Open source: bedrijfsleven loopt er (nog) niet warm voor

T H E M A : F I N A N C I Ë L E S O F T WA R E
A U T O M AT I S E R I N G
GRATIS SOFTWARE MET BRONCODE
Open source:
bedrijfsleven loopt er
(nog) niet warm voor
Het klinkt aanlokkelijk: gratis
software. Moeten we dan uit
kostenoverwegingen maar zo
spoedig mogelijk overstappen
op open source? Voor veel
mensen doet hierbij het credo
‘onbekend maakt onbemind’
opgeld. Aan die onbekendheid
maakt dit artikel in elk geval
een einde. Of beminnen de
volgende stap is, kunt u het
beste zelf beoordelen.
Door Gerard Bottemanne, onderzoeksbureau GBNED
Bij open source wordt de broncode van de
software gratis beschikbaar gesteld en mag
deze worden aangepast.Vaak leidt dit laatste
tot nieuwere versies van de software. Ontwikkeling van open source software vindt
meestal plaats door ‘communities’ (verschillende organisaties en personen). Maar
het kan ook gaan om een commerciële softwareleverancier die de broncode van de
software beschikbaar stelt aan afnemers.
Open source wordt vaak geassocieerd met
gratis software. En hoewel open source
software vaak gratis beschikbaar is op
internet, is gratis software niet altijd open
source software. En open source software
is ook niet altijd gratis. Bij gratis software
gaat het meestal om het gebruiksrecht en
wordt zeker niet altijd de broncode
beschikbaar gesteld. Zo zijn er leveranciers
van boekhoudsoftware die gratis een
beperkte versie beschikbaar stellen aan
gebruikers, bijvoorbeeld met een maximum aantal boekingen per boekjaar. Ook
mag soms de volledige software gedurende
een bepaalde periode (een jaar is het meest
voor de hand liggend) gratis worden
gebruikt. Deze leveranciers hopen dat u na
verloop van tijd gebruik gaat maken van
betaalde software.
Open source is niet altijd gratis
en gratis software is niet altijd
open source.
TIJDSCHRIFT ADMINISTRATIE - NUMMER 12 - DECEMBER 2006
Open source wordt ook vaak gezien als
alternatief voor software van het machtige
Microsoft. Het gaat dan meestal om een
Linux alternatief voor het besturingssysteem Windows of een office suite als
alternatief voor Microsoft Office. We moeten daarbij alleen niet uit het oog verliezen
dat Microsoft zo machtig is geworden
omdat hun software in het algemeen eenvoudig te installeren, goed gedocumenteerd en gebruikersvriendelijk is. Bij open
source software is vaak meer tijd nodig om
de software goed te implementeren en de
documentatie is niet altijd vertaald in het
Nederlands.
Hoewel dit artikel is geschreven voor
financials gaan we wat verder dan administratieve software als we het hebben over
open source. Gerelateerd aan het aanbod
van open source hebben wij de volgende
onderverdeling gemaakt:
– besturingssystemen;
– kantoortoepassingen;
– websites, webwinkels en andere webtoepassingen;
– administratieve toepassingen.
BESTURINGSSYSTEMEN
Verreweg de meeste bedrijven maken
gebruik van Windows als besturingssysteem. Termen als Windows 2000 en
Windows XP zullen u bekend in de oren
klinken. Een alternatief voor Windows is
het open source systeem Linux, op een
20 W W W. T I J D S C H R I F TA D M I N I ST R AT I E . N L
proberen. Er zijn in de boekhandel
inmiddels meerdere uitgaven verkrijgbaar
over deze toepassing, ook in het Nederlands, met soms het programma als bijlage
op cd-rom. Meer informatie over OpenOffice.org is te vinden op http://nl.openoffice.org/.
WEBTOEPASSINGEN
Is het werkelijk alleen de zon die voor niets opgaat?
Met andere woorden: hoe gratis is gratis software?
stand alone pc of als server in een netwerk.
Van Linux zijn inmiddels meerdere distributies in omloop: bekende namen voor het
bedrijfsleven zijn SuSe en RedHat. Met
name enterprise-uitvoeringen van open
source besturingssystemen zijn lang niet
altijd gratis.
Om na te gaan in hoeverre Linux de weg
naar het bedrijfsleven heeft gevonden, hebben wij in het voorjaar van 2006 een kleine
enquête uitgevoerd op de website van de
Belangenvereniging SPD. Op onze vraag
of Linux in gebruik is binnen de onderneming kregen we het volgende resultaat:
niet in gebruik: 546
wel in gebruik:
35
weet niet:
20
Het zal duidelijk zijn dat Linux nog een
lange weg te gaan heeft om geaccepteerd te
worden binnen het bedrijfsleven. Daar
komt nog bij dat de meeste (administratieve) software wordt ontwikkeld voor het
Windows-platform. En wat hebben we aan
een besturingssysteem als het boekhoudpakket of de ERP-toepassing er niet op
draait?
Inmiddels is er wel speciale software verkrijgbaar om applicaties voor Windows te
draaien onder Linux. CodeWeavers (www.
codeweavers.com) bijvoorbeeld levert software (tegen betaling) om applicaties voor
Windows te kunnen draaien onder Linux
en Macintosh.
KANTOORTOEPASSINGEN
Als tegenhanger van Microsoft Office heeft
de open source gemeenschap een aantal
alternatieven ontwikkeld. Een inmiddels
redelijk bekende toepassing is OpenOffice.org, bestaande uit componenten voor
onder meer: tekstverwerking, presentaties,
spreadsheet, tekenen/grafieken en een
database. Het is een internationale ontwikkeling met documentatie in vele talen,
waaronder Nederlands. Op dit moment is
OpenOffice.org volgens ons een serieus,
en gratis, alternatief voor Microsoft Office.
Het pakket is beschikbaar voor meerdere
besturingssystemen waaronder Windows,
Linux en Macintosh. OpenOffice.org kent
een eigen bestandsformaat voor het
opslaan van documenten (sxw), maar
biedt ook de mogelijkheid om documenten
in MS Word (.doc) op te slaan en als Rich
text format (.rtf).
OpenOffice.org is een serieus
gratis alternatief voor Microsoft
Office.
Wij hebben versie 1.1 van het pakket zonder problemen geïnstalleerd op onze pc,
naast Microsoft Office, en hebben de
module tekstverwerking uitgeprobeerd.We
waren best onder de indruk en kunnen u
zeker aanraden OpenOffice.org eens uit te
TIJDSCHRIFT ADMINISTRATIE - NUMMER 12 - DECEMBER 2006
Als het gaat om het bouwen van websites,
webwinkels en andere internettoepassingen, dan is het gebruik van open source
inmiddels volwassen te noemen. Veel van
deze toepassingen worden gebouwd op
basis van de webtaal PHP en de database
MySQL. Hosting providers maken dan
veelal gebruik van Linux als besturingssysteem en van Apache als (open source)
webserver. Deze combinatie wordt in de
praktijk vaak aangeduid als LAMP (Linux,
Apache, MySQL en PHP). Ook webtoepassingen die worden gebouwd met
behulp van PHP en MySQL worden regelmatig als open source aangeboden. Bekende voorbeelden van open source content
managementsystemen zijn Joomla (www.
joomla.org) en Typo3 (http://typo3.org).
Een voorbeeld voor het opzetten van een
webwinkel is OsCommerce (www.oscommerce.org). De meeste open source producten in deze categorie zijn gratis
beschikbaar.
OVERHEID
De overheid heeft op dit moment haar
mond vol van open source. De website
www.ososs.nl geeft uitgebreide informatie
over open source programma’s binnen de
overheid. Op deze site vindt u eveneens
uitleg over open source software.
ADMINISTRATIEVE
TOEPASSINGEN
Bij administratieve software kan het gaan
om boekhouden maar ook om software
voor het voeren van een projectadministratie, productieplanning of voorraadbeheer.
Als we op zoek gaan naar het aanbod van
open source software gericht op administratieve toepassingen in Nederland, dan
is het aanbod ronduit slecht te noemen.
Eerlijk gezegd hadden wij ook niet anders
verwacht; bij het bouwen van open source
software is men veelal afhankelijk van vrijwilligers en gaat het om internationale projecten.
Onze inventarisatie op www.softwarepakketten.nl leverde de volgende hits op van
21 W W W. T I J D S C H R I F TA D M I N I ST R AT I E . N L
administratieve open source toepassingen:
– OsFinancials: dit is een Nederland open
source boekhoudpakket dat recent is
afgeleid van TurboCASH. Dit laatste
pakket komt oorspronkelijk uit ZuidAfrika. In Nederland is onlangs de
stichting osFinancials Foundation
opgericht. Deze stichting heeft zich ten
doel gesteld osFinancials verder te ontwikkelen en te ondersteunen in Nederland. OsFinancials kan gratis worden
gedownload via internet. De stichting
werkt aan een (betaald, maar niet verplicht) supportcontract voor gebruikers
van osFinancials. Dit vormt de belangrijkste inkomstenbron voor de stichting.
Meer informatie over osFinancials is te
vinden op www.osfinancials.org.
– SQL Ledger: dit is een open source toepassing die is ontwikkeld in de Verenigde Staten. Bijzonder is dat het gaat om
boekhoudsoftware met tevens de nodige ERP-functies, zoals verkooporders,
voorraadbeheer, assemblages en projecten. Het pakket is volledig webbased en
draait, na installatie op een webserver,
volledig via een webbrowser (en dus op
afstand via internet). In Nederland
wordt SQL Ledger ondersteund door
Dutch Open Projects (www.dop.nu).
Deze laatste organisatie is bezig met de
ontwikkeling van Nederlandse add-on’s.
SQL Ledger wordt, inclusief deze addon’s, in Nederland uitgebracht onder de
naam Open Ledger (zie www.openledger.nl). Verder is een koppeling aanwezig
met een online webshop. De inkomsten
voor deze leverancier bestaan uit installatie en implementatie (opleiding en conversie) van het pakket. Verder wordt de
toepassing aangeboden via het ASPmodel (internetboekhouden). Tarieven
voor deze laatste service zijn nog niet
bekend.
Naast osFinancials en SQL Ledger komen
we ook het bedrijf Teamsoft tegen onder de
categorie open source. Teamsoft is een
commerciële softwareleverancier die zijn
producten als Open-S Finance en Open-S
Payroll tegen betaling aanbiedt. Dit in
tegenstelling tot osFiancials en SQL Ledger. De aanschafprijs van het boekhoudpakket Open-S Finance begint bij 5000
euro, lezen we op de website. En daar
komen dan nog kosten bij voor een Progress-licentie en implementatie.
De leverancier spreekt van ‘conditional
open source’, waarbij de broncode aan
klanten wordt geleverd onder voorwaarde
dat deze broncode niet wordt verspreid.
Dit is enigszins te vergelijken met een
escrow-overeenkomst, waarbij een softwareleverancier zijn broncode in bewaring
geeft bij een onafhankelijke escrow agent
(veelal een notaris). Dit om gebruikers van
software meer zekerheid te bieden op een
voortdurend en ongestoord gebruik van de
software, ook als de leverancier er onverhoopt niet meer mocht zijn.
ATTENTIEPUNTEN
Als het gaat om het in gebruik nemen van
open source software moet u natuurlijk net
zo zorgvuldig te werk gaan als bij de aanschaf van andere software. Dat betekent
een selectietraject op basis van weloverwogen eisen en wensen en natuurlijk een testcase voordat de software operationeel
gebruikt gaat worden. Maar daarnaast willen we met name bij open source de volgende attentiepunten noemen: continuïteit, support en implementatie.
Continuïteit
We gaven al aan dat ontwikkeling van open
source software vaak plaatsvindt door
zogeheten communities. Voor een belangrijk deel is deze ontwikkeling het werk van
vrijwilligers of organisaties die deze ontwikkeling willen financieren door inzet van
SAMENVATTING
Allereerst moet u zich afvragen welke voordelen open source voor u kan hebben in de
praktijk. Het klinkt natuurlijk aardig dat de broncode van deze software gratis beschikbaar
is. Maar wat hebt u aan dit laatste als u geen automatiseringsdeskundige bent en de broncode toch niet kunt aanpassen? Moet u voor de lol eens een stukje broncode proberen te
begrijpen van een Linux-variant of van de kantoortoepassing OpenOffice.org.
Een overweging om over te gaan op open source kunnen de kosten zijn. OpenOffice.org is
een gratis kantoortoepassing met functies voor tekstverwerking en spreadsheets. Dit is
inmiddels een volwassen product dat zeker valt te overwegen voor organisaties die op het
punt staan een nieuwe office suite aan te schaffen.
Voor bedrijfskritische applicaties als ERP- en boekhoudsystemen zijn wij nog wel wat
terughoudend als het gaat om open source. Het knelpunt is dan met name de continuïteit.
TIJDSCHRIFT ADMINISTRATIE - NUMMER 12 - DECEMBER 2006
ontwikkelcapaciteit of een andere bijdrage.
Open source software kan in de meeste
gevallen gratis worden gedownload. Maar
hoe zit het met de continuïteit? In veel
gevallen kunt u zich niet beroepen op een
leverancier die ervoor zorgt dat de open
source software blijft voldoen aan de wettelijke regelgeving. En wat als er geen vrijwilligers meer zijn, die de software blijven
ondersteunen?
SITES
Voor meer informatie over open source
noemen we enkele websites.
http://opensource.startpagina.nl
http://www.vosn.nl (Vereniging Open
Source Nederland)
http://www.hollandopen.nl
http://www.softwareconsulent.nl
Support
Hoe zit het met support als het gaat om
open source? Als u software tegen betaling
afneemt bij een softwareleverancier kunt u
vaak een onderhoudscontract afsluiten en
is er sprake van een telefonische helpdesk.
Als u bijvoorbeeld OpenOffice.org zelf
downloadt, dan bent u in eerste instantie
aangewezen op de bijgeleverde documentatie en aanvullende informatie op internet. Als u er zelf niet uitkomt, moet u dus
op een zoek naar een organisatie die u verder kan helpen.
Implementatie
Het verdienmodel bij open source software
zit hem meestal niet in de opbrengst van
licenties; veel software is gratis beschikbaar. Organisaties die zich richten op het
aanbod van open source zullen echter ook
een verdienmodel moeten hebben. Bij
open source software is vaak meer tijd
nodig om de software goed te implementeren en de documentatie is niet altijd vertaald in het Nederlands. U zult dus terdege rekening moeten houden met
implementatiekosten en daar de juiste
organisatie voor moeten vinden.
Heeft u ervaring met open source? Laat
het ons dan even weten en mail aan
[email protected] of aan de redactie van
Tijdschrift Administratie: [email protected].
22 W W W. T I J D S C H R I F TA D M I N I ST R AT I E . N L