Kinderen en seksualiteit

Webinar
Relaties en seksualiteit bij pubers
Bart Degryse Vormingsmedewerker Sensoa
Freelance trainer VCOK vzw
Webinar:
Relaties & seksualiteit bij pubers?
INHOUD
 Kennismaking
 Kinderen, jongeren & seksualiteit?
 Seksuele ontwikkeling
 Praten over seks
 Reageren op gedrag
 Tips
 Vragen - online!
 VCOK
Vormingscentrum gespecialiseerd in opvoeding, kinderopvang en
bemiddeling.
 EXPOO
Expertisecentrum opvoedingsondersteuning.
 SENSOA
Vlaams expertisecentrum seksuele gezondheid.
Bart Degryse
 Vormingsmedewerker en
materiaalontwikkeling @ Sensoa
 Freelance trainer @ VCOK
 Freelance begeleider seksuele vorming
 @bartd_flow
Webinar:
Relaties & seksualiteit bij pubers
Who’s who?
Ik volg deze Webinar als…
 (groot)ouder
 (groot)ouder en professional (leerkracht, opvoeder,…)
 leerkracht
 andere professional: opvoeder, begeleider, …
 andere
Kinderen, jongeren & seksualiteit
Waarom moeilijk om te praten over seks?
 Privé -versus- belangrijk levensdomein
 Volwassen seksualiteit (& eigen beleving)
 Breed onderwerp: a, b, c, …
 Taal: vlotte of ‘platte’ babbel
 Link met grensoverschrijdend gedrag
 Vooral kennis en gedrag, weinig vaardigheden en emoties
Kinderen, jongeren & seksualiteit
Waarom moeilijk om te praten over seks?
 Privé -versus- belangrijk levensdomein /omgaan met privacy/
 Volwassen seksualiteit (& eigen beleving)
/pauzeknop/
 Breed onderwerp: a, b, c, …
/volg je kind/
 Taal: vlotte of ‘platte’ babbel
/stel taalnorm in/
 Link met grensoverschrijdend gedrag
/bevraag grens/
 Vooral kennis en gedrag, weinig vaardigheden en emoties
/inleven leefwereld/
Kinderen, jongeren & seksualiteit
Waarom nodig om te praten over seks?
 Seks is alomtegenwoordig, een antwoord voor kinderen
is nodig.
+ normen en waarden vormen, maakt deel uit van opvoeding.
 Maakt kinderen & jongeren weerbaarder.
 Kinderen & jongeren stellen zelf risicogedrag.
 Bewuster omgaan met eigen seksualiteit.
 Verlaagt de drempel tot zoeken van hulp.
Kinderen, jongeren & seksualiteit
Wie is betrokken?
 Verschillende informatiebronnen jongeren:
media – ouders – school – leeftijdsgenoten
welke volgorde?
tot 12j
op 14j
1.
__________
__________
2.
__________
__________
3.
__________
__________
4.
__________
__________
Kinderen, jongeren & seksualiteit
Wie is betrokken?
 Verschillende informatiebronnen jongeren:
media – ouders – school – leeftijdsgenoten
welke volgorde?
Wie is meest belangrijk op 14 jaar?
 media
 ouders
 school
 leeftijdsgenoten
Kinderen, jongeren & seksualiteit
Wie is betrokken?
 Verschillende informatiebronnen jongeren:
media – ouders – school – leeftijdsgenoten
welke volgorde?
tot 12 j aar
op 14 jaar
1.
Ouders
Leeftijdsgenoten
2.
School
Media
3.
Media
School
4.
Leeftijdsgenoten
Ouders
Kinderen, jongeren & seksualiteit
Seksuele opvoeding
Geen momentopname, maar een proces waarin:
= seksuele ontwikkeling wordt begeleid
= seksuele waarden en normen worden gestimuleerd
= veilige & gezonde seksualiteit wordt nagestreefd
 Open sfeer (vragen & antwoorden)
 Verbaal & non-verbaal
Seksuele ontwikkeling
Seksuele ontwikkeling
Vanaf wanneer?
Verliefdheid
 6 jaar
 12 jaar
 16 jaar
Zelfstimulatie / masturbatie
 1 jaar
 6 jaar
 11 jaar
Tongzoenen
 10 jaar
 12 jaar
 14 jaar
Seksuele ontwikkeling
Seksuele ontwikkeling =
 alle stappen die kinderen en jongeren zetten op weg naar
volwassen seksualiteit;
 kent meerdere dimensies & domeinen: lichamelijke,
emotionele, cognitieve … ontwikkeling;
 is contextgebonden;
 is individueel zeer verschillend.
Seksuele ontwikkeling
Puberteit in 1 min …
Seksuele ontwikkeling
Pubers??




Niet enkel de lichamelijke evolutie
Seksuele verlangens 
Ander lichaam = andere beleving
Emotionele & sociale veranderingen
Pubertijd =
lichamelijke, psychische, emotionele en sociale rollercoaster!
Zeer individuele evolutie ...
Seksuele ontwikkeling
Kinderen
10 tot 12
 Eerste lichamelijke verschijnselen van puberteit met grote
individuele verschillen - meisjes starten vroeger
 Interesse in volwassen seksualiteit,
fantaseren over seks …
 Ontwikkeling seksuele opwinding / voorkeur
 Verliefdheid & zoenen
Seksuele ontwikkeling
Tieners
12 tot 15
SEX & BODY
 Versnelling in groei:
-lengte, gewicht, skelet, spieren, … Niet in zelfde tempo
 Natuurlijke rondingen, spierontwikkeling
 Seksueel rijpingsproces:
 Borstontwikkeling
 Ontwikkeling genitaliën
 Maandstonden
 Belangrijke gevolgen:
 Discrepantie lichamelijke ontwikkeling & psychische status
 Zeer bewust van eigen uiterlijke kenmerken
Seksuele ontwikkeling
Tieners
12 tot 15
What’s on man’s mind?
Vorming volwassen brein:
 Abstract denken, hypothetisch-deductief denken …
Foutjes in het brein van tieners
o Naïef idealisme
o Wit-zwart redeneringen
o Geen onderscheid maken tussen ‘ik’ en ‘zij’
o Persoonlijke fabel
o Au serieux nemen!
o Grens tussen normale en abnormale
o Grenzen zichzelf en anderen
Seksuele ontwikkeling
Tieners
12 tot 15
Girls just wanna have fun?
Invloed van de ouders daalt
o Toenemende zelfstandigheid
o Autonoom beslissende jongere
o Belangrijke bijdrage aan gezinsbeslissingen
Invloed van leefdtijdsgenoten stijgt
o Veel tijd met leeftijdsgenoten
o Informeel ontmoetingskader
o Contact met jongeren van het andere geslacht neemt toe
o Jongerencultuur
Seksuele ontwikkeling
Tieners
12 tot 15
 Groepsnorm = heteroseksualiteit
 Aantrekkelijk gevonden willen worden
 Tongzoenen, strelen onder de kleren, fantasieën, masturbatie …
ervaring met seks?
Op welke leeftijd hebben de meeste jongeren ervaring met seks?





14 jaar
15 jaar
17 jaar
19 jaar
21 jaar
Seksuele ontwikkeling
Jongeren
15 tot 18
 Lichaam ontwikkelt verder - denken, emoties haalt lichaam in
 Seksuele verlangens omzetten in daden:
helft 17-18 jarigen heeft ervaring met geslachtsgemeenschap
 Relatievorming: trouw, respect & communicatie
 Toenemende zelfstandigheid
Seksuele ontwikkeling
Verhaal leefwereld jongeren / Sex & the city ?
 Ik wacht op mijn prins op het witte paard...
 Eigenlijk weet ik niet hoe het moet als ik mijn prins ontmoet, maar bon...
We zullen wel zien...
 Ja, ik denk dat ik hem ontmoet heb...
 Het is de jongen van mijn leven... toch voor de afgelopen vijf weken.
 Ondertussen heb ik reeds vier prinsen ontmoet ... Allen op een wit paard!
 Met de eerste heb ik gekust, de tweede heeft mijn hand vastgehouden, met
de tweede heb ik ook getongzoend ... Ja, je weet wel, en de vijfde, daar heb
ik het mee gedaan. Ik heb ze allen graag gezien. Het was echt serieus...
 Ik wacht nog steeds op mijn prins op het witte paard…
Seksuele ontwikkeling
Online wereld?
Is de wereld anno 2015 anders?
Is opgroeien anders?
Zijn de vele media (internet, tv, …) een positieve
evolutie voor jongeren?
 Ja
 Nee
Seksuele ontwikkeling
Online wereld?
Opgroeien met internet? (1)
 Seksualisering
o Toegankelijkheid seks: iets meer dan de helft van de jongeren belandt
op sites met naaktbeelden / porno, 30% bewust.
o Media & stereotiepen: vrouwen vaker naakt & als lustobject, mannen
dominant en vrouwen provoceren. Seksueel genot voorop, veilig vrijen
onbekend.
o Invloed & effect onduidelijk, minder erg dan perceptie …
‘Porno, dat is toch fictie, hé’
Seksuele ontwikkeling
Online wereld?
Opgroeien met internet? (2)
 Grote (aan)winst!
o Informatie over vanalles, zeker over relaties & seksualiteit (½ meisjes
en ¾ jongens halen info online);
o Communicatiemiddel: positieve invloed op zelfvertrouwen, welzijn,
identiteitsontwikkeling en vriendschappen;
o Productie van ‘eigen’ niet-stereotype beeldvorming.
‘Mobiele sites zijn tof - je kan ze ook op de achterbank van de auto bekijken,
zonder dat mama meekijkt’
Cyberpesten?
Seksuele ontwikkeling
Online wereld?
Opgroeien met internet? (3)
 Cyberpesten:
o
o
o
o
Meer onzichtbaar voor ouders en school
Lijkt anoniem te zijn – wel door bekenden
Snel verregaande gevolgen – ‘continu’
Aanleiding: probleem, revanche, jaloezie,
soms verveling, zich laten gelden.
 Probleem?
o Meer slachtoffers (1 op 3)
o Slachtoffers zoeken moeilijk hulp
o Lagere drempel tot daderschap
Cyberlove? Cyberseks?
Seksuele ontwikkeling
Online wereld?
Opgroeien met internet (4)

Relationele context:
o
o
o
o

Puzzelen met zelfpresentatie en feedback van peers
Vrienden gemaakt via het net is tof
Verliefd worden via internet is moeilijker …
Virtueel uitgaan!
(Sex)Ervaringen van jongeren:
o 8 op 10 heeft al online geflirt
o 1 op 2 praten online over seks
o 1 op 4 krijgt seksueel getinte vragen
‘Ik communiceer, dus ik ben …’
‘Sms’en is praten’
Reageren op gedrag
Reageren op gedrag:
1. Seksueel gedrag van kinderen en jongeren correct
inschatten
 Objectiviteit en neutraliteit te bevorderen
 Criteria en argumenten aan te bieden
2. Gesprek te stimuleren
 Nuancering en normalisering
 Gemeenschappelijke taal
3. Pedagogisch reageren
 Instrumenten en methodieken aan te bieden
Magda?
 Tijdens het vadertje en
moedertje spelen zoent
een meisje van 4 haar
broertje van 5 op de mond.
Magda?
 Twee meisjes van 13 zitten in de slaapkamer op bed. Ze
strelen elkaar tussen en over de bovenbenen en vinden
het fijn.
Magda?
 Een jongen van 15 laat zijn penis zien op de
webcam
 Ja
 Nee
Magda?
Grensoverschrijdend of niet ?
Verschillen in beoordeling:
o Naargelang persoonlijke aanvoelen en visie
o Naargelang de persoon over wie het gaat
o Naargelang de context
Reageren op gedrag:
6 beoordelingscriteria:
 Toestemming (wederzijds)
 Vrijwilligheid
 Gelijkwaardigheid
 Leeftijds- of ontwikkelingsadequaat
 Contextadequaat
 Zelfrespecterend
Reageren op gedrag:
Beoordelen van seksueel gedrag:
 Groene vlag:
aanvaardbaar en positief seksueel gedrag
 Gele vlag:
occasioneel licht grensoverschrijdend gedrag
 Rode vlag:
zorgwekkend grensoverschrijdend gedrag
 Zwarte vlag:
zwaar seksueel grensoverschrijdend gedrag
Reageren op gedrag:
 Groen
OK voor alle criteria
 Groen
OK voor alle criteria
 Geel of Rood
Toestemming?
Vrijwilligheid?
Gelijkwaardigheid?
Zelfrespecterend niet OK
Reageren op gedrag:
Hoe (pedagogisch) reageren ?
 Groen:
accepteren en eventueel uitleggen
 Geel:
begrenzen en alternatieven bieden, uitleggen
 Rood:
verbieden, uitleggen en controleren,
eventueel straf of interventie aankondigen
 Zwart:
verbieden, uitleggen, tussenkomen
met straf of/en begeleiding
TIPS
OUDERS (1)
 PRATEN! - belangstelling tonen, vertellen en luisteren
 Juiste plaats, juist moment
 Elke vraag heeft recht op een antwoord
 Bied zelf info aan
 Kritische geest stimuleren
 Leer van je kind
 Check-up time?
beveiligen of afspraken maken, privacy respecteren
TIPS
OUDERS (2)
 Signalen benoemen, verduidelijken
 Bied opvang - neem je kind serieus – maak niet bang
 Het goede voorbeeld geven
 Duidelijk – consequent - transparant
 Leefwereld snappen – Zelf online zijn
TIPS
PROFESSIONALS (1)
 PRATEN ! - belangstelling tonen, vertellen en luisteren
 Elke vraag heeft recht op een antwoord
 Info aanbieden + weg naar info tonen
 Aanleren van … + kritische geest stimuleren
 Uitwisseling tussen jongeren stimuleren
 Afspraken maken + gevolgen tonen/benoemen
TIPS
PROFESSIONALS (2)
 Signalen benoemen, verduidelijken
 Bied opvang – serieus nemen
 Het goede voorbeeld geven + goede voorbeelden tonen
 Duidelijk – consequent – transparant
 Leefwereld snappen – Zelf online zijn
TIPS
JONGEREN
 PRATEN! - Over eigen vragen, verlangens, belevenissen
… met vrienden, leerkrachten, ouders, enz
 Je informeren mag - keuzes maken ook
 Leren … omgaan met privégegevens, veiligheid en eigen
gedrag/verlangens
 Zoeken naar wat ‘juist’ gedrag is …
Zelf op zoek op het net ?
www.vcok.be
www.expoo.be
www.sensoa.be
www.allesoverseks.be
www.seksualiteit.be
www.seksuelevorming.be
www.groeimee.be
www.clicksafe.be
www.veiligonline.be
Vragen?
 BEDANKT voor uw aandacht!
 [email protected]

@bartd_flow

Wij maakten een selectie van de meest gestelde vragen
en de spreker zal ze nu beantwoorden.

Sommige vragen zijn zeer persoonlijk en behoeven een
specifiek antwoord. Met dergelijke vragen kan je
terecht bij de opvoedingslijn: 078 /15 00 10 [email protected]

Nog meer weten over dit onderwerp? Surf naar
www.groeimee.be.

Bedankt voor je deelname.

Wist je dat er nog één Webinar plaatsvindt in maart 2015?
Surf naar www.groeimee.be/webinar2015 voor meer
informatie en inschrijvingen.

Graag tot een volgende Webinar!