De moderne wetenschap vs. Aristoteles` opvatting van de wereld

De moderne wetenschap
vs. Aristoteles’ opvatting
van de wereld
Hoe werd de wereld verklaard vóór
er moderne wetenschap was?
(Part II)
herontdekt in de 13de eeuw,
officiële filosofie van de Katholieke Kerk
in de 15de eeuw
individueel
materie
essentie
algemeen
Eikel
Steen boven
niet pratende baby
praten-in-potentie
Eik
Steen onder
pratende baby
praten-in-act(ualiteit)
stofoorzaak
werkoorzaak
vormoorzaak
doeloorzaak
“alle dingen hebben altijd al bestaan”
mens hoort thuis in plan van de natuur
= dier met het woord
sluitsteen
De wereld
een hiërarchische orde
met de mens
als sluitsteen
individueel
materie
algemeen
essentie
Eikel
Steen boven
niet pratende baby
Eik
Steen onder
pratende baby
potentie
act(ualiteit)
stofoorzaak
werkoorzaak
vormoorzaak
doeloorzaak
(manipulatieve interesse)
cognitieve interesse
kennis van de natuur
vrijgevigheid
interesse in zin
cultuur: bijv. ethiek/politiek
blijft actueel
gierigheid verspilzucht
individueel
algemeen
materie
essentie
Eikel
Eik
niet pratende baby
pratende baby
praten-in-potentie
praten-in-act(ualiteit)
kennis van de natuur
ethiek: vrijgevigheid
ook pointe van ethiek
wij: waarom moet ik beloften houden?
heb ik het recht …?
inperken van mijn wil
vb. luiheid
Aristoteles/de Grieken:
• eudaimonia
• arete
hoe moet er geleefd worden
hoe moet men leven?
individueel
algemeen
materie
essentie
Eikel
Eik
niet pratende baby
pratende baby
praten-in-potentie
praten-in-act(ualiteit)
kennis van de natuur
ethiek
hoe moet er geleefd worden
hoe moet men leven?
mens =df dier met het woord
materie
vorm
De wereld
een hiërarchische orde
met de mens
als sluitsteen
individueel
algemeen
materie
essentie
Eikel
Eik
niet pratende baby
pratende baby
praten-in-potentie
praten-in-act(ualiteit)
kennis van de natuur
ethiek
hoe moet er geleefd worden
hoe moet men leven?
mens =df dier met het woord
materie
vorm
genieten
samenleven
studie van de natuur
Het beste leven is een leven gewijd aan
de studie van de natuur
“Als inzicht goddelijk is in vergelijking met de mens, dan is
een leven in overeenstemming met inzicht goddelijk in
vergelijking met het [gewone] leven van een mens. We
moeten inderdaad niet het advies volgen van diegene die
ons zeggen dat wij als mensen ons [alleen] moeten inlaten
met menselijke aangelegenheden en als sterfelijk wezen
alleen met sterfelijke aangelegenheden. Integendeel, we
moeten ons zoveel mogelijk onsterfelijk maken en er alles
voor doen om te leven in overeenstemming met datgene
wat het beste in ons is, [namelijk precies ons vermogen om
de natuur te doorgronden]. Zelfs al is het klein in omvang,
in vermogen en potentie en in waarde overtreft het alles”,
EN X, 7, 1177b26, cf. (Hutchinson 1995), 202 , 204-5.
individueel
algemeen
materie
essentie
Eikel
Eik
niet pratende baby
pratende baby
praten-in-potentie
praten-in-act(ualiteit)
kennis van de natuur
ethiek
hoe moet er geleefd worden
hoe moet men leven?
mens =df dier met het woord
materie
vorm
genieten
opvoeding
1. dwang
samenleven studie van de natuur
2. plezier
praktijk niet goede intenties
3. inzicht
sport – trainer/geneesheer
individueel
algemeen
materie
essentie
Eikel
Eik
niet pratende baby
pratende baby
praten-in-potentie
praten-in-act(ualiteit)
kennis van de natuur
ethiek
wij: waarom moeten we beloften houden?
heb ik het recht …?
inperken van mijn wil
een leven dat past
bij onze natuur
Aristoteles/de Grieken:
• eudaimonia
• arete
hoe moet er geleefd worden
hoe moet men leven?
individueel
materie
algemeen
Eikel
Steen boven
niet pratende baby
praten-in-potentie
essentie
Eik
Steen onder
pratende baby
praten-in-act(ualiteit)
stofoorzaak
werkoorzaak
vormoorzaak
God schepper
doeloorzaak
van de werkelijkheid
“alle dingen hebben altijd al bestaan”
mens hoort thuis in plan van de natuur
werkelijkheid
kennis natuur = basis van ethiek/politiek
is herbergzaam
natuurwet: niet alleen verklaren/beschrijven ook normatief
ethische voorbeeld: seksualiteit gericht op voortplanting
individueel
materie
algemeen
Eikel
Steen boven
niet pratende baby
praten-in-potentie
essentie
Eik
Steen onder
pratende baby
praten-in-act(ualiteit)
stofoorzaak
werkoorzaak
vormoorzaak
doeloorzaak
“alle dingen hebben altijd al bestaan”
kennis natuur = basis van ethiek/politiek
mens hoort thuis in plan van de natuur
werkelijkheid
is herbergzaam
natuurwet: niet alleen verklaren/beschrijven ook normatief
politieke voorbeeld maatschappelijke orde steunt op inzicht
individueel
materie
algemeen
Eikel
Steen boven
niet pratende baby
praten-in-potentie
essentie
Eik
Steen onder
pratende baby
praten-in-act(ualiteit)
stofoorzaak
werkoorzaak
vormoorzaak
doeloorzaak
“alle dingen hebben altijd al bestaan”
kennis natuur = basis van ethiek/politiek
mens hoort thuis in plan van de natuur
werkelijkheid
is herbergzaam
natuurwet: niet alleen verklaren/beschrijven ook normatief
economische voorbeeld juiste prijs
individueel
materie
algemeen
Eikel
Steen boven
niet pratende baby
praten-in-potentie
essentie
Eik
Steen onder
pratende baby
praten-in-act(ualiteit)
stofoorzaak
werkoorzaak
vormoorzaak
doeloorzaak
“alle dingen hebben altijd al bestaan”
kennis natuur = basis van ethiek/politiek
mens hoort thuis in plan van de natuur
werkelijkheid
is herbergzaam
natuurwet: niet alleen verklaren/beschrijven ook normatief
technisch voorbeeld: de natuur mag niet veranderd worden
individueel
materie
algemeen
Eikel
Steen boven
niet pratende baby
praten-in-potentie
essentie
Eik
Steen onder
pratende baby
praten-in-act(ualiteit)
stofoorzaak
werkoorzaak
vormoorzaak
doeloorzaak
“alle dingen hebben altijd al bestaan”
kennis natuur = basis van ethiek/politiek
mens hoort thuis in plan van de natuur
werkelijkheid
is herbergzaam
moderne wetenschap is ontluisterend
sociobiologie
Aristotelische wereldbeeld
Augustinus (4de eeuw)
essentie
potentie
act(ualiteit)
doel(oorzaak)
geen onderscheid tussen (kennis van)
natuur en ethiek/politiek
mens past in ‘plan’ van de natuur
alles heeft altijd al bestaan
niets nieuws mogelijk; geen geschiedenis
herbergzaamheid
Schepper
De Civitate Dei
Confessiones
algemeen = essentieel
The new Asian Hemisphere. The Irresistible Shift
of Global Power to the East -Kishore
Mahbubani
The first point […] is the end of the era of
Western domination of world history. I hasten
to add that the end of Western domination […]
is not the end of the West. The West will
remain the single strongest civilization for a
long time to come. But […] we are now going to
move to a multi-civilizational world, and it is a
completely different world from what we
experienced in the last 200 years.
The other big aspect of this new era […] is what
I call the rise of Asia, or, more accurately, the
return of Asia. The reason why I say ‘the return
of Asia’ is because if you look [not] at the last
200 years [… but] at the last 2000 years, from
the year 1 to the year 1820, […] the two
largest economies in the world were always
China and India.
nu: the end of the era of Western domination
het begin van de Europese dominantie: 1800
Granada
Amerikaanse &
Columbus
Franse Revolutie
1492
1776 1789
slachtoffers: buiten en binnen Europa
• ‘Gematigd’ conflict verhindert veroveringstocht niet
(geen religieuze conflicten).
• Oorlog in Europa is niet oorlog buiten Europa.
(Pirates in the Caribbean)
Granada
Columbus
1492
het begin van de Europese dominantie : conflict ts. ideeën
Luther God afstand en persoonlijk
Revolutie
1517
1455
Eerste druk
1776 1789
Aristotelische wereldbeeld
herbergzaamheid
Christelijke wereldbeeld
individu heeft waarde
wereld heeft geschiedenis
Renaissance
het begin van de Europese dominantie
Granada Copernicus
Columbus
1492
Revolutie
1509
Aristotelische wereldbeeld
Christelijke wereldbeeld
Renaissance
moderne wetenschap
1776 1789
Los het probleem van Ptolemaeus op: hoe verklaar je
de retrograde beweging van Mars, als je ervan uitgaat van
een geocentrisch wereldbeeld?
Mathematische hulpmiddelen van geocentrisme
•Epicycles
•Excentrische positie van de aarde
het begin van de Europese dominantie
Granada Copernicus veroordeling
Royal Society
Revolutie
Newton
Columbus
Galileï
1492
1509
Aristotelische wereldbeeld
Christelijke wereldbeeld
Renaissance
1616
1666
moderne wetenschap
1776 1789
Moderne wetenschap
= ware beschrijving v. werkelijkheid
= goede wetenschap
= model van
wetenschap
kennis
redelijkheid
Moderne filosofie
Moderne cultuur
De Verlichting
Moderne wetenschap
= ware beschrijving v. werkelijkheid
= goede wetenschap
mechanica: geen onderscheid
kunstmatige/natuurlijke bewegingen
Moderne filosofie
Moderne cultuur
De Verlichting
Mechanica: bewegingen tot stand brengen
Oudheid/Middeleeuwen
sociaal:
handenarbeid is minderwaardig
natuur(wet) als normatief
• tot stand brengen alleen wat
natuur toelaat
• natuurlijke/onnatuurlijke
verbindingen = echt/onecht
chemie/alchemie
Moderne Tijd
burgerij
nieuwe domeinen
drukkunst
navigatie
• oorlog = edel
• wiskunde/kompas
Mechanica: bewegingen tot stand brengen
Oudheid/Middeleeuwen
sociaal:
handenarbeid minderwaardig
Moderne Tijd
burgerij
nieuwe domeinen
natuurwet niet langer normatief
natuur(wet) als normatief
• tot stand brengen alleen wat
•natuur veranderen leert
natuur toelaat
natuur kennen
• natuurlijke/onnatuurlijke
• natuurlijke verbindingen
verbindingen = echt/onecht
kunstmatig gemaakt
chemie/alchemie
experiment = kunstmatige
observatie
fysica = mechanica
= techniek
natuur als organisch versus natuur als mechaniek
Bacon, Nova Atlantis (1617) – technologische fix