Posttraumatische-stressstoornis

DSM-5
WHITEPAPER
Posttraumatische-stressstoornis
De posttraumatische-stressstoornis (PTSS) is in de DSM-5 opgenomen in een nieuw hoofdstuk
over psychotrauma- en stressorgerelateerde stoornissen. Deze wijziging ten opzichte van de DSMIV, waarin de posttraumatische-stressstoornis als een angststoornis werd behandeld, is een van de
goedgekeurde veranderingen voor deze stoornis, die steeds meer onderwerp is geworden van een
publiek en professioneel debat.
In de diagnostische criteria voor de nieuwe editie van het handboek wordt als trigger van PTSS de
blootstelling genoemd aan een feitelijke of dreigende dood, ernstige verwonding of seksueel geweld.
De blootstelling moet het gevolg zijn van een van de volgende situaties, waarin de betrokkene:
t EFUSBVNBUJTDIFHFCFVSUFOJTEJSFDUFSWBBSU
t QFSTPPOMJKLHFUVJHFJTWBOEFUSBVNBUJTDIFHFCFVSUFOJT
t WFSOFFNUEBUEFUSBVNBUJTDIFHFCFVSUFOJTFFOOBBTUGBNJMJFMJEPGHPFEFWSJFOEJO
JTPWFSLPNFO
XBBSCJKEFGFJUFMJKLFPGESFJHFOEFEPPEJTWFSPPS[BBLUEPPSHFXFMEPGFFOPOHFWBM
PG
t IFSIBBMEFMJKLPGJOFYUSFNFNBUFXPSEUCMPPUHFTUFMEBBOBLFMJHFEFUBJMTEJFNFUEFUSBVNBUJTDIF
gebeurtenis te maken hebben (niet via de media, foto’s, televisie of in films, tenzij
werkgerelateerd).
De symptomen veroorzaken ongeacht de trigger een klinisch significante lijdensdruk of
beperkingen in de sociale interacties van de betrokkene, zijn of haar vermogen om te werken
of andere belangrijke gebieden van het functioneren. De symptomen zijn niet het fysiologische
gevolg van een somatische aandoening, medicatie, drugs of alcohol.
Wijzigingen in de criteria voor PTSS
Vergeleken met de DSM-IV wordt in de diagnostische criteria voor de DSM-5 helderder
afgebakend wat nu precies een psychotraumatische gebeurtenis is. Zo wordt seksueel geweld nu
FYQMJDJFUWFSNFMEFWFOBMTUFSVHLFSFOEFCMPPUTUFMMJOHEJFLBOHFMEFOWPPSQPMJUJFBHFOUFOPGĕSTU
responders (ambulancebroeders, brandweerlieden e.d.). Termen die iets zeggen over de reactie
van de betrokkene op de gebeurtenis – intense angst, hulpeloosheid of afschuw, volgens de DSMIV – zijn nu weggelaten aangezien dit criterium niet nuttig is gebleken als voorspeller van het
ontstaan van PTSS.
In de DSM-5 wordt meer aandacht besteed aan de gedragsmatige symptomen die met PTSS
gepaard gaan en zijn vier in plaats van drie afzonderlijke diagnostische clusters voorgesteld. Die
DMVTUFST[JKOIFSCFMFWJOHWFSNJKEJOHOFHBUJFWFDPHOJUJFTFOTUFNNJOHBSPVTBM
Met herbeleving worden bedoeld spontane herinneringen aan de psychotraumatische gebeurtenis,
terugkerende dromen die met de gebeurtenis te maken hebben, flashbacks of andere intense of
aanhoudende vormen van psychisch lijden. Vermijding heeft betrekking op pijnlijke herinneringen,
HFEBDIUFOHFWPFMFOTPGFYUFSOF[BLFOEJFBBOEFHFCFVSUFOJTIFSJOOFSFO
Met negatieve cognities en stemming wordt een scala aan subjectieve ervaringen bedoeld,
variërend van een persisterend en verstoord idee dat de persoon zelf of iemand anders schuldig is,
1|4
vervreemding van anderen of een duidelijk verminderde belangstelling voor activiteiten, tot het
onvermogen zich belangrijke aspecten van de gebeurtenis te herinneren.
Arousal ten slotte komt tot uiting in agressief, roekeloos of zelfdestructief gedrag, slaapstoornissen,
hypervigilantie of vergelijkbare problemen. In de DSM-IV wordt het ‘vlucht’-aspect van PTSS
benadrukt, in de criteria van de DSM-5 is daarnaast ook ruimte voor de ‘vecht’- reactie die vaak
wordt gezien.
Het aantal symptomen dat aanwezig moet zijn verschilt per cluster. In de DSM-5 is alleen vereist
dat de klachten langer dan een maand aanhouden en is het onderscheid tussen de acute en de
chronische fase van PTSS verdwenen.
PTSS, subtype bij kinderen jonger dan 6 jaar en PTSS, dissociatieve subtype
In de DSM-5 zijn twee subtypen toegevoegd: PTSS bij kinderen jonger dan 6 jaar en PTSS met
prominent aanwezige dissociatieve symptomen (ervaringen met het gevoel los te staan van de
eigen geest of het eigen lichaam; of ervaringen waarin de wereld als onwerkelijk, als in een droom
of verstoord wordt waargenomen).
De DSM is het handboek voor clinici en onderzoekers bij de classificatie van psychische
stoornissen. De American Psychiatric Association (APA) heeft in 2013 de DSM-5 uitgebracht na
een revisieproces van 14 jaar. Zie voor meer informatie www.DSM-5-NL.org
© 2013 American Psychiatric Association. Nederlandse vertaling: Boom uitgevers Amsterdam.
Dit whitepaper is vrij te gebruiken voor niet-commerciële doeleinden. Voor commercieel gebruik
dient u contact op te nemen met Boom uitgevers Amsterdam, [email protected] of
(020) 524 45 14.
Dit whitepaper is vertaald door Hilde Merkus (MediaMerkus B.V.)
Met dank aan prof. dr. Michiel W. Hengeveld.
2|4