inhoud - Filosofie Online

Ten geleide
9
Voorwoord
11
Inleiding
Van God, mens en kosmos en andere dingen
17
Eerste hoofdstuk
De westerse religies en het religieus denken
Religieus denken als voorwaarde voor religieuze openbaring
Symbolen van religieuze grondervaring en religieus denken in religies
van de oervolkeren
Het fenomeen van de religieuze grondwoorden
Vorming van grondwoorden van religieus denken in het westers religieus
monotheïsme
Andere profeten, tijden, ervaringen: vernieuwde grondwoorden
Vorming van grondwoorden van religieus denken in de westerse filosofie
De aard van de westerse religieuze grondwoorden
Tweede hoofdstuk
De eerste ontmoetingen van de westerse religies met de Griekse filosofie
Eenheid van het westers denken als hypothetische leidraad
De eerste ontmoeting van het westers religieus monotheïsme met de
Griekse filosofie
Het verder samengaan van het religieus en het filosofisch monotheïsme
Naar een kern van eenheid en rationaliteit?
Derde hoofdstuk
De vraag naar het religieus oppositioneel denken
Het religieus denken van de paradoxen van ons bestaan
Algemeenheid en eigenheid van het oppositioneel denken in de religies
en de filosofie
Het religieus oppositioneel denken als bijzondere ontdekking van ‘wat is’
Uitdrukkingen van het religieus oppositioneel denken in de kunst
Kracht en falen van het religieuze en van de filosofie
Vierde hoofdstuk
De vraag naar de ratio van het westers monotheïsme
Een globale visie op de ratio van het westers religieus denken en ervaren
De religies en vormen van rationaliteit
Rationaliteit en natuurlijke intentionaliteit van het religieuze
De ruimere horizon van de ratio van het religieuze
Eerste niveau van de ratio van het westers monotheïsme
Bezwaren tegen ‘absolute transcendentie’ in de ratio van het westers
monotheïsme
Tweede niveau van de ratio van het westers monotheïsme
Derde niveau van de ratio van het westers monotheïsme
De eenheid van de fundamentele paradox van het religieuze en
perspectieven ervan
Korte synthese
23
23
29
36
38
48
52
64
73
73
74
86
96
99
99
105
107
111
115
119
119
120
124
127
129
131
134
139
142
145
Vijfde hoofdstuk
Omwegen van filosofie en religie op onderscheiden en toch saamhorige
wegen 147
Filosofie: in onderscheid saamhorig met religie
De filosofische vraag naar het godsbestaan en het religieus denken
De ratio van het religieuze en het filosofisch rationalisme
De ratio van het religieuze en de metafysische en fenomenale zienswijzen
op de paradoxen
De filosofische terugkeer naar het religieus denken vanuit het
oppositionele
De eerste filosofisch analytische ontdekking van de ratio van de religies
Betekenis en invloed van het werk van Friedrich Schleiermacher
Zesde hoofdstuk
De vorming van religieus denken en ervaren tot godsdienst
Religie en godsdienst als identiteitsprincipes
De ratio van het religieuze als identiteitsprincipe
Rituele identificatie versus identiteit vanuit de ratio
De ratio van het religieuze versus joodse, christelijke en islamitische
cultuur
Zevende hoofdstuk
Het dwalen van de westerse godsdiensten in de paradoxen van het duister
en het licht
Het antireligieus afwijzen door de godsdiensten van zijn van mens en
wereld
De interpretaties van het Hooglied als ‘religieus’ ontkennen van het zijn
van de mens
Miskenning van de natuur als antireligieuze machtsgreep van de religies
Nadere redenen voor het zoeken naar de denkwijzen van het westers
monotheïsme
Verlies van oppositioneel denken in het christendom
Verlies van oppositioneel denken in het jodendom
Verlies van oppositioneel denken in de islam
Oppositioneel denken in het westers monotheïsme. Vergelijking en
analyses
Achtste hoofdstuk
‘Hemel en aarde’ in de godsdiensten van het westers monotheïsme
Wat niet in woorden is uit te spreken. Wat niet met de geest is te denken
‘Hemel’ als ontmoeting van de mens in het werkelijke met zijn absolute
grond
Negende hoofdstuk
Godsdienst als cultureel milieu voor religieus denken en ervaren
De primaire functie van de westerse godsdiensten
De ratio van het westers monotheïsme als leidende factor
Eigentijds herdenken van de westerse mystiek
Voldoende vrijheid tegenover culturele identificaties
De ratio van het monotheïsme als kritiek van de theologie
De harmonie van het oppositionele als norm voor godsdienstige beleving
De omkering van het ritueel
147
149
151
154
156
159
171
181
181
188
192
200
207
207
210
214
216
217
225
238
252
265
265
267
273
273
274
279
284
286
290
292
Geschiedenis als voltooiing van de openbaring
Het noodzakelijk onaf zijn van het godsbegrip en mensbegrip
De godsdiensten en het epos van de mens
Tiende hoofdstuk
Is iets goed omdat God het wil?
Gods wil en het goede. Een vraag
Ontwikkeling van de vraag naar het goede in het jodendom
Ontwikkeling van de vraag naar het goede in de filosofie
Toch een open vraag in de filosofie en het jodendom
Een joods zoeken naar het goede
Een islamitisch zoeken naar het goede
Een christelijk zoeken naar het goede
De band tussen het goede en onaf bestaan
Het goede als ontwerp
Het goede en de Wet
Concretere beelden voor de Wet
Elfde hoofdstuk
God en mens: als subject tot subject
Een oerreligie versus een westerse metafysica
Het oude subjectbegrip en het mystiek godsbegrip
Cusanus en het subjectbegrip
De indiaanse oermystiek en de subjectgedachte
Conclusies
294
295
296
299
299
300
301
304
305
310
312
315
318
319
321
323
323
324
328
334
340
Twaalfde hoofdstuk
Voorlopig eindpunt
341
Epiloog
Een proeve van spiritualiteit
Rationaliteit, werkelijkheid, godsdienstigheid
Proeve van eenvoudige spiritualiteit vanuit de ratio van het religieuze
De verlatenheid van God
345
345
353
356
Nota’s
361
Bibliografie
379