Notulen van de PCU-vergadering Hellendoorn/Nijverdal d

Slakken in de vijver
In een brief vroeg een lezeres ons iets te
vertellen over Posthoorn- en Poelslakken.
Beide soorten komen in haar vijver voor en
trekken haar belangstelling, maar over
leefgewoonten e.d. is zij nog weinig te weet
gekomen.
Hoewel beide waterslakken in bouw en gedrag
nogal verschillen, valt er wel iets algemeens
over hen te vertellen. In de vrije natuur
worden deze slakken niet ouder dan 1 à 2
jaar. De meeste slakken halen deze leeftijd
echter niet. Veel embryo’s komen niet tot
ontwikkeling door chromosomale afwijkingen.
Kikkers en sommige vissen hebben het op hun
leven gemunt. Ook roofzuchtige waterkevertjes en larven van libellen slaan hun
slag. Tenslotte hebben slakken geducht van
parasieten te lijden. Bacteriën, schimmels en
in het bijzonder kleine wormen, Trematoden
genaamd, hebben het op slakken voorzien.
Van een eipakketje bestaande uit ± 100 stuks,
dat door een slak o.a. op blaadjes van een
waterplant is afgezet, bereiken dan ook maar
een paar slakken bovengenoemde leeftijd.
Dat is eigenlijk maar gelukkig, want zowel
Poelslakken als Posthoornslakken zijn
planteneters. (Poelslakken eten overigens ook
van dode dieren) Ze voeden zich voornamelijk
met algen. Deze heel eenvoudige plantjes
zonder wortels, stengels en blaadjes bevinden
zich o.a.op de bladeren van de waterplanten.
Met hun tong, die bedekt is met een plaatje
waarop duizenden harde tandjes staan,
schrapen de slakken als een rasp de algjes van
de ondergrond. Maar ook laagjes van blaadjes
verdwijnen zo in hun maag. Wanneer dit met
mate gebeurd, zal de plant er niet veel hinder
van ondervinden. Treedt dit ‘grazen’ massaal
op, dan zullen de waterplanten het onderspit
moeten delven met alle gevolgen vandien
voor het leven in de vijver.
De beide waterslakken behoren tot de
amateurs onder de waterdieren. Om de
luchtvoorraad aan te vullen, moeten ze
regelmatig naar de oppervlakte komen. Daar
maken ze dan wel eens een ‘ommetje’ aan
het wateroppervlak. Hoe kan nu zo’n zware
schelp aan het wateroppervlak hangen?
Dat is verklaarbaar door aan te nemen dat
water bestaat uit deeltjes (moleculen) die
elkaar een beetje aantrekken. Aan de
oppervlakte ontstaat daardoor een gespannen
veerkrachtig vlies. Het bestaan daarvan is
goed waar te nemen bij een waterdruppel.
Daar komt bij dat men - eenvoudig gezegd - in
het water het gewicht kwijt raakt, zoals
iedereen in het zwembad kan ervaren. De in
hun long aanwezige lucht maakt slakken zo
licht, dat zij in evenwicht zijn met het water.
Door nu een slijmdraad aan de waterspiegel
te kleven, kan de slak met de kop naar
beneden aan de oppervlakte kruipen.
Kruipt u eens mee langs de oever om deze
trage waterbewoners te bewonderen.
mei 1988
Jan van Rijn