לֹא לֹא תִ גְנֹב לֹא

Exodus 20:8
‫ ְל ַק ְדׁשֹו‬,‫יֹום ַה ַש ָבת‬-‫זָכֹור ֶאת‬
NL
Hebreeuws
Niet u zult doodslaan
Niet u zult overspel plegen
Niet u zult stelen
Niet u zult antwoorden
Niet u zult begeren
‫לֹא ִת ְר ָצח‬
‫לֹא ִתנְ ָאף‬
‫לֹא ִת ְגנֹב‬
‫ ַת ֲענֶה‬-‫לֹא‬
‫לֹא ַת ְחמֹד‬
NL
Ik de HEERE
Niet u zult hebben
Niet u zult opnemen
Gedenk de dag van
Eer uw vader
In deze les houden we ons bezig met Exodus 20:8 ֹ‫ְל ַק ְדׁשו‬
‫יֹום‬-‫זָכֹור אֶת‬
Hebreeuws
‫ָאנ ִֹכי יְהוָה‬
‫י ְִהיֶה‬-‫לֹא‬
‫לֹא ִת ָשא ֶאת‬
‫יֹום‬-‫זָכֹור ֶאת‬
‫יך‬
ָ ‫ָאב‬
ִ -‫ַכ ֵּבד ֶאת‬
,‫יֹום ַה ַש ָבת‬-‫זָכֹור ֶאת‬
Pagina 1
Exodus 20:8
‫ ְל ַק ְדׁשֹו‬,‫יֹום ַה ַש ָבת‬-‫זָכֹור ֶאת‬
Het 4e Woord
In deze les willen we u een methode aanleren voor
zelfstandig Bijbelonderzoek. We gaan op zoek naar
Schriftplaatsen, Woordverbanden en
Letterbetekenissen. Een nieuw exemplaar van dit
werkblad kan gedownload worden van
http://www.thora.nu/cursus.htm.
Bronnen
1. Hebreeuwse Bijbel BHS (Biblia Hebraica Stuttgartensia). Of de online versie o.a. te vinden op
http://www.mechon-mamre.org/p/pt/pt0.htm. Grondtekst
2. Hebreeuws ‘in Zes Dagen’ (Studiehuis Reshiet) Studieboek
3. Woordenboek van het Bijbels Hebreeuws (Peter D.H. Broers) Woordenboek
4. The Analytical Hebrew and Chaldee Lexicon (Benjamin Davidson) Krukkenboek
5. The Englishman’s Hebrew Concordance of the Old Testament (George V. Wigram) Concordantie
Inhoudsopgave
Pagina
3
Inhoud
Schrijfoefening
4-6
‫זָכֹור‬
‫יֹום ַה ַש ָבת‬-‫ֶאת‬
‫ְל ַק ְדׁשֹו‬
7-9
10-11
12
Conclusie
13-14
Bijlage 1 - Zondag & Sabbat
15
Bijlage 2 - Sabbatsgebod als centrum
Gevold door enkele kopies:
B-92…
Woordenboek Broers Pag. 92, 93, 322, 323, 366, 367, 368
D-223… Krukkenboek Davidson Pag. 223, 449
W-385… Concordantie Wigram Pag. 385-387, 1090-1094, 1235
‫יֹום‬-‫זָכֹור אֶת‬
Pagina 2
Exodus 20:8
‫ ְל ַק ְדׁשֹו‬,‫יֹום ַה ַש ָבת‬-‫זָכֹור ֶאת‬
We gaan eerst een schrijfherhaling doen
‫ י ֹו ם‬- ‫ָז כ ֹו ר ֶא ת‬
Hebreeuws
Schrijven
Uitspraak
‫ ְל ַק ְד ׁש ֹו‬, ‫ַה ַש ָב ת‬
Hebreeuws
Schrijven
Uitspraak
‫יֹום‬-‫זָכֹור אֶת‬
Pagina 3
Exodus 20:8
‫ ְל ַק ְדׁשֹו‬,‫יֹום ַה ַש ָבת‬-‫זָכֹור ֶאת‬
‫זָכֹור‬
‫ָזכֹר זָכֹור‬
en
is hetzelfde. De
‫ֹו‬
is hier slechts leesmoeder1, ‘drager van de o’. Daarmee hebben we
direct de stam al te pakken.
Dus de stam van
‫זָכֹור‬
is
Schriftplaatsen: Nu we de stamletters weten kunnen we in de Concordantie van Wigram nagaan waar
dit woord in de Hebreeuwse Bijbel voorkomt. Onderaan pagina W-385 en bovenaan pagina W-386 zien we dat
Wigram onze tekst indeelt bij Qal – Infinitivus. Vul die vindplaatsen hieronder in bij de juiste tekst
Als deze boog in de wolken zal zijn, zo zal Ik hem aanzien, om te gedenken aan het
eeuwig verbond tussen God en tussen alle levende ziel, van alle vlees, dat op de aarde is.
Verder zeide Mozes tot het volk: Gedenkt aan dezen zelfden dag, op welken gijlieden uit
Egypte, uit het diensthuis, gegaan zijt; want de HEERE heeft u door een sterke hand van
hier uitgevoerd; daarom zal het gedesemde niet gegeten worden.
Gedenkt den sabbatdag, dat gij dien heiligt.
Vreest niet voor hen; gedenkt steeds, wat de HEERE, uw God, aan Farao en aan alle
Egyptenaren gedaan heeft;
Gedenkt, wat de HEERE, uw God, gedaan heeft aan Mirjam, op den weg, als gij uit Egypte
waart uitgetogen.
Gedenkt, wat u Amalek gedaan heeft op den weg, als gij uit Egypte uittoogt;
Gedenkt aan het woord, hetwelk Mozes, de knecht des HEEREN, ulieden geboden heeft,
zeggende: De HEERE, uw God, geeft ulieden rust, en Hij geeft u dit land;
Aan de rivieren van Babel, daar zaten wij, ook weenden wij, als wij gedachten aan Sion.
Gelijk hun kinderen hunner altaren gedenken, en hunner bossen, bij het groen
geboomte, op de hoge heuvelen.
Is niet Efraïm Mij een dierbare zoon, is hij Mij niet een troetelkind? Want sinds Ik tegen
hem gesproken heb, denk Ik nog ernstelijk aan hem; daarom rommelt Mijn ingewand
over hem; Ik zal Mij zijner zekerlijk ontfermen, spreekt de HEERE.
Zain. Mijn ziel gedenkt er wel terdege aan, en zij bukt zich neder in mij.
Doch zij vermenigvuldigde haar hoererijen, gedenkende aan de dagen van haar jeugd, als
zij gehoereerd had in het land van Egypte.
1
Spelling mét leesmoeder wordt scriptio plena genoemd, spelling zonder leesmoeder heet scriptio defectiva. Voor de
betekenis van een woord maakt het niet uit of het mét of zonder leesmoeder(s) geschreven wordt. De He, Wav en Jod zijn
de letters die het vaakst als leesmoeder gebruikt worden. (Folmer)
‫יֹום‬-‫זָכֹור אֶת‬
Pagina 4
Exodus 20:8
‫ ְל ַק ְדׁשֹו‬,‫יֹום ַה ַש ָבת‬-‫זָכֹור ֶאת‬
‫ זָכֹור‬een Goddelijk bevel!
We zagen al in de concordantie van Wigram dat
‫ זָכֹור‬een Qal – Infinitive is. ‫ זָכֹור‬wordt hier als een bevel
2
gebruikt. In vergelijkbaar gebruik bij andere Semitische talen, getuigt dit van een zeer oud geschrift. Het drukt
een Goddelijk of profetisch commando uit. Wij kennen dit ook wel in het Nederlands: ‘Zwijgen!’
Woordverbanden: ‫זכר‬
Zie o.a. pagina B-92 en B-93 van het Woordenboek van Broers
Nederlands
Hebreeuws
‫זכה‬
‫זכך‬
‫זְכֹוכית‬
ִ
‫זָכּור‬
De etymologie van een woord is de historische verklaring voor de manier waarop de vorm van het woord tot
stand is gekomen.


Als twee letters van de 3 stamletters hetzelfde zijn is er mogelijk woordverband. Dit komt omdat in het
oude Hebreeuws de wortel waarschijnlijk gevormd werd door 2 letters.
Bij het woord ‫ זכר‬zijn ook veel verbanden naar andere Semitische talen aan te wijzen.  Bijvoorbeeld
in het Ugaritisch is gedenken  ckr waar duidelijk het verband te zien is met ‫זכר‬. Ook in het
Arabisch, Aramees en Ethiopisch bestaat gedenken uit dezelfde wortel. In het Akkadisch heeft
‘gedenken’ een duidelijk religieuze bedoeling, het specifiek iets voor goden om te doen3.
Het ‘Gedenk’ waartoe de kinderen van Israel worden opgeroepen, is een Goddelijk bevel en is Goddelijk
verheven in haar uitvoering. Gedenken blijkt een Goddelijke verheven bezigheid en toch beveelt Hij Zijn
kinderen om ook te gedenken!
2
De qal infinitivus is onder te verdelen in absolutus en constructus vormen. De qal infinitivus absolutus vormen zijn: Exo
13:3, Exo 20:8, Deu 7:18, Deu 24:9, Deu 25:17, Joz 1:13, Jer 31:20 en Kla 3:20. De qal infinitivus constructus vormen zijn
Gen 9:16, Ps 137:1, Jer 17:2 en Eze 23:19
3
Schottroff: In the Nabatean inscriptions from Sinai, remembering ‘has a clearly religious sense: it is something the deity
is to do.’
‫יֹום‬-‫זָכֹור אֶת‬
Pagina 5
Exodus 20:8
‫ ְל ַק ְדׁשֹו‬,‫יֹום ַה ַש ָבת‬-‫זָכֹור ֶאת‬
Letterbetekenis: ‫זכר‬
Betekenis
Hebreeuws Studieboek
‫ז‬
p64
‫כ‬
P85
‫ר‬
p137
‫ זָכֹור‬is geen oproep om in het wilde weg te gedenken, maar het gedenken heeft een duidelijk voorwerp,
namelijk hier de dag van de Sabbat om die te heiligen. ‘Gedenk’ is actief. In Numeri 15:40 wordt deze actieve
houding als volgt onder woorden gebracht: “Opdat gij gedenkt en doet al Mijn geboden, en uw God heilig zijt.”
Deelconclusie ‫זָכֹור‬



De Schriftplaatsen brengen ons dicht in verbinding met de HEERE. Gedenken is met onze gedachte bij
God zijn, Zijn daden gedenken. Bij het gedenken worden deze daden als het ware opnieuw tot leven
geroepen en ervaren we de kracht daarvan voor dit moment in ons leven. Het leert ons te vertrouwen
op Zijn daden, en daarom te rusten! Er is verschil tussen ons gedenken, namelijk aan de uittocht uit
Egypte of aan de schepping, en het gedenken van God. God gedenkt aan Noach (Gen 8:1) en Hij
gedenkt aan Zijn verbond bij het zien van regenboog (Gen 9:15), God gedenkt aan Abraham (Gen
19:29), God gedenkt aan Rachel (Gen 30:22)
Het woordverband: Rein zijn, rusten van de zonden. En stralen. “zult gij, door het Goddelijk oog belonkt
weer met u schoonheid pralen.” (Ps 68)
De letterbetekenis: Het gedenken van de doende hand van de Leider!
‫יֹום‬-‫זָכֹור אֶת‬
Pagina 6
Exodus 20:8
‫ ְל ַק ְדׁשֹו‬,‫יֹום ַה ַש ָבת‬-‫זָכֹור ֶאת‬
Nu verder met: ‫ש ָבת‬
ַ ‫ַה‬
‫יֹום‬-‫ֶאת‬
‫ י ֹו ם ַה ַש ָב ת‬- ‫ֶא ת‬
sabbat
de
dag
a-z
Een Hebreeuwse eigenaardigheid. Sabbat is als ‘eigennaam’ altijd bepaald4. Daarmee is het woord dat daaraan
gekoppeld is ook bepaald. Je kunt dus niet vertalen met ‘een dag van de sabbat’ (onbepaald) maar alleen met
‘de dag van de sabbat’ (bepaald)5
Wat is de stam van:
‫ַה ַש ָבת‬
6
________________________
Kijk nog even in het Studieboek op pagina 169, en in Krukkenboek op pagina D-223. Klopt het?
Schriftplaatsen
Als getrainde studenten stappen we nu over naar de Concordantie van Wigram en slaan pagina W-1235 op. U
ziet nu zelf de Bijbelplaatsen staan. Ze nodigen u als het ware uit voor Bijbelstudie. Het voert nu te ver om alle
plaatsen na te gaan. Mij vallen wel de verschillende termen op:


The Sabbath, The Sabbath of rest, The Sabbath of the land
My Sabbaths, Her Sabbaths, Your Sabbaths
Vooral het ‘mijn sabbatten’ trekt mijn aandacht:




Exodus 31:13 Gij nu, spreek tot de kinderen Israëls, zeggende: Gij zult evenwel mijn sabbatten
onderhouden; want dit is een teken tussen Mij en tussen ulieden, bij uw geslachten; opdat men wete,
dat Ik de HEERE ben, Die u heilige.
Leviticus 19:3 Want ieder zal zijn moeder en zijn vader vrezen, en Mijn sabbatten houden; Ik ben de
HEERE, uw God!
Leviticus 19:30 Gij zult Mijn sabbatten houden, en Mijn heiligdom zult gij vrezen; Ik ben de HEERE!
Leviticus 26:2 Mijn sabbatten zult gij houden, en Mijn heiligdom zult gij vrezen; Ik ben de HEERE!
4
Een naamwoord in het Hebreeuws is bepaald als er een lidwoord voor staat (bijvoorbeeld de He) of als het een
eigennaam betreft of als het een bezittelijk voornaamwoord heeft.
5
Je hebt in de schrijfwijze ‫דוד‬-‫ בן‬niet ‘een zoon van David’ maar ‘de zoon van David’. Het bepaald zijn zegt niet in de
eerste plaats iets over de zoon, maar over David. Je kunt natuurlijk wel zeggen ‘een zoon van David’ maar dan moet het
anders geformuleerd worden. ‫ בן לדוד‬Er staat dan eigenlijk: Aan David is een zoon.
6
De dagesh in de Bet is een dagesh forte en hoort bij het nominale patroon van dit naamwoord. De dagesh forte in de
Shin is een gevolg van het lidwoord. (Folmer)
‫יֹום‬-‫זָכֹור אֶת‬
Pagina 7
Exodus 20:8
‫ ְל ַק ְדׁשֹו‬,‫יֹום ַה ַש ָבת‬-‫זָכֹור ֶאת‬
Woordverband ‫ׁשבת‬
In het Woordenboek van Broers raadplegen we pagina B-366, B-367 en B-368.
Nederlands
Hebreeuws
‫ׁשבח‬
‫ׁשבע‬
‫ֶׁש ַבע‬
‫ׁשבר‬
‫ׁשבת‬
‫ֶׁש ֶבת‬
‫יֹום‬-‫זָכֹור אֶת‬
Pagina 8
Exodus 20:8
‫ ְל ַק ְדׁשֹו‬,‫יֹום ַה ַש ָבת‬-‫זָכֹור ֶאת‬
Letterbetekenis ‫ׁשבת‬
Betekenis
Hebreeuws Studieboek
‫ׁש‬
P051
‫ב‬
P33
‫ת‬
P055
Deelconclusie ‫יֹום ַה ַש ָבת‬-‫ֶאת‬



De Schriftplaatsen brengen ons bij een grote hoeveelheid Bijbelplaatsen. Het gaat blijkbaar niet alleen
om de dag van de Sabbat, maar ook om het gegeven dat het Gods dag is. Mijn Sabbatten!
Het woordverband brengt ons onder andere bij het getal 7, het prijzen van God, het breken en
ophouden met werken en het zitten zonder twist. (zie Zin 1 van het 7 zinnenblad)
De Letterbetekenis toont ons een diamant van vrede (Shin) vanaf onze geboorte in het ouderlijk huis
(Beth) tot aan onze zelfovergave (Taw)
‫יֹום‬-‫זָכֹור אֶת‬
Pagina 9
Exodus 20:8
‫ ְל ַק ְדׁשֹו‬,‫יֹום ַה ַש ָבת‬-‫זָכֹור ֶאת‬
Nu het laatste woord:
‫ְל ַק ְדׁשֹו‬
‫ְל ַק ְד ׁש ֹו‬
hem
Wat is de stam van:
‫ְל ַק ְדׁשֹו‬
heiligen
om te
________________________
Kijk nog even in het Studieboek op pagina 169, en in Krukkenboek op pagina D-449. Klopt het?
Wigram zegt o.a. van


‫ ְל ַק ְדׁשֹו‬dat het om een Piel infinitivus gaat.
Piel: Dat voert ons naar het Studieboek pagina 129, waar we lezen vat Pi’el een versterkte vorm is. De
versterkte vorm is goed te zien aan de stip in de Daleth. Deze stip betekent eigenlijk een verdubbeling
van de Daleth.
Infinitivus: Op pagina 130 van het Studieboek lezen we dat een Lamed voorafgaand aan het
werkwoord onbepaald kan maken ‘om te’. Een infinitivus is onbepaald.7
Schriftplaatsen
We pakken de
Concordantie van Wigram
er weer bij. Pagina W-1090,
W-1091, W-1092 en W1093. Fijn dat Wigram ook
een onderverdeling maakt
en wij inmiddels weten dat
we met een Piel Infinitivus
te maken hebben.
7
Technisch gezien is het niet mogelijk om het "onderwerp" van qadash vast te stellen (want de inf. cs. geeft geen
uitdrukking a.h. onderwerp), maar het meest voor de hand liggend is toch wel om de inf. als het doel van zakhar te
interpreteren en het onderwerp daarbij niet te veranderen. Je zou anders toch wel enig signaal in de tekst verwachten.
(Folmer). Geeft vers 11 wel aan aanduiding daarvoor? (Jacob)
‫יֹום‬-‫זָכֹור אֶת‬
Pagina 10
Exodus 20:8
‫ ְל ַק ְדׁשֹו‬,‫יֹום ַה ַש ָבת‬-‫זָכֹור ֶאת‬
Woordverband ‫קדש‬
In het Woordenboek van Broers raadplegen we pagina B-322, B-323
Nederlands
Hebreeuws
Letterbetekenis ‫קדש‬
Betekenis
Hebreeuws Studieboek
‫ק‬
P033
‫דד‬
P55
‫ש‬
P051
Deelconclusie ‫ְל ַק ְדׁשֹו‬



De Schriftplaatsen brengen ons opnieuw bij grote hoeveelheid Bijbelplaatsen. Het gaat blijkbaar om
een soort samenwerking. “Gedenk de dag van de Sabbat, zodat hij geheiligd kan worden. “
Het woordverband brengt ons bij het Oosten, waar vandaan de Bruidegom komen zal. De Bruid, zwart
doch liefelijk als de tenten van Kedar. (Hoogl 1:5)
De Letterbetekenis toont ons een bruid die door het oog van de naald (Kopf) uit Egypte verlost is. Zich
dubbel zal bedenken bij het verlaten van haar huis (Daleth). Haar einde is vrede. (Shin)
‫יֹום‬-‫זָכֹור אֶת‬
Pagina 11
Exodus 20:8
‫ ְל ַק ְדׁשֹו‬,‫יֹום ַה ַש ָבת‬-‫זָכֹור ֶאת‬
Conclusie
‫ זָכֹור‬De Schriftplaatsen brengen ons dicht in verbinding met de HEERE. Gedenken is met onze gedachte bij
God zijn, Zijn daden gedenken. Bij het gedenken worden deze daden als het ware opnieuw tot leven geroepen
en ervaren we de kracht daarvan voor dit moment in ons leven. Het leert ons te vertrouwen op Zijn daden, en
daarop te rusten! Er is verschil tussen ons gedenken, namelijk aan de uittocht uit Egypte of aan de schepping,
en het gedenken van God. God gedenkt aan Noach (Gen 8:1) en Hij gedenkt aan Zijn verbond bij het zien van
regenboog (Gen 9:15), God gedenkt aan Abraham (Gen 19:29), God gedenkt aan Rachel (Gen 30:22) Het
woordverband: Rein zijn, rusten van de zonden. En stralen. “zult gij, door het Goddelijk oog belonkt weer met u
schoonheid pralen.” (Ps 68) De letterbetekenis: Het gedenken van de doende hand van de Leider!
‫יֹום ַה ַש ָבת‬-‫ ֶאת‬De Schriftplaatsen brengen ons bij een grote hoeveelheid Bijbelplaatsen. Het gaat blijkbaar
niet alleen om de dag van de Sabbat, maar ook om het gegeven dat het Gods dag is. Mijn Sabbatten! Het
woordverband brengt ons onder andere bij het getal 7, het prijzen van God, het breken en ophouden met
werken, en het zitten zonder twist. (zie Zin 1 van het 7 zinnenblad) De Letterbetekenis toont ons een diamant
van vrede (Shin) vanaf onze geboorte in het ouderlijk huis (Beth) tot aan onze zelfovergave (Taw)
‫ ְל ַק ְדׁשֹו‬De Schriftplaatsen brengen ons opnieuw bij een grote hoeveelheid Bijbelplaatsen. Het gaat blijkbaar
om een soort samenwerking. “Gedenk de dag van de Sabbat, zodat hij geheiligd kan worden. “ Het
woordverband brengt ons bij het Oosten, waar vandaan Hij, de Bruidgom komen zal. De Bruid, zwart doch
liefelijk als de tenten van Kedar. Letterbetekenis toont ons een bruid die door het oog van de naald (Kopf) uit
Egypte verlost is. Zich dubbel zal bedenken bij het verlaten van haar huis (Daleth). Haar einde is vrede. (Shin).
Heiligheid lijkt wel de ontmoetingsplaats tussen Bruid en Bruidegom.
Door de studie naar ‫ זָכֹור‬komen we uit op de gedachte dat gedenken een Goddelijke bezigheid is. Ook bij de
studie naar het woord ‫ ְל ַק ְדׁשֹו‬van dit 4e Woord komen we uit bij Goddelijke oorsprong. Mag ik jullie het
volgende ter overweging meegeven: Zou de Eeuwige bij het heiligen van de Sabbat gemeenschap zoeken met
de mens, en daarom Zijn volk Israel uitgekozen hebben? En als een bezegeling van het huwelijk gevraagd
hebben: Kom bij Mij Sabbat vieren (rusten)? In een heilige ontmoeting neerzitten en rusten aan de voeten van
onze Schepper. Ter zelfder tijd, spreekt de HEERE, zal Ik allen geslachten Israëls tot een God zijn; en zij zullen
Mij tot een volk zijn.
‘God zoekt gemeenschap met mensen, met Israël als eersteling, als 'voortrekkster-bruid', maar HIJ wil
uiteindelijk gemeenschap met heel de Adamitische mensheid, waarbij de gemeente uit de volken op hun beurt
ook voortrekster-bruid is, in onafscheidelijke verbondenheid met, en in het spoor van Israël, Gods Eersteling.’
(Citaat van drs. Raphaël L. Modeth)
‫יֹום‬-‫זָכֹור אֶת‬
Pagina 12
Exodus 20:8
‫ ְל ַק ְדׁשֹו‬,‫יֹום ַה ַש ָבת‬-‫זָכֹור ֶאת‬
Bijlage 1
Uit de studie van drs. Raphaël L. Modeth – Studiehuis reshiet. De volledige studie staat op:
http://www.thora.nu/reshiet.pdf
Enkele notities over Shabbat en Zondag
In een al 12 jaar oude blauwe Boekette, uitgegeven door Studiehuis Reshiet, wordt gesteld dat Shabbat &
Zondag twee aparte grootheden zijn, die net als appels en peren niet met elkaar te vergelijken zijn. Het
verwisselen of gelijkstellen van deze twee bijzondere dagen is even onjuist als het verwisselen en gelijkstellen
van ‘appels en peren’.
De achtergrond van deze stelling is het principiële verschil tussen volk en gemeente. Een gemeente (of
ekklesia) is een geroepen groep die weggeroepen is uit de volksgemeenschap om aan hun volksgenoten het
Evangelie van het Koninkrijk Gods (dat gekomen en komende is) te verkondigen én voor te leven.
De Zondag is voor de gemeente, de Shabbat voor het volk. De Shabbat is voor de rust: ieder onder eigen
wijnstok en vijgenboom, de Zondag is voor de toerusting: zowel voor bemoediging en vermaning om te
volharden in het getuigenis, als voor studie of instructie.
Israël is behalve een speciaal Godsvolk, Zijn
Eersteling, ook een gemeente, een qáhal,
een ekklesia, een ‘kerkgenootschap’. Israël
is uit de volken weggeroepen om een licht
voor de volken te zijn om de nieuwe
levensstijl die God Zelf in Zijn Torah
onderwezen heeft te verklaren en voor te
leven. Vanuit Israël zijn speciale gezanten,
‘apostelen’ uitgezonden om onder de
volken gemeenschappen (ekklesiai) te
stichten in verbondenheid met het
Godsvolk Israël, om net als Israël
lichtdragers te zijn en te midden van hun
volk het Evangelie van het voltooide
Koninkrijk Gods (het in principe al in
Jeruzalem voltooid/ volbracht Vrederijk,
Johannes 19:30, Lukas 2:14, 24:34) niet
alleen te verkondigen, maar het in eigen
kring, in gezin en samenleving, ook vóór te
leven, in het spoor Israël, Gods Eersteling.
In Israël kijken Torahgetrouwe Joden vaak
met een zekere jaloersheid naar hun
volksgenoten die wonen in landen waar de vijfdaagse werkweek is ingevoerd en die op Zondag de vrijheid
hebben om o.a. speciale studie- en stimuleringsbijeenkomsten bij te wonen. Immers de Shabbat waarop men
een zeer beperkte actieradius heeft, is in de eerste plaats een vierdag voor het gezin en voor de beperkte,
plaatselijke samenleving.
‫יֹום‬-‫זָכֹור אֶת‬
Pagina 13
Exodus 20:8
‫ ְל ַק ְדׁשֹו‬,‫יֹום ַה ַש ָבת‬-‫זָכֹור ֶאת‬
Het is niet goed om van de Zondag een strenge Shabbatdag te maken, maar het is ook niet goed om van de
Shabbat een Zondag te maken, een toerustingsdag voor de gemeente, met alle onrust daarvan: met het
gejakker heen en weer naar een kerkdienst op afstand, waarbij de rust in de gezinnen en de vieringen aan de
huistafel vaak in het gedrang komen. De Zondag is een Dag apart, het is niet alleen de eerste scheppingsdag
waarop God het Licht te voorschijn riep en Zijn aarde bevrijdde uit de machten van het duister en chaos, ook
niet alleen de Dag van Zijn Overwinning over de macht van zonde en schuld en van Zijn Opstanding uit onze
dood – ‘wat zoekt gij de Levende bij de doden?’; Hij is opgewekt’, Lukas 24: 5,6 – maar Zondag is vooral ook de
Dag waarop het Koninkrijk Gods in ongekende Kracht is doorgebroken in het Godsvolk Israël en van daaruit
onder alle volken tot een radicale vernieuwing van mens en samenleving. Immers ook de uitstorting van de
Heilige Geest gebeurde op Zondag, op de 50e dag na PaasZondag!
De Zondag is als aparte dag in de wereldgeschiedenis uitermate geschikt niet alleen voor de kerkgang, om
bemoedigd en aangespoord te worden, maar ook voor persoonlijke studie en voor speciale studie- en
stimuleringsbijeenkomsten, regionaal of landelijk. De Zondagnamiddag is geschikt voor een ‘Emmaüswandeling ‘met Jeruzalem in de rug’ en luisterend naar de Stem van AdonaJ, naar Zijn Woord en Geest, met
daarna aan de huistafel een speciale maaltijd in Zijn Aanwezigheid met brood (matses) en vis (Lukas 24:2931,41-43).
Het gelijkstellen van Shabbat en Zondag, of te wel: van de Zondag een strenge Shabbat maken, of van de
Shabbat een Zondag, een kerkelijk dag, is te zien als een vorm van Grieks éénlijnig denken, van Griekse
gelijkschakeling: ‘alles is hetzelfde’. Hebreeuws denken is meerlijnig denken, is vierkant denken, hoekig
denken waarbij de lijnen elkaar in de hoeken raken, maar niet gelijk gericht zijn. Shabbat en Zondag raken
elkaar in de hoeken, maar zijn niet éénlijnig, niet hetzelfde, evenmin als ‘appels en peren’ hetzelfde zijn, al zijn
beide vruchten.
‫יֹום‬-‫זָכֹור אֶת‬
Pagina 14
Exodus 20:8
‫ ְל ַק ְדׁשֹו‬,‫יֹום ַה ַש ָבת‬-‫זָכֹור ֶאת‬
Bijlage 2
We nemen nu even wat afstand en bekijken dit 4e Woord in het verband van de Tien Woorden. Deze Tien
Woorden lagen in ‘het heilige van het heilige’. Het is Gods eigen literaire product. Is het mogelijk Zijn
letterkundige stijl te ontdekken? Dit is door diverse mensen uitgebreid onderzocht. Ik geef hier verkort de
resultaten van een onderzoek van H.J. Koorevaar
De Tien Woorden worden overheerst door drie positieve Woorden
1. Ik ben JWHW
4. Gedenk de sabbatdag
5. Eer uw vader en moeder
Zij bepalen het hoofdklimaat in een leven met God. De sabbat is het centrale van die drie. De zeven andere
‫ לֹא‬niet. Zij functioneren als afscherming van de twee leidende positieve Woorden.
Er zijn totaal dertien ‘nieten’. Het getal wijst numeriek op ‫חד‬
ָ ‫( ֶא‬Deut 6:5)? Het zevende en centrale ‘niet’
Woorden beginnen met
8
staat midden in het sabbatsgebod, zes ervoor en zes erna.
1 Ik ben JHWH, je God
die jou uitleidde
uit het land Egypte
2 Niet andere goden hebben
Niet een beeld maken
Niet voor hen buigen
en niet hen dienen
3 Niet de naam JHWH opheffen tot
5 Eer je vader en je moeder
zodat je dagen verlengen
op de aardbodem die JHWH je geeft
6 Niet doden
7 Niet echtbreken
8 Niet stelen
9 Niet antwoorden (als) leugengetuige
10 Niet begeren het huis van je naaste
Niet begeren de vrouw van je naaste
misbruik want niet zal JHWH
ongestraft laten
4 Gedenk de sabbatdag door die te heiligen
Niet enig (vak)werk doen
8
Aleph 1 + Cheth 8 + Daleth 4 = 13
‫יֹום‬-‫זָכֹור אֶת‬
Pagina 15