BEWEGINGSSTOORNISSEN IN DE PSYCHIATRIE
advertisement
BEWEGINGSSTOORNISSEN IN DE PSYCHIATRIE © PN van Harten zondag 28 april 13 BEWEGINGSSTOORNISSEN IN DE PSYCHIATRIE © PN van Harten zondag 28 april 13 BEWEGINGSSTOORNISSEN IN DE PSYCHIATRIE © PN van Harten zondag 28 april 13 BEWEGINGSSTOORNISSEN IN DE PSYCHIATRIE Prof. dr. Peter N van Harten © PN van Harten zondag 28 april 13 BEWEGINGSSTOORNISSEN IN DE PSYCHIATRIE Prof. dr. Peter N van Harten © PN van Harten zondag 28 april 13 Bewegingen Indeling © PN van Harten zondag 28 april 13 Bewegingen Indeling • Automatisch © PN van Harten zondag 28 april 13 Bewegingen Indeling • Automatisch • Willekeurig © PN van Harten zondag 28 april 13 Bewegingen Indeling • Automatisch • Willekeurig • Semi-willekeurig © PN van Harten zondag 28 april 13 Bewegingen Indeling • Automatisch • Willekeurig • Semi-willekeurig • Onwillekeurig © PN van Harten zondag 28 april 13 Algemene aspecten © PN van Harten zondag 28 april 13 Algemene aspecten • Verdwijnen tijdens de slaap © PN van Harten zondag 28 april 13 Algemene aspecten • Verdwijnen tijdens de slaap • Ernst bewegingsstoornissen wisselt door – Dosering antipsychotica – Stress – Relaxatie – Andere factoren © PN van Harten zondag 28 april 13 Acuut of tardief? © PN van Harten zondag 28 april 13 Acuut of tardief? • Acuut: (uren) dagen tot weken na starten of verhogen van het middel veelal antipsychotica © PN van Harten zondag 28 april 13 Acuut of tardief? • Acuut: (uren) dagen tot weken na starten of verhogen van het middel veelal antipsychotica • Tardief: na maanden tot jaren gebruik of na staken van het middel. © PN van Harten zondag 28 april 13 © PN van Harten zondag 28 april 13 ACUTE BEWEGINGSSTOORNISSEN DOOR MEDICIJNEN © PN van Harten zondag 28 april 13 ACUTE BEWEGINGSSTOORNISSEN DOOR MEDICIJNEN Prof. dr. Peter N. van Harten © PN van Harten zondag 28 april 13 Acute medica1e geïnduceerde bewegingsstoornissen Acute Dystonie zondag 28 april 13 © PN van Harten Acute medica1e geïnduceerde bewegingsstoornissen • Acute dystonie Acute Dystonie zondag 28 april 13 © PN van Harten Acute medica1e geïnduceerde bewegingsstoornissen • Acute dystonie • Akathisie Acute Dystonie zondag 28 april 13 © PN van Harten Acute medica1e geïnduceerde bewegingsstoornissen • Acute dystonie • Akathisie • Parkinsonisme Acute Dystonie zondag 28 april 13 © PN van Harten Acute medica1e geïnduceerde bewegingsstoornissen • Acute dystonie • Akathisie • Parkinsonisme • Onttrekkingsdyskinesie Acute Dystonie zondag 28 april 13 © PN van Harten Acute medica1e geïnduceerde bewegingsstoornissen • Acute dystonie • Akathisie • Parkinsonisme • Onttrekkingsdyskinesie • Myoclonieën Acute Dystonie zondag 28 april 13 © PN van Harten Acute dystonie Acute Dystonie zondag 28 april 13 © PN van Harten Acute dystonie • Klinisch beeld – Ontstaat binnen 4 dagen na starten of verhogen antipsychoticum – Voornamelijk hoofd/hals gebied of handen – Veroorzaakt vaak angst/pijn, soms paranoïdie Acute Dystonie zondag 28 april 13 © PN van Harten Oculogyre crisen Acute Dystonie zondag 28 april 13 © PN van Harten Oculogyre crisen • Uitzondering – Ontstaat ook bij langdurig antipsychoticagebruik – Vaak onder invloed van emotie, spanning Acute Dystonie zondag 28 april 13 © PN van Harten Risicofactoren Acute Dystonie zondag 28 april 13 © PN van Harten Risicofactoren • Lage leeftijd Acute Dystonie zondag 28 april 13 © PN van Harten Risicofactoren • Lage leeftijd • Voorgeschiedenis van acute dystonie Acute Dystonie zondag 28 april 13 © PN van Harten Risicofactoren • Lage leeftijd • Voorgeschiedenis van acute dystonie • Recent gebruik van cocaïne Acute Dystonie zondag 28 april 13 © PN van Harten Risicofactoren • • • • Lage leeftijd Voorgeschiedenis van acute dystonie Recent gebruik van cocaïne Vooral First Generation Antipsychotics – Hoogpotente > laagpotente Acute Dystonie zondag 28 april 13 © PN van Harten Akathisie Akathisie zondag 28 april 13 © PN van Harten Akathisie • Klinisch beeld – Rusteloosheid – Beenbewegingen – Provocatietest • In staande positie ontstaat lopen op de plaats Akathisie zondag 28 april 13 © PN van Harten Parkinsonisme © PN van Harten zondag 28 april 13 Parkinsonisme • Trias – Akinesie /bradykinesie – Tremor – Rigiditeit – (houdingsinstabiliteit) © PN van Harten zondag 28 april 13 Akinesie/ bradykinesie Parkinsonsime zondag 28 april 13 © PN van Harten Akinesie/ bradykinesie • Weinig en vertraagd bewegen Parkinsonsime zondag 28 april 13 © PN van Harten Akinesie/ bradykinesie • Weinig en vertraagd bewegen • Spraak monotoon door afname dynamiek en volume Parkinsonsime zondag 28 april 13 © PN van Harten Akinesie/ bradykinesie • Weinig en vertraagd bewegen • Spraak monotoon door afname dynamiek en volume • Minder mimiek soms licht openstaande mond Parkinsonsime zondag 28 april 13 © PN van Harten Akinesie/ bradykinesie • • • • Weinig en vertraagd bewegen Spraak monotoon door afname dynamiek en volume Minder mimiek soms licht openstaande mond Zwakte in de spieren en snel vermoeid Parkinsonsime zondag 28 april 13 © PN van Harten Akinesie/ bradykinesie • • • • • Weinig en vertraagd bewegen Spraak monotoon door afname dynamiek en volume Minder mimiek soms licht openstaande mond Zwakte in de spieren en snel vermoeid Lopen – gebogen houding – langzaam lopen – kleine pasjes – verminderde armzwaai – Start stop problemen Parkinsonsime zondag 28 april 13 © PN van Harten Akinesie/ bradykinesie • • • • • Weinig en vertraagd bewegen Spraak monotoon door afname dynamiek en volume Minder mimiek soms licht openstaande mond Zwakte in de spieren en snel vermoeid Lopen – gebogen houding – langzaam lopen – kleine pasjes – verminderde armzwaai – Start stop problemen • Speekselvloed Parkinsonsime zondag 28 april 13 © PN van Harten Akinesie/ bradykinesie • • • • • Weinig en vertraagd bewegen Spraak monotoon door afname dynamiek en volume Minder mimiek soms licht openstaande mond Zwakte in de spieren en snel vermoeid Lopen – gebogen houding – langzaam lopen – kleine pasjes – verminderde armzwaai – Start stop problemen • Speekselvloed • Dysarthrie of dysfagie Parkinsonsime zondag 28 april 13 © PN van Harten Rusttremor Parkinsonsime zondag 28 april 13 © PN van Harten Rusttremor • Kenmerken – Aanwezig in rust – Frequentie 4-8Hz – Beweging: een Pro- supinatie – Toename bij • Lopen • Stress en emotie – Kortdurende afname bij intentionele beweging – Vaak veel schaamte en ook fysieke last Parkinsonsime zondag 28 april 13 © PN van Harten Rigiditeit Parkinsonsime zondag 28 april 13 © PN van Harten Rigiditeit • Kenmerken – Aanhoudende verhoogde tonus van de spieren – Voelt als buigen van een loden pijp – Tandradfenomeen Parkinsonsime zondag 28 april 13 © PN van Harten Rigiditeit • Kenmerken – Aanhoudende verhoogde tonus van de spieren – Voelt als buigen van een loden pijp – Tandradfenomeen • Patiënt klaagt over stijfheid/ gespannenheid Parkinsonsime zondag 28 april 13 © PN van Harten Subjectieve verschijnselen Parkinsonsime zondag 28 april 13 © PN van Harten Subjectieve verschijnselen • Verlies van energie/ Moeheid Parkinsonsime zondag 28 april 13 © PN van Harten Subjectieve verschijnselen • Verlies van energie/ Moeheid • Apathie Parkinsonsime zondag 28 april 13 © PN van Harten Subjectieve verschijnselen • Verlies van energie/ Moeheid • Apathie • Onhandigheid Parkinsonsime zondag 28 april 13 © PN van Harten Subjectieve verschijnselen • Verlies van energie/ Moeheid • Apathie • Onhandigheid • Problemen in de coördinatie Parkinsonsime zondag 28 april 13 © PN van Harten Subjectieve verschijnselen • Verlies van energie/ Moeheid • Apathie • Onhandigheid • Problemen in de coördinatie • Soms pijn aan de gewrichten Parkinsonsime zondag 28 april 13 © PN van Harten Subjectieve verschijnselen • Verlies van energie/ Moeheid • Apathie • Onhandigheid • Problemen in de coördinatie • Soms pijn aan de gewrichten • Geringe lidslag: ogen droog en pijnlijk Parkinsonsime zondag 28 april 13 © PN van Harten Subjectieve verschijnselen • Verlies van energie/ Moeheid • Apathie • Onhandigheid • Problemen in de coördinatie • Soms pijn aan de gewrichten • Geringe lidslag: ogen droog en pijnlijk • Micrografie Parkinsonsime zondag 28 april 13 © PN van Harten Subjectieve verschijnselen • Verlies van energie/ Moeheid • Apathie • Onhandigheid • Problemen in de coördinatie • Soms pijn aan de gewrichten • Geringe lidslag: ogen droog en pijnlijk • Micrografie • Seborrhoea Parkinsonsime zondag 28 april 13 © PN van Harten Epidemiologie Parkinsonsime zondag 28 april 13 © PN van Harten Epidemiologie • Incidentie – FGA’s 30-40% – SGA’s duidelijk lager Parkinsonsime zondag 28 april 13 © PN van Harten Epidemiologie • Incidentie – FGA’s 30-40% – SGA’s duidelijk lager • Risicofactoren – Voorgeschiedenis parkinsonisme – Oudere leeftijd Parkinsonsime zondag 28 april 13 © PN van Harten Epidemiologie • Incidentie – FGA’s 30-40% – SGA’s duidelijk lager • Risicofactoren – Voorgeschiedenis parkinsonisme – Oudere leeftijd • Parkinsonisme – risicofactor voor later tardieve dyskinesie Parkinsonsime zondag 28 april 13 © PN van Harten Myoclonie © PN van Harten zondag 28 april 13 Myoclonie • Plotselinge, schokachtige contractie van een spier of een groep spieren © PN van Harten zondag 28 april 13 Myoclonie • Plotselinge, schokachtige contractie van een spier of een groep spieren • Ontstaan veelal na – Antidepressiva, vooral Tricyclische – Clozapine (hoge bloedspiegel) – Lithium vooral actie-myoclonie © PN van Harten zondag 28 april 13 Conclusies © PN van Harten zondag 28 april 13 Conclusies • Acute medicatie geïnduceerde bewegingsstoornissen – Acute dystonie – Akathisie – Parkinsonisme – Myoclonie © PN van Harten zondag 28 april 13 Conclusies • Acute medicatie geïnduceerde bewegingsstoornissen – Acute dystonie – Akathisie – Parkinsonisme – Myoclonie • Preventie en behandeling goed mogelijk © PN van Harten zondag 28 april 13
