Markt en Overheid

Markt en Overheid
Workshop
Congres gemeentefinanciën
Waarom een wet Markt en Overheid?
̶
Het is overheden toegestaan economische activiteiten uit
te voeren (geen verbodstelsel)
̶
De inzet van publieke middelen kan oneerlijke
concurrentie veroorzaken
̶
Ondernemers hebben de afgelopen jaren geklaagd over
concurrentievervalsing door overheden
̶
Een wettelijk kader om hiertegen op te treden ontbrak
nog, per 1 juli 2012 is dat niet meer het geval voor
nieuwe gevallen
̶
Vanaf 1 juli 2014 is de Wet Markt en Overheid ook van
toepassing op bestaande activiteiten.
Enkele begrippen
•
De Wet Markt en Overheid (MenO) richt zich tot
bestuursorganen
•
De Wet MenO is alleen van toepassing op economische
activiteiten van overheden
‘iedere activiteit bestaande uit het aanbieden van goederen
en/of diensten op een bepaalde markt’
(voorbeelden: exploitatie van parkeergarages; Verhuur van ruimte aan derden in
overheidsvastgoed)
• De Wet MenO is niet van toepassing op typische
overheidstaken
(voorbeelden: handhaven openbare orde, het verlenen van bouwvergunningen)
Kern Wet Markt en Overheid: vier
gedragsregels voor overheden
─
Integrale kosten doorberekenen
Overheden moeten ten minste alle integrale kosten van
een economische activiteit doorberekenen in de
verkoopprijs.
─
Verbod op bevoordeling overheidsbedrijven
Overheden mogen hun eigen overheidsbedrijven niet
bevoordelen boven concurrerende bedrijven.
─
Verbod op functievermenging
Dezelfde personen mogen niet betrokken zijn bij de
bestuurlijke en de economische activiteiten van een
overheidsorganisatie.
─
Gegevensverstrekking aan derden
Hergebruik van gegevens door overheden is alleen
toegestaan als anderen ook onder dezelfde voorwaarden
over de gegevens kunnen beschikken.
Voorbeelden waar gedragsregels niet
van toepassing zijn:
─
Oneerlijke concurrentie vanwege
aanbestedingsprocedure
─
Oneerlijke concurrentie vanwege subsidieverlening
overheden aan een privaat bedrijf (mogelijk wel
staatssteun)
─
Concurrentievervalsing door te hoge prijzen
─
Oneerlijke concurrentie vanwege uitoefening
publiekrechtelijke bevoegdheden (bijvoorbeeld
wijziging bestemmingsplan)
─
Mogelijke belangenverstrengeling ambtenaren
(integriteitsissues)
Uitzonderingen:
─
Staatssteun art 107 (1) VWEU
─
Algemeen belang
(zie aanwijzingen voor de rijksdienst 4 juni 2012)
─
Inbesteding
─
Economische activiteiten voor andere overheden ter
uitvoering van de publiekrechtelijke taak
Bevoegdheden ACM
─
Tijdens overgangsperiode van 2 jaar voor bestaande
economische activiteiten (voor 1 juli 2012): geen
bevoegdheden
─
Bij nieuwe economische activiteiten:
• Verklaring voor recht
• Last onder dwangsom (geen boete)
Kader integrale kostendoorberekening
- Mededingingswet artikel 25i
- Besluit Markt en Overheid (nadere invulling artikel 25i)
•
•
…geen boekhoudkundige verplichtingen…..
Consequente toepassing van bedrijfseconomische
principes (vergelijkbare gevallen op dezelfde wijze
berekenen)
Uitgangspunten doorberekenen
integrale kosten
•
•
Overheden dienen minimaal de integrale kosten van een product of
dienst in rekening te brengen
De aan de afnemers gevraagde prijs dient tenminste de integrale
kosten te bevatten
Voor het bepalen van de integrale kosten zijn alle kosten relevant die
samenhangen met het verrichten van de economische activiteit,
waaronder:
• operationele kosten (o.a. personeelskosten, overheadkosten);
• afschrijvings- en onderhoudskosten;
• vermogenskosten (gewogen gemiddelde kosten van het vermogen).
•
•
De kostentoerekening vindt plaats naar rato van het gebruik, ongeacht
of het directe of indirecte kosten betreft
De totale toegerekende kosten moeten worden gedekt door de
inkomsten uit de levering van de goederen of diensten
Casus Winterklaar
Is de wet Markt en Overheid van
toepassing?
Situatie 1:
De hoveniers zijn in dienst van de gemeente Groenwijk. Zij
zijn werkzaam voor de afdeling Natuur en Milieu van de
gemeente en verantwoordelijk voor de groenvoorziening in
de gemeente.
Situatie 2:
De hoveniers zijn in dienst van Groenwijk B.V., waarvan de
aandelen volledig in bezit zijn van (de gemeente) Groenwijk
en waarover de gemeente volledig zeggenschap heeft.
Is de wet Markt en Overheid van
toepassing?
Situatie 3:
De gemeente Groenwijk heeft de groenvoorziening
uitbesteed aan Hoveniersbedrijf Groene Vingers B.V.
Hiervoor is een dienstverleningsovereenkomst gesloten
tussen de gemeente en Groene Vingers B.V.
Groene Vingers B.V. verricht zowel werkzaamheden voor de
gemeente als voor bedrijven en particulieren.
Is de wet Markt en Overheid van
toepassing?
Situatie 4
De hoveniers en assistent hoveniers zijn in dienst van de
gemeente Groenwijk. Sinds 2011 doen zij niet enkel de
groenvoorziening voor de gemeente, maar verrichten zij ook
werkzaamheden voor derden:
a.
b.
c.
voor de naastgelegen gemeente Bosmeer
voor het verzorgingshuis in het centrum
voor bedrijven en particulieren
Zo ja, waartoe verplicht de wet M&O?
Doorberekening integrale kosten
Financiële realisatie afd. Natuur & Milieu in 2013 is als volgt
(in EUR * 1,000)
LASTEN
Personeel
Materieel
Afschrijving gebouwen
ICT
Materialen
Bedrijfskosten
Rente
Totaal
3.300
500
250
25
150
400
20
4.645
BATEN
Groenvoorziening Gemeente
Verzorgingshuizen
Bedrijven & Particulieren
Totaal
4.150
450
200
4.800
Resultaat
155
Vanwege de positieve exploitatie concludeert Groenwijk dat haar
werkwijze M&O-proof is. Eens? Waarom wel of niet?
Doorberekening integrale kosten
Financiële realisatie afd. Natuur & Milieu in 2013 is als volgt
(in EUR * 1,000)
LASTEN
Personeel
3.300
Materieel
500
Afschrijving gebouwen
250
ICT
25
Materialen
150
Bedrijfskosten
400
Rente
20
Totaal
4.645
Integrale
kosten?
BATEN
Groenvoorziening Gemeente
4.150
Verzorgingshuizen
450
Bedrijven & Particulieren
200
Totaal
Resultaat
4.800
155
Verhouding baten
 inspanning?
Doorberekening integrale kosten
Te nemen stappen, in hoofdlijnen:
1. Wat zijn de integrale kosten?
2. Welke producten en diensten worden geleverd? Welke
tariefdragers horen daar bij?
3. Wat is, per tariefdrager, de ‘normale’ hoeveelheid die de
overheid in een jaar verwacht te leveren?
4. Hoe kunnen de integrale kosten worden toegerekend
aan (het realiseren van) de tariefdragers?
5. Wat zijn de integrale kosten per (eenheid) tariefdrager?
6. Betaalt iedere afnemer (volledig) voor de
producten/diensten die hij afneemt?
toegepast op Groenwijk  …
Uitwerking stappen bij Groenwijk (1)
Stap 1 – Bepaal integrale kosten
(in EUR * 1,000)
LASTEN
Personeel
Materieel
Afschrijving gebouwen
ICT
Materialen
Bedrijfskosten
Rente
Doorbelasting overhead
Vermogenskosten vlgs M&O
Totaal
3.300
500
250
25
150
400
20
255
100
5.000
•
Overhead omvat bijv. ondersteunende afdelingen
•
Vermogenskosten: geïnvesteerd vermogen * rendementspercentage
Uitwerking stappen bij Groenwijk (2)
Stap 2 en 3 – Welke producten/diensten met welke
tariefdragers? Welke ‘normale’ hoeveelheden?
Product/dienst
Tariefdrager
Normale hoeveelheid
Aanleg gras
m2 (+ materiaal)
10.000
Aanleg beplanting
m2 (+ materiaal)
5.000
Onderhoud (w.o. maaien)
Manuur
50.000
Verwijderen boom (klein)
Kleine boom
800
Verwijderen boom (middel)
Middelgrote boom
200
Verwijderen boom (groot)
Grote boom
100
Tuin winterklaar (≤ 250m2)
Tuin
40
Uitwerking stappen bij Groenwijk (3)
Stap 4 en 5 – Toerekenen integrale kosten aan
producten, leidend tot integrale kosten per eenheid
Uitwerking stappen bij Groenwijk (4)
Stap 6 – Afname vs. opbrengst, per afnemer
Conclusie?
Doorberekening integrale kosten
Valkuilen en aandachtspunten
1. Alleen de ‘zichtbare’ kosten worden meegenomen, niet
de integrale. Denk met name aan overhead en aan
vermogenskosten.
2. De overheid ontvangt voor (een deel) van haar
activiteiten een instandhoudingsbijdrage, waarbij men
aanneemt dat deze gelijk is aan de kosten die aan die
activiteiten zijn toe te rekenen.
3. Alleen marginale kosten toerekenen aan
producten/diensten die aan ‘derden’ worden geleverd.
4. Hoeveelheden producten en diensten door de jaren heen
5. Historische tarieven
Vragen?