Structuur heelal

3 Structuur van het heelal
1 De samenstelling van het
heelal p. 46
17-12-2013
PPT ASO 3
Verschil tussen kosmografie-astronomie-kosmologie
04-01-2015
PPT ASO 3


Kosmografie: Kosmografie
(Oudgrieks: kósmos "aarde, heelal,
kosmos" en gráphein, "schrijven") is
een wetenschap die alles wat met de
kosmos ofwel het hele heelal te maken
heeft beschrijft. Zowel de Aarde als
alles wat daarbuiten ligt (de ruimte)
zijn dus onderwerp van studie. Uit de
kosmografie zijn meer specifieke
disciplines voortgekomen: de geologie
en de geografie enerzijds en de
astronomie anderzijds.
Kosmologie: is een tak van de
sterrenkunde die de algemene
structuur en het ontstaan en evolutie
van het heelal bestudeert.
04-01-2015


PPT ASO 3
Astronomie: (of sterrenkunde) is de
wetenschap die zich bezighoudt met
de observatie en de studie van alle
fenomenen buiten de atmosfeer van
de Aarde. Het woord astronomie komt
van het Griekse woord astronomia,
een samenstelling van astron, ster en
nomos, wet: het toekennen van
wetmatigheden aan sterren.
Terwijl astronomie een wetenschap is,
is astrologie een pseudowetenschap en
een verzamelnaam voor ideeën over
het verband tussen het lot van
mensen en gebeurtenissen op aarde
en de stand van de hemellichamen.







Heelal (=universe)
Muren en holtes
Superclusters
Clusters
Sterrenstelsels
(= galaxy)
Planetenstelsels
planeten en hun manen
17-12-2013
PPT ASO 3
17-12-2013
Muren en
holtes
PPT ASO 3
Hoe waarnemen?

Blote oog

Telescopen op aarde p.48

Ruimtetelescoop
17-12-2013
PPT ASO 3
Sterrenbeelden

Grote Beer (poolwijzer) en kleine Beer → poolster
04-01-2015
PPT ASO 3
17-12-2013
PPT ASO 3

Orion met nevels (Orionnevel en
Paardenkopnevel) en een uitdovende ster
(Betelgeuze)
11-03-2011
PPT ASO 3
04-02-2010
PPT ASO 5
Orionnevel
M42
23-12-2013
PPT ASO 3
Dierenriem = zodiak
 Sterren lijken bij elkaar te horen
maar liggen in werkelijkheid heel ver
van elkaar.

04-02-2010
PPT ASO 3
Hoe waarnemen?

Blote oog

Telescopen op aarde
Nadelen?
• .................
• .................
• .................

Ruimtetelescoop
VLT
Opvolger: E-ELT
17-12-2013
PPT ASO 3
Hoe waarnemen?



Blote oog
Telescopen op aarde
Ruimtetelescoop Hubble
600km hoogte – sinds dec 2013
Heritage.stcu.edu
04-02-2010
PPT ASO 3
GAIA
Afstanden
Kilometer: vb. Nizar 758.6 biljoen
km
 AE: vb. Zon-Neptunus 30 AE
 Lichtjaar: vb. Sirius 8,6 lj
 Lichtminuut: vb. Zon – Aarde 8,3 lm
 Definitie lichtjaar:

17-12-2013
PPT ASO 3
Lichtjaar - km
04-02-2010
PPT ASO 5



Hoelang doet het licht dat de zon uitzendt erover om
de Aarde te bereiken?
De helderste ster Sirius staat op een afstand van 8.6
lichtjaar van ons. Hoeveel km is dat? Stel dat Sirius
vandaag uitdooft, wanneer zien we dat?
Afstanden Aarde tot … Verbind in de volgende tabel.
17-12-2013
grens zonnestelsel
1.3 lichtseconde
Mars
47000 lichtjaar
maan
5.5 lichtuur
Pluto
2 lichtjaar
grens melkweg
4.3 lichtminuten
PPT ASO 3
oefeningen
04-02-2010
PPT ASO 5

Een ruimtesonde reist ongeveer zes maanden
om Mars te bereiken. Zo was de snelheid van
de Spirit-ruimtesonde 32 km per seconde. Het
licht legt deze afstand af in 4.3 minuten. Hoe
groot is de afstand tussen de aarde en Mars?
a in lichtminuten?
b in kilometer?

17-12-2013
PPT ASO 3
2 Ons melkwegstelsel


Vorm
Ligging van de zon
04-02-2010
PPT ASO 5
weetjes


Melkweg in het Engels…?
De Melkweg (of Via
Lactea in het Latijn),
naar het uiterlijk als van
een melkachtige band of
pad. Het Engelse woord
galaxy is direct afgeleid
van het Griekse woord
voor "melk" (galaktos).
Pleiaden=
zevengesternte, in de
buurt van Orion. In het
Japans ‘Subaru’.
17-12-2013
PPT ASO 3