Seksuele opvoeding bij kinderen met seksueel misbruik ervaringen

1
Seksuele opvoeding bij
kinderen met seksueel
misbruik ervaringen
Meer dan alleen voor het kind
Aafke Scharloo 2012
2
Deze presentatie
 Seksueel misbruik, prevalentie en gevolgen
 Sekseel misbruik brengt bijzondere kennis en ervaringen met
zich mee. Zowel bij kinderen als bij de opvoeders.
 Reguliere voorlichtingsprogrammas sluiten niet aan qua toon
en inhoud.En zijn meestal gericht op alleen het kind.
 Een gemiste kans. Opvoeder en kind moeten het samen doen.
 Hoe dan? Welke onderwerpen moeten aan bod komen?
 Oefenen en ervaren
 afsluiting
Aafke Scharloo 2012
3
Seksueel misbruik
 Prevalentie is hoog. Met name in multiproblem gezinnen
en als kinderen “ special needs” hebben.
 De gevolgen kunnen groot zijn en veroorzaken een
steeds grotere scheefgroei.
 Diagnostiek en behandeling naar gevolgen voor het
systeem en het kind is nodig
 Klachten liggen op lichamelijk en psychisch gebied,
relationeel gebied, seksueel gebied
Aafke Scharloo 2012
4
Behandeling
 Geen receptenboek
 Uit de diagnostiek komt de behandelvraag naar voren
 Brede traumabehandeling eerst
 Daarna werken aan een positieve beleving en
seksualiteitsbeleving voor opvoeders en kind
 Opvoeding op dit gebied herstellen of voor het eerst
mogelijk maken
Aafke Scharloo 2012
Werken aan een positieve
seksualiteitsbeleving
5
 Gewone voorlichting op een gewone manier?
 Toonzetting sluit niet aan.
 De ontwikkelingslijn is anders. Het fysiologische stuk
hebben ze al leren kennen!
 Kinderen met misbruikervaringen hebben andere
vragen.
 Trauma triggers liggen op de loer
Aafke Scharloo 2012
Kinderen en opvoeders samen te
leren praten over positieve
seksualiteit werkt!
 Kinderen zijn in de war
 opvoeders vaak ook
 Het werkt preventief
 Verkleint emotione afstand te overbruggen
 Maakt communicatie mogelijk
 Brengt seksuele opvoeding op gang
Aafke Scharloo 2012
6
7
Verwarring bij kinderen over:
 Normen en waarden: wat is normaal?
 Kennis en Mythen. Wat is waar?
 Communicatie. Wat kan je wel en niet zeggen?
 Grenzen: Wat mag en wat is misbruik?
 Seksueel gedrag? Wat is goed en wat kan niet bij jezelf
en bij anderen
 Hoe weet je wat je wel en niet leuk vind? Wat is het
verschil tussen flirten en lastigvallen?
Aafke Scharloo 2012
8
Verwarring bij opvoeders over:
 Eigen geschiedenis en heden
 Normen en waarden: wat is normaal?
 Kennis en Mythen. Wat is waar?
 Communicatie. Wat moet je wel en niet zeggen?
 Grenzen: Wat mag en wat is misbruik?
 Seksueel gedrag? Wat is normaal en wat kan niet. Hoe
om te gaan met inagequaat gedrag
Aafke Scharloo 2012
9
Opvoeders aandachtspunten
 Opvoeders realiseren zich vaak niet dat modelgedrag
kinderen meer leert dan straffen, belonen en regels
 Regels en gedrag moeten overeenkomen. Dus niet zelf
vloeken met geslachtsdelen en het kind er voor straffen.
 Jezelf laten misbruiken/slecht laten behandelen in een
relatie en het kind zeggen voor zichzelf op te komen.
 Bij misbruik in het gezin is de thuissituatie/ het systeem
aangetast ook al is de dader weg. Bijzondere normen ect.
 Misbruikte kinderen letten vooral op gedrag en op
consistentie van het gedrag
Aafke Scharloo 2012
10
Centrale vragen gaan over:
 Relatie seks en agressie. Veel kinderen leven in een
geseksualiseerd klimaat thuis en krijgen impliciet
boodschappen mee.
 Bij misbruik in de familie: Hoe zijn de relaties
onderling?
 Wat is de plaats van seks in een relatie
 Seks als controle middel?
 Relatie tussen liefde en seks?
 Hoe is de relatie opwinding- wil- verantwoordelijkheid?
Aafke Scharloo 2012
11
Normen en waarden
 Opvattingen/gedrag van opvoeders beinvloeden kinderen
zeer. Meer dan gedacht wordt!
 Misbruikte kinderen stemmen zich nog meer af op
opvattingen en waarden van de familie en opvoeders en
anderen. Zij zijn in verwarring.
 Opvoeders leven het leven voor. Wat niet bespreekbaar is
heeft de hoogste potentie
 Als het misbruik binnen de familie heeft plaatsgevonden is de
kans op verstoorde opvattingen groot
 Seksuele gedragsproblemen zijn in aanvang vaak het gevolg
van tegenstrijdige boodschappen en informatie
Aafke Scharloo 2012
Normen en waarden:wat zeggen
mijn opvoeders? En wat vind ik?
 Masturberen/jezelf aanraken
 Iemand anders aanraken op plekken die prive zijn
 Vloeken met vieze woorden
 Homoseksualiteit
 Volwassenen die seks hebben met kinderen en pubers
 Beste leeftijd om voor het eerst verkering te hebben
 De goede leeftijd om voor het eerst seks te hebben met iemand anders
 Vreemd gaan
 Geslachtsziekten en voorbehoedmiddelen
 Ect, ect
Aafke Scharloo 2012
12
13
Normen en waarden
 Kind en opvoeder spreken zich uit
 Komt dit overeen?
 (Hoe) weet het kind dit?
 Hoe probeert de opvoeder deze boodschappen over te
dragen?
 Wat denken ze dat de invloed is van vrienden,tv en
anderen?
 Zijn opvoeder en kind tevreden met hoe ze er mee
omgaan?
Aafke Scharloo 2012
Normen en waarden over het
misbruik bij misbruik in het gezin
 Zijn er familieleden die nog een intieme relatie hebben
met de dader van het misbruikte kind?
 Zijn er familieleden die medelijden hebben met de
dader?
 Zijn er mensen die willen dat het kind het verhaal
terugtrekt?
 Zijn er mensen die vinden dat het kind zelf (mede)
schuldig is?
 Is er iemand die zegt dat het verhaal niet groter
gemaakt moet worden dan het is? ( bagetalliseren)
Aafke Scharloo 2012
14
15
Normen en waarden
 Dergelijke zaken kunnen het kind het gevoel geven niet
echt gesteund te worden
 Geeft een slecht gevoel: zelf beeld?
 Desastreus voor het begrip van gezonde
interpersoonlijke relaties!
Aafke Scharloo 2012
16
Kennis en Mythen
 Kennis is belangrijk voor kinderen met misbruik
ervaringen en voor kinderen met seksuele
gedragsproblemen. Maar roept veel op
 Weet van te voren wat ze hebben meegemaakt
 Hou de affectieve reacties in de gaten
 Te braaf is erger dan te druk en giebelig
 Moedig vragen aan.
 Zorgen komen naar boven
Aafke Scharloo 2012
17
Communicatie
 In veel opvoedinsgsituaties ontbreekt communicatie
over seksualiteit
 In opvoedinssituaties waar misbruik is voorgekomen is
het beladen. Opvoeders zijn zelf ook vaak misbruikt.
 Impliciete boodschap kan zijn: Het kan mijn opvoeder
niks schelen of het is zo vreselijk dat er niet over
gesproken kan worden
 Of vanuit religie: Er zit een duivel in mij, ik ben slecht
 Opvoeders en kinderen helpen open en positief over
seks te praten is goud waard.
Aafke Scharloo 2012
Oefening:Help opvoeders en
kinderen
18
 Oefen met een rollen spel 3 tallen:
observator/hulplijn, opvoeder en kind: het kind vraagt:
 “ Gisteren was ik bang; Deed pappa je pijn?”
 Jongen 13 jaar : Mam, mag ik een condoom?”
 Hoe kan je als opvoeder reageren? Welke boodschap
geeft je mee?
Aafke Scharloo 2012
19
Grenzen
 Kinderen met misbruik ervaringen kennen de extremen
wel maar hebben moeite grensoverschrijdingen te
herkennen.
 Help kinderen en hn opvoeders grensoverschrijdingen
te signaleren en bespreken.
Aafke Scharloo 2012
20
Oefening grensoverschrijdingen
 Oefen in 3 tallen. 1 observator/ hulplijn, 1 kind 1 opvoeder
 Maak een anatomisch correcte tekening en ga de onderdelen na. Op welke manier
kan je hiermee/bij iets grensoverschrijdens ervaren/misbruik ervaren? ( Zien ,
horen,voelen, ervaren)

Wat is het verschil voor jou??

Wat van deze dingen heb je meegemaakt

Wat kon je er op dat moment aan doen?

Is er iets wat je er achteraf aan had kunnen doen?
 Kunnen jullie met elkaar iets bedenken om eraan te doen?
 Sommige kinderen/jongeren die dit veel hebben meegemaakt gaan dit vanzelf ook
doen met anderen. Heb jij wel eens zo iemand meegemaakt? Heb je daar zelf ook
ervaring mee?
Aafke Scharloo 2012
Reageren op seksueel gedrag: wat
is normaal
 Gewone verkenningen vinden plaats met andere kinderen van
gelijke ( ontwikkelings)-leeftijd, lengte en op vrijwillige
basis. Er is sprake van wederzijds gedrag en maakt vaak deel
uit van een bredere vriendschaps/speel relatie.
 Het gedrag vindt berstaat uit typische handelingen in een
bepaalde frequentie op bepaalde momenten terugkerend in
de ontwikkeling. Het speelt geen overheersende rol.
 Emoties die ermee gepaard gaan is ongemakkelijkheid maar
geen diepe gevoelens van boosheid en angst of schaamte
 Gewoon seksueel gedrag stopt meestal als volwassenen dat
zeggen/ verbieden
Aafke Scharloo 2012
21
Reageren op seksueel gedrag:
Wat is niet normaal?
 Als er duidelijk een initator is
 Als er een groot leeftijds/machtsverschil is
 Als er druk en dreiging wordt uitgeoefend
 Als bij 1 van beide partijen heftige gevoelens gaan
spelen naar aanleiding van de handelingen
 Als het gedrag niet stopt na correctie
 Als het gedrag andere spelactiviteiten in de weg staat.
Aafke Scharloo 2012
22
Reageren op seksueel gedrag van
kinderen
 De reactie van opvoeders op seksueel gedrag is een zeer
belangrijke factor in de ontwikkeling van een positieve
houding ten opzichte van seksualiteit.
 Opvoeders moeten dat vaak leren. De eigen
geschiedenis speelt vaak parten.
Aafke Scharloo 2012
23
Basale en specifieke
boodschappen
24
 Kinderen zijn nieuwsgierig naar seks, dat is normaal en
wat jij doet is daar een voorbeeld van ( B)
 Maar ik vind dat kinderen elkaar daar niet moet
aanraken (B)
 Laten we je nieuwgierigheid op een andere manier
oplossen. Er zijn veel manieren om hier meer over te
weten te komen. Een is door het bij iemand anders te
bekijken maar je kunt ook in een boek kijken. Als je dat
leuk vindt laat ik het je zien. (S)
 Stop ermee.Als je vragen hebt kom dan bij mij. Ga maar
weer spelen. Gaat het goed met jullie allebei? (S)
Aafke Scharloo 2012
Oefening :Welke boodschap geef
je mee?
 Je gedraagt je als een slet:
 Hou op met dat gore gedoe:
 Als ik je hier weer op betrap dan zwaait er wat:
 Vader vindt de playboy onder het bed van een 9 jarige?
B en S ?
 Kind van 12 “ betrapt” zijn oom masturberend op het
toilet. B en S
 Vezin zelf een scenario
Aafke Scharloo 2012
25
Wat neem je mee?
26
 Seksuele opvoeding van kinderen met misbruik ervaringen
begint bij de opvoeders en hun eigen geschiedenis
 Die zijn zich meestal niet bewust van wat ze uitdragen
 Kinderen die misbruik ervaren hebben hebben specifieke
vragen. Gewone voorlichting voldoet niet.
 Vragen dienen beantwoord te worden anders blijven ze
rondzoemen
 Behandeling eerst anders komt de boodschap niet binnen
 Let op traumatriggers en behandel ze zonodig.
Aafke Scharloo 2012
27
Contactinfo: [email protected]
 Literatuur referenties:
 T. Cavanagh Johnson. Sexuality Curriculum for abused
children and young adolescents and their parents
 W.N Friedrich. Children with sexual behavoir problems
Aafke Scharloo 2012