Working paper democratische kwaliteit Michels en

Workingpaper
DeG1000eninAmersfoort,UdenenKruiskamp
enderealisatievandemocratischewaarden
AnkMichelsenHarmenBinnema1
InditpaperstaatdevraagcentraalwatdedemocratischekwaliteitvandeG1000’enis:inwelke
materealiserendeG1000’endedemocratischewaarden?
Deopbouwvanhetpaperisalsvolgt:eerstwordtdeG1000gekarakteriseerdalsvoorbeeldvaneen
deliberatiefforum.Wegaaninopdekenmerkenvaneendeliberatiefforumenlatenzienwat
onderscheidendistenopzichtevananderevormenvanparticipatie.Indetweedeparagraafwordt
opbasisvandeliteratuuroververnieuwendevormenvandemocratieendemocratischewaarden
eenanalysekadergeïntroduceerdvoordeevaluatievandematewaarinG1000eneenaantal
democratischewaardenrealiseren.Indederdeparagraafbesprekenwekortdeuitkomstenvan
eerderonderzoekoverinnovatievevormenvandemocratieendebetekenisdaarvanvoorde
kwaliteitvandedemocratie.Inparagraaf4volgendeeerstebevindingenvoordeG1000enIn
Amersfoort,Uden,enKruiskamp(eenwijkinAmersfoort).Hetpapersluitafmeteentabelmetde
belangrijkstebevindingen.
1. DeG1000alsvoorbeeldvaneendeliberatiefforum
DeEngelsepoliticoloogGrahamSmithonderscheidtinzijnboekDemocraticInnovations(2009)drie
vormenvandemocratischeinnovatie.Alseerstenoemthijdevolksvergaderingen(‘popular
assemblies’).Kenmerkendvoorvolksvergaderingenisdatgrotegroepenmensenineenvergadering
bijeenkomenenbeslissenoverlokaleonderwerpenofdebegroting.Alsvoorbeeldennoemthijde
‘NewEnglandtownmeetings’envormenvanparticipatiebudgettenwaarbijburgerszelfbeslissen
overdebestedingvanhetbudgetinhunwijkofstad.Demeestinstitutionelevormhiervaniste
vindeninPortoAlegreinBrazilië.EentweedevormdieSmithonderscheidtisdedirectedemocratie
viadestembus,ofwelhetreferendum.Referendagevenindividueleburgersdirecteensteminde
politiekebesluitvorming.Smithbenadruktdathethiergaatomdievormenvaneenreferendumdie
bindendzijnendusnietalleenmaaradviserend.De‘mini-publics’totslotzijneenderdevormvan
democratischevernieuwingvolgensSmith.Mini-publicskenmerkenzichvooraldooreenzoveel
mogelijkwillekeurigeselectievandeelnemersdoorloting(Smith2009:72).
1
DeauteursdankenNielsHubregtsevoorzijnbijdrageaanhetdeelvanhetonderzoekdatgaatoverselectie
endiversiteit.VerdergaatdankuitnaarLarsBrummelvoorzijnanalysesvandekwantitatievedata.
1
Mini-publicswordenookweldeliberatieveforagenoemdeniseenoverkoepelendbegripvoor
verschillendetypenforawaaronderburgerfora,burgerjury’s,enconsensusconferenties(delaatsten
zijnvooralinDenemarkenbekend(Smith2009:72-79;Michels2011b,2012).Deselectievande
deelnemersiseropgerichtomdediversiteitvandegroeptewaarborgen.Eengemeenschappelijk
kenmerkvanaldezeforaisverderdatdenadruksterkwordtgelegdophetprocesenhetvolgenvan
proceduresdievanbelangzijnvoorhetcreërenvaneenidealeomgevingvoordeliberatie;
meningsvormingenuitwisselingvanargumentenzijnbelangrijkerdanbesluitvorming.Denadrukligt
meestalophetzoekennaarconsensus.
Voorbeeldenvandeliberatieveforazijnvooraltevindeninhetbuitenland.ZowaserinCanadain
2004deBritishColumbiaCitizens’Assembly(BCCA),ingestelddoorderegeringvanBritishColumbia,
diebestonduit160willekeuriggekozenburgersdiegedurende11maandenleerdenen
delibereerdenovereenveranderingvanhetkiesstelselenuiteindelijkmeteenadviesaande
regeringkwamen.Anderebekendevoorbeeldenzijnhet‘AustralianCitizens’Parliament’van150
burgersinAustraliëdateenuitspraakdeedoverdetoekomstvanhetpolitiekesysteeminAustralië
(Dryzek2009),ennatuurlijkdeG1000inBelgiëoverdetoekomstvanBelgië(VanReybrouck2013).
Dealeerdergenoemdeconsensusconferentieszijnweereenandervoorbeeld.Dezewordensindsde
jarentachtiginDenemarkengeregeldgehoudenoverwetenschappelijkeentechnologische
ontwikkelingen.Devisievangewoneburgerswordtbelangrijkgevondenalshetgaatom
technologischeontwikkelingenmetbelangrijkesocialeenethischeconsequenties.Totslot,kunnen
wehiernietde‘deliberativepoll’,eencreatievandeAmerikaansedemocratietheoreticusJames
Fishkin,ongemoeidlaten(Fishkinhttp://cdd.stanford.edu/).Hetgroteverschilmetdeandere
vormenvandeliberatieveforaisdathierburgersnietgevraagdwordenomeengemeenschappelijk
adviesofidee,maarinplaatsdaarvanvullenindividueleburgersvóórennadedeliberatieve
bijeenkomstvanhetforumvragenlijsteninwaarinhunkennisenmeningoverhetonderwerpwordt
gevraagd.Degedachteisdatdoordeliberatieburgersveelbetertotweloverwogenmeningen
kunnenkomen.
HoeweldeliberatieveforainNederlandveelmindervaakvoorkomendaninanderelandenals
Australië,DuitslandenDenemarken,hebbensommigeNederlandsegemeentenindeafgelopen10
jaarburgerforaenburgerjury’salsvormingezetomburgerstebetrekkenbijhetbeleidende
politiek.HetbekendstedeliberatiefforumishetBurgerforumkiesstelselgeweestdatin2006advies
uitbrachtaanhetkabinetoverhetkiesstelsel.Oplokaalniveauzijnerquaopzetvergelijkbare
deliberatieveforageweestondermeerin2004inLelystad,overhetwaterbeheervanhet
Markermeer,in2006inAmsterdamoverdeluchtkwaliteit,in2007inUtrechtoverhetwaterbeheer
indestad,enin2010inOudeIJsselstreekoverdeverdelingvanvoorzieningenoverdekernenvan
degemeente.Hoeweldedetailsvandeopzetvandeforaverschillen,iserinaldezegevallensprake
vaneenaselectgekozengroepburgerswaarbijrekeningisgehoudenmeteenaantal
achtergrondkenmerkenzoalsgeslacht,leeftijd,enopleiding.Degroepdieuiteindelijkdeelnamaan
dezelokaleforavarieert,maarwasoverhetalgemeenklein(variërendvan74deelnemersin
Amsterdamtot14inLelystad).Deduurvandebijeenkomstenvarieerdevanééntotdriedagen
(Leyenaar2009;websitegemeenteOudeIJsselstreek).
2
2. Eenanalysekadervoordeevaluatievandemocratischekwaliteit
OmdedemocratischekwaliteitvandeG1000’enteevalueren,gaanwenainwelkematezeeen
aantaldemocratischewaardenrealiseren.Dezezijnontleendaandetheoretischeliteratuurover
democratieenverderaangevuldopbasisvanhetkadervanSmith(2009)omdemocratische
waardenuittedrukkenenhetonderzoekvanMichelsenDeGraaf(2010)enMichels(2011a).
Hoewelsommigetheoreticidenegatievekantenvanparticipatiebenadrukken,zoalsdatmassale
participatiezouleidentoteendalendeconsensusoverbasisnormenvanonzedemocratie(Dahl
1959;Sartori1987),hebbenzichindeafgelopendecenniaverschillendebenaderingenontwikkeld
diehetbelangvanburgerparticipatievoordekwaliteitvandedemocratieonderstrepen.
Inparticipatievedemocratietheorieënwordtgestelddathetafstaanvanbesluitvormingsmachtaan
volksvertegenwoordigersertoeheeftgeleiddatburgerszichvervreemdvoelenvandepolitiek.Deze
theoreticibeschouwenburgerparticipatiealsdekernvandemocratie.Dezegedachteisontleendaan
deideeënvanRousseauwiensvisiedatparticipatievaniedereindividueleburgerindepolitieke
besluitvormingvanbelangisvoorhetfunctionerenvandestaat,degrondslagvormtvoorveel
theorieënoverparticipatievedemocratie.DebasisvoorhetpolitiekesysteemisvolgensRousseau
hetsocialecontract,datinhoudtdatburgersvrijwilligafzienvanhuneigenwensenenbeslissenom
vrijtezijndoortebeslissenoverdewettendiehenregeren.Indelateretheorieënover
participatievedemocratiewordtbenadruktdatparticipatiezichnietzoumoetenbeperkentotde
politiekebesluitvorming,maarookeenplaatszoumoetenkrijgenophetwerkenindelokale
gemeenschap(Pateman1970;Barber1984).
Participatiegeeft,volgensdezetheoretischestroming,burgerszeggenschapindebesluitvormingen
daarmeeinvloedophetbesluitvormingsproces.Daarnaastheeftparticipatieverschillendeandere
functiesineendemocratie.Zoheeftparticipatieeeneducatievefunctie:burgersvergrotenhun
burgerschapsvaardighedenendatmaakthenvaardigeralszedeelnemenaan
besluitvormingsprocessen.Ookheeftparticipatieeenintegratiefunctie.Daarmeewordtbedoelddat
doorteparticiperenburgerszichmeerpubliekeburgersgaanvoelenenzichmeerbetrokkenvoelen
bijdegemeenschapendepubliekezaak.Datkanertoebijdragendatzezichmeerverantwoordelijk
voelenvoorpolitiekebesluiten.Totslotdraagtparticipatievedemocratiebijaaneengrotere
legitimiteitvanbeslissingen.InnavolgingvanRousseaustellendeparticipatieve
democratietheorieëndatparticipatieeenbelangrijkefunctievervultinhetmakenvanregelsdievoor
iedereenacceptabelzijn.
Inaanvullinghieropwordtdoortheoreticivandedeliberatievedemocratiegestelddatdeessentie
vandemocratischelegitimiteitisgelegeninhetfeitdatmensendiegeraaktwordendooreenbesluit
ookbetrokkenwordeninhetoverlegoverdatbesluit(DryzekenList2003;GastilenLevine2005).
Volgensdedeliberatievedemocratietheorieën,zijnoverlegenuitwisselingvanargumenten
(deliberatie),endusniethettellenvanstemmen,deessentiëlemechanismenvoorpolitieke
besluitvorming(GutmannenThompson2004;FishkinenLaslett2002;Elster1998).Ondertheoretici
bestaatverschilvanmeningoverdeplekwaardeliberatieplaatszoumoetenvindenVerschillende
forawordengenoemd,variërendvandeskundigenforumstotburgerpanels(FishkinenLaslett2002).
Maaralletheoreticizijnheterovereensdatdeliberatiebetekentdatdiscussieenuitwisselingvan
argumenten,waarbijindividuenhunopvattingenuiteenzettenenrechtvaardigen,gepaardgaatmet
3
debereidheidomookvanopvattingteveranderen.Eendeliberatiefproceshoudtperdefinitieindat
bovendiensprakeisvangelijkheid,dedeelnamevanverschillendebelangenenachtergrondenvan
mensen,enwederzijdsrespect.
Hoewelcriticivanmeningzijndatdeliberatiehogeenonrealistischeeisensteltaanburgers(Mutz
2006)stellendeliberatievedemocratietheorieëndatdeliberatieleidttotrationelecollectieve
uitkomsten.En,omdatiederindividueengelijkestemheeftendemogelijkheidomdeanderente
overtuigen,geeftdatdekansaanminderhedenenaanindividuenomzichtelatenhoren.Daarkomt
bijdattheoreticivandedeliberatieveschoolervanovertuigdzijndatdeliberatiebijdraagtaande
legitimiteitvanbeslissingen(Hendrikse.a.2007).
Samenvattend,burgerparticipatiedraagtindevisievandezetheoreticibijaanhetbereikenvan
bepaaldedemocratischewaarden.Hoewelelkebenaderingweerandereaccentenlegt,kunnenwe
eenaantaldemocratischewaardenonderscheiden.Burgerparticipatie:
•
geeftindividueleburgerseensteminhetbeleidsproces.Insluitingheeftbetrekkingopde
matewaarinburgersuitdiversesocialegroepenparticiperenenergeensprakeisvande
uitsluitingvanbepaaldegroepen.
•
geeftburgerszeggenschapinbesluitvorming(invloed).Ditbetreftdeinvloeddiedeelnemers
hebbenopdeverschillendefasenvanhetbesluitvormingsproces.
•
leidttotrationelebeslissingenopbasisvanuitwisselingvanargumenten(deliberatie).
Deliberatieheeftbetrekkingopdialoogtussendeelnemersendeuitwisselingvan
argumentenopbasisvangelijkheidenwederzijdsrespect.
•
leidttotmeerdemocratischevaardighedenenmeerbetrokkenheidbijen
verantwoordelijkheidvoordegemeenschap,enstimuleertzodemocratischburgerschap.
•
envergrootdelegitimiteitvanbeslissingen.Legitimiteitheeftbetrekkingopdesteunvande
deelnemersvoorhetprocesendeuitkomstenvanhetproces.
Smith(2009)voegthiernogtweewaardenaantoe:
•
Transparantieheeftbetrekkingophetverloopvanhetproces;begrijpendeelnemerswatde
kaderszijnvanhetproces,hoebijvoorbeeldthema’szijngekozen,wiedeorganisatoris,en
watermetdeoutputgebeurt.
•
Efficiëntiebetreftdekosten,intermenvanadministratievekostenentijdsbestedingdoorde
organisatieendedeelnemers(afgezettegenoverdebaten,datwilzeggendeverwezenlijking
vandeoverigewaarden).
Onderstaandetabellaatperdemocratischewaardezienwelkeevaluatievraagendaarbijbehorende
thema’saandeordekomen.
4
Tabel1:democratischewaardenenthema’s
Democratischewaarden
Evaluatievragen
Thema’s
Insluiting
Hoediversisde
Selectieendiversiteit
deelnemersgroep?
Invloed
Deliberatie
Burgerschap
Watgebeurtermetdeinput
Doorwerkingin
enideeënvandeelnemers?
agendavormingenbeleid
Inhoeverreisersprakevan
Dialoogenuitwisselingvan
dialoogtussendeelnemers?
argumenten
Leidthettotbetere
Betrokkenheid,
democratischeburgers?
verantwoordelijkheiden
initiatief
Transparantie
Isduidelijkwatdeelnemers
Inzichtinverloopproces
kunnenverwachten?
Efficiëntie
Hoeveeltijdengeldkosten
Kostenentijd
deelnemersenorganisatoren?
Legitimiteit
Steunendeelnemershet
Steunprocesenuitkomst
procesendeuitkomst?
3. Ontwerpenkwaliteitvandemocratie
Erisnauwelijkssystematischempirischonderzoekbeschikbaarnaardebijdragevan
burgerparticipatieaanderealisatievandemocratischewaarden.Deliteratuuroverinnovatieve
vormenvandemocratielaatwelziendatdewijzevanontwerpvanbelangis(Smith2009;Geissel
2009).Zokenmerkendeliberatieveforazichdooreenzoveelmogelijkwillekeurigeselectievan
deelnemersdoorlotingendoordenadrukopdialoogenuitwisselingvanargumenten.Ditisinherent
aanhetdesign,enopbasisdaarvanmagjedanookverwachtendatinvergelijkingmetandere
vormenvanparticipatiedeliberatieveforaeengroterediversiteitvandeelnemerslatenzienenbeter
zijninhettotstandbrengenvandeliberatie.
DeAmerikaansepoliticoloogArchonFungsteltinzijnwerkdatallevormenvanparticipatieinte
delenzijnaandehandvandrievragen:1)wieneemterdeelaandebijeenkomst?,2)hoe
communicerendedeelnemersmetelkaar?en3)watisderelatiemethetbeleid?
5
Hetantwoordopdeeerstevraagkanvariërenvandeelnamedooriedereendiewildeelnemen,en
duszelfselectie,totwillekeurigeselectievandeelnemersuitdegehelepopulatie.Hetantwoordop
detweedevraagvarieertvanluisterenenideeënnaarvorenbrengentotdeliberatieen
onderhandeling.Enhetantwoordopdederdevraagoverderelatiemethetbeleidvarieertvangeen
invloedvandedeelnemersophetbeleidtotdirectezeggenschap(Fung2006).
Dekeuzesdiebijhetontwerpwordengemaaktzijnmedebepalendvoordematewaarinendewijze
waaropparticipatiebijdraagtaandedemocratischekwaliteit.ImplicietneemtFungaandat
bijvoorbeeldeenaselectelotingvandedeelnemersleidttoteenbetereafspiegelingvande
bevolkingdananderevormenvanselectie(Fung2006:68).
EmpirischonderzoekvanMichelsnaardebijdragevanverschillendevormenvanparticipatieaan
democratischkwaliteitgeefteeneersteindrukvandewerkelijkeeffectenvanverschillendevormen
vanparticipatie.Hetbetrefteenmeta-studiedie120cases(20referendums,37interactieve
beleidsvormingcases,22deliberatieveopiniepeilingen,en41deliberatievefora)bevattein
verschillendewesterselanden,waaronderNederland,Australië,deVS,hetVerenigdKoninkrijk,
Duitsland,enDenemarken(Michels2011).Hetonderzoekconcludeertdatparticipatie,inwelkevorm
danook,leidttotsteunonderdedeelnemersvoorhetprocesendeuitkomsten,enbovendien
bijdraagtaandemocratischevaardighedenenpolitiekebetrokkenheid.Tegelijkertijdisdevormvan
participatiebepalendvoordeaspectenvandemocratiediehetsterkstwordenbeïnvloed.Alswehet
toespitsenopdeliberatievefora,danspringendriebevindingeneruit.Invergelijkingmetandere
vormenvanparticipatie1)dragendeliberatieveforabeterbijaaneenuitwisselingvanargumenten
enstandpunten,en2)vormendezeeenbetereafspiegelingvandebevolking.Daartegenoverstaat
dat3)dedoorwerkingvandeliberatieveforainhetbeleidzwakis.
Terwijldeeerstetweebevindingendirectzijntekoppelenaanhetdesignvandeliberatieveforaen
deintentiewaarmeezezijnontworpen,namelijkom(gewone)burgersindialoogmetelkaarmeete
latendenkenoverdetoekomstvanhunstadofland,heeftdederdebevindingveelmeerbetrekking
opderelatiemetdeinstitutiesvanderepresentatievedemocratieenhetformelebeleidsproces.
Hoewelookhierweinighardeinformatieovertevindenis,suggererendeBelgischepoliticologen
DidierCaluwaertsenMinReuchamps(2014)inhunonderzoeknaardeG1000inBelgië,het
BurgerforumkiesstelselinNederland,hetBritishColumbiaCitizensAssembly,enhetIerse“Wethe
Citizens’,datdematevaninbeddingvanhetforumindebestaandeinstitutiesvandemocratievan
belangisvoordedoorwerkingvandeuitkomstenvanhetforuminhetbeleid.
Kortgezegd,onderzoeknaardeliberatieveforalaatziendatdezeinvergelijkingmetanderevormen
vooralgoedscorenopdedemocratischewaardeninsluitingendeliberatie,enminderopinvloed.
GeldtditookvoordeinAmersfoort,UdenenKruiskampgehoudenG1000’en?
6
4. DeG1000’eninAmersfoort,UdenenKruiskamp
DeG1000’envanAmersfoortenKruiskampverschilleninontwerpenaanpakvandieinUden.Maar
ooktussenAmersfoortenKruiskampzijnerverschillen.Dieverschillenzullenhieronderaandeorde
komenonderhetkopjewaardathetmeestrelevantis:zozullendeverschillendeselectieprocedures
wordenbesprokenonder‘insluiting’,enhetprocestijdensdeG1000onder‘deliberatie’.DeG1000
vanAmersfoortvondplaatsop22maart2014,dievanUdenop4oktobervandatzelfdejaar.De
WijkG1000inKruiskampstartteop15oktober2014enwerdafgeslotenop17januari2015.
Insluiting
Selectieprocedure
InAmersfoortiseencombinatievanlotingengerichtewervingtoegepast.Onderalleinwonersvan
AmersfoortisgelootuitdeGemeentelijkeBasisadministratie.6000mensenzijngelooten
uitgenodigdviaeenbriefvandeburgemeester.Deeersterondeleverde260aanmeldingenop.Na
eenreminderkwamenernogeensongeveer260.Dezehebbenzichaangemeldviaeenuniekecode.
Deanderegroepen,namelijkdewerkgevers,politici,ambtenaren,endekunstenaarszijngericht
geworven;degenendiewildendeelnemenkondenzichzelfaanmelden.Bijmeerdan600
aanmeldingenvanburgerszouereentweedelotingvolgen(www.g1000amersfoort.nl).Dezeisniet
geweest.Uiteindelijkzijner530mensengeweest,onderwie354burgers,40politici,40ambtenaren,
44werkgeversen52kunstenaars.
InUdenisgewerktmeteenopenuitnodiging.Alleinwonerskregeneenbriefdiewasgericht‘aande
bewoners’.Iedereenkonzichvrijaanmelden.Hetregieteambesloothiertoeovertegaannadatwas
geblekendatdeplaatselijkverordeningGemeenteBasisadministratiepersoonsgegevensenhet
‘privacyregelementBasisregistratiePesonenvandegemeenteUden’(bijlage5bijdezeregeling)een
trekkinguithetGBA-bestandniettoeliet(interviewMirandeHeffelseninformatieJanHofmeijervia
mail).Daarnaastisgeworvenviadelokalemedia,posterseneenwebsiteenzijnverenigingenen
maatschappelijkeinstellingenbezocht.Bij1000aanmeldingenzouwordengeloot.Uiteindelijkwaren
erongeveer250gewoneburgersaanwezig,endaarnaast20raadsleden.
IndewijkKruiskampindegemeenteAmersfoortzijn2000mensengeselecteerdopbasisvanloting.
Lotingleverde20tot30aanmeldingenop.Daarnaisovergegaantotflyeren,nogmaalsnieuwe
brievensturen,contactenviasleutelfigurenenopstraatmensenaanspreken.DewijkG1000
Kruiskampwasverspreidovervijfbijeenkomsten.Bijdeeerstebijeenkomstwarenerongeveer110
deelnemers,bijdelaatste14.
7
Diversiteit
DetypischedeelnemeraanalleonderzochteG1000’eniseenmanofvrouw,geborenengetogenin
Nederland,dietussende45en55jaaris,eneenhboofacademischeopleidingheeft.Datwilniet
zeggendatmensenmetandereachtergrondkenmerkennietaanwezigzijn,maarzezijnzeersterkin
deminderheidenondervertegenwoordigd.Detypischedeelnemerisverderiemanddiestemt,maar
opvallendgenoegnietnoodzakelijkerwijsookiemanddiealactiefisbijwijkavonden,burgerpanels,
ofbewonerscommissies.2Welzijnhetvaakmensendiealbetrokkenzijnbijbuurtactiviteiten.De
typischedeelnemeris,totslot,nietcynischalshetgaatomhetfunctionerenvandegemeenteraad
enhetgemeentebestuur.3
InAmersfoortisereenzekerediversiteitdoordatookwerkgeversenkunstenaarszijnuitgenodigd.
Kijkenwenaardeachtergrondskenmerkenvandedeelnemers,danvaltvooralopdatdedeelnemers
tussende35en55jaarsterkvertegenwoordigdzijn,evenalsdehogeropgeleiden.Dedeelnamevan
mensenmeteenniet-westerseachtergrondisbeperkt.4
Figuur1:AchtergrondkenmerkendeelnemersG1000Amersfoort5
Amersfoortopleiding
AmersfoortleeJijd
16-34
Laag
Midden
Hoog
35-54
55en
ouder
InUdenvaltvooralopdaterveelouderenzijnenweinigjongeren.Mensenmeteenniet-westerse
achtergrondwarenmaarheelbeperktaanwezig.6VolgenséénvandeinitiatiefnemersvandeG1000
2
AlleeninUdenismeerdan30%vanderespondentenhetafgelopenjaaraanweziggeweestbijwijkavondenof
inspraakavonden.Opvallendisookdat92%vanderespondenteninUdenactiefisgeweestoptenminsteéén
manier.
3
Degemiddeldescoreopeenvijfpuntsschaalvoorpolitiekcynisme,waarbij1staatvoorpolitiekcynisch,
varieertvan3.20inUdentot3.30inAmersfoort.
4
Opbasisvanobservatieseninterviews.IndesurveyoverAmersfoortishierovergeenvraaggesteld.Het
percentageinwonersvanAmersfoortmeteenniet-westerseachtergrondbedraag15%(Amersfoortincijfers
2015).
5
Dediagrammenzijnsamengesteldopbasisvandesurveysenverefieerdopbasisvanobservatiesterplekke
eninterviewsmetdeinitiatiefnemersenorganisatoren.Preciezecijferszijnniettegevenomdatwijgeen
inzichtmogenhebbenindepersoonsgegevensvandeelnemers.Ookdesurveysgevengeenvolledigbeeld;het
aantaldeelnemersdatdesurveysheeftingevuldvarieertvan162inAmersfoort,tot40inUden,en33in
Kruiskamp.Politicienambtenarenzijnbuitendeanalysegehouden.
6
InUdenis8,5%vandeinwonersjongerdan26jaarenbehoort15%totdemensenmeteenniet-westerse
achtergrond(CentraalBureauvoordeStatistiek2014).
8
Udenheeftdebeperkteaanwezigheidvanjongerenenmensenmeteenniet-westerseachtergrond
vooreendeeltemakenmetdekeuzevandebetreffendedag:hetwaszaterdag(veelandere
activiteitenvoorjongeren)enhetwasdedagvanhetofferfeest.Bijdekeuzevandedatumwistmen
nietdathetdedagvanhetofferfeestwas(interviewMirandeHeffels).
Figuur2:AchtergrondkenmerkendeelnemersG1000Uden
Udenopleiding
UdenleeJijd
Udenetniciteit
16-34
Nederland
35-54
Westers
55en
ouder
Nietwesters
Laag
Midden
Hoog
InKruiskampisdegroephogeropgeleidensterkvertegenwoordigd.Watbetreftleeftijdisvooralde
middengroeptussen35en54jaaraanwezigenzijnhierinvergelijkingmetdeandereG1000’enmeer
jongeren.OpnieuwzijnmensenmetandereachtergrondendandeNederlandsezwak
vertegenwoordigd,terwijlKruiskampeenwijkismetzeerveelverschillendenationaliteiten;meer
dan38%behoorttotdegroepmeteenniet-westerseachtergrond(Amersfoortincijfers2015).
TijdensdelaatstebijeenkomstvandeG1000Kruiskampwarenernog14deelnemersvanwie
niemandjongerdan35jaarenéénmeteenniet-westerseachtergrond.
Figuur3:AchtergrondkenmerkendeelnemersG1000Kruiskamp
Kruiskampopleiding
KruiskampleeJijd
16-34
Nederla
nd
35-54
Wester
s
55en
ouder
Niet
westers
Laag
Midden
Hoog
Kruiskampetniciteit
9
Reflectie
Ofnugekozenwordtvoorlotingofvooreenopenuitnodiging,voordediversiteitvandegroep
deelnemersmaakthetweiniguit.HétvoorbeeldvoordeG1000isdeG1000inBelgië.Maarookdaar
leiddeloting,ondanksveelmedia-aandacht,uiteindelijktot500bevestigdedeelnemersdie
overwegendtotdeblankemiddenklassebehorenentussende45en50jaaroudzijn.Deorganisatie
vandeG1000Belgiëheeftuiteindelijkvooreennoodoplossinggekozendoorvianetwerkenen
organisatiesgerichtgroepentebenaderenwaaronderjongerenenmigranten(interviewStef
Steyaert).EerderonderzoekvanLeyenaarnaarburgerfora,onderanderenaarhetburgerforum
LuchtkwaliteitAmsterdamenhetburgerforumOmgevingsplanFlevoland,laateveneensziendathet
moeilijkisomjongerenenlaagopgeleidentebetrekken(Leyenaar2009).
Idealiterzoulotingofeenanderevormvanwillekeurigeselectieleidentotdiversiteitopdevolgende
wijze:
• Eenzeergrotegroepwordtgeselecteerd;
• Uitdegeselecteerdenmeldteengrotegroepzichaan;
• Dezegroepisgrootgenoegomeenverdereselectietemakenwaarbijrekeningwordt
gehoudenmeteenaantalachtergrondkenmerkenomzoeenzodiversmogelijkegroepte
krijgendiedeelneemtaandeG1000.
Indepraktijkblijktdatdegroepdiezichaanmeldtnaloting(maardatgeldtookvooreenopen
uitnodigingzoalsinUden)tekleinisvooreenverdereselectieenbovendientamelijkeenzijdigis
samengesteld.
Deoplossingmoetwordengezochtineencombinatievandevolgendeelementen:
• Lotingofuitnodigingvaneenveelgroteregroep(uitgaandevanhetfeitdatslechts2tot10%
zichdaadwerkelijkaanmeldt);
• Beperkingvandegroepdiemagdeelnemen;geenG1000,maareenG150bijvoorbeeld(dat
maakteengerichtereselectiemogelijk);
• Gerichtwervenvanbepaaldegroepen.DatisnugebeurdinKruiskampenUden,maardie
ervaringenhebbenookgeleerddatgerichtwerventijdkostenalleenluktviabestaande
contactenmetorganisatiesensleutelfiguren.
Invloed
Deaanloop
InAmersfoortisdeG1000gehoudenenkeledagennadegemeenteraadsverkiezingen.Dekeuzevoor
dezedatumwordtdoorverschillendebetrokkenenandersgeduid.Deeerstevraagisofdebedoeling
vandezedatumwasomookinvloeduitteoefenenopdepartijendieopdatmomentingesprek
gingenoverhetcollegeprogramma.Degriffiergafaandatditeenbelangrijkeoverwegingwasenook
éénvandewethoudersmelddedelive-uitzendinggevolgdtehebbentijdensde
onderhandelingsgesprekken,zodatinelkgevalde‘geestvandeG1000’aanwezigwas.Anderen
10
noemdenpraktischeargumentenalsdebeschikbaarheidvandeRijtuigenloodsofgavenaandatde
G1000helemaalnietbedoeldwasominvloedtehebbenopdepolitiekepartijen.Detweedevraagis
wathetsignaalisdatdoordekeuzevandedatumhiermeeaandepolitiekwordtafgegeven.Een
aantalraadsledengafaandatwekencampagnevoerenzijntolhadgeëistenmenhardtoewasaan
rust.Omdaneenhelezaterdagaanwezigtemoetenzijn,wasietsteveelvanhetgoede.Erwasbij
sommigeraadsledenookwatonduidelijkheidofzeallemaalwarenuitgenodigdenwelkerolzedan
precieszoudenhebben.Eénkritischraadslid(nietaanwezigopdezaterdag)vonddatdeorganisatie
vandeG1000meteenbijeenkomstzokortnadeverkiezingendeindrukwektedatderaadernietzo
toedoet,alsofbijdeG1000deéchtestemvandeAmersfoorterszouklinken.
InUdenwerddedatumvandeG1000doorhetkernteaminoverlegmetdeburgemeesterende
gemeenteraadvastgelegd.Diverseraadsledenhebbenop4oktobermeegedaanaandeG1000.De
interviewsinUdenmoetennogwordengehouden,zodatweopditmomentnogmaarinbeperkte
mateuitsprakenkunnendoenoverhetaspectinvloed.
DeG1000inKruiskampwaseenuitvloeiselvandeG1000Amersfoort,waaralséénvandetien
thema’sdeWijkG1000werdvastgesteld.DezeG1000wasnadrukkelijkopdeeigenwijkgerichten
nietopdegemeenteraad.Welzijnerraadsledenaanweziggeweestbijéénofmeerbijeenkomsten
tussenoktober2014enjanuari2015.Bijdebesprekingvanhetaspectinvloedzullenweverderde
WijkG1000buitenbeschouwinglaten.
Agendavorming
DeG1000inAmersfoortleverdeaanheteindvandedageentop-10opvanthema’svoordestad,
metdeuitdrukkelijkeoproepaandeaanwezigenomerzelfmeeaandeslagtegaan.Hoewelde
burgemeesterinzekerezindeuitkomsteninontvangstheeftgenomen,isdetop-10niet
gepresenteerdalseen‘wensenlijstje’voordegemeenteraad(ofvoorhetcollege)maaralseen
agendawaarmeedeAmersfoorterszelfietsmoetengaandoen.Indegesprekkenmetraadsleden
wordtditbeeldbevestigd:hoewelvelenzichdegekozenthema’snogherinnerenenzeook
belangrijkvinden,geeftiedereenaandatzealszodaniginhetafgelopenjaarnietinderaadzijn
geagendeerd.WelisG1000alseenmooivoorbeeldvanburgerparticipatieinhetcollegeprogramma
benoemd.Eénvanderaadsledengeeftaandat‘HetPlein’of‘DeRonde’zichgoedhaddengeleend
vooreenterugkoppelingvanuitdedeelnemers.
Kijkenwenaardegekozenthema’s,danvaltopdatdieinAmersfoorttamelijkabstractzijn
geformuleerd.DitmaakthetookmoeilijkeromvasttestellenofdeG1000invloedheeftgehad:
wanneeriseenbepaaldideeofeenbepaaldewensgerealiseerdenhoekomtdat?Daarkomtnogbij
datbijeenaantalonderwerpeninhetsocialedomeingaandewegbleekdatditvooreenbelangrijk
deelalinhetbestaandebeleidvandegemeentewasondervangen.Ookbijthema’salsgroene
economie,duurzameinnovatieenaanpakvanleegstand,bleekdateralhetnodigegebeurde,
inclusiefverschillendebewonersinitiatievenenvoorbeeldenvansociaalondernemerschap.Sommige
thema’s,zoalsdealgenoemdeWijkG1000(metalsbedoelingditdoordehelestadtegaan
organiseren)eninitiatievenomdebuurtendeburenbetertelerenkennen,vragengeenrolvande
gemeente(raad)enzijnnietopbeïnvloedingvanhetbeleidgericht.
11
Wanneerwedetop-10inUdenbekijkenvaltopdatdieineenaantalopzichtenconcreteris
geformuleerddaninAmersfoort,maartegelijksterkinbeleidstaal.Eenpaarthema’szijneerder
procedureel(‘G1000structureelinzettenbijgemeentebeleid’,‘gebruikersbetrekkenvóóruitwerking
vanplannen’)daninhoudelijk.Ookisdereikwijdtevandeonderwerpenergverschillend:van
gegarandeerdezorgvooriedereeninnavolgingvanhetVN-verdraggehandicaptentothetopzetten
vaneenleercafé.Totslotlijktheterop,geziendehoogscorendeonderwerpen,daterrecent
discussieindegemeenteisgeweestoverhetvoortbestaanvandebibliotheekende
aantrekkelijkheidvandegemeentevoorwandelaarsenfietsers.Alshetdeintentieisgeweestomop
hetgemeentelijkebeleidinvloeduitteoefenen,danliggenerdusaandeenekantkansengeziende
concreteformuleringvaneenaantalthema’s,maaraandeanderekantkanhetmoeilijkzijnvanwege
dezeergrotevariatie(endevraagofdegemeenteoveralietsaankandoen).NetalsinAmersfoort
zijnerbovendienthema’sgekozenwaarmeedeinwonersprimazelfaandeslagkunnenende
gemeente(raad)nietpersenodigis.
Wezijnbenieuwdwelkbeelduitdeinterviewsmetderaadsleden,wethoudersenambtenarennaar
vorenkomt.
Reflectie
HetisdevraagofhetdebedoelingvandeG1000isominvloedopbeleiduitteoefenenenhier
wordtzoweldoordeinitiatiefnemersalsdevertegenwoordigersvanpolitiekenambtenarij
verschillendovergedacht.Wanneerhetdoelvooralisomaandehandvandegekozenthema’s
bewonerszelfaandeslagtelatengaan–watzowelinAmersfoortalsUdenbenadruktis–danishet
nietzo’ngrootprobleemdatergeendirecteinvloedopde(beleids)agendavancollegeen
gemeenteraadistezien.
ZienweechtereenG1000medealsmiddelomdekoersvandepolitiekbijtesturen,danwel
(nieuwe)thema’steagenderendiedoorcollege-enraadsledenoverhethoofdwordengezien,dan
kandeconclusienietanderszijndandatditinAmersfoortnietisgelukt(overUdenkunnenweopdit
momentnoggeenuitsprakendoen).Watzoudaarvoornodigzijn?
1. Eenbeterinzichtinhetbestaandebeleid:eenaantalwerkgroependiedethema’sverder
invullinggingengeven,kwamenerachterdatwatzijwildeneigenlijkalbestond.Meerkennis
vanhethuidigebeleid(inclusiefdebijbehorendebeperkingen)kanleidentotscherpereen
innovatieverekeuzesopdedagzelfvandeG1000.
2. VoorafaandeG1000duidelijkbepalenwathetdoelisvandetop-10dieaanheteindwordt
samengesteld:zijnditrichtinggevendeuitsprakenwaarmeepoliticiaanhetwerkworden
gezetofzijnhetvooralwensenenverwachtingenwaarmeededeelnemerszelfwatgaan
doen?Uiteraardishiereentussenwegdenkbaar:eendeelbedoeldalsbeïnvloedingvande
beleidsagenda,eendeelalsagendavoordebewoners.
3. Inplaatsvaneengeheelopenagenda(zieookdebeschrijvingvanhetprocesinhetvolgende
deel)zouvoorafeenaantalonderwerpenvastgesteldkunnenworden,zoalsdatgebeurdebij
deG1000inBelgiëenookdebedoelingisbijdekomendeG1000inAmsterdam.Ditgeeft
mogelijkmeerrichtingaandebijeenkomstenmeermogelijkheidinvloeduitteoefenen.
12
4. Raadsledengevenaangraagtewillenwetenhoehetmetdeuitwerkingvandethema’s
staat.HetvergaderstelselvanAmersfoortleentzichgoedvoorterugkoppelingendiscussie
tijdens‘HetPlein’of‘DeRonde’.
Deliberatie
OpheteerstegezichtisdesettingbijalleonderzochteG1000endezelfde:mensenzittenaantafels
enpratenmetelkaaroverideeënvoordetoekomstvanhunwijkofgemeente.Maardevraagisin
hoeverreerooksprakewasvandialoog,éénvandeuitgangspuntenvandeliberatievefora.
Proces
IndewijzewaarophetprocesvandeG1000envormheeftgekregenzienwegroteverschillen.
DeG1000inAmersfoortvondplaatsop22maart2014enduurdeééndag.Debijeenkomststartte
metdrievragenaandedeelnemers,namelijk:1)watvindjijbelangrijkinAmersfoortvoorde
komende4jaar?,2)watmoetdaarvoorgebeuren?,3)watkun/wiljijdaaraanbijdragen?Deze
vragenwerdenbesprokeninwisselendecombinatiesvandeelnemers.Deantwoorden,steedsvia
éénsteekwoord,vanalledeelnemersopdedrievragenwerdenverzameld.Naongeveer75minuten
werdduidelijkwelkeonderwerpenhetmeestgenoemdwarenendaarmeeookwatdeonderwerpen
voorderestvandedagzoudenworden.Daarnagingendedeelnemersuiteeninkleinegroepen;
iederegroepgingingesprekmetelkaaroveréénvandeonderwerpen(interviewHarmvanDijk).De
deelnemerszelfbepaaldendusdeagendavandedag.
DeG1000inUdenvondplaatsop4oktober2014enduurdeeendag.Debijeenkomststarttemetde
vraag:welke10ideeënwiltuinbrengenvoordetoekomstvanUden?Daarnawerddelangelijstvan
ideeëningekortdoormiddelvanhandopstekenpertafel.Indevolgenderondewerdendeideeën
vanverschillendetafelsbijeengebracht,enmoesteropnieuwgestemdworden,dezekeerdoor
middelvanhetplakkenvanstickers.Uiteindelijkleiddehetheleprocesvanbrainstormenover
ideeënenvervolgenssamenvoegenvanideeënendaaroverstemmentot10initiatievenvoorUden
(HandoutdagprogrammaG1000Uden;G1000Uden2014).Aanheteindevandedagkonden
deelnemerszichopgevenoméénofmeerdereinitiatievenverderuittewerken.
InKruiskampisdeG1000verspreidovervijfbijeenkomsten.Deeerstevondplaatsop15oktober
2014.Tijdensdezebijeenkomstkozendedeelnemersdethema’swaarmeezeverderwilden.De
methodiekisdezelfdealsdieinAmersfoortgebruiktis,datwilzeggendatdedrievragen1)watvind
jijbelangrijkinKruiskamp?,2)watmoetdaarvoorgebeuren?,en3)watkun/wiljijdaaraan
bijdragen?deagendavoordeoverigebijeenkomstenopleverde.Indriewerkgroepavondenzijnde
thema’sverderuitgewerkt,waarbijindeeerstebijeenkomst‘dromen’centraalstond,indetweede
‘denken’,enindederde‘doen’.Opdeslotbijeenkomst,deeindconferentieop16en17januari2015
werddeuitwerkingvandevoorstellengepresenteerd,keuzesgemaakt,enwerdeenbegingemaakt
meteenplanvanaanpakvoordeuitwerking.
13
Waarderingvandegesprekken
Hoewaardeerdendedeelnemerszelfdekwaliteitvandegesprekken?Indesurveysishierovereen
aantalvragengesteld,waaroverwehierrapporteren.
InAmersfoortkwalificerenderespondentenhetgroepsgesprekvooralalsconstructief,inspirerend,
engelijkwaardig.InUdenervaartmenhetgesprekalsconstructiefenontspannen,eninKruiskamp
alsontspannenengelijkwaardig.7OpvallendisverderdatinUden25%eninKruiskamp22%het
gesprekalsmoeizaamkwalificeert.
Figuur4laatzienhoederespondentenverschillendeaspectenvanhetdegesprekkenaantafel
waarderen.Hetgaathieroverdevolgendevragen:
•
•
Inhoeverrevoeldeuzichaanuwtafelvrijomtezeggenwatuwilde?
Inhoeverrevoeldeuzichaanuwtafelgehoorddooruwgesprekspartners?
•
Haddenuwgesprekspartnerseenconstructievebijdrageaandedialoog?
Figuur4:Waarderingkwaliteitdialoog(percentagedateenpositieftotzeerpositiefantwoordgeeft)8
90
80
70
60
50
Amersfoort
40
Uden
30
Kruiskamp
20
10
0
Vrijomtezeggen
Gehoord
Construcnevebijdragen
anderen
7
Derespondentenkondendriebegrippenaankruisen.Gerapporteerdwordtoverdebegrippendiedoormeer
dan50%vanderespondentenzijngenoemd.
8
Respondentenkunnenviaeenschuifeenantwoordgeven,waarbijhetbeginpuntstaatvoorbijvoorbeeld
‘voelmijhelemaalnietgehoord’enheteindpuntvoor‘heelerggehoord’.Indefiguurzijnderesultaten
vertaaldnaareen100-puntsschaalenisalleenhetantwoordweergegevenvanderespondentendietussende
70en100hebbengeantwoord.Hetaantalrespondentendatdezevragenheeftbeantwoordis124voor
Amersfoort,40voorUdenen14voorKruiskamp.
14
BijalleG1000’envoeldenderespondentenzichvrijomtezeggenwatzewillen.InAmersfoortvoelde
eenzeergrotemeerderheidvanderespondentenzichookgehoorddoorhungesprekspartners.Dit
percentageligtduidelijklagervoorUden,ennoglagervoorKruiskamp.Alshetgaatomhetoordeel
overdeconstructievebijdragevananderenoordeelt58%inUdenhieroverpositief;inKruiskampis
datpercentage43%,terwijldeoverigenhieroverkritischofzelfsnegatiefoordelen.Opdevraagofer
nieuweinzichtenzijnontstaandoorhetuitwisselenvanideeën,antwoordtinUden55%jaen35%
nee.DezepercentageszijnvoorKruiskamprespectievelijk43en50.9
Reflectie
Dekeuzevandemoderatorissterkbepalendvoordevormvandedag.InAmersfoortenKruiskamp
wasdatHarmvanDijkdieeeneigenmethodiekheeftontwikkeld.InUdenisgekozenvoorDannyvan
deBoom,endaarmeevooreenanderemethodiekwaarbijdenadrukveelsterkerlagopstemmen
overvoorstellendanopdialooghierover.Heeftditookeffectopdewaarderingvandekwaliteitvan
dedialoog?HetoverheersendebeeldisdatdegesprekkenaantafelinUdenminderworden
gewaardeerd(menvoeltzichmindergehoord)daninAmersfoort,maarmeerdaninKruiskamp.
ZowelinAmersfoort,UdenenKruiskamphebbendedeelnemersterplekkedeagendabepaald.Dat
isandersdanbijdeG1000inBelgiëwaardethema’svoorafgaandviaeenonline-procedurewerden
vastgesteld.10Aandekeuzeomdatterplekketedoenzittenvoor-ennadelen.Hetvoordeelisdat
deelnemersdieterplekkeaanwezigzijndoorinvloeduitteoefenenopdeagendazichmeer
verbondenzullenvoelenmetdeagendavandedag.Eennadeelisdathettijdkostkostendatde
onderwerpenvaakergalgemeenblijven(samenwerken,verantwoordelijkheid,respect,etc.).
InBelgiëisgebruikgemaaktvanexpertsdieoveréénvandegekozenthema’seeninleidinghielden
eneenstandpuntofstellingponeerden.Dezevormdendebasisvoordiscussieaandetafels.In
Amersfoort,KruiskampenUdenisnadrukkelijkgekozenomdeelnemerszelfdeagendaende
invullingdaarvantelatenbepalen.Expertsspeeldendaaringeenrol,hoewelenkeleambtenarenen
raadsledenalsdeelnemersaantafelwelhunkennishebbeningebracht.Volgensdeorganisatoren
vandeG1000Amersfoort,tevenstrekkersvanhetPlatformG1000,iservaringsexpertisevan
bijvoorbeeldeenwijkmanager,eennotaris,ofervaringmetburgerinitiatievenineenanderestadof
wijk,welvanbelangindefasedatoplossingenuitgewerktworden.Inprincipezoudegroepzelfaan
moetengevenwelkeexpertisezenodighebben,alzijnerinKruiskampwelsuggestiesgedaan
(interviewsHarmvanDijkenJerphaasDonner).
Eénvanderedenendaterzoweinigdeelnemerszijnmeteenlagereopleidingenmeteennietwesterseachtergrondzouweleenstemakenkunnenhebbenmetdegekozenmethodiek.De
methodiekvanpratenaaneentafelpasterggoedbijdeblankemiddenklasse,enveelminderbij
9
InAmersfoortzijndezelaatstetweevragennietgesteld.
MeestgenoemdethemawasdespanningtussenVlaanderenenWallonië.Ditthemaisdoorde
organisatorenzorgvuldigbuitenhetprocesgehouden(interviewStefSteyaert).
10
15
anderegroepen.DitwerdookgeconstateerddooréénvandeorganisatorenvandeG1000inBelgië
(interviewStefSteyaert)ensluitaanbijonderzoeknaardespanningtussenleef-en
systeemwereld.11
Burgerschap
VoelenburgerszichnadeelnameaaneenG1000meerbetrokkenbijhungemeenteofwijk,voelenze
zichmeerverantwoordelijkvoorhunomgeving,ennemenzemeerinitiatiefinhunbuurtofstad?
Hetantwoordopdezevragenisnieteenduidig.Inonderstaandefiguurstaatwelkpercentagevande
respondenteninAmersfoortenUdenzichsindsdeG1000meerbetrokkenenverantwoordelijkvoelt.
HelaasisdezevraagnietgesteldindesurveyinKruiskamp.Derespondentenhebbengereageerdop
devolgendeuitspraken:
•
•
SindsdeG1000voelikmijmeerbetrokkenbijmijnbuurt;
IkdraagsindsdeG1000vakermijnsteentjebijaanhetverbeterenvandebuurt;en
•
SindsdeG1000voelikmijmeerbetrokkenbijUden(ofAmersfoort).
Figuur5:BetrokkenheidenverantwoordelijkheidsindsdeG1000.12
50
45
40
35
30
25
Amersfoort
20
Uden
15
10
5
0
Betrokkenheidbij Betrokkenheidbij Ininanefvoor
buurt
woonplaats
verbeterenbuurt
11
ZiehetworkingpaperhierovervanPeerSmets.
DezevragenzijnvoorAmersfoortgesteldindetweedemetingwaarinhetaantalrespondentengedaaldis
naar57.
12
16
EenminderheidvoeltzichsindsdeG1000meerbetrokkenbijdewoonplaats.Alshetgaatomeen
veranderingindebetrokkenheidbijdebuurtofhetnemenvaninitiatiefindebuurt,gaathetomeen
nogveelkleinereminderheid.Eenplausibeleredenhiervoorisdatveeldeelnemerszichalbetrokken
voeldenbijhunomgeving.Datblijktookhetfeitdatveelmensenopdeuitsprakenneutraalhebben
geantwoord;datwilzeggenzevoelenzichnochmeer,nochminderbetrokken.13Datalveelmensen
betrokkenzijnbijbuurtactiviteitenondersteunteveneensdezeredenering.14
UitdekorteinterviewsdiezijngehoudentijdensdeG1000inUdenenKruiskampkomteenzelfde
patroonnaarvoren.
IndegesprekjesinUdenzeggenveelmensenzichdoordeG1000meerbetrokkentevoelenbijUden.
Anderenbenadrukkendatdiebetrokkenheideraltijdalwas.Demeesterespondentenvoeleneen
zekereverantwoordelijkheidvoordetoekomstvanUdenentonenzichbereidzichdaarvoorinte
zetten;sommigenzeggendatzealtijdalactiefwaren.Opdevraaghoehuninzetpreciesvormgaat
krijgen,zijndeantwoordenheelverschillend.Sommigenhebbenalafsprakengemaaktomplannen
uittedenkenofgaanzelfaandeslagmeteenconcreetplan.Anderenhebbennoggeenideeoflaten
hetafhangenvanhetvervolgvandeG1000.Enééndeelnemerwilzichaansluitenbijeenpolitieke
partijinUden.
DevraagisvevolgensinhoeverremensenzichooknaenkelemaandennadeG1000nogsteeds
betrokkenenverantwoordelijkvoelenvoorhungemeenschap.Daaromzijndezelfderespondenten
na3,5maandopnieuwbevraagd.EenenkelingvoeltzichnogsteedssterkbetrokkenbijUdenenis
ookactiefbetrokkenbijeeninitiatief.Maardemeestenzeggendathungevoelvanbetrokkenheid
watisweggeëbdendatzenuniet(meer)betrokkenzijnbijeeninitiatiefofveelminderdoendanze
vanplanwaren.Deredenendierespondentenhiervoorgevenzijnintedelenintweesoorten:
•
•
Hetdagelijkslevendringtzichop.Derespondentenzeggendatzegeenofteweinigtijd
hebbenomdatzeeldersstuderen,drukzijnmeteenbaanofkind,ofomdatbijeenkomsten
overdaggeplandzijntijdensschooltijd.
Deonderwerpendiegekozenzijnen/ofdesamenstellingvandegroepdieactiefisspreken
nietaan.Respondentenzeggendathetvooraldeouderenende‘usualsuspects’zijndiede
gangvanzakenbepalen.
InKruiskampvindenweeenvergelijkbaarbeeld.VrijweliedereenvoeltzichsindsdeG1000ofwel
meerverbondenmetdewijkdoordatzenumeermensenkennendieookwatwillen,ófhadaltijdal
eengrotebetrokkenheidbijdewijk.Allerespondenten,opéénna,zeggendatzezichwilleninzetten
voordewijk;sommigenhebbenalheelconcreteplannen.15
13
Antwoordcategorie3opeenschaalvan5.
VoorAmersfoortisdat42%,voorUden45%,envoorKruiskamp36%.
15
Halfmei2005zalereentweederonde(telefonische)interviewszijnmetdezelfderespondenten.
14
17
Reflectie
VeeldeelnemersaandeG1000voelenzichaltijdalbetrokkenbijhunomgeving;zijzijnalbetrokken
bijbuurtactiviteiten.DeelnameaandeG1000draagtvoorhennietbijaaneengrotere
betrokkenheid.AnderenvoelenzichnadeelnameaandeG1000welmeerbetrokkenenzijnook
zekervanplanzichintegaanzettenvoorhunomgeving.Naeenaantalmaandenisvoorde
deelnemersuitUdenvanditvoornemenminderterechtgekomendanzijzelfhaddenverwacht;
tijdgebrekspeeltdaarbijeenbelangrijkerol.
Transparantie
Isduidelijkwatdeelnemerskunnenverwachtentijdenshetprocesenisduidelijkwatermetde
resultatengebeurt?Inwelkematededeelnemerszelfhetprocesalstransparanthebbenervaren
kunnenwenietvaststellenomdathieroverzijninAmersfoort,UdenenKruiskampgeensurveyvragen
zijngesteld)16.Opbasisvanonzeeigenwaarnemingen,endannogalleenvoorUdenende
slotbijeenkomstinKruiskamp,kunnenwealleeneenpaaropmerkingenmaken.Inhoeverreduidelijk
iswatermetderesultatengebeurt,bepalenweopbasisvandeinformatiediehieroverisverspreid
viawebsitesofanderszins.
Amersfoort
OpdewebsitevanhetPlatformG1000isopdeopeningspaginanogaltijdhetbeeldverslagvande
G1000inAmersfoorttevinden.Hierinistezienhoededagverliepenlatenzowelorganisatorenals
deelnemerswetenwatzijvandeG1000vinden.Hetfilmpjewordregelmatigingezetbijpresentaties
ingemeentenwaarbelangstellingisomeenG1000teorganiseren.
Voorhetvervolgna22maart2014biedenmetnamedewebsitevanG1000Amersfoort,het
twitteraccount@g1000amersfoortendeFacebookpaginaG1000Amersfoortmeerinformatie.Eris
bovendieneenonregelmatigverschijnendenieuwsbriefoverdeG1000Amersfoortwaarmee
belangstellendenopdehoogtewordengehouden.Opdewebsitezijndethemagroepentevinden,
metbijelkegroephunpresentatieopdeG1000,dethema’sdiezijnsamengevoegdenbijdemeeste
groependemededelingdatopdebijeenkomstvan12april2014afgesprokenisomhetthemaverder
uittewerken.Delaatstetussenstandisvan22septembervorigjaar,toendeverschillende
themagroepenelkaaropnieuwontmoetten.Opdewebsiteiswelhetprogrammavandedagte
vinden,maarerwordtnietbeschrevenwatdethemagroependaarnazijngaandoen.
Welkunnenweopeenaantallokalewebsitesresultatenvandethemagroepenterugzien.De
themagroepBuurtweterheefteenmaandelijksuittereikenprijsinhetlevengeroepen(de
Buurtwetertegel)dieo.a.aaneenRepaircaféisuitgereikt(Vathorst.nu,17maart2015).Bijdelokale
omroepEVAvindenweberichtenoverdepilotSamenZorgen,deinventarisatievanleegstandende
16
Dezevraagzalwelwordengesteldindevolgendesurveys.
18
groenvisiediebewonersengemeentesamenontwikkelen(EVA,19februari2015).Dethemagroepen
DuurzaaminbreidenenKeigroensamendoen!hebbendewebsitezetamersfoortopdekaart.nl
ingericht,waaropAmersfoortersplekkenaankunnengevenwaarzijietsaanderuimtelijkekwaliteit
willendoen.
Uden
HetprotocolvandeG1000Udenwasstrakenstondvollediguitgeschreven(protocolG1000Uden).
Dedeelnemerskregenperrondeinstructies.Desondankshebbenwekunnenziendataanéénvande
tafelsdetafelvoorzitternietprecieswisthoezeommoestgaanmethetplakkenvandestickers
waarmeededeelnemershunvoorkeurvoorbepaaldevoorstellenkenbaarmaakten(observatie
onderzoekerterplekke).Ookwasheteenbeetjeeenblackboxhoedevoorstellenaandetafels
samengevoegdwerdenenopheteindevandedaguitmonddenintieninitiatieven.
NaafloopvandeG1000zijndedeelnemersvianieuwsbrievenopdehoogtegehoudenvanhet
verdereverloopenhetlaatstenieuwsrondomdeG1000.Zoiserindenieuwsbriefvan12november
2014eenaankondigingvaneenfeestelijkebijeenkomstvandeG1000Udenop21november.Inde
nieuwsbriefvan23maart2015wordtdeopeningaangekondigdvaneentijdelijknieuwonderkomen
vandeG1000.TevensiseenboekjeuitgebrachtmetdaarineenverslagvandeG1000Uden(G1000
Uden2014).Iederelaatstevrijdagvandemaandiserbovendieneeninloopcaféwaarmensen
terechtkunnenmetideeënoverUden,deG1000ofwaarmenzichkanaansluitenbijéénvande
werkgroepen(mailUitnodigingmaandelijkseinloopdagG1000,13januari2015).Deeerste
bijeenkomsttrokongeveer100burgers,vooralmensendiealbetrokkenzijnbijdeorganisatie
(BrabantsDagblad30januari2015).
Kruiskamp
HetprogrammavandeeindconferentieinKruiskampstondtevorenvast.Perrondekregende
deelnemerssteedsduidelijkeinstructies.Deprocedurevaniederonderdeellageveneensvast;daar
vielnietaantetornen.Ooktoeneendeelnemereenandereprocedurevoorsteldebijdeclustering
vanideeënendaarvoorineersteinstantiebijvalkreegvananderen,hielddefacilitatorvastaande
voorafvastgesteldeprocedure(observatieonderzoekerterplekke).
OververvolgactiviteitenwordenbewonersopdehoogtegehoudenviadewebsitevandeWijkG1000
(http://g1000nu.ning.com/Communities/G1000kruiskamp).Opdewebsitestaateenbijeenkomstop
18februariaangekondigdoverbudgetmonitoringdiewordtgeorganiseerddoorhetKruiskampcafé.
HetKruiskampcaféiséénvandeinitiatievenuitdewijkG1000Kruiskamp.
Reflectie
Erwordtvialokalemediaenwebsites(inclusiefsocialemedia)hetnodigegedaanomderesultaten
enhetvervolgvandeG1000’enzichtbaartemaken.Ookzijnernieuwsbrievenwaarmee
19
belangstellendenopdehoogtekunnenblijven.Amersfoort,UdenenKruiskamphebbenallerlei
vervolgbijeenkomstengeorganiseerd,dieooktoegankelijkwarenvoormensendienietaande
oorspronkelijkeG1000hebbendeelgenomen.
Aandeanderekantblijfteendeelvandeactiviteitenuithetzichtenisnietpreciesduidelijkof
bepaaldewerk-ofthemagroepennogaandeslagzijn.Alleenvoordeinsidersisdanzichtbaarwater
gaandeis.
Efficiëntie
HoeveelgeldentijdkosthetomeenG1000teorganiseren?Enhoeveeltijdkosthetdedeelnemers?
Amersfoort
InAmersfoortisnaeeneerstefasevanongeveertweemaandenwaarinonderzochtisofeenG1000
inAmersfoorthaalbaaris,defeitelijkevoorbereidingvandeuitvoeringgestartop5januari2014.Van
januaritotdedagvandeG1000op22maartzijndeinitiatiefnemerHarmvanDijkenmedeorganisatorJerphaasDonnerfulltimebeziggeweestmetdevoorbereiding.Daaromheenontstonder
eenkernteam,eencampagneteameneenlogistiekteam(interviewsHarmvanDijkenJerphaas
Donner).
Opdedagzelfwarenerongevee170vrijwilligersbetrokken.Consultantsvanvijfadviesbureausdie
inAmersfoortzijngevestigdwarentafelvoorzitters(bmcadvies.nl;interviewHarmvanDijk).
Daarnaastondersteundensponsorshetinitiatiefinnaturadoorbijvoorbeelddelunchteleveren.
Mbo-ersverzorgdendecateringenkregendaarvooreenkaartvan15eurouitdeapp-winkel.
Dekostenwarenintotaal26.316euro.DegemeenteAmersfoortstondgarantvoor15.000euro,het
ministerievanBinnenlandseZakenenKoninkrijksrelatiesdroeg5.000eurobij,endeoverige
sponsors6.500(begrotingG1000Amersfoort).Alsallesbetaaldzoumoetenwordenwatnuinnatura
isgeleverd,schatdeinitiatiefnemerdetotalekostenvoorhetorganiserenvaneenG1000tussende
85.000en120.000euro,inclusiefbetalingvandetafelvoorzitterszouhetbedragzelfsopzo’n
160.000eurokomen(interviewHarmvanDijk).
Totslot,detijddiededeelnemershebbengestokenindeG1000bedraagtééndag.Voordegenen
dieinitiatievenopgepakthebbenendaarmeeverderzijngegaanlooptdatsnelopenvarieerthetper
groep.EénvandeinitiatievendievoortgekomenisuitdeG1000Amersfoortishetorganiserenvan
eenwijk-G1000(zieverderKruiskamp).
20
Uden
InUdenwaserop20juni2014eeneerstebijeenkomstvandeorganisatieG1000met50bewoners.
VoordeorganisatiehanteerdeUdendezelfdestructuuralsAmersfoortmetafzonderlijketeams
(regieteam,logistiekteam,campagneteam).Defeitelijkeorganisatievanhetevenementvondplaats
injuli,augustusenseptember.MirandeHeffelsis,alsinitiatiefnemergemiddeldzo’n3,5dagenper
weekhiermeebeziggeweest.DatgeldtinietsminderemateookvoorRenéJetten(raadslid)enRon
Crone.Bijdevoorbereidingwarentevensvijfambtenarengemiddeld1,5dagperweekbetrokken
(interviewMirandeHeffels).
Opdedagzelfwaren30ambtenarenenongeveer10mensenvanmaatschappelijkeinstellingen
vrijwilligenkosteloostafelsecretaris.Zijzijndaarvoorspeciaalgetraind.VeelbedrijvenuitUden
hebbeninnaturabijgedragen,bijvoorbeeldindevormvaneenhapjebijdekoffieofeenijsjelaterop
dedag.OokdeprovincieNoord-Brabantheeftinnaturabijgedragendoorleveringvande
beeldschermenentechnischeapparatuur(interviewMirandeHeffels).Belangrijkesponsorsvande
G1000UdenwarenverderdegemeenteUden,hetministerievanBinnenlandseZaken,vrijwilligers,
bedrijveneninstellingen.
Dekostenbedroegenintotaal59.000euro.27.000euroisinnaturabijgedragen,26.500doorde
gemeenteUden,5.000eurodoorhetministerievanBinnenlandseZakenenKoninkrijksrelaties,en
500euroisverkregendoordeverkoopvandetijdensdebijeenkomstgebruikteDuBloblokken
(overzichtbegrotinginG100Uden2014:50).
Totslot,deelnameaandeG1000kostteééndag.Voordegenendiedaarnaverderzijngegaanmet
eeninitiatiefinéénvandewerkgroepenisdetijdopgelopen,maarookhiervarieertdatpergroepen
ookperpersoon.
Kruiskamp
EénvandegroependieontstondnadeG1000AmersfoortwasdegroepwijkG1000,dieKruiskamp
heeftgeorganiseerd.MethulpvanJerphaasDonnerenHarmvanDijkheeftdecoördinatiegroep
KruiskampvanafjulideG1000Kruiskampvoorbereid.
Dekostenbedroegenintotaal4.780euro,exclusiefBTW(BriefsubsidieverantwoordingWijkG1000
Kruiskamp31maart2015).Daarnaastzijnerveleurendoorvrijwilligersingestokendienietbetaald
zijn.DegemeenteAmersfoorthad9.500eurotoegezegd,7.000eurovoordeWijkG1000zelfen
2.500euroextravoorhethelelotingsproces,incl.verzending(e-mailorganisator1april2015).
OmdatdezeG1000isverspreidovervijfbijeenkomsten,namelijkeenstartbijeenkomst(avond),drie
werkgroepbijeenkomsten(3avonden),eneenslotconferentie(1avondeneendag),isde
tijdsinspanningvoordeelnemersgroterdanbijdeandereG1000’en.Daarstaattegenoverdatde
meestedeelnemersmaaréénofenkelebijeenkomstenhebbenbijgewoond.Tijdensdelaatste
bijeenkomstwarener14deelnemers.
21
Reflectie
HetorganiserenvaneenG1000kaninongeveerdriemaanden.Eenvoorwaardeisweldater
voldoendesteunisvoorhethoudenvaneenG1000.Eenanderevoorwaardeisdatde
initiatiefnemersenbelangrijksteorganisatorenindegelegenheidzijnombijnafulltimeaande
voorbereidingtebesteden.Eenanderevoorwaardeisdatervoldoendecapabelemensenzijndiede
verschillendeuitvoeringsteams(campagneteam,logistiekteam)kunnentrekken.
VrijwilligerszijnergbelangrijkvoorhetslagenvandeG1000.Vrijwilligerszijnzowelnodigals
tafelvoorzittersenbijdeontvangstvandedeelnemers,maarookbijdeopbouwvandezaal,de
technischeondersteuningendecatering.
ZowelinAmersfoortalsUdenzijnveelkostengedektdoorleveringinnatura.Deoverigekosten
bedroegeninbeidegevallenongeveer30.000euro.Zonderleveringinnaturazoudendetotale
kostenuitkomenopeenbedragtussende60.000en120.000euro.
Legitimiteit
Hoebeoordelendeelnemershetprocesendeuitkomst?Omdezevraagtebeantwoordenisgebruik
gemaaktvandeevaluatievandeG1000inUdendoordeeigenorganisatie,dekorteopeninterviews
diedooréénvandeonderzoekerszijngehoudentijdensdeG1000zowelinUdenalsinKruiskamp,en
desurveygegevens.
Amersfoort
OphetYouTubefilmpjedatisgemaakttijdensdeG1000inAmersfoortkwalificerendeelnemersde
G1000alseenmooieeninspirerendedag.Deelnemerstonenzichenthousiast.Dieindrukwordt
bevestigdindeantwoordenopdevraagindesurveynaarwathetmeestisbijgeblevenvande
G1000.DeelnemersnoemenverschillendepositieveaspectenvandeG1000bijeenkomstin
Amersfoort.Veelopmerkingengaanoverdesfeerdiewordtgekarakteriseerdalsbruisend,open,
positief,inspirerendenuniek.Ookdeorganisatiewordtinveelopmerkingengeroemden
gekenmerktvangoedtotperfect.Daarnaastwijzendeelnemersopdeveleonverwachte
ontmoetingentijdensdeG1000.
Opdevraag:‘zouueenfamilielidofvriend(in)aanbevelenomdeeltenemenaandeG1000
antwoordt87,1%vanderespondenteninAmersfoortpositief17.DemensendiedeG1000aan
anderenzouaanbevelennoemenondermeeralsredenen:“hetwaseenbruisendebijeenkomst”,“Je
voeltjeverbondenalsburgersvandezelfdestad”,en“jekuntmeepratenenmeedenkenoverde
inrichtingvanjestad”.
17
7ofmeeropeenschaalvan1tot10.
22
MensendiedeG1000nietzoudenaanbevelennoemenondermeeralsredenendathetresultaat
nietvernieuwendisenweinigconcreet.Andereopmerkingengaanoverdeachtergrondvande
deelnemers;geconstateerdwordtdaterbijnageenetnischeminderhedenzijn.Totslotzijner
opmerkingenoverdelengtevandedag(sommigenvindenheterglangomdeaandachtvastte
houden)enoverdeakoestiekdiedoormeerderemensenalsvermoeiendwordtervaren;hetissoms
moeilijkomelkaarteverstaandoorhetconstantegeroezemoes.
Totslotishetoordeelgevraagdoverdemanierwaaropdevoorstellenzijngeselecteerd.In
Amersfoortgeeft39%hierovereenpositiefoordeel.18
Uden
Uitdeeigenrapportageenevaluatievandedeelnemers(G1000Uden2014:36)komteenpositief
beeldnaarvoren.“Hetmerendeelvandedeelnemersisdegeheledaggebleven.Bijnaiedereenwil
graagweereenkeerwordenuitgenodigd.120mensenhebbenzichopgegevenomspecifiekeideeën
verdertebrengennaarinitiatievenenrealisatie.Gemiddeldrapportcijfervoordeorganisatie:8,4;
gemiddeldrapportcijfervoorhetinhoudelijkprogramma:7,6.”
OokindekorteinterviewsmetdeelnemersgedurendedeG1000zijnerveelpositievegeluiden.
MeerdererespondentenzeggendatzezichtijdensdeG1000gehoordvoelenendatzehunideeën
kwijtkunnen.SommigenzienkansenomviadecontactendiezehebbenopgedaantijdensdeG1000
ietsvoorelkaartekrijgenenmeerinvloedvanonderopuitteoefenen.DeG1000zorgtvooreen
brederdraagvlak,algevenmeerdererespondentenaandathetvervolgenswelvandegemeenteraad
enhetcollegevanBenWafhangtofenhoeheteenvervolgkrijgt.Sommigerespondentenzijndaar
ronduitsceptischover,enzeggen:“Hetmoetnogmaarblijkenoferstraksietsserieusmeegedaan
wordt”,en“jekuntzeggenwatjewil;zedoentochniks”.
OpdevraagindesurveynaarwathetmeestisbijgeblevenvandeG1000wordenalspositieve
puntenvooralgenoemd:degoedeorganisatie,hetenthousiasmeendesfeervansaamhorigheid,en
degroteopkomst.Alsnegatievepuntenwordengenoemd:deondoorzichtigestemprocedure,dete
hogetijdsdruk,dedonkerezaal,entotslot,hetfeitdaterweinigjongerenwaren.
Opdevraag:‘zouueenfamilielidofvriend(in)aanbevelenomdeeltenemenaandeG1000?’
antwoordt77,5%vanderespondenteninUdenpositief.DemensendiedeG1000sterkaananderen
zoudenaanbevelennoemenondermeeralsredenen:“jekanmeedenkenenmeedoen”,“hethuidige
politiekesysteemisachterhaald”,“hetiseeninspirerendeervaring”,“hetversterkthet
saamhorigheidsgevoel”,en“positievebetrokkenheidbijdeeigenwoonplaatskomttengoedeaan
hetleefgenot”.
MensendiedeG1000nietzoudenaanbevelennoemenondermeeralsredenen:“erzijnveleandere
initiatievendieelkaaroverlappen”,“mijngevoelzeimedatervoorafalstandpuntenwarenendaar
18
Respondentendieeenscoretussende70ende100hebbengegeven.Respondentenkunnenviaeenschuif
eenantwoordgeven.Deresultatenzijnvertaaldnaareen100-puntsschaal.
23
naartoeisgewerkt”,“eristeweinigtijdomdeideeënuitteleggen”,en“deonduidelijkheiddieer
nadeeerstebijeenkomstoverbleef”.
Totslotishetoordeelgevraagdoverdemanierwaaropdetienvoorstellenzijngeselecteerd.InUden
geeft40%hierovereenpositiefoordeel.
Kruiskamp
Uitdekorteinterviewstijdensdeeindconferentieblijktdateenaantalmensenpositiefoordeeltover
defunctiediedeG1000inhunogenheeft:zehebbenhetgevoelgekregenietsvoorelkaartekunnen
krijgenindewijk,enmeerinvloeduittekunnenoefenenviabijvoorbeelddewijkmanagerende
wijkagent.Deelnemersvondenhetvooralzinvolomaandeslagtegaanmetconcreteplannen.
Sommigenhebbenweltwijfeloverhoehetverdergaatindetoekomstofzoalsééndeelnemerhet
formuleert:“ikhebwelangstdatdeenergieoptermijnverdwijnt”.Enkeledeelnemerszijn
teleurgesteldoverhetproces:zevindendaterteveelmensenindeloopvanhetproceszijn
afgehaaktenwijtendataanhetaantalbijeenkomsten(“hetproceshadookintweesessiesgekund”)
enaan“teveelherhalingenteveelbrainstormen”.Overderolvandegemeentewordtheel
verschillendegedacht:sommigenhebbenervertrouwenindatdegemeenteeenaantalinitiatieven
gaatondersteunen,anderenhebbenweinigvertrouwenindegemeenteengelovendatjehetjuist
zelfmoetdoen.
OpdevraagindesurveynaarwathetmeestisbijgeblevenvandeG1000wordenalspositieve
puntengenoemd:ontmoetingenencontactenmetanderenindebuurt,eneengevoelvan
saamhorigheid.Alsnegatievepuntenwordengenoemddaterteveelgepraatwerdendatdegroep
ergeenzijdigwassamengesteldennietrepresentatiefisvoordebuurt.
Opdevraag:‘zouueenfamilielidofvriend(in)aanbevelenomdeeltenemenaandeG1000’
antwoordt78,5%vanderespondenteninKruiskamppositief.Deredenendiegenoemdwordenom
deG1000aananderensterkaantebevelenzijn:“samendebuurtveranderen”,en“ikwilmeerdoen
voormijnwijkendenkdatikdaaraanbijkandragen”.AnderenzoudendeG1000alleenaanraden
“alsjezinhebtomzelfietsoptouwtezetten”ofzoudendeelnamenietaanradenomdat“erniet
veeluitkomt.”
Totslotishetoordeelgevraagdoverdemanierwaaropdethema’szijngeselecteerd.InKruiskamp
geeft43%hierovereenpositiefoordeel.
Reflectie
Kortom,erwordtinhetalgemeenpositiefgedachtoverdeG1000.Maarerzijnookkritische
opmerkingen.IndebeoordelingvandeG1000doordedeelnemersspelenvooraldevolgende
onderwerpeneenrol:
Positief:
• Sfeer
24
•
•
Organisatie
Gehoordworden/meepraten
•
Betrokkenheidbijdebuurt/woonplaats
Negatief:
• Inzichtinwatermethetresultaatgebeurt
• Logistiekenorganisatie(stemprocedure;tijdsduur;zaal)
•
Beperktediversiteitinachtergrondenvandeelnemers
5. Totslot
Eensamenvattingvandebelangrijkstebevindingenisweergegevenineentabel2.
25
Tabel2:samenvattingvandebevindingen
Democratische Evaluatievragen
Amersfoort
Uden
Kruiskamp
Hoediversisde
Vooraldeelnemers
Veelouderen,weinig
Veel
deelnemersgroep?
tussen35en55jaar.
jongeren.Weinig
hoogopgeleiden.
Veelhoogopgeleiden.
deelnemersmeteenniet-
Weinigmensen
Weinigmensenmet
westerseachtergrond.
meteenniet-
waarden
Insluiting
Invloed
eenniet-westerse
westerse
achtergrond.
achtergrond.
Watgebeurtermetde
Gekozenthema’s
Grotevariatiein
Nietdirectop
inputenideeënvan
redelijkabstract,geen
onderwerpen,dichttegen
beïnvloeding
deelnemers?
directeinvloedop
beleidsagendaaan,biedt
gericht,maar
agendavanraaden
intheoriekansopinvloed
bedoeldomsamen
college(hoogstensde
opbeleid,maarmoetnog
aandeslagtegaan
‘geestvandeG1000’),
wordenvastgesteld.
indewijk.
welaantalinitiatieven
doorthemagroepen
opgepakten
uitgewerkt.
Deliberatie
Inhoeverreisersprake
Dialoogoverdoorde
Stemmenoverdoorde
Dialoogoverdoor
vandialoogtussen
deelnemers
deelnemersaangedragen
dedeelnemers
deelnemers?
aangedragen
onderwerpen.
aangedragen
onderwerpen.
Waarderingvan
onderwerpen.
Waarderingvan
gesprekkendoor
Waarderingvan
gesprekkendoor
deelnemersminder
gesprekkendoor
deelnemerspositief.
positiefdanAmersfoort.
deelnemersminder
positiefdan
Amersfoorten
Uden.
Burgerschap
Leidthettotbetere
Veeldeelnemersvoelen
Veeldeelnemersvoelen
Vrijweliedereen
democratische
zichalbetrokkenbij
zichalbetrokkenbijhun
voeltzich
burgers?
hunomgeving;velen
omgeving;Velenzijnal
verbondenmetde
zijnalbetrokkenbij
betrokkenbij
wijkenwilzich
buurtactiviteiten.
buurtactiviteiten.
hiervoorinzetten.
Anderenvoelenzichna
Anderenvoelenzichna
Deelswasdie
deelnameaande
deelnameaandeG1000
verbondenheiden
G1000welmeer
welmeerbetrokkenen
betrokkenheidbij
betrokkenenzijnook
zijnookzekervanplan
buurtactiviteitenal
zekervanplanzichinte
zichintegaanzetten
aanwezig.
gaanzettenvoorhun
voorhunomgeving.Door
26
omgeving.
tijdgebrekhakenmensen
naverloopvantijdtoch
af.
Transparantie
Isduidelijkwat
Transparantprocesop
Procesvaneersteideeën
Transparant
deelnemerskunnen
dedagzelf,daarna
naaruiteindelijke
proces.Over
verwachten?
vooralviawebsite,
initiatievenniet
vervolgactiviteiten
nieuwsbrievenen
transparant.
wordenbewoners
socialemedia.Concrete
Overhetvervolgworden
opdehoogte
resultatenookinlokale
deelnemersopdehoogte
gehoudenviade
media.Bijsommige
gehoudenvia
websitevande
themagroepenniet
nieuwsbrievenen
WijkG1000.
duidelijkofzijnog
bijeenkomsten.
functioneren.
Efficiëntie
Hoeveeltijdengeld
Driemaanden
Driemaanden
Driemaanden
kostendeelnemersen
voorbereiding.Kosten
voorbereiding.Kosten
voorbereiding.
organisatoren?
26.316euro.Veel
32.000euro.Veel
Kosten4.780euro.
vrijwilligers.
vrijwilligers.
Veelvrijwilligers.
Bijeenkomstvanéén
Bijeenkomstvanééndag.
Vijfbijeenkomsten.
dag.
Legitimiteit
Steunendeelnemers
Positief:sfeer,
Positief:Sfeer,
Positief:gevoeliets
hetprocesende
organisatie,
organisatie,mogelijkheid
tekunnen
uitkomst?
mogelijkheidmeete
meetepraten.Negatief:
bijdragenaande
praten.Negatief:weinig
ondoorzichtige
wijk,
vernieuwendenweinig
stemprocedure,
saamhorigheid.
concreetresultaat,
onduidelijkheidoverhet
Negatief:teveel
akoestiekzaal,erg
vervolg,tehoge
bijeenkomsten,te
blankgezelschap.
tijdsdruk,weinig
veelgepraat,
Eenminderheidis
jongeren.
eenzijdige
positiefoverdeselectie
Eenminderheidispositief
samenstelling
vandevoorstellen.
overdeselectievande
groep.
voorstellen.
Eenminderheidis
positiefoverde
selectievande
thema’s.
27
Literatuur
Caluwaerts,D.enM.Reuchamps(2014)‘Generatingdemocraticlegitimacythroughdeliberative
innovations:theroleofembeddednessanddisruptiveness’.paperpreparedfortheECPR
Conference,Glasgow.
Dryzek,John(2009)‘TheAustralianCitizens'Parliament:AWorldFirst’.JournalofPublicDeliberation,
5(1):Article9.Beschikbaarvia:http://www.publicdeliberation.net/jpd/vol5/iss1/art9.
Elster,J.(ed.)(1998)DeliberativeDemocracy.Cambridge:CambridgeUniversityPress.
Fishkin,J.‘TheCenterforDeliberativeDemocracy’.http://cdd.stanford.edu/.
Fishkin,J.S.enLaslett,P.(eds)(2002)‘Philosophy,politics&society’.Specialissue:Debating
deliberativedemocracy,PoliticalPhilosophy,10(2).
Fung,A.(2006)‘Varietiesofparticipationincomplexgovernance’.PublicAdministrationReview
December:66-75.
Gastil,J.andLevine,P.(eds)(2005)TheDeliberativeDemocracyHandbook.SanFrancisco:JoseyBass.
Geissel,B.(2009)’Howtoimprovethequalityofdemocracy?Experienceswithparticipatory
innovationsatthelocallevelinGermany’.GermanPoliticsandSociety,93(27):51-71.
Gutmann,A.&D.Thompson,(2004).Whydeliberativedemocracy?Princeton:PrincetonUniversity
Press.
Hendriks,C.M.,Dryzek,J.S.enHunold,C.(2007)‘Turninguptheheat:partisanshipindeliberative
innovation’,PoliticalStudies,55(2):362-383.
Leyenaar,Monique(2009)Deburgeraanzet.Burgerforum:theorieenpraktijk.Ministerievan
BinnenlandseZakenenKonininkrijksrelaties.DenHaag.
Michels,A.(2011a)‘Innovationsindemocraticgovernance–Howdoescitizenparticipationcontribute
toabetterdemocracy?’.InternationalReviewofAdministrativeSciences77(2):275-293.
Michels,A.(2011b)‘Dedemocratischewaardevanburgerparticipatie’.Bestuurskunde20(2):75-84.
Michels,A.(2012)‘Citizenparticipationinlocalpolicymaking:designanddemocracy’.International
JournalofPublicAdministration35(4):285-292.
Michels,A.endeGraaf,L.(2010)‘ExaminingCitizenParticipation:LocalParticipatoryPolicyMakingand
Democracy’.LocalGovernmentStudies36(4):477-491.
Mutz,D.(2006)HearingtheOtherSide,DeliberativeversusParticipatoryDemocracy.NewYork:
CambridgeUniversityPress.
Pateman,C.(1970)ParticipationandDemocraticTheory.Cambridge:CambridgeUniversityPress.
Reybrouck,D.van(2013)Tegenverkiezingen.Amsterdam:DeBezigeBij.
28
Sartori,G.(1987)TheTheoryofDemocracyRevisited.Chatham:ChathamHousePublishers.
Smith,G.(2009)DemocraticInnovations.DesigningInstitutionsforCitizenParticipation.Cambridge:
CambridgeUniversityPress.
Interviews
MirandaHeffels,initiatiefnemerG1000Uden,Arnhem23februari2015
BertVeenstra,initiatiefnemerG1000Kruiskamp,Arnhem23februari2015
TiemendeLange,initiatiefnemerG1000Kruiskamp,Schiphol27februari2015
HarmvanDijk,initiatiefnemer1000AmersfoortenadviseurbijG1000Kruiskamp,Amersfoort9
maart2015
JerphaasDonner,organisatorG1000AmersfoortenKruiskamp,Amersfoort9maart2015
StefSteyaert,organisatorG1000België,Leiden5maart2015
Documenten
BegrotingG1000Amersfoort
BriefsubsidieverantwoordingWijkG1000Kruiskamp31maart2015
BMC,BMCondersteuntbijdeG1000Amersfoort,bmcadvies.nl.
G1000Uden(2014)Vitaalinwonersinitiatief,4oktober2014,Vandenkenendromennaardurvenen
doen.
HandoutdagprogrammaG1000Uden.
WijkG1000Kruiskamp(2014)projectvoorstel.
Databestanden
19490(01)G1000Amersfoort,Projectid:1949001
19490G1000Amersfoort2-meting,Projectid:1949002
G1000Uden0-metingen1-meting,Project19899
19889G1000Kruiskamp0-meting,Projectid:1988902
19889G1000kruiskamp1-meting,Projectid:1988903
29