de urinecollector plaatsen
• Permanente spoeling afkoppelen en klem op inloop
sonde
• Sluit adapter met 3-wegkraan en instillatievloeistof
steriel aan : los de klem
• Breng vloeistof langzaam in(zwaartekracht)
• Naspoelen 30cc fysiol.
• Inloop katheter afklemmen en terug aankoppelen
• Bij spasmen kan men open leiding van afloop op
bepaalde hoogte boven blaas hangen zodat
instillatie vloeistof bij spasmen naar afloop gaat en
na spasme gaat vloeistof terug naar blaas en werkt
verder
Instilleren
• Oplossing met mitomycine een tijdje
in blaas laten en dan pas klem van
leiding urinezak doen (volgens
voorschrift)
• Permanente spoeling verder zetten zo
nodig
• Bij te veel last anticholinergica en
desnoods rapper laten aflopen en
spoeling aankoppelen
• Op urine opvangzak een gele sticker
zodat VK ziet dat er mitomycine is
gebruikt
• Ledigen urine opvangzak eerste keren
voorzichtig en inhoud in
pannenspoeler doorspoelen
• Recipient in pannenspoeler
Naspoelen
Uitvoering/nazorg
• Uitleg patiënt
• Verwijder alle afval
• Ruim de kamer op
• Handhygiëne
• Spoor de patiënt aan om veel te drinken indien geen tegenindicatie
• EAU: concentratie van product is belangrijker dan duur instillatie
Uitvoering/Rapportage
• Noteer uur van toediening
• Rapportage op recoveryblad of verpleegdossier en mondeling
• Bewaking en observatie
• Blaasspasmen
• Acute pelvische pijn
• Lage rugpijn
• Continu
• Niet onder controle door normale post-operatieve pijnstilling
• Extravasatie in of doorheen blaaswand
• Draineren en arts verwittigen
Richtlijnen voor patiënt ambulant
• Educatie is belangrijke taak voor
verpleegkundigen
• Procedure
• Symptomen die kunnen wijzen
op infectie of andere
complicaties
• Richtlijnen
• Patiënten informatiebrochure
• Informatieoverdracht uroloogverpleegkundige
• Diagnose
• Product
• Dosering
• Schema
• Allergieën
• Andere opmerkingen
• Beleving
• Bijwerkingen
• urineonderzoek
• Kennis
• Bijwerkingen
• Contra-indicaties
Verwikkelingen BCG
• Cystitis
• Haematurie
• Orchitis
• Ziek gevoel
• Allergie
• Artritis
Mito
• Dysurie
• Frequency
• Urgency
• Onderbuiklast
• Hematurie
• Blaaspijn
• Huidirritatie
• Cystitis chemisch
Uitvoering
• Bijwerkingen/complicaties
• Waarvoor de arts moet verwittigd worden:
• Beschadiging van het urogenitale stelsel bij katheterisatie =
traumatische katheterisatie
• Nevenwerkingen van de toegediende stof/medicatie wisselen
in ernst. Vooral met BCG zijn enkele casus bekend van ernstige
complicaties
• MITO
• Chemische cystitis → inciden e ts 3% - 41%
• KLachten: dysurie, freq, urgency en suprapubische pijnen
• Evt anticholinergica/ onderbreken instil
Uitvoering
• Exzeemachtige ontvelling van de huid → ts 4% - 12%
t.h.v.d. handpalmen, voetzolen, perineum, borst of
gezicht
• BCG
• Dysurie en freq. meest voorkomend en beginnen na de 3de instillatie
• Griepachtige verschijnselen, zoals koorts tot 38,5 en algehele malaise. Duren meestal 24 – 48
uur
• Te behandelen met paracetamol of NSAID
• < 5% ernstige bijwerkingen
Voorbereiding ambulant
• Vragen stellen om na te gaan of de instillatie veilig kan gegeven worden:
• Hoe heeft u de vorige blaasinstilatie ervaren?
• Had u problemen bij het urineren (pijn, mictiefrequentie, infectie,
incontinentie)
• Last van huiduitslag?
• Last gewrichten
• Vermoeidheid
• Misselijk geweest?
• Koorts gehad? (boven de 38,5) Hoeveel dagen?
• Bij BCG: haematurie gehad en/of nog?
• Bent u sinds de vorige instillatie naar een andere arts geweest waarbij
nieuwe medicatie werd voorgeschreven?
• Bij twijfel arts raadplegen
Voor sondage
-Nog eens uitleg geven over procedure en wat daarna
-Eerste 2 uur na instillatie niet gaan plassen en hoe plassen
-Start met goed drinken na sonde uit
• Informed consent
Beschermende maatregelen
• Wegwerphandschoenen
• Volstaan en zijn noodzakelijk om te anticiperen op
mogelijke calamiteiten
• Uitgetrokken handschoenen zijn cytostaticaafval
• Handschoenen die bescherming bieden tegen
chemische stoffen
• Dragen van overschort/ bril+ screen
• Niet nodig indien men een gesloten systeem gebruikt
• Lakens
• Worden als niet besmet beschouwd tenzij bij
calamiteiten
Materiaal voor op consultatie
• Product in infuuszakje of spuit met juiste aanzetstukken door apotheek kant en klaar
geleverd (gesloten systeem) en spuit of zakje Na Cl 0,9% van 10ml)
• Controleer de spuit! Naam, soort en hoeveelheid vloeistof
• Liefst geprelubrifieerde 1x katheter of 1x droge sonde met verdovende gel
• Hydrofiele katheter voor man
• Sonde best luer lock
• Sonde zonder luer lock met speciaal aanzetstuk voor op sonde
• Al het gerief voor 1x sondage
• Bij patiënten met retentie of zware incontinentie via verblijfskatheter en klem
• Disposable opvangmateriaal voor eventuele lekkage van medicament
• Zo nodig incoverband aangepast aan de patiënt
• Speciale container voor chemo afval
Uitvoering
• Werkwijze
Techniek 1X sondage: NIET TE DIEP
• Ruglig patiënt en blaas eerst laten leeglopen
• Adapter aansluiten en vloeistof langzaam inbrengen
• 3-wegkraan draaien en spuit of zakje met Na Cl 0,9% inbrengen
(om na te spoelen)
• Breng een knik in de sonde en verwijder deze onmiddellijk in een
vloeiende beweging, hierbij een kompres tegen de meatus
houden om druppelverlies op te vangen. Draai alles in de
bedbeschutting.
• Gebruikt materiaal in zijn geheel weggooien in de daarvoor
bestemde bak.
• Geef pat. incomateriaal om eventueel druppelverlies op te vangen
• Pat. vragen de vloeistof voorgeschreven tijd op te houden (2uur)
• Handhygiëne
• Rapporteren
• Houding patiënt: alle 15 min draaien? Geen evidentie!!
Gebruikt materiaal
• Al het gebruikt materiaal is risico
• In speciale container
• Beschermend materiaal
gebruiken : onderleggers, inco
Toediening Mitomycine C via éénmalige sondage
Nazorg patiënt
• Handen en schaamstreek wassen met water (tot 6u na het uitplassen van het product)
• Minstens 1l water drinken
• Daarna zittend urineren op het toilet om spatten te voorkomen. Toilet 2x doorspoelen
met gesloten deksel
2 dagen toilet dagelijks reinigen BCG met javel, mitomycine C met toiletreiniger
• Huidcontact
-Zo toch: spoelen met water en zeep
• Kleren en linnen: gewone was
• Incontinent? Irritatie huid
Huidbeschermers
• Seksueel contact
• Condoomgebruik gedurende 1 week
• Indien partner zwanger, condoom gebruik gedurende de hele procedure
Veiligheidsmaatregelen
• Morsen
• dubbel paar handschoenen, overschort, masker, beschermbril
en overschoenen aandoen
• gemorste product opkuisen vanuit de buitenkant naar de
binnenkant
• Absorbeer gemorste product met absorberende doek,
 bij poeders eerst bevochtigen met meegeleverde waterige
zeepoplossing
 eventuele glasdeeltjes eerst verwijderen met meegeleverde
vuilblikje
Linnen en kleding
• Contaminatie van vloeistof van BCG of mitomycine
• Lichaamsvochten eerste 2 dagen
Geven risico op beroepsmatige blootstelling
Linnen gewoon wassen
Onderzoekstafel of bed beschermen met disposable materiaal
Mellinger 2010
Veiligheid
• Handelen bij contaminatie
• Chemo-opruimkit
• Huid patiënt in contact met
chemo- immunotherapie:
douchen
• Oppervlakken of materiaal
gecontamineerd; desinfectie met
bleekmiddel of isoproyalalcohol
70% of reinigen met water en
zeep
• Inlichten andere zorgverleners die in
contact komen met patiënt
• Tot 48u na instillatie
• Vermijden urinecollectie ofstaalname
• Vermijden bloedafname
• Calamiteiten
• Verder besmetting voorkomen
• Decontamineren persoon
• Opruimen en inactiveren
gemorste stoffen
• Volg procedure
• Zwangerschap en borstvoeding
• Gecontamineerd materiaal verzamelen in plastieken zak en
verwijderen in risicobak.
• Facilitaire dienst verwittigen voor grote kuis van betrokken lokaal
Aanbevelingen
• Materiaal dat gecontamineerd is als besmet beschouwen en
behandelen volgens de ZH procedures voor chemo
• Bij risico: herbruikbaar materiaal en meubilair beschermen met
disposable materiaal
• VK : patiënt en mantelzorgers voorlichten wat te doen bij mogelijke
contaminatie tijdens en na instillatie
• Zwangere of borstvoedings VK: geen klaarmaken, toedienen
medicatie geen contact besmet materiaal geen contact met
lichaamsvochten van patiënt
Beschermende maatregelen
• Wegwerphandschoenen
• Volstaan en zijn noodzakelijk om te anticiperen op
mogelijke calamiteiten
• Uitgetrokken handschoenen zijn cytostaticaafval
• Handschoenen die bescherming bieden tegen
chemische stoffen
• Dragen van overschort/ bril+ screen
• Niet nodig indien men een gesloten systeem gebruikt
• Lakens
• Worden als niet besmet beschouwd tenzij bij
calamiteiten