Wat is de Nieuwe Hollandse Waterlinie?

Wat is de Nieuwe Hollandse Waterlinie?
Het ontstaan van de Waterlinie
Het concept voor een waterlinie dateert al van 1589. Toen kreeg prins
Maurits van de Staten van Utrecht en Holland opdracht om te onderzoeken hoe de jonge
Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden zo efficiënt mogelijk kon worden verdedigd.
Een waterlinie leek de oplossing, waarbij de geografische omstandigheden optimaal werden
benut. Daar waar hoog Nederland overgaat in laaggelegen poldergebied is het tamelijk
eenvoudig om land onder water te zetten. Dit kan door het openzetten van sluizen of het
doorsteken van dijken. Prins Maurits zou destijds gezegd hebben dat hij het land met zo’n
waterlinie en slechts tienduizend man tegen de ‘gansche werelt’ zou kunnen verdedigen.
De Oude Hollandse Waterlinie
De ‘papieren tijger’ van de Waterlinie kwam pas echt in actie op het
hoogtepunt van onze Gouden Eeuw. In 1672, het rampjaar, werd ons land door een immense
overmacht aan Franse troepen aangevallen. Op het allerlaatste moment besloten de Staten van
Holland en stadhouder prins Willem III de Waterlinie in werking te zetten. De unieke
Hollandse formule bleek een succes. De Oude Hollandse Waterlinie bracht de Franse opmars
tot stilstand. Hierna besloot men om haar tot hoofddefensie van Nederland te maken.
De Nieuwe Hollandse Waterlinie
Tussen 1815 en 1885 onderding het verdedigingsstelsel een flinke
verbetering; de Nieuwe Hollandse Waterlinie werd aangelegd. Het verschil met de Oude
Hollandse Waterlinie was dat de Linie nu ook de stad Utrecht beschermde. Verder was de
Linie beter bestand tegen moderne aanvalswapens.
In staat van verdediging
De Nieuwe Hollandse Waterlinie heeft haar waarde als
verdedigingslinie nooit echt kunnen bewijzen, maar is wel drie keer (gedeeltelijk) in staat van
verdediging gebracht. De eerste keer was in 1870 toen de Frans-Duitse oorlog dreigde uit te
draaien op een Europese oorlog. De tweede keer was tijdens de Eerste Wereldoorlog en de
laatste keer in 1939 toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak.
De Waterlinie nu
Tijdens de Tweede Wereldoorlog, wanneer de Duitse luchtmacht over
de onder water gezette gebieden en forten vliegt, blijkt dat de Linie zijn verdedigingswaarde
grotendeels heeft verloren. De meeste forten zijn intact, maar hebben hun militaire functie
verloren. Steeds meer verdedigingswerken krijgen een nieuwe functie, bijvoorbeeld als
congrescentrum of wijnkelder. De overheid en betrokken ondernemers werken gezamenlijk
aan de toeristische en recreatieve ontwikkeling van de Waterlinie.