Avastin bij acute maculadegeneratie

Avastin bij acute maculadegeneratie
De oogarts heeft bij u ‘natte’ maculadegeneratie vastgesteld en de
mogelijkheid van behandeling met Avastin - injecties. In deze folder leest
u meer over deze ziekte en de behandeling ervan. Als u naar aanleiding
van deze folder vragen heeft bespreek deze dan met uw oogarts.
Oorzaak
Maculadegeneratie (MD) betekent achteruitgang of slijtage van de gele
vlek (de macula.) De macula is een klein maar belangrijk onderdeel van
het netvlies, de lichtgevoelige laag van het oog. Bij deze ingrijpende
aandoening neemt de gezichtsscherpte af, waardoor u moeite heeft om te
lezen of gezichten te herkennen.
Er bestaan twee vormen van maculadegeneratie: een ‘droge’ en een
‘natte’ vorm (exsudatieve maculadegeneratie). Bij de droge vorm gaat het
gezichtsvermogen langzaam achteruit. De natte vorm is een agressieve
variant van maculadegeneratie, waarbij het gezichtsvermogen zeer snel,
soms in enkele weken, terugloopt.
Verschijnselen (natte maculadegeneratie)
Bij natte maculadegeneratie worden in de gele vlek nieuwe bloedvaatjes
gevormd die van slechte kwaliteit zijn. Deze bloedvaatjes
(vaatnieuwvormingen) kunnen vocht gaan lekken. Dit vocht hoopt zich
op onder de gele vlek waardoor macula-oedeem ontstaat. De nieuwe
vaatjes kunnen ook kapot gaan waardoor een bloeding in het oog ontstaat.
In beide gevallen raakt het beeld vervormd en gaan rechte lijnen krom
staan. Daarbij kan een waas of donkere vlek worden waargenomen.
Avastin
Avastin is een geneesmiddel dat nieuwe vaatgroei en vaatlekkage remt
door het blokkeren van een belangrijke groeifactor, VEGF genaamd.
Onderzoek heeft uitgewezen dat blokkade van deze groeifactor in het oog
de vaatnieuwvorming afremt. Avastin werd op de markt gebracht als
aanvullende behandeling bij darmkanker maar bleek tevens zeer effectief
als oogmedicijn. Sinds 2005 gebruiken wereldwijd oogartsen Avastin
voor de behandeling van natte maculadegeneratie en andere
oogaandoeningen waarbij lekkende, nieuwe bloedvaatjes zijn betrokken.
Inmiddels zijn er drie anti-VEGF middelen:
 Bevacizumab ( merknaam Avastin®), van firma Genentech/ Roche
 Ranibizumab ( merknaam Lucentis®), van firma Genentech/
Novartis
 Pegaptanib (merknaam Macugen®), van firma Eyetech/Pfizer
Van deze middelen zijn Lucentis en Macugen geregistreerd voor de
behandeling van natte maculadegeneratie.
Avastin is wel geregistreerd voor de behandeling van darmkanker maar
niet voor de behandeling van maculadegeneratie. Toch wordt Avastin
veel door oogartsen gebruikt. Per jaar worden op de afdeling
oogheelkunde van het LUMC ongeveer 1500 injecties gegeven met
gunstige resultaten. Ook de andere universiteitsziekenhuizen in
Nederland gebruiken Avastin voor maculadegeneratie. Het gebruik van
een middel zonder registratie heet off-labelgebruik. Alleen de fabrikant
van een medicijn kan een medicijn laten registreren voor behandeling van
een aandoening. Dit kan nadat de firma onderzoek heeft verricht dat aan
bepaalde criteria voldoet. De fabrikant van Avastin heeft verondersteld
dat Avastin niet zou werken voor maculadegeneratie omdat het molecuul
van Avastin te groot zou zijn om goed in het netvlies door te dringen.
Daarom is deze firma Lucentis gaan ontwikkelen, deze stof lijkt erg op
Avastin maar het molecuul is kleiner. In afwachting daarvan zijn
oogartsen Avastin gaan gebruiken en bleek het middel toch effectief. Er
zijn inmiddels veel wetenschappelijke studies en publicaties die de
werking van Avastin bevestigen. Deze studies zijn niet zodanig opgezet
dat ze voldoen aan criteria voor registratie. Deze registratie zal er ook niet
komen; zelfs als artsen de juiste studies doen kunnen zij het middel niet
laten registreren. De firma heeft geen plannen voor verder onderzoek en
registratie van Avastin, nu ze al Lucentis produceren. Avastin is vele
malen goedkoper dan Lucentis.
Uit de onderzoeken die tot nu toe zijn verricht lijkt Macugen minder
effectief dan Lucentis en Avastin. Macugen wordt daarom voor deze
aandoening door ons niet gebruikt. Lucentis en Avastin worden inmiddels
in verschillende landen in klinische studies met elkaar vergeleken. In
Nederland wordt momenteel een dergelijke studie verricht door een groep
van universiteitsziekenhuizen, waaronder het LUMC, gesubsidieerd door
het ministerie van VWS. Het zal nog even duren voordat duidelijk is wat
de verschillen zijn tussen de twee middelen. Voorlopig hebben de
universiteitsziekenhuizen besloten door te gaan met het aanbieden van
off-label Avastin – behandeling aan hun patiënten met
maculadegeneratie.
Eerste polibezoek
U wordt in het LUMC onderzocht door oogartsen van het Maculateam.
Dit zijn artsen met uitgebreide kennis en ervaring over
maculadegeneratie. Zij zullen een volledig oogonderzoek doen. U zult
daarbij altijd pupilverwijdende druppels krijgen in beide ogen. Dat
betekent dat u niet zelf kunt autorijden. Meestal zijn er al contrastfoto’s
(fluorescentiefoto’s) gemaakt door uw eigen oogarts. In het LUMC zal
ook een OCT – onderzoek verricht worden, een niet-belastend onderzoek
dat veel aanvullende informatie geeft over de macula.
De oogarts bespreekt met u of uw maculadegeneratie in aanmerking komt
voor Avastin – behandeling. Uw begeleider mag altijd bij dit gesprek
aanwezig zijn. U kunt vragen stellen als niet alles duidelijk is. Als u
akkoord gaat met de behandeling worden de afspraken voor de injecties
gemaakt. Als de oogarts meent dat uw maculadegeneratie geschikt is voor
behandeling met Avastin dan krijgt u daarvoor 3 behandelafspraken met
een tussenpoos van ongeveer 6 weken.
De injectieprocedure
Het medicijn Avastin wordt door middel van een injectie direct in de
oogbol ingebracht (intravitreale injectie.) Eerst wordt het oog verdoofd
met oogdruppels waarna er een verdovingsprikje volgt op de plaats waar
de injectie wordt gegeven. Daarna wordt het oog met een klemmetje open
gehouden en gedesinfecteerd met betadine (jodium) oplossing,
vervolgens kan de Avastin worden ingespoten.
De gehele ingreep is nagenoeg pijnloos en duurt circa een kwartier. Door
de verdoving zal het oog direct rood worden (bloeduitstorting.) Dit is
onschuldig en verdwijnt na 3 tot 10 dagen. Het oog zal circa één dag licht
geïrriteerd aanvoelen. Na de injectie mag u niet in uw oog wrijven. We
adviseren u niet zelf auto te rijden op de dag van de behandeling.
Bijwerkingen en complicaties van de injectie
Bijwerkingen en complicaties in het oog na de injectie van Avastin
kunnen zijn:
 Bij minder dan één op de honderd injecties hebben wij een steriele
ontsteking in het oog waargenomen, uveïtis. Patiënten beginnen
dan binnen één dag na de behandeling troebelingen te zien en
hebben soms pijn. De ontsteking kan goed behandeld worden met
oogdruppels, dit kan echter wel enkele weken in beslag nemen. De
Avastin is gewoon werkzaam ondanks de ontsteking.
 Schade aan de lens of het netvlies (zeer zeldzaam.)
 Een bloeding (zeer zeldzaam.)
 Bacteriële infectie van de oogbol, Endophthalmitis (zeer
zeldzaam.) Hierbij zijn er klachten van pijn en sterke achteruitgang
van het zien, begint 2 of 3 dagen na de injectie.
Bijwerkingen van Avastin op de rest van het lichaam
Als het middel wordt toegepast bij de behandeling van darmkanker, kan
het algemene bijwerkingen geven, voornamelijk verhoogde bloeddruk en
stollingsproblemen. Bij gebruik van Avastin in het oog is er nog geen
uitgebreid onderzoek gedaan naar bijwerkingen elders in het lichaam.
Oogartsen denken en ervaren dat het risico op deze problemen bij
oogpatiënten laag is omdat de dosis in het oog 400 maal lager is en het
middel in de glasvochtruimte van het oog komt en niet direct in de
bloedbaan.
Desondanks zijn we voorzichtig bij patiënten die recent (minder dan een
half jaar van tevoren) een hartinfarct of herseninfarct hebben
doorgemaakt of die een zeer hoge bloeddruk hebben. In deze gevallen
kiezen we er soms voor geen behandeling met Avastin te starten.
Mochten er nieuwe gegevens over algemene bijwerkingen bekend
worden, dan zullen we u daarover uiteraard informeren.
Verdere behandeling
Circa 4 weken na de derde injectie zal u poliklinisch worden
gecontroleerd en wordt het resultaat met u besproken. Omdat het
medicijn raakt uitgewerkt, zullen bij de meeste patiënten uiteindelijk
meer injecties nodig zijn. U dient daarom met regelmaat voor controle
gezien te worden. Indien u bent verwezen door uw eigen oogarts voor
deze behandeling dan zullen de vervolgcontroles uiteindelijk weer daar
plaatsvinden. Uw oogarts en het LUMC hebben daarover afspraken
gemaakt. Indien nodig verwijzen zij u in de toekomst weer naar het
LUMC voor aanvullende behandeling.
Het komt voor dat patiënten deze controles en behandeling als belastend
ervaren. Mocht u om welke reden dan ook willen stoppen met de
behandeling, dan kan dat uiteraard. Wij adviseren u dan wel dit eerst met
ons te bespreken, zodat wij op uw vragen kunnen ingaan en ook kunnen
uitleggen in hoeverre uw oog meer kans loopt op blijvende schade door
het staken van de behandeling.
Verwachtingen van de behandeling
Het is lastig voorspellingen te doen over het te verwachten resultaat. Er
zijn diverse factoren die daarbij een rol spelen, onder andere hoe lang de
aandoening al bestaat, hoe het gezichtsvermogen is bij aanvang van de
behandeling etc. Bij een deel van de patiënten treedt verbetering van het
gezichtsvermogen op. Het is ook mogelijk dat het gezichtsvermogen niet
verbetert, maar dat verdere achteruitgang gestopt wordt. In enkele
gevallen werkt de Avastin niet, dan zal gezocht worden naar andere
behandelmogelijkheden. Daarnaast is het mogelijk dat door de Avastin injecties een natte maculadegeneratie weer een droge maculadegeneratie
wordt. De natte maculadegeneratie heeft dan meestal wel blijvende
schade achtergelaten, het is daarom niet reëel te verwachten dat het zien
zal verbeteren tot het niveau van voor de maculadegeneratie.
Bij klachten
Indien u klachten krijgt van pijn of wazig zien dan dient u met spoed
contact op te nemen met de polikliniek oogheelkunde van het LUMC.
Meldt dan dat u een injectie heeft gehad in uw oog.
Polikliniek Oogheelkunde
Verpleging: 071 – 5262379 (8.30 tot 16.00 uur)
Verpleegafdeling Oogheelkunde
071 – 5263865 (buiten kantooruren)
Bereikbaarheid
Polikliniek Oogheelkunde J3
Albinusdreef 2
2300 RC Leiden
Administratie: 071 – 5268030: voor afspraken (9.00 tot 16.00 uur)
Meer informatie
www.mdvereniging.nl