Lesvoorbereiding Mexico-Stad - Portfolio aardrijkskundeLene Wuyts

LESONTWERP
ALGEMENE VAKKEN / VOEDING-VERZORGING
Naam: Lene Wuyts
Campus Heverlee
Hertogstraat 178
3001 Heverlee
Tel. 016 375600
www.khleuven.be
Vakkencombinatie: aardrijkskunde/biologie
Stagebegeleider DLO:Veerle Gaeremynck
School: Pius X College
Les gegeven door: Lene Wuyts
Onderwijsvorm: A-stroom
Vak: aardrijkskunde
Richting: Latijn/Wetenschappen
Onderwerp: Mexico-Stad
Klas: 4C1/C2
Vakmentor: Mevr. Sterkendries
Lokaal: C171
Datum/Data: 28/04/14
Aantal leerlingen: 24 lln.
Lesuur/-uren: 10u10-11u00
BEGINSITUATIE
Situering in de lessenreeks
-Het thema verstedelijking neemt twee lestijden in beslag, dit is de tweede les
-Hiervoor hebben ze de verstedelijking in Latijns-Amerika al in het algemeen besproken
-Zo hebben ze als opdracht een grootstad uit moeten kiezen en hierover een PowerPoint moeten maken
-In deze les gaan ze zich specifiek richten op één stad, namelijk Mexico. Deze les handelt over de situering en de
structuur van de stad.
-Na deze les kunnen ze nog verder gaan met het hoofdstuk Mexico-stad waarbij ze de gevolgen van de groei van de
stad bespreken en welke maatregelen er getroffen kunnen worden
-Na het hoofdstuk over Mexico-stad kunnen ze als uitbreiding New York nog bespreken
Relevante voorkennis (en/of kennis die nog niet aanwezig is)
-Ze hebben vorige les de verstedelijkingsgraad al besproken dus ze weten wat dit inhoudt
-Ze kunnen zelf al enkele gevolgen van verstedelijking opnoemen
-Hebben weinig kennis over Mexico-stad
-Kunnen een klimatogram determineren
-Ze weten nog niet volgens welke structuur een Latijns-Amerikaanse stad is opgebouwd
Belevings- en ervaringswereld & Actualiteit
-Sommige leerlingen hebben misschien al wel eens beelden gezien op televisie van Mexico-Stad
-Ze associëren sombrero’s en sambaballen met het land Mexico, maar voor de rest weten ze er niet zo veel over
-Ze hebben misschien al wel eens iets op het nieuws gezien of in de krant gelezen over een aardbeving in Mexico
-Ook kunnen ze de gevolgen van verstedelijking linken aan hun eigen leefwereld zoals bijvoorbeeld wanneer er
smogalarm is in België
Leerniveau van de klasgroep, klassfeer, …
-Een nieuwe leerkracht voor de klasgroep kan zowel een positieve als een negatieve invloed hebben
- Het is een vierde jaar dus ze kunnen zelfstandig een kaart in hun atlas opzoeken en zelfstandig een klimatogram
determineren
-Het is een klas waar zowel Latijn als Wetenschappen zit, daarom mogen ze veel individueel doen zodat iedere
leerling op zijn/ haar eigen tempo kan werken
DIDACTISCHE VERANTWOORDING
-Aanschouwelijkheidsprincipe: Doordat er geen beamer aanwezig is, wordt de theorie visueel ondersteund door foto’s
en een uitgebreid bordschema. De producten zorgen ervoor dat de leerlingen het zich beter kunnen voorstellen welke
drie sectoren er bestaan in de beroepsbevolking in Mexico-Stad.
-Structureringsprincipe: Aan de hand van een uitgebreid bordschema wordt de lesstructuur duidelijk weergeven naar
de leerlingen toe. Op deze manier wordt de les samen met de leerlingen opgebouwd, waardoor de samenhang tussen
de verschillende delen duidelijk wordt.
-Motivatieprincipe: Doordat de leerlingen elk apart naar voren moet komen om hun foto op het bord te hangen,
worden ze allemaal gemotiveerd om actief deel te nemen aan de les.
EINDTERMEN & LEERPLANDOELEN
Situering in de eindtermen:
4
de eigenheid van regio’s beschrijven aan de hand van natuurlijke en menselijke kenmerken.
6
aan de hand van regionale voorbeelden redenen opnoemen die de lokalisatie, de spreiding en de eventuele
wijzigingen verklaren van:
-landbouwactiviteiten
-industriële activiteiten
-tertiaire activiteiten
9
de verstedelijking en haar evolutie in een regio in relatie brengen met aardrijkskundige factoren.
Situering in het leerplan:
VVKSO, Leerplan aardrijkskunde 2de graad ASO, Brussel, September 2012, D/2012/7841/002
4.9 Verstedelijking
1
2
Door analyse van beelden, van kaarten en van andere informatiebronnen het uitzicht en tertiaire activiteiten
van een Latijns-Amerikaanse grootstad beschrijven.
WENKEN
Als beeldmateriaal kan gedacht worden aan Google Earth of Virtual Earth (in combinatie met Panoramio) –
videofragmenten – You Tube – de Teleac beeldbank – fragmenten uit een realityprogramma.
Het gaat voornamelijk om beeldmateriaal dat volgende aspecten van de grootsteden in Latijns-Amerika illustreert:
sloppenwijken – CBD (Control Business District) – residentiële woonzone – kleinschalige economische activiteiten,
straathandel.
Het beeldmateriaal wordt in relatie gebracht met de wereldfacetkaarten bevolkingsspreiding en ontwikkelingsgraad.
De oorzaken en de gevolgen van de verstedelijking en haar evolutie in Latijns-Amerika nagaan en verklaren.
WENKEN
Uit beeldmateriaal (zie eerste doelstelling) en statistisch materiaal onderzoeken de leerlingen de oorzaken en gevolgen
van de verstedelijking in Latijns-Amerika.
ALGEMEEN LESDOEL
Door middel een schematische voorstelling kunnen de leerlingen de structuur van Mexico-stad uitleggen.
Kunnen de verschillende gevolgen die de groei van de stad met zich mee brengt beschrijven.
SCHOOLAGENDA
(Van de leerlingen. Verwijs naar het werkblad en/of de pagina’s in het werk- en/of handboek.)
Hoofdstuk 2: Mexico-Stad
BRONNEN (Noteer alle gebruikte bronnen, volgens BIN.)
COX, K., e.a., Werkmap aardrijkskunde 4de leerjaar- handleiding, Werkgroep didactische middelen, 2002, pag. 6-13.
COX, K., e.a., Werkmap aardrijkskunde 4de leerjaar- werkboek, Werkgroep didactische middelen, 2002, pag. 6-13.
NEYT, R., e.a., Geogenie 4, De Boeck, Antwerpen, 2010,
VAN HECKE, E., e.a., Zenit T4-leerwerkboek tso, Pelckmans, Kalmthout, 2011, pag. 117-130.
BELLINKX, M., e.a., Topos 4- leerwerkboek, die Keure, Brugge, 2013, pag.102-109.
LEERMIDDELEN & MEDIA
-Werkboek
-Atlas
-Producten
Didactisch lesontwerp
KRACHTIGE LEEROMGEVING
Leerdoelen
Lesfasen
& timing
Instapfase
5 min.
Lesfase 1:
Ligging
7 min.
De leerlingen
kunnen in hun
eigen woorden het
ontstaan en de
situering van
Mexico-Stad
verklaren. (C2)
Onderwijs- en leeractiviteiten
Ik zou graag op reis gaan in de zomervakantie, maar
ik heb enkel de coördinaten door gekregen van mijn
bestemming. Leerkracht schrijft de coördinaten op
het bord.
 Wie kan mij vertellen naar waar ik op reis
ga?
 Aan wat denken jullie bij Mexico-Stad?
Mexico-Stad is één van de oudste, constant
bewoonde sites van Amerika. Deze stad werd als de
Azteekse hoofdstad Tenochtitlan gesticht. De
Azteken bouwden deze stad op een eiland in het
ondiepe Texcoco-meer. Na de uitroeiing van de
Azteken werd deze stad dus omgevormd tot MexicoStad.
OLG- situering Mexico-Stad
Zoek in jullie atlas eens op welke hoogte MexicoStad gelegen is.
 Welke hoogte hebben jullie gevonden?
Bekijk de kaart in jullie atlas waar aardbevingen en
vulkanisme op terug te vinden zijn.
 Wat kan je dan zeggen over de ligging van
Mexico-Stad?
 Welk gevolg heeft dit voor de stad?
Lees het krantenartikel dat ik zo meteen uitdeel.
 Over wat gaat het krantenartikel?
 Welke vulkaan is er uitgebarsten?
Dit mogen jullie noteren in jullie werkboek.
 Wat is er in 1985 gebeurd?
Neem jullie determineertabel erbij en determineer
het klimatogram.
 Welk klimaat hebben jullie terug gevonden
voor Mexico-Stad?
Media
Leerinhoud
Atlas
AGENDA: Hoofdstuk 2: Mexico-Stad
2.1 Ligging
De stad ligt in het bekken van Mexico op
méér dan 2000m hoogte. Het huidige
centrum van de stad is opgericht op de
plaats
van
de
Azteekse
hoofdstad
Tenochtitlan die gebouwd werd op een
eiland in het ondiepe Texcoco-meer. De stad
is omgeven door gebergten van vulkanische
oorsprong.
De Popocatepetl is één van de bekendste
vulkannen in de regio. Gemiddeld krijgt
Mexico-stad één grote aardbeving per
decennium
te
verwerken
en
één
vernietigende per eeuw. Bij de laatste grote
beving in 1985, met een kracht van 8.1 op
de schaal van Richter, kwamen ruim 10000
mensen om en tal van wijken werden met
de grond gelijk gemaakt. Wanneer je ’s
avonds met het vliegtuig landt krijg je een
goed idee van de omvang van deze
megacity. Bijna een uur lang vlieg je over
een eindeloze zee van lichtjes, alsof daar
beneden niet een mensenstad ligt maar een
galaxie.
Klimaat= koelgematigd met zachte winter
De leerlingen
kunnen door
samen na te
denken de
opdracht tot een
goed einde
brengen. (A2)
Lesfase 2:
Structuur
stad
20 min.
We gaan eens bekijken hoe de stad precies
opgebouwd is aan de hand van een groepswerk.
KLASSIKALE OEFENING 9 - delen van de stad
De leerlingen krijgen allemaal een uitgeprinte foto.
Om de beurt wordt er een deel van de stad
besproken. De bedoeling is dat de leerlingen
proberen te raden welke foto’s bij welk deel van de
stad horen. Wanneer ze denken dat hun foto erbij
hoort, mogen ze deze op het bord komen hangen.

Wie denkt dat zijn/haar foto bij dit gedeelte
van de stad behoort?
Nu gaan we deze wijken allemaal samenvoegen in
een schematische voorstelling van de stad aan de
hand van een oefening.
De leerlingen
kunnen door
middel van een
schematische
voorstelling de
structuur van de
stad
reconstrueren.
(C2)
Individueel invullen pag. 152 bovenaan
Probeer de wijken en delen van de stad te situeren
op de schematische voorstelling. Je maakt deze
oefening in stilte, je krijgt hier 2 minuten voor.
Klassikale verbetering
 Wat vinden we in de buitenrand van de stad?
 Welke woonwijken vinden we langs deze
sloppenwijken terug?
 Wat situeert zich door de verschillende
randen?
 Welke gebouwen bevinden zich vooral in het
centrum van de stad?
 Wat bevindt zich daar dan?
 Welke woonwijken vinden we terug rond dit
oude stadscentrum en CBD?
 Welke as is terug te vinden ten zuiden van
het oude stadscentrum?
 Welke wijken bevinden zich rond deze
commerciële as?
2.2 Wonen in de stad
-Het oude centrum van de stad
Dit gebied is deels omgevormd tot een
modern administratief en commercieel
zakencentrum (de CBD: Central Business
District). Deze zakenwijk ligt voornamelijk
langs de Paseo de la Réforma en de Avenida
Insurgentes. De grondprijs is er zeer hoog.
We treffen er hoge kantoorgebouwen, luxe
handelszaken, dure villa’s restaurants en
Werkboek ontspanningsmogelijkheden
aan.
Er
is
weinig inheemse bevolking.
-De cerrades of wijken van de rijken
De residentiële wijken vinden we in het
zuiden en het westen van de stad. Ze zijn
gelegen op bosrijke hellingen of in de buurt
van parken, zoals Chapultepec.
Aan de westzijde liggen ze in de verlenging
van de CBD, langsheen de commerciële as.
Tegenwoordig trekken meer en meer
welstellenden uit dit gebied weg om zich te
vestigen in nieuwe voorsteden. Omwille van
de veiligheid zijn deze wijken omgeven door
hekkens of muren en is sommige gevallen
enkel toegankelijk na aanmelding bij de
BORD portier.
-De Colonias of wijken van de middenklasse
De middenklasse woont ofwel langs nieuwe
autowegen in nieuw opgerichte woonwijken.
Bijvoorbeeld langs de autoweg naar het
noordoosten. Ofwel in oud-koloniale wijken
zoals Colonia Roma, San Angel, Coyocan of
Tlalpan.
-De armenwijken en favela’s
Ze bevinden zich vooral in het oosten en het
noorden van de stad. Ze zijn gebouwd op de
drooggelegde meren en moerassen.
Wijken voor eenvoudige arbeiders komen
voor in de buurt van de industrieterreinen.
In deze wijken zijn basisvoorzieningen zoals
water en elektriciteit aanwezig. Delen van
de stad waar de middenklasse wegtrekt
worden ingenomen door armere bevolking.
De grote huizen worden verdeeld over
verschillende families, wat de kwaliteit van
het wonen vermindert en het uitzicht van de
stad niet ten goede komt.
Lesfase 3:
Werken in de
stad
10 min.
We hebben net gezien in welke woonzones MexicoStad allemaal opgebouwd is.
Nu gaan we eens
bekijken hoe het werken in de stad verdeeld is.
DOCEREN-inkomen
In Mexico-Stad zijn er maar liefst zeven miljoen die
werken om geld te verdienen. Leerkracht tekent
verdeling tewerkstelling en inkomen op het bord.
Meer dan de helft van de inkomsten van de
economie gaat naar één vijfde van de actieve
bevolking. Minder dan de helft wordt verdeeld over
vier vijfde van de actieven.
De leerlingen
kunnen de
producten linken
aan de
de drie sectoren
van de
beroepsbevolking
in Mexico-Stad.
(C3)
OLG- sectoren adhv producten
We maken een onderscheid tussen drie sectoren
waaronder de verschillende beroepen in Mexico terug
te vinden zijn. De primaire sector, de secundaire
sector en de tertiaire sector. Ik heb nu drie
producten bij, die elk horen bij een andere sector.
 Welke beroepen vind je terug bij de primaire
sector?
 Welk product hoort daar bij?
 Waar wordt dit verkocht?
 Welke nijverheid hoort bij de secundaire
sector?
 Welk product zal hier bijhoren?
 Hoe worden deze schoenen gemaakt (met
welk lichaamsdeel werken ze)?
 Voor wat staat de tertiaire sector?
 Welk product link je aan deze sector?
In de ravijnen en op de flanken van de
bergen komen sloppenwijken voor. Het zijn
de ‘colonias populares’ (favela’s, slums).
Hier woont 60% van de stadsbevolking! De
meeste wegen zijn er niet verhard en de
basisvoorzieningen
zijn
niet
overal
aanwezig.
De
woningen
zijn
vaak
opgetrokken uit afvalmateriaal.
2.3 Werken in de stad
1.primaire sector= landbouw en mijnbouw
In de kleine stadstuinen worden, vooral door
vrouwen, groenten en fruit verbouwd die
BORD dan op één van de vele stadsmarkten
worden verkocht.
2.secundaire sector= industrie
In Mexico-Stad bevinden zich zo’n 45000
fabrieken. Ongeveer de helft van de
Mexicaanse industrie en bijna de helft van
de werknemers bevinden zich in de stad. Ze
profiteert vooral van de armoede van de
bewoners: lage lonen, geen toepassing van
Producten sociale rechten, gemakkelijke ontslagen…
Elk protest wordt met geweld onderdrukt.
De industrie is gevestigd in de wijken met
veel handarbeiders. De groei van de
bedrijven in de stad is groter dan het
nationaal gemiddelde. Vandaag worden deze
bedrijven aangespoord om uit te wijken naar
andere steden om de vervuiling en de groei
van Mexico-stad te beperken.
3.tertiaire sector= diensten, handel en
verkeer
De belangrijkste financiële instellingen zoals
verzekeringen en banken zijn in de
stadskern gevestigd. Het toerisme is een
heel belangrijke bron van inkomsten voor
deze stad. In de stad zijn ongeveer 150000
geregistreerde handelaars gevestigd. Het
Kunnen in eigen
Lesfase 4:
woorden uitleggen segregatie
wat de termen
5 min.
sociale segregatie
en residentiële
segregatie
betekenen. (C3)
Lesfase 5:
Gevolgen
De leerlingen
kunnen door
voorbeelden uit de
eigen
leefomgeving de
verschillende
gevolgen van de
groei van een stad
beschrijven. (C4+
C2)
Naast deze drie sectoren heb je ook nog de
informele sector. Dit zijn beroepen die niet
geregistreerd staan, deze mensen worden dus ook
niet als economisch actief beschouwd. De tekst met
de vraagjes los je thuis op.
transport van goederen en mensen binnen
de stad is enorm.
We het wonen en werken in de stad al besproken.
Het wonen en het werken in de stad zorgt voor een
groot contrast tussen rijk en arm.
2.4 Segregatie in de stad
DOCEREN- segregatie
Mexico-Stad toont een groot contrast tussen rijk en
arm wat betreft woonomgeving en de tewerkstelling.
Dit noemen we dualiteit.
De scheiding tussen mensengroepen noemt men
segregatie.
 Wanneer er een scheiding is op basis van het
inkomen en positie in de maatschappij, van
welke segregatie spreken we dan?
 En bij de scheiding van woonzones volgens
sociale groepen?
Dit wonen en werken hebben ook een grote invloed
op de stad. We gaan eens bekijken welke negatieve
gevolgen de groei heeft op de stad.
OLG- gevolgen groei van de stad
Neem je atlas er eens bij en bekijk de kaart van de
bevolking in de wereld.
 Hoeveel inwoners telt Mexico?
 Wat kunnen de gevolgen zijn van zo’n groot
bevolkingsaantal?
 Wat is het gevolg voor de werkgelegenheid?
 Hoe zit voor de woongelegenheid?
Lees de tekst over het watertekort in stilte en
probeer de vraagjes erover op te lossen. Jullie
krijgen hier vijf minuten voor.
Klassikale verbetering
We hebben nog twee gevolgen niet besproken.
 Welke invloed heeft de groei van de stad op
het milieu?
 Hoe wordt deze vervuiling veroorzaakt?
-dualiteit: groot verschil tussen arm en rijk
qua woonomgeving en tewerkstelling
-sociale segregatie: is de scheiding op
basis van het inkomen en de positie in de
maatschappij
-residentiële segregatie: is de scheiding
van woonzones volgens sociale groepen
2.5 Gevolgen van groei van de stad
-tekort aan werkgelegenheid
De werkloosheid in Mexico bedraagt officieel
5,4%. Dit is echter een bedrieglijk cijfer
omdat de informele sector blijkbaar niet
meegeteld wordt in de werkloosheid.
-tekort aan woongelegenheid
65% van de families heeft geen toegang tot
de woonmarkt. 40% van de totale
uitbreiding van het woongebied bestaat uit
arme
woonwijken
met
beperkte
voorzieningen.
-tekort aan water
aquifer= watervoerende laag in de
ondergrond. Vanuit een aquifer kan water
gewonnen worden via een bron.
-verkeerchaos
-vervuiling
Mexico-Stad is gelegen in een bekken en de
vervuilde, warme, opstijgende lucht zit
gevangen
tussen
de
omringende
bergflanken.
Het
drukke
verkeer,
gecombineerd met de hoge bevolking en de
45000 fabrieken maakt dat de lucht zo giftig
is dat 98% van de bevolking last heeft van
ademhalingskwalen. De hoeveelheid rook
die je inademt bij een verblijf van één dag in
Mexico-Stad staat gelijk met het roken van
60 sigaretten. De stad produceert 11 000
ton afval per dag waar maar drie kwart van
wordt opgehaald en verwerkt.
BORDSCHEMA
MEXICO-STAD
2.1 Ligging
 hoogte: +2000m
 vulkaan: Popocatepetl
 klimaat: koelgematigd met zachte winter
2.2 Wonen in de stad
 oude stadscentrum
-CBD: central business district
 de cerrades of wijken van rijken
 de colonias of wijken van de middenklasse
 armenwijken en favela’s of sloppenwijken
20%
55%
80%
tewerkstelling
45%inkomen
2.3 Werken in de stad
 primaire sector
secundaire sector
tertiaire sector
2.4 Segregatie in de stad= scheiding tussen mensengroepen
 dualiteit
sociale segregatie
residentiële segregatie
1.sloppenwijken
2.woonwijken armere middenklasse
3. industrie
4.CBD en oud stadscentrum
5.woonwijken rijke middenklasse
6.woonwijken van de rijken
7.commerciële as