De wereld in 2030:

9 kerkelijke solidariteitsorganisaties,
1 netwerk
Netwerk Rechtvaardigheid en Vrede
Ecokerk… het begin
• In 2005 vertrouwden de Belgische bisschoppen aan
het Netwerk Rechtvaardigheid & Vrede de zorg toe om
enerzijds een christelijk visie uit te werken rond ecologie en
spiritualiteit, en anderzijds te zoeken naar wegen om deze
visie in praktijk te brengen.
• Hieruit ontstond Ecokerk
• In het ruime kerkveld (bisdommen, parochies,
middenveld, lidorganisaties, congregaties…)
• Ecospiritualiteit
• Ecopraktijk
• Maatschappelijk debat en politieke actie
Over de zorg voor het
gemeenschappelijk
huis
Klimaat als sleutelthema
Ban Ki Moon
"De klimaatverandering is het sleutelthema van deze tijd. Het is onlosmakelijk
verbonden met volksgezondheid, water- en voedselveiligheid, migratie, vrede en
stabiliteit. Het is een moreel probleem, een kwestie van sociale rechtvaardigheid
en fundamentele ethiek. We hebben een diepgaande verantwoordelijkheid voor
het kwetsbare leven op deze aarde, tegenover deze en de volgende generaties.
Daarom is het zo belangrijk dat de religies in de wereld hier duidelijk over zijn, en
overeenkomen met de wetenschap.“
(openingstoespraak Klimaattop Vaticaan, 28 april 2015)
Het klimaat verandert…
De Grote Versnelling
Het klimaat verandert…
Mondiale temperatuurstijging sinds 1850
Wat moeten we vrezen?
Het IPCC stelt dat we «op onbekend terrein« zijn beland.
• Huidige opwarming = 0,9°C ~ 1°C
• Nu al:
• Smeltende gletsjers en poolkappen
• Stijgende waterspiegel
• Veranderde neerslagpatronen
• Droogte (verwoestijning) hier, wateroverlast daar
• Tegenvallende oogsten
• Klimaatvluchtelingen
• 300.000 klimaatdoden per jaar (direct en indirect)
• Een direct negatief effect op de mensen in het
Zuiden
Wat moeten we vrezen?
Gevolgen voor de mens:
• Human Development Report geeft vijf risico’s:
•
•
•
•
•
Minder landbouwproductie
Toenemende wateronzekerheid
Meer overstromingen en extreme weersomstandigheden
Verdwijnen van ecosystemen
Grotere gezondheidsrisico’s
• Afgeleide gevolgen:
•
•
•
•
Stijgende water- en voedselprijzen
Conflicten, vluchtelingenstromen
Economische en sociale instabiliteit
De armsten zijn de eerste en meest
getroffen slachtoffers
De uitstoot blijft stijgen…
Evolutie CO2-uitstoot uit fossiele brandstoffen per regio
Wat moeten we hopen?
Mechanismen van het Akkoord van Parijs
• Mitigatie: aanpakken van de oorzaken
van klimaatverandering
(uitstootvermindering: stoppen met
verbranden, duurzaam landgebruik,
herstel koolstofopslag door ecosystemen
• Adaptatie: aanpassing aan de reeds veranderde
klimaatomstandigheden (proactief en reactief)
• Technologie transfer: ontwikkeling, transfer en delen van
klimaatvriendelijke technologie
• Financiering: mechanismen, uitvoering, bestuur en
financiële bronnen
• Loss and Damage: onherstelbare schade
op korte en lange termijn: voorkomen, rehabilitatie…
Akkoord Parijs: langetermijndoel
• Maximale gemiddelde temperatuurstijging:
“flink onder de 2°C, met inspanningen om
1,5 °C als streefdoel te bereiken”
• Een piek bereiken in uitstoot: zo snel
mogelijk (geen datum), en sneller in rijke
landen dan in ontwikkelingslanden
• Neutraliteit bereiken tegen de tweede helft van de eeuw
(uitstoot en opname van CO2 door planten is in evenwicht)
• Gevolg: uitfaseren fossiele brandstoffen en ontwikkeling
hernieuwbare energie.
• Samenhang met de Duurzame Ontwikkelingsdoelen: het akkoord
wordt afgesloten “in de context van duurzame ontwikkeling
en de strijd tegen armoede”
Huidige beloften volstaan niet
Over de zorg voor het
gemeenschappelijk
huis
Laudato Si’: de aanhef:
2. Onze zuster de aarde schreit omwille van de schade die we haar berokkenen
door het onverantwoord gebruik en misbruik van de goederen die God haar
heeft toevertrouwd.
Wij zijn opgegroeid in het bewustzijn dat we eigenaars en heersers waren met
een machtiging om haar uit te buiten. Het geweld dat in het menselijk hart,
verwond door de zonde aanwezig is, komt ook aan het licht doorheen de
ziektesymptomen van de bodem, van het water, van de lucht en van de levende
wezens.
Daarom bevindt onze onderdrukte en verwoeste aarde zich onder de meest
verlaten en mishandelde armen en “kreunt en lijdt ze onder barensweeën”
(Rom 8, 22). We vergeten dat ook wij stof zijn (Gen. 2, 7).
Ons lichaam zelf is samengesteld uit elementen van de planeet,
haar lucht laat ons ademen,
haar water schenkt ons leven en voedt ons.
Laudato Si’: de oproep:
13. De dringende uitdaging om ons gezamenlijk huis te beschermen houdt ook
de zorg in om de hele menselijke familie samen te brengen rond de zoektocht
naar een duurzame en integrale ontwikkeling, want we weten ook dat dingen
kunnen veranderen.
14. Ik nodig dringend uit tot een nieuwe dialoog over de wijze waarop we
bouwen aan de toekomst van de planeet. We hebben nood aan een gesprek dat
ons allen verenigt, want de milieu-uitdaging waar we voor staan , en de
menselijke oorzaken, belangen ons aan en hebben invloed op ons allen.
15. Ik hoop dat deze Encycliek, die toegevoegd wordt aan de Sociale Leer van de
Kerk, ons helpt om de grootheid, de dringendheid en de schoonheid te
begrijpen van de uitdaging waar we voor staan.
Opvallende thema’s:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Gericht aan alle mensen en niet alleen aan christenen
De antropogene oorzaken van de milieucrisis, gesteund door wetenschap
De nauwe relatie tussen de armen en de kwetsbaarheid van de planeet
De overtuiging dat alles met elkaar verbonden is in de wereld
Vraagstukken, verbonden met ecologie, gerechtigheid en vrede vormen
één geheel. Een ‘integrale ecologie’ is de sleutel om ze aan te pakken
De kritiek op het ‘technocratisch paradigma’ en de machtsvormen die er
uit voortvloeien
De kritiek op de wegwerpcultuur
De roep naar alternatieven voor de bestaande economie en de zgn
‘vooruitgang’
De zware verantwoordelijkheid van de internationale en lokale politiek
De noodzaak van een eerlijke dialoog
De waarde van elk levend wezen
De bekering tot een ecologisch verantwoorde levensstijl
Laudato Si’: Integrale Ecologie
“We kunnen vandaag echter niet ontkennen dat een echte
ecologische aanpak steeds evolueert naar een sociale aanpak
waarbij gerechtigheid deel moet uitmaken van het debat
over milieu, om zowel de schreeuw van de aarde als die
van de arme te horen.”
Laudato Si’: Integrale Ecologie
Er bestaan niet twee aparte crisissen, die van het milieu en
die andere van het sociale, wel één enkele en complexe
sociale- en milieucrisis. De zoektochten naar oplossingen
vereisen een integrale benadering om de armoede te
bestrijden, om aan de uitgeslotenen hun waardigheid terug te
geven en om tegelijk ook voor de natuur te zorgen.
Laudato Si’: Integrale Ecologie
“Het beleven van onze roeping om beschermers te zijn van
Gods scheppingswerk is essentieel; het is geen optie, noch
een tweederangs aspect in de beleving van ons christen zijn”
Laudato Si’: Integrale Ecologie
“We moeten het concept
‘ontwikkeling’ herdefiniëren.
Heel vaak vermindert de
levenskwaliteit van mensen
door economische groei, terwijl
de natuur erdoor vernietigd
wordt, de grondstoffen
uitgeput en het voedsel zijn
kwaliteit verliest.”
Laudato Si’: Integrale Ecologie
172. De arme landen … moeten inderdaad ook minder
vervuilende energie produceren, maar daartoe moeten ze
kunnen rekenen op de hulp van de landen die fel gegroeid zijn
ten koste van de huidige vervuiling van de planeet.
Laudato Si’: Integrale Ecologie
Voor het directe gebruik van zonne-energie waarvoor overvloedige
mogelijkheden aanwezig zijn, zijn mechanismen en subsidies nodig
die zorgen dat de ontwikkelingslanden toegang hebben tot
overdracht van technologie, technische ondersteuning en financiële
middelen. Daarbij moet steeds gelet worden op de concrete
omstandigheden, want er wordt vaak onvoldoende nagegaan of de
systemen compatibel zijn met
de situatie waarvoor ze
ontworpen zijn.(…)
In elk geval gaat het in eerste
instantie om een ethische
beslissing gebaseerd op
de solidariteit van alle
volkeren.
Laudato Si’: Integrale Ecologie
“Wij moeten opnieuw voelen dat wij elkaar nodig hebben, dat wij
een verantwoordelijkheid hebben tegenover de andere en de
wereld, dat het de moeite loont goed en eerlijk te zijn.”
De liefde die vol is van kleine gebaren van wederzijdse liefde,
betreft ook het burgerlijke en politieke leven en wordt zichtbaar in
alle handelingen die een betere wereld trachten op te bouwen.
Ecospiritualiteit
Met een andere kijk op het “goede leven”
Ecospiritualiteit heeft het ook over de Oikos,
de wereld als onze thuis, onze leefgemeenschap.
Die wereld is op zoek naar nieuwe evenwichten:
lange termijn-denken i.p.v. korte termijn-denken
spiritualiteit i.p.v. materialisme
versobering i.p.v. consumptie
duurzaamheid i.p.v. winst
samenwerking i.p.v. concurrentie
(culturele) diversiteit i.p.v. eng nationalisme
kleinschaligheid i.p.v. grootschaligheid
ecologisch handelen i.p.v. roofbouw
herverdeling i.p.v. concentratie van rijkdom en macht
gemeenschap i.p.v. individualisme
Ecospiritualiteit
Tijd voor schepping
• Voor wie leeft vanuit een christelijke inspiratie is deze crisistijd
noodzakelijk ook een creatieve tijd, een ‘tijd voor schepping’.
Het bijbels scheppingsverhaal krijgt vandaag opnieuw zijn betekenis
als toekomstvisioen, als een te realiseren project.
• Schepping is geen Voltooid Verleden Tijd
maar Onvoltooid Tegenwoordige Tijd
• Samen met vele medestanders kunnen we van onze zieke,
mishandelde en gekneusde aarde opnieuw Gods vruchtbare
en gastvrije thuis maken, waar leven is voor al wat leeft.
• Dit doen, zal een bewijs zijn van de kracht van geloven
Ecokerk in 2016-2017
Elke groep een klimaatplan
Naar een klimaatneutrale kerkgemeenschap
We roepen alle jeugd- en volwassenenbewegingen,
groepen, verenigingen, scholen, parochies, kerkfabrieken,
bisdommen, instellingen, nationale organisaties,
geloofsgemeenschappen en congregaties op om een eigen
klimaatplan te maken en dit de komende jaren stap voor
stap uit te voeren.
Doel is, om met onze diverse werkingen op termijn –nettogeen CO2 of andere broeikasgassen meer uit te stoten, en
dus geen bijdrage meer te leveren aan de wereldwijde
klimaatopwarming.