Innovatie vraagt visie en lef

Innovatie vraagt visie en lef
Ingezonden brief van KIVI-president Boudewijn van Nederveen; geplaatst in de Volkskrant van 12 juni onder de kop
'Overheid moet goede voorbeeld geven bij innovatie'.
Met het regeerakkoord wordt op het hoogste politieke niveau het belang van innovatie en de rol van
bèta studies vastgesteld. Het belang van innovatie wordt terecht zo hoog ingeschat dat de ministerpresident zelf een forum voorzit dat innovatie in Nederland moet bevorderen. Maar kan deze
innovatieraad wel een positieve bijdrage leveren aan innovaties in Nederland als investeringen
uitblijven? Bij gebrek aan particuliere bestedingen moet de overheid het goede voorbeeld geven door
zelf te investeren in innovaties in zorg, transport en duurzaamheid.
Innovatie heeft alles te maken met kennis, creatieve toepassing daarvan in nieuwe producten,
volhouden, ondernemerslust en vertrouwen in de toekomst. Het gaat erom dat mensen, bedrijven en
andere organisaties het lef hebben om tijd en geld te investeren in het ontwikkelen van producten en
diensten die nieuw, beter, schoner, slimmer, etc. zijn. Mensen die het doen! Het probleem in
Nederland is dat er maar weinig mensen en bedrijven zijn die dat doen. Erger, de R&D bestedingen
nemen zichtbaar af.
Deze trend is al lange tijd bekend en is gedeeltelijk te verklaren vanuit de toenemende globalisering,
maar er is meer aan de hand. De echte innovatiespirit lijkt uit Nederland te verdwijnen. Nog even
hebben we ons aan de 'telecom en ICT-opleving' vastgeklampt, maar helaas is dit geen blijver op grote
schaal gebleken. We moeten het dus (ook) van andere innovaties hebben.
Hoe krijgen wij die? Aan de basis van veel innovaties staat nieuwe technologische kennis. Daar
hebben wij in Nederland nog ruim de beschikking over. Het innovatieplatform, zoals genoemd in het
regeerakkoord, zal er zeker toe bij dragen dat deze kennis goed zichtbaar wordt. Daarnaast zal
intensivering van de aandacht voor het bèta-onderwijs en wetenschap de kwaliteit (weer) op hoog
niveau brengen of houden. Dan blijft de vraag wie de kennis gaat benutten en wie zo’n fantastische
bèta opleiding gaat doen. Aansprekende voorbeelden om leerlingen, studenten, ondernemers (in spe)
en organisaties hiertoe te motiveren zijn nodig. Dat vraagt om visionaire investeerders.
Nu hebben we wel een paar van dat soort investeerders in Nederland, maar het is duidelijk merkbaar
dat zij hun investeringen in innovaties verminderen, ondanks kansen en ondanks subsidieregelingen.
De spirit om te innoveren te verdwijnen bij ondernemers en investeerders in Nederland. Daarom is het
tijd voor de overheid om het goede voorbeeld te geven en de samenleving te inspireren door te laten
zien wat we in dit land kunnen. Naar mijn mening is dat veel. We moeten het alleen doen, en daar
wringt de schoen.
Met alleen praten en beter organiseren van subsidie- regelingen komen we er niet, laat de minister van
EZ maar even thuis. Aan het innovatieplatform moeten in ieder geval de ministers van Verkeer en
Waterstaat, VROM en Volksgezondheid aanschuiven. Deze ministers kunnen de kennis in Nederland
goed gebruiken om te laten zien dat innovaties wezenlijke bijdragen leveren aan de maatschappij en
uitdagend zijn, zoals visionaire transportsystemen, woonwijken die geen energie verbruiken of ict
oplossingen in de gezondheidzorg. Vernieuwend, productiviteit verhogend, (maatschappelijke) kosten
verlagend en duurzaam. De overheid is als belangrijke speler op deze terreinen in grote mate zelf
verantwoordelijk voor (geen) innovatie. Een bekend voorbeeld uit het verleden zijn de Deltawerken
die geweldig hebben bijgedragen aan een nu nog bloeiende en innovatieve offshore-industrie.
Dat kan ook op het gebied van duurzaam energie gebruik en opwekking. Ook door je optimaal in te
zetten voor een nieuw nucleair research centrum ter vervanging van de oude plant in Petten. Zorg dat
we als eerste land breedbandinternet in elk huis te hebben, investeer in een ruimtevaartprogramma,
kernfusie, veilige industrie, en investeer ook in nieuwe tunnelboortechnologie. Zonder dit soort
investeringen hebben we te weinig voorbeelden van inspirerende technologische innovaties in
Nederland. Het innovatieplatform is dan gedoemd de zoveelste 'niets dan papier en regelingen
opleverende beleidsclub'. Dat kunnen we ons niet permitteren. Investeren is het devies, dat was het in
de gouden eeuw ook. De kost gaat voor de baat uit. Ondanks de economische tegenwind moet er
tenslotte flink vooruitgang worden geboekt. En vooruitgang inspireert onze jeugd om aan deze
ontwikkelingen mee te doen. Te onorthodox?
Ir. B. van Nederveen
President van het Koninklijk Instituut Van Ingenieurs