- Scholieren.com

Hoofdstuk 9 Voedselproductie
9.1 Je maaltijd zelf bereiden
Gist wordt gebruikt om deeg te laten rijzen. Gist is een eencellige schimmelsoort die in gedroogde
toestand zeer lang in leven kan blijven. In water,met zetmeel, of suiker als voedsel produceert gist
alcohol en koolstofdioxide. Zuurkool ontstaat doordat melkzuurbacteriën de zetmeelvoorraad in
koolbladeren omzet. Zuurkool is lang houdbaar. Wijn en bier ontstaan door de chemische activiteit
van gistcellen en zuurkool door activiteit van bacteriën. Door bacteriën en gistcellen genetisch te
modificeren kunnen ze voor meer voedingsproducten ingeschakeld worden.
9.2 Voedsel uit eigen tuin
Uit de ogen van stengelknollen groeien stengels. Daar kunnen bijv. weer nieuwe aardappels uit
ontstaan. Een ui is opgebouwd uit schillen en die schillen noem je rokken. Klisters vind je binnenin de
bol en het zijn kleine bolknoppen die de ui tijdens zijn groei gevormd heeft. Die klisters kunnen weer
uitgroeien tot nieuwe bollen. Dat is ongeslachtelijke voortplanting. De nakomelingen die bij
ongeslachtelijke voortplanting ontstaan heten klonen. Kunstmatige vermeerdering kan door stekken
en weefselkweek. De nakomelingen heten samen een kloon. Individuen van een kloon hebben
dezelfde erfelijke eigenschappen. Moderne biotechnologie maakt het mogelijk gewassen te kweken
die ongevoelig zijn voor bestrijdingsmiddelen. Door celfusie kunnen rassen worden gekweekt die
eigenschappen van verschillende soorten vertonen.
9.3 Gezonde voeding
Om te groeien en om oude en beschadigde cellen te vervangen heb je bouwstoffen nodig, zoals bijv.
eiwitten en calcium. Als je teveel eiwitten eet kan je lichaam dit niet opslaan. Je lever kan dan de
aminozuren van hun stikstofgroep ontdoen. En de rest van het aminozuur wordt omgezet in glucose
door je lever. Calcium neemt je lichaam net zoveel op uit je voeding als je nodig hebt want je lichaam
legt er geen voorraad van aan. Je voedsel wordt voor een groot deel gebruikt om je lichaam van
energie te voorzien. Je lichaam heeft veel energie nodig en krijgt dat voor een groot deel uit het
verbranden van glucose en vetten. Je lichaam kan vet en glycogeen (een verbinding van
glucosemoleculen) opslaan. Je lever speelt een rol bij het opslaan en beschikbaar maken van
reservestoffen. De cellen van je lever bevatten enzymen die glucose omzetten in vet of glycogeen. De
opbouw van vet en glycogeen heet voortgezette assimilatie. Beschermende stoffen in het voedsel
voorkomen gebreksziekten. Bouwstoffen maken groei en herstel van cellen en celonderdelen
mogelijk. Mensen gebruiken vooral koolhydraten en vetten als brandstof. Overmatige consumptie
leidt tot opslag van reservestoffen. Menselijke cellen zijn, net als plantencellen in staat tot
voortgezette assimilatie. Glucose is de grondstof voor koolhydraten, vetten en aminozuren;
aminozuren zijn de grondstof voor eiwitten.
9.4 Leven van de zon
Een plant neemt stoffen op uit de omgeving, heeft gaswisseling. En verplaatst inwendig stoffen. Bij
een slecht groeiende plant verlopen deze planten niet goed. De gaswisseling is passief en gebeurt
door diffusie. Via de huidmondjes stroomt gas de plant binnen als de concentratie van dat gas in de
bladcellen lager is dan in de lucht. Water komt in de plant via osmose en stroming. Stroming wordt
opgewekt door verdamping. De wortelcellen selecteren de zouten die via het toestromende water
worden aangevoerd. Dat gebeurt via actief transport door enzymen in de celmembranen worden die
in kleinere of grotere hoeveelheden opgenomen. Planten kunnen energie uit zonlicht gebruiken om
anorganische stoffen (koolstofdioxide en water) om te zetten in een organische stof. (glucose)
Glucose is een geschikte brandstof voor de plant. Planten zijn autotroof omdat ze zelf hun organische
stoffen maken uit anorganische stoffen. Dieren zijn heterotroof omdat ze de organische stoffen uit
andere dieren of planten gebruiken als voedsel. Planten vangen licht op met de chloroplasten. Dat
zijn de bladgroenkorrels en je vind ze in alle groene delen van de plant. Een bladgroenkorrel bevat
chlorofyl en andere kleurstoffen. In bladgroenkorrels zitten ook enzymen die nodig zijn voor
fotosynthese. Voor de opname, het transport en de afgifte van stoffen door zaadplanten spelen
verdamping, osmose, actief transport en stroming een belangrijke rol. Bij een gezonde plant zijn de
omstandigheden voor deze processen optimaal. Voor fotosynthese heeft een plant bladgroenkorrels,
water, koolstofdioxide en licht nodig. Daarnaast zijn een goede omgevingstemperatuur en
luchtvochtigheid belangrijk. Al deze factoren kunnen de groei en ontwikkeling van een plant
beperken.
9.5 Verstandig boeren
‘droge stof’ bestaat uit organische stoffen zoals cellulose, zetmeel, eiwitten en anorganische stoffen
zoals zouten. Als je de voedzaamheid van een plant wilt weten is het drooggewicht belangrijker als
het versgewicht. Je bepaalt het gehalte droge stof door een plant 24 uur in een droogstoof te leggen.
Daardoor droogt de plant uit. Als je de plant voor en na het drogen weegt kun je het drooggewicht
van een plant bepalen. De productie van organische stoffen heet voortgezette assimilatie, en dat
kost energie. Bij energieproductie worden organische stoffen afgebroken. Dat is dissimilatie en dat
levert energie. De totale hoeveelheid glucose die een plat bij fotosynthese maakt noem je
brutoproductie. De nettoproductie is het verschil tussen de totale hoeveelheid glucose die een plant
gevormd heeft en de hoeveelheid die een plant heeft verbrand. Het overschot van fotosynthese en
verbranding wordt afgegeven aan de buitenlucht. De verbranding kun je meten door het
zuurstofverbruik van planten in het donker te bepalen. In alle cellen van elk organisme vindt
voortgezette assimilatie en dissimilatie plaats. Door voortgezette assimilatie ontstaan allerlei
organische stoffen. De energie die ervoor nodig is komt vrij bij dissimilatie (verbranding) Alle stoffen
die door assimilatieprocessen ontstaan vormen tezamen de brutoproductie. Voor de netto productie
verminder je deze massa met de hoeveelheid organische stoffen die tegelijkertijd door dissimilatie
verdwijnen.