Gratin Definitief - Gratin project webpage

Gratin Definitief
Gratin definitief
Voeding en senioren Lang leve gezond (And they live happily ever after)
1
Voorwoord
Lang leve gezond!
Tijdens ouder worden, veranderd er veel in ons dagelijks leven. Het pensioen komt eraan, de
kinderen gaan het huis uit, we hebben voortaan een zee van tijd. Onze bezigheden gaan er anders
uitzien. Maar ook in ons lichaam verandert er een en ander. De leesbril moet mee naar de
supermarkt en soms kunnen we maar niet op een bepaalde naam komen. Stilaan worden onze
botten wat fragieler en onze spieren wat minder krachtig. Onze conditie staat minder scherp en
onze eigen speklaagjes kunnen al wat dikker liggen.
Ouder worden is puur natuur, maar met een gezonde, gevarieerde voeding en voldoende
lichaamsbeweging kunnen we voorkomen dat dit natuurlijke proces onnodig snel verloopt.
Long live healthy!
During aging, there are many changes in our daily live. The pension is coming, the children leave
home, and we have now plenty of time. Our activities will be different. But also in our body will
change a thing. The glasses have to come with us to the supermarket and sometimes we can not
get to a particular name. Gradually, our bones as fragile muscles and less powerful. Our condition
is less sharp and our own bacon thicker layers may all lie.
Aging is natural, but with a healthy, varied diet and plenty of exercise we can prevent this natural
process unnecessarily fast.Bewerkingen ongedaan makenAlpha
Gratin definitief
Voeding en senioren Lang leve gezond (And they live happily ever after)
2
Inhoudsopgave
Voorwoord .......................................................................................................................... 2
Lang leve gezond!........................................................................................................... 2
Het Parfum ......................................................................................................................... 4
Voeding en senioren ............................................................................................................ 5
Tot groot plezier... .......................................................................................................... 5
Enkele elementaire voedingsprincipes: ................................................................................... 7
Proteïnen ....................................................................................................................... 7
Vetten ............................................................................................................................ 7
Vitaminen en mineralen .................................................................................................. 7
Dranken ......................................................................................................................... 8
Fruit ............................................................................................................................... 8
Welk evenwicht? ............................................................................................................ 8
Een goede spreiding van de maaltijden ........................................................................... 9
Om jeugdig en gezond te blijven ..................................................................................... 9
Let op je gewicht ........................................................................................................... 9
Om de jeugd te behouden en gezond en toch met plezier te eten .................................... 10
Voeding voor ouderen .................................................................................................... 11
De vreugde van gezond eten en het gezond ouder worden ...................................................... 11
Eten met gedachten ...................................................................................................... 11
Ouderen voedingspiramide ............................................................................................ 12
Tips voor gezond eten ................................................................................................... 13
Ouderen voeding: Tips voor het maken van goed gebalanceerde maaltijden. .................. 14
Overwinnen van obstakels voor gezond eten. ................................................................. 14
Tips om je te houden aan je aanpassingen. .................................................................... 15
Voedingsproblemen bij ouderen ..................................................................................... 16
Gratin definitief
Voeding en senioren Lang leve gezond (And they live happily ever after)
3
Het Parfum
Tijdens de koffiepauze in het atrium ging
het gesprek over een boek ‘het Parfum’
van Patrick Süskinds. Collega Valentijn
Callenfels gaf hierbij aan dat als er een
boek zou zijn dat je moest hebben gelezen
het zeker op ging voor dit boek. Na de
koffie ben ik meteen naar het winkeltje
voor in de school gestapt en heb het boek
blind besteld voor mijn vrouw Tineke.
’s Avonds tijdens het diner vertelde mijn
Tineke over enkele collega’s die hadden
verteld over een boek die je absoluut moest hebben gelezen’, ik wist gelijk om welk boek het ging.
Enkele jaren later werd dit boek ‘Perfume: The Story of a Murderer’ verfilmd. De beelden in de film
zijn prachtig en het blijft een meeslepend verhaal: de weesjongen Jean-Baptiste Grenouille houdt
zich staande in de achterbuurten van het 18e-eeuwse Parijs, komt door zijn unieke reukvermogen
in de leer bij de uitgerangeerde parfumeur Baldini en helpt hem aan de heerlijkste parfums. Maar
Grenouille is daardoor niet verzadigd. Hij trekt naar Grasse, het mekka van de geuren, waar hij het
ultieme parfum wil samenstellen. Daarvoor heeft Grenouille onconventionele ingrediënten nodig:
hij wil de geuren van mooie maagdelijke meisjes conserveren.
Hoewel Tykwer als regisseur de nodige fantasie in zijn films stopt, zijn sommige scènes wel erg
ongeloofwaardig en kitscherig. Bijvoorbeeld als Grenouille in een paar seconden complexe parfums
creëert of wanneer een dorpsplein vol mensen hem aanbidt om zijn goddelijke parfum. Niettemin is
de film beslist een aangename zintuiglijke ervaring.
Toch is er scene in de film die mij nog het meest triggert, of eigenlijk twee: De eerste scene is als
Jean-Baptiste wordt geboren midden op de markt. In die tijd heerste er in de steden een voor ons
moderne mensen een onvoorstelbare stank. De straten stonken naar mest, de binnenplaatsen
stonken naar urine, de trappenhuizen stonken naar vuns hout en rattenkeutels. Het boek wijdt er
een halve pagina aan om het beeld te versterken, en wees blij dat de openingsscene van de film
geurloos is. Jean-Baptiste’s moeder laat na de geboorte achter de viskraam hem meer voor dood
dan levend achter en gaat er vandoor om zich te wassen. Een actie die ze moet bekopen met de
doodstraf als ze wat later wordt opgepakt en tijdens het verhoor bekent en zonder meer toegeeft
dat ze het ding beslist had laten creperen.
In het boek is bovengenoemde passage nauwelijks meer dan 1 pagina,
gelukkig in de film is het meer uitvergroot. Hier begint
Jean-Baptiste
langzaam te ontwaken en wordt er gedetailleerd in gegaan op elke
geursensatie die hij waarneemt. Hij neemt een zwerm vliegen waar die
tussen de rotte ingewanden van de afgesneden vissenkoppen hun eieren
leggen, ruikt de bedorven lucht van de straat en neemt elke andere geur
van de markt in zich op. Een fantastisch schouwspel ontvouwt zich in de
eerste meters van de film. Scene twee die mij triggert is vlak voor hij bij
Baldini (meesterlijk vertolkt door Dustin Hoffman) in de leer gaat, zich
voorstelt als de beste neus van Parijs en voor het eerst op gevoel een
bekende parfum samenstelt. Tien minuten later een kopie heeft gecreëerd
van “Amor en Psyche” van meesterparfumeur Péllisier.
Wat nu als je als kok over deze gave zou kunnen beschikken? Begrijp mij
goed het gaat misschien een beetje ver, maar stel? Zou het voor een kok
niet mooi zijn als je de scheidslijn tussen een mooie culinaire creatie en “Amor en Psyche” kunt
vertalen naar iets geweldigs op het bord! Oftwel net als Grenouille aan de slag met het creëren van
de ultieme gerecht, de essentie van schoonheid en vitaliteit zelf.
Zou dat niet een prachtig eindresultaat zijn voor het project Gratin.
http://sidebmag.com/2011/11/30/book-vs-film-perfume-the-story-of-a-murderer/
Gratin definitief
Voeding en senioren Lang leve gezond (And they live happily ever after)
4
Voeding en senioren
Een lang leven...
Wie er een gezonde en evenwichtige levenswijze op nahoudt, leeft langer en behoudt een grotere
zelfstandigheid. Dat tonen alle recente studies over ouder worden aan.
Nutrition and seniors
A long life ...
Who is a healthy and keeps a balanced lifestyle, lives longer and retain greater independence. That shows all
recent studies over aging.
Tot groot plezier...
Onze gezondheid en ons welzijn hangen hoofdzakelijk af van onze voeding. Deze wordt des te
belangrijker naarmate we ouder worden. Gezond eten en er bovendien van genieten is een
voorrecht van senioren. Ouder worden impliceert immers meer tijd hebben.
Our health and wellbeing depend mainly on our diet. This is particularly important as we age. Healthy eating and
moreover enjoying of it is a privilege of seniors. Aging implies more time.
Op dit ogenblik maken de 60-plussers een aanzienlijk deel van de bevolking uit. Een man wordt
gemiddeld 75 jaar oud, een vrouw 81. Deze langere levensduur kunnen we ongetwijfeld
toeschrijven aan de vorderingen op het vlak van de geneeskunde, maar zeker ook aan gunstigere
levensomstandigheden: een betere voeding en een strengere gewichtscontrole.
Om zo lang mogelijk een goede conditie en gezondheid te behouden, moeten we er in de eerste
plaats op toezien dat onze voeding de noodzakelijke voedingsbestanddelen aanbrengt. Hiervoor is
zowel kwaliteit als een goed geproportioneerde kwantiteit vereist.
At this moment, is de generation 60+ a significant part of the population. A man is on average 75 years old, a
woman 81. This longer lifespan we can undoubtedly dicribed to the advances in the field of medicine, but also in
favour of the conditions of life: better nutrition and stricter weight control.
To prolong a good condition and to maintain health, we must first ensure that we take the necessary nutrients.
This requires both quality as well proportioned quantity.
Anderzijds mogen we niet vergeten dat ook lichaamsbeweging bijdraagt tot ons welzijn en een
belangrijke rol speelt in het behoud van een juist lichaamsgewicht.
On the other hand, we must not forget that exercise contributes to our well-being and plays an important role in
maintaining a proper body weight.
Gezond eten en veel bewegen betekent ook met plezier eten en zelfstandig blijven, met andere
woorden: zich gelukkig voelen.
Healthy eating and exercise also means happy to eat and stay independent, in other words, feeling happy.
Hiertoe volstaat het om vier basisvoorwaarden in acht te nemen:
To this end it suffices to four fundamental to observe:
Gezond eten is belangrijk voor iedere fase in ons leven. Voor senioren (65+ ers) zijn er een aantal
zaken waar je qua voeding extra op moet letten.
Healthy eating is important for each stage in our lives. For seniors (65 +) there are some things you nutritionally
extra to watch.
Gezonder eten betekent niet noodzakelijk al je gewoontes wijzigen. Het komt er eerder op aan de
voeding onder controle te houden en af te stemmen op een nieuw levensritme. Ouder wordt
impliceert de progressieve vertraging van de stofwisseling.
Gratin definitief
Voeding en senioren Lang leve gezond (And they live happily ever after)
5
Ouderen hebben een verminderde eetlust, hun smaak en geur zijn minder scherp en de tanden
kauwen minder goed. Bovendien nemen zowel de afscheiding van fermenten en enzymen, die de
vertering bevorderen, als de hoeveelheid maagzuur af. Tot slot werken ook de nieren langzamer.
De verteringstijd wordt hierdoor langer en de opname van voedingsstoffen op celniveau is
enigszins gewijzigd.
Ouder wordt betekend ook een progressieve afname van de krachten. De leeftijd en de
toenemende immobiliteit maken dat de spiermassa vermindert en de vetmassa toeneemt. De
gewrichten verstijven en onze ledematen reageren niet meer zo vlot op prikkels. Vooral wanneer
men alleen oud wordt, worden boodschappen doen en de bereiding van de maaltijd al snel een
zware klus.
Hiertoe volstaat het om vier basisvoorwaarden in acht te nemen:




tegemoet komen aan de behoeften van het organisme aan noodzakelijke voedingsstoffen
een welbepaald evenwicht houden tussen deze voedingsstoffen
regelmatig lichaamsbeweging nemen
het gewicht in het oog houden
Gratin definitief
Voeding en senioren Lang leve gezond (And they live happily ever after)
6
Enkele elementaire voedingsprincipes:
De voeding van een oudere persoon in goede gezondheid verschilt eigenlijk maar weinig van die
van een jonge volwassene. Er is slechts één verschil - en dit is belangrijk - wat de energietoevoer
betreft. De behoefte aan voedingsstoffen is gelijk, hoewel er meer aandacht besteed moet worden
aan calcium en vitamine D.
Volgens experts zijn de energiebehoeften van personen tussen 60 en 75 jaar van dezelfde orde als
die van een 50 jarige die een zittend beroep heeft. Dit betekent:

voor een man:

2000 tot 2200 Kcal indien hij een sedentair leven leidt.

2200 tot 2400 Kcal indien hij nog actief is

voor een vrouw:

1800 tot 2000 Kcal indien ze een sedentair leven leidt

2000 tot 2200 Kcal indien ze nog actief is.
Voor personen ouder dan 75, zijn de gegevens minder precies: ongeveer 2000 Kcal voor mannen
en 1800 voor vrouwen.
Drie grote voedingsgroepen staan samen in voor de aanbreng van energie: proteïnen, gluciden (of
suikers) en vetten. Zonder alcohol te vergeten, een drank met hoge energetische waarde die
echter, zoals iedereen weet, zeer matig gebruikt moet worden. Ook vitaminen en mineralen,
voedingsstoffen zonder energetische waarde, zijn op oudere leeftijd onmisbaar.
Proteïnen
Senioren hebben nood aan proteïnen omdat deze de weefsels onderhouden en herstellen. Ze gaan
de vermindering van de spiermassa tegen en dragen zo bij tot het voorkomen van valpartijen.
Proteïnen helpen ook mee in de strijd tegen infecties. Mager vlees, dat nog door teveel senioren
wordt geweigerd, is een uitstekende bron van ijzer. Voedingsmiddelen als vis, eieren, melk en
afgeleide producten, maar ook granen, soja en peulvruchten zijn rijk aan proteïnen.
Vetten
Vetten vormen zowel een bestanddeel van ons lichaam als een energievoorraad. Bovendien zijn ze
de enige bron van vitaminen A, E en K. Vetzuren van plantaardige oorsprong (arachideolie, maar
vooral zonnebloem-, soja- en olijfolie) dragen bij tot de preventie van hart- en vaatziekten.
Kijk uit voor vetten van dierlijke oorsprong die de neiging vertonen zich af te zetten op de wand
van de bloedvaten. Een vetvrij dieet is weinig aanlokkelijk en zou een tekort kunnen veroorzaken
aan 'goede' cholesterol, of kan leiden tot een verminderde eetlust met eventuele ondervoeding als
gevolg. Kies voor een bereidingswijze waar geen vet aan te pas komt zoals grillen of stomen.
Vitaminen en mineralen
Vitaminen leveren geen calorieën, maar spelen een belangrijke rol in de uitwisseling van energie,
de bescherming van de cellen en het voorkomen van infecties. Vitaminen worden aangebracht via
een voeding die rijk is aan rauwe of gekookte groenten en fruit. Volwaardige graanproducten
bevatten veel vitamine B, kabeljauw en tonijn, wortels en boter zijn rijk aan vitamine A, rauwkost
aan vitamine C en noten aan vitamine E. We merken in dit verband op dat tot op heden geen
enkele serieuze studie kan bewijzen dat vitamine E bijdraagt tot de eeuwige jeugd.
Vitamine D draagt bij tot de opname van calcium dat van belang is voor de preventie van
botverlies. Vitamine D vinden we terug in vette vis maar halen we vooral uit een gematigde
blootstelling aan UV-stralen.
Minerale zouten vormen, net zoals proteïnen, de bouwstenen van het lichaam. Van deze zouten is
vooral een voldoende toevoer van calcium van belang, omdat veroudering gepaard gaat met een
natuurlijk verlies van calcium in de botten. De hieruit voortvloeiende osteoporose - het brozer
Gratin definitief
Voeding en senioren Lang leve gezond (And they live happily ever after)
7
worden van het beendergestel - is jaarlijks verantwoordelijk voor duizenden breuken van de
dijbeenhals en verzakkingen van de wervels. Deze afbraak wordt afgeremd door het geregelde
verbruik van calciumbevattende voedingsstoffen, zoals melk of afgeleide producten - met name
harde kaassoorten- en noten, zoals hazelnoten en amandelen en droge groenten.
IJzer moeten we dan weer zoeken in groene groenten.
Dranken
Vaak vergeten oudere mensen te drinken. Bij senioren is het gevoel van dorst vaak minder
aanwezig omdat er wijzigingen zijn opgetreden in de nierfunctie. Het risico op uitdroging is dan ook
reëel. Bovendien worden hun woningen vaak te sterk verwarmd, zodat de ruimtes waarin ze leven
te droog worden. Een groot glas water bij het opstaan en verder tijdens de hele dag, buiten de
gebruikelijke kop melk, zijn hier zeker aangewezen. Plaats dagelijks een liter water binnen
handbereik, bijvoorbeeld op de tafel van de eetkamer.
Zo word je eraan herinnerd dat je moet drinken. Elke avond een glas wijn helpt om gezond en
optimistisch te blijven...
Drink nooit meer dan drie tot vier koppen (niet te sterke) koffie per dag. Teveel cafeïne kan
hartkloppingen en slapeloosheid veroorzaken.
Fruit
Voor elke levensfase is fruit onmisbaar voor ons voedingsevenwicht. Vooral de appel, rauw gegeten
of in de vorm van compote, neemt een bijzondere plaats in. Volgens een colloquium, in mei 1998
georganiseerd onder het beschermheerschap van de Europese Gemeenschap, levert de appel
slechts 4 tot 5% van de dagelijkse energiebehoefte. Het gehalte aan kalium is aanzienlijk terwijl
het natriumgehalte dan weer laag is.
Een appel bevat voorts veel gluciden van verschillende soorten en vitamine C. De hoeveelheid
vezels bedraagt 12,7g/100 g droogrest. Tot slot levert de appel ook verschillende mineralen en tal
van microbestanddelen waarvan de meest kostbare anti-oxydantia zijn voor de celbescherming.
Welk evenwicht?
De voeding moet evenwichtig zijn, zowel wat de calorieën als wat de voedende eigenschappen
betreft. Moeilijk is dat niet: het komt er op neer om alles te eten, zonder te overdrijven. Een
gevarieerde voeding is niet alleen synoniem voor een goede gezondheid. Ze draagt ook bij tot een
goed humeur en een hoge levenskwaliteit.
Diëtisten raden de volgende totale energietoevoer aan:
Voedingsstof
Proteïnen
Gluciden
Vetten
Calcium
Dagelijkse behoefte
10 tot 12%, m.a.w. 0,8 g per kilo lichaamsgewicht
55 tot 75%, m.a.w. maximum 250 tot 400g per dag
Niet meer dan 25%, m.a.w. 50 tot 60g per dag voor 2000 calorieën
1200 mg per dag.
Ter verduidelijking:
1/4 l melk = 2 yoghurts = 30g Emmental = +/- 300 mg calcium
1/4 l melk = 50 g vlees = 50 g vis = 1 ei = 8 tot 10 g proteïnen
25 g boter of margarine = 50g minarine = -/- 20 g vetten
OPGELET!
Zout speelt een essentiële rol in de vochthuishouding van de cellen. Toch mogen we het verbruik
van zout NIET overdrijven. Vooral personen die lijden aan een hoge bloeddruk, kan een teveel aan
zout gevaarlijk zijn. Nauwlettend in het oog houden dus. Hetzelfde geldt voor vette vleessoorten,
gefrituurde gerechten, sterke kazen en alcohol.
Gratin definitief
Voeding en senioren Lang leve gezond (And they live happily ever after)
8
Een goede spreiding van de maaltijden
Wegens verteringsmoeilijkheden krijgen senioren de raad om niet enkel hun voeding te
diversifiëren, maar ook en vooral om hun maaltijden beter te spreiden. Door bijvoorbeeld een goed
gekozen tussendoortje tussen de twee hoofdmaaltijden te nemen, zoals een boterham met jam,
een banaan of een sneetje cake. Of door de soep een uur voor de hoofdmaaltijd te serveren. Hecht
meer belang aan het ontbijt dat 25% van de caloriebehoeften van de dag zou moeten dekken. En
je zult zien: u zal beter geluimd zijn!
Om jeugdig en gezond te blijven
Het is nogal duidelijk dat je een loopwedstrijd met uw kleinzoon zal verliezen! Maar je kunt wel
zorgen dat je een goede spiertonus behoudt en dat uw gewrichten soepel blijven door uw spieren
te laten werken. Bewegen heeft een heilzame werking op de meeste systemen van het menselijke
lichaam, met name op de bloedsomloop en het celmetabolisme. Beweging stimuleert bovendien de
eetlust, bevordert de spijsvertering en de afscheiding van afvalstoffen. Lichaamsbeweging is een
goed middel om stress te bestrijden.
Doe daarom iedere ochtend gedurende 10 tot 15 minuten enkele buikspier- en
soepelheidoefeningen. Volg hierbij uw eigen ritme. Ga in de namiddag minsten een half uur
wandelen of beoefen een bepaalde beweginsactiviteit; zwemmen is bijvoorbeeld een volledige
sport. Recht je rug en trek uw buik in op elk ogenblik van de dag.
Let op je gewicht
Overtollig gewicht bevordert het ontstaan van hart- en vaatziekten, suikerziekte en reuma, en kan
de levensduur inkorten. Zwaarlijvigheid, zelfs in lichte vorm, geeft bovendien - al is dit minder
ernstig - een negatief zelfbeeld en kan de neiging tot depressie bevorderen. Natuurlijk zijn er ook
gezonde "dikkerds" en humeurige "mageren", maar zoals steeds geldt ook hier: beter voorkomen
dan genezen.
Gratin definitief
Voeding en senioren Lang leve gezond (And they live happily ever after)
9
Om de jeugd te behouden en gezond en toch met plezier te eten
Eén veilige piste: gevarieerd en met mate eten. Eet van alles wat, maar steeds met mate. Eet veel
rauwe en gekookte groeten en fruit, want deze bevatten veel vitaminen, mineralen en vezels.
Nuttig echter ook gluciden in alle vormen, graanproducten, aardappelen, rijst, pasta, zonder echter
de proteïnen in mager vlees, vis en eieren te vergeten die voor kracht en energie zorgen.
Denk vooral ook aan melk en zuivelproducten, met het oog op de onmisbare opname van calcium.
Het nemen van tal van voedingssupplementen is dus overbodig tenzij uw behandelende arts hier
anders over beslist.
Als u niet echt veel eetlust hebt, geef dan de voorkeur aan vijf lichtere in plaats van drie
overvloedige maaltijden. Let op een goede eetsfeer en een aantrekkelijke presentatie van de
gerechten.
Maak elke dag een wandeling, weer of geen weer. Denk er aan dat vanaf 50 jaar elke kilo teveel
een aanslag kan betekenen op een lange levensduur.
Aarzel niet om u af en toe eens te verwennen: volgens de laatste berichten, is het verband tussen
gelukkig zijn en gezondheid wetenschappelijk bewezen
Bron:
'Lang leve gezond...' informatiefolder uitgegeven door Nice vzw
http://www.healthylives.nl/voeding/wat-is-gezond/voeding-en-senioren
Gratin definitief
Voeding en senioren Lang leve gezond (And they live happily ever after)
10
Voeding voor ouderen
De vreugde van gezond eten en het gezond ouder worden
Eten met gedachten
Denk je dat gezond eten alleen over diëten en opofferen gaat? Denk nogmaals. Gezond eten is een
levensstijl die kleurrijk voedsel, creativiteit in de keuken, en eten met vrienden omarmt.
Voor ouderen zijn de voordelen van gezond eten sterk toegenomen, zo krijgen ze door gezond te
eten een betere weerstand tegen ziektes, een beter mentaal inzicht een hoger energie niveau, een
meer robuuste immuunsysteem, sneller herstel en beter beheer van chronische gezondheids
problemen. Naarmate we ouder worden kan gezond eten ook de sleutel zijn tot positieve
vooruitzichten en verblijf van een emotioneel evenwicht. Als het gaat om de keuze van voedsel,
bent u daar volledig zelf de baas over!
Ouderen voeding: Voed het lichaam, de geest en de ziel.
Onthoud het oude gezegde, ‘je bent wat je eet’. Maak dit uw motto. Wanneer u kiest voor een
verscheidenheid van kleurrijke vruchten en groenten, gehele korrels en mager eiwitten die je
prachtig van binnen en van buiten voelt.



Leef langer en sterker

Goede voeding behouden uw spieren, botten, organen en andere lichaamsdelen sterk
voor op lange termijn. Eten van vitaminerijk voedsel verhoogt uw immuniteit en
bevecht ziekte veroorzakende toxines. Een goede voeding vermindert het risico van
een hart kwaal, hoge bloeddruk, type 2 diabetes, botverlies, kanker en bloedarmoede.
Hiervoor moet je ook verstandig eten en minder calorieën verbruiken en juist meer
voedingsdichte voedingsmiddelen en hou je gewicht onder controle.
Verscherping van de geest

Wetenschappers weten dat voedingsstoffen essentieel zijn voor de hersenen om haar
werk te doen. Onderzoek toont aan dat een selectie van fel gekleurd fruit, groene
groenten, bepaalde vis en noten vol zitten met omega-3. Vetzuren kunnen het risico
voor de ziekte van Alzheimer sterk verminderen.
Beter voelen

Gezond eten is een feest voor uw 5 zintuigen! Gezonde maaltijden geven u meer
energie en zal u er beter uit laten zien, dit resulteert een gevoel om uw eigenwaarde te
versterken. Het is allemaal met elkaar verbonden— Als je lichaam je goed voelt zult u
zichzelf ook goed voelen van binnen en van buiten.
Hoeveel calorieën hebben ouderen nodig?
Er zijn een aantal calorieën nodig voor uw lichaam. Gebruik het volgende als leidraad.
Een vrouw van 50 jaar of ouder
Niet fysiek actief
Enigszins actief
Zeer actief
±1600 calorieën per dag.
±1800 calorieën per dag.
±2000 calorieën per dag.
Een man van 50 jaar of ouder
Niet fysiek actief
Enigszins actief
Zeer actief
±2000 calorieën per dag.
Tussen de 2200 en 2400 calorieën per dag.
Tussen de 2400 en 2800 calorieën per dag.
Denk eraan dat evenwichtige voeding meer is dan alleen calorieën tellen. Lees verder voor meer
tips over het maken van een voedzame levensstijl.
Ouderen voeding: Wat je lichaam nodig heeft.
Oudere volwassenen zullen zich in de toekomst beter gaan voelen door gezond te gaan eten. Een
evenwichtige voeding en lichamelijke activiteit dragen een steentje bij als het gaat om een betere
levenskwaliteit en een betere onafhankelijkheid voor je leeftijd.
Gratin definitief
Voeding en senioren Lang leve gezond (And they live happily ever after)
11
Ouderen voedingspiramide
Fruit – Focus je op hele vruchten in plaats van op sappen voor meer vezels en vitaminen, en doel
op 1 ½ tot 2 stuks fruit per dag. Ga voor een kleurrijk stuk fruit zoals bessen of meloenen.
Groenten – Kleur is uw vertrouwen in deze categorie. Kies antioxidanten, rijke donkere groene
groenten. Zoals boerenkool, spinazie en broccoli, alsmede sinaasappelen en geel, zoals wortelen en
pompoenen. Probeer ongeveer 2 tot 2½ kopjes groenten binnen te krijgen.
Calcium – De gezondheid van je botten is afhankelijk
van voldoende calcium zo hou je met voldoende
calcium botfracturen en osteoporose tegen. Ouderen
moeten ongeveer 1200 mg calcium per dag
binnenkrijgen, dit kan met producten zoals melk,
yoghurt en kaas. Niet-zuivel bronnen omvatten zoals
tofu, broccoli amandelen en boeren kool.
Granen – Wees slim met het kiezen van kolhydraten
en kies hele korrels over verwerkte witte bloem voor
meer voedingsstoffen en een hoger aantal vezels.
Ouderen moeten 6 tot 7 ons per dag eten, een ons is
ongeveer 1 sneetje brood.
Eiwit – Ouderen hebben ongeveer 5 gram per pond
lichaamsgewicht. Om erachter te komen hoeveel gram
u nodig heeft moet u simpelweg uw lichaamsgewicht in
tweeën delen. Een vrouw van ongeveer 60 pond moet
ongeveer 65 gram eiwit per dag binnenkrijgen. Een
portie van tonijn heeft ongeveer 40 gram eiwit. Varieer
uw bronnen met meer vis, bonen, erwten, noten,
eieren, melk, kaas en zaden.
Belangrijke vitamines en mineralen
Water – Ouderen zijn gevoelig voor uitdroging omdat hun lichaam een deel van zijn vermogen
verliest om te reguleren. Zet op een blaadje in de keuken de opmerking om elk uur te genieten van
een glas water. En voorkom zo urineweg infecties, constipatie.
Vitamine B – Als u de 50 jaar heeft bereikt produceert uw maag minder maagzuur waardoor het
moeilijk is om vitamine B12 te absorberen. Vitamine B12 heeft u nodig om uw bloed en zenuwen te
behouden. Zorg dat u aan de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid van B12 komt (2,4 microgram) .
Vitamine D – We krijgen de meeste vitamine D door het absorberen van calcium, door
blootstelling aan de zon en van een aantal voedingsmiddelen zoals vette vis, eigeel en verrijkte
melk. Met de leeftijd wordt de huid minder efficiënt op de synthese van vitamine D.
Gratin definitief
Voeding en senioren Lang leve gezond (And they live happily ever after)
12
Tips voor gezond eten
Als u veel voedingsstof-dichte gerechten klaarmaakt zal uw lichaam traag worden. Hier kunt u zien
hoe u uw voedingsstof-dichte maaltijden om kan gooien naar een gezonde maaltijd met veel
voedingsstoffen.







Natrium zout om het vasthouden van water en een hoge bloeddruk te voorkomen. Kijk voor
een “Natrium Arm” label en seizoen maaltijden met een aantal korrels natuurlijke zeezout
in plaats van het koken in zout.
Geniet van goede vetten. Pluk de vruchten van olijf olie, avocado’s. zalm, walnoten,
lijnzaad en andere enkelvoudig onverzadigde vetten. Onderzoek heeft aangetoond dat het
vet uit deze heerlijke voedselbronnen uw lichaam tegen hart ziekten beschermt door de
controle van de “slechte” LDL cholesterol waarden en het verhogen van de “goede” HDL
cholesterol niveaus.
Meer vezels voorkomen constipatie en verlagen het risico van chronische ziekten. Een
manier om meer vezels te krijgen is ruwe vruchten, groente en bonen.
Kook slim. De beste manier om groente te bereiden is door ze te stomen, zo blijven de
voedingsstoffen behouden.
Vijf kleuren. Gebruik een tip van de Japanse eetcultuur en probeer 5 kleuren gerechten op
uw bord te leggen. Fruit en groenten rijk aan corresponderen met rijke voedingsstoffen
(denk aan braam bessen, meloenen, spinazie en tomaat).
Ouderen voeding: Verandering van uw dieet behoeften.
Elk seizoen van je leven brengt veranderingen en aanpassingen aan je lichaam. Om te
weten wat er gebeurt zal u helpen controle te nemen over uw voedingsbehoeften.
Fysieke veranderingen







Metabolisme. Als u ouder dan 40 jaar bent wordt uw metabolisme elk jaar vertraagt. Dit
betekent dat als u doorgaat met hetzelfde eetgedrag van toen u jonger was, u
waarschijnlijk aankomt, dit komt omdat u nu minder calorieën verbrand. Daarnaast kunt u
mogelijk minder fysiek actief worden. Raadpleeg uw arts als u op calorieën wilt gaan
bezuinigen.
Verzwakte zintuigen. Uw smaak en geurzintuigen nemen af naarmate u ouder wordt.
Omdat u minder proeft en ruikt bent u geneigd om meer zout toe te voegen aan uw
gerechten. Hoewel ouderen juist minder zouten moeten dan jongere mensen. Gebruik
kruiden en gezonde oliën zoals olijf olie om uw gerechten meer op smaak te brengen.
Medicijnen en Ziekten. Medicijnen beïnvloeden uw eetlust vaak nadelig. Voordat u
medicijnen gaat gebruiken is het verstandig om eerst uw arts te raadplegen over het
overwinnen van de bijwerkingen.
Spijsvertering. Door een vertraagd spijsverteringsstelsel produceert u minder speeksel en
maagzuur als u ouder wordt. Vitaminen en mineralen zoals B12 B6 en foliumzuur die
noodzakelijk zijn voor het onderhouden van uw mentale alertheid en een scherp geheugen.
Praat met uw arts over mogelijke supplementen.
Leefstijl veranderen
Eenzaamheid en depressie. Eenzaamheid en depressie beïnvloeden uw voeding. Voor
sommige het gevoel om niet te eten en voor sommige het gevoel om juist te veel te eten.
Let op dat emotionele problemen geen invloed uitoefenen op uw voeding, en raadpleeg
anders een dokter of therapeut voor ondersteuning.
Overlijden of echtscheiding. Veel ouderen die door een scheiding of overlijden van hun
partner alleen zijn weten niet zo goed hoe ze gezonde en goede gerechten voor 1 persoon
kunnen maken. Mensen met een beperkt budget kunnen het moeilijk krijgen om gezonde
maaltijden te koken.
Hieronder ziet u een aantal suggesties over het koken voor een eenvoudig en gezond menu.
Ondervoeding.
Ondervoeding is een ernstig probleem dat veel voorkomt bij ouderen. Dit wordt veroorzaakt door
het weinig eten of dat u te weinig voedingsstoffen binnenkrijgt, ook kan het met de spijsvertering
te maken hebben. Veel oorzaken van ondervoeding zijn vermoeidheid, depressie, zwak
immuunsysteem, bloedarmoede, slechtwerkende spijsvertering, long en hart en huid problemen.
Voorkomen van ondervoeding
Gratin definitief
Voeding en senioren Lang leve gezond (And they live happily ever after)
13





Eet gezond verpakt voedsel
Heb altijd een voorraad met smaakvol voedsel beschikbaar.
Kleine snacks tussen de maaltijden eten
Eet zo vaak mogelijk met vrienden of familie etc.
Raadpleeg uw arts
Ouderen voeding: Tips voor het maken van goed gebalanceerde maaltijden.
Bent u aan het overwegen om uw ongezonde eten te ruilen voor een gezond menu? Dan is dit wat
u zoekt! Het is makkelijk en lekker.





Vermijd het overslaan van maaltijden – Maaltijden overslaat zorgt dat ervoor dat uw
stofwisseling wordt vertraagt, en dit leidt weer tot traagheid en armere keuzen later op de
dag.
Ontbijt - Kies voor brood met een hoog aantal vezels en granen, Vul u ’s ochtends met
energie voor de komende dag. Probeer eens yoghurt met muesli en bessen, een met
groente gevulde omelet, pindakaas op volkoren toast, of ouderwetse havermout gemaakt
met gedroogde kersen, walnoten en honing.
Lunch – Houd uw lichaam aangewakkerd voor de middag met gevarieerd
meergranenbrood, magere eiwitten en vezels. Probeer een groente Quesadilla op een
volkorentortilla, of een groente stoofpot met volkoren noedels of een Quinoa salade met
geroosterde paprika en mozzarella.
Diner – sluit de slag op een gezonde wijze. Probeer warme salades van geroosterde
groenten en een knapperig stuk bruin brood met kaas, gegrilde zalm met pittige salsa, of
volkoren pasta met asperges en garnalen. Kies voor zoete aardappelen in plaats van wit
aardappelen en gegrild vlees in plaats van gebakken vlees.
Snacks – Het is oké, het is zelfs aanbevolen om snacks te eten. Maar zorg ervoor dat u
vezelrijke snacks eet en niet te veel zodat u nog ruimte heeft voor de volgende maaltijd.
Kies bijvoorbeeld voor amandelen en rozijnen in plaats van chips, en fruit in plaats van
snoep. Of andere goede snacks zoals yoghurt, kwark, appels, pindakaas en groenten.
Overwinnen van obstakels voor gezond eten.
Laten we eerlijk zijn. Er is een reden waarom zo veel ouderen moeite hebben om elke dag
voedzaam te eten. Het is niet altijd gemakkelijk! De volgende tips helpen u bij het samenstellen
van een gezonde voeding en geeft u het gevoel dat u alles onder controle heeft.
Ik kan voor mijzelf geen eten inkopen of koken.
Er zijn een aantal mogelijkheden waarom u niet voor uzelf kunt koken of eten kunt kopen.




Thuisbezorging – Veel kruideniers winkels hebben internet of telefoon diensten die u eten
kunnen bezorgen.
Vraag iemand om eten voor u te kopen – U kunt natuurlijk ook aan een vriend familielid of
iemand anders vragen of hij of zij wat eten wilt inkopen.
Deel uw huis – Als u alleen woont is het misschien een tip om een huisgenoot in huis te
nemen of een begeleider die bereid zijn om naar de supermarkt te gaan om inkopen te
doen.
Huur een huisvrouw – U kunt er natuurlijk ook voor kiezen om iemand te zoeken die voor u
wilt winkelen en maaltijden klaar kan maken.
Zeg “nee” tegen alleen eten
Eten met vrienden of familie kan net zo belangrijk zijn als vitaminen. Denk er eens over na: Een
sociale sfeer stimuleert de geest en helpt u meer van uw eten te genieten. Wanneer u van uw
maaltijden geniet zult u ook meer en gezonder eten. Als u alleen woont, kost het eten met
vrienden of familie wat strategisch werk, maar het resultaat zal het waard zijn.
Spreek een datum af om te gaan lunchen met je kleinkinderen, nichtjes, neven, vrienden en buren
om samen te gaan lunchen of een diner te maken.
Ga bijvoorbeeld bij een club voor ouderen en maak zo sociale contacten waar je uiteindelijk ook
weer samen mee kunt dineren.
Gratin definitief
Voeding en senioren Lang leve gezond (And they live happily ever after)
14
Crèches voor volwassenen bieden zowel gezelschap als voedzame maaltijden speciaal voor ouderen
die eenzaam of geïsoleerd zijn.
Ouderen maaltijd programma is een geweldige manier om nieuwe mensen te ontmoeten. Neem
contact op met uw lokale Ouderencentrum.
Verlies van uw eetlust.
Controleer als eerste of de bijwerkingen van de medicijnen die u gebruikt invloed hebben op uw
eetlust en of de dosering kan worden aangepast. Dan kunt u wat experimenten doen. Probeer wat
natuurlijke smaakversterkers zoals olijf olie, azijn, knoflook, uien, gember en kruiden.
Kauwproblemen
Als u moeilijkheden heeft tijdens het kauwen is het goed om smoothies gemaakt van vers fruit,
yoghurt en eiwit poeder te drinken. Eet gestoomde groenten en zacht voedsel zoals couscous, rijst
en yoghurt. Raadpleeg uw tandarts om ervoor te zorgen dat uw kunstgebit goed is uitgerust.
Droge mond
Drink 8 – 10 glazen water per dag. Neem een slok water na elke hap voedsel, sauzen en salsas.
Vermijd commerciële mondwater, en vraag uw arts over kunstmatige speekselproducten.
Ik hou niet van gezonde voeding.
Als u gewend bent om veel vlees met wit brood te eten kan een nieuwe manier van eten misschien
ontmoedigend klinken. Gezond eten is een nieuw avontuur. Begin met kleine stapjes:




Eerst zorgt u voor een open geest.
Probeer bij elke maaltijd een stuk fruit of groente te eten.
Focus je op hoe je je voelt na gezond eten, dit zal je helpen om het eten van nieuwe
gewoonte en smaken te bevorderen.
Vast in een sleur.
Doe inspiratie op door producten op een boerenmarkt door te bekijken, het lezen van een kook
tijdschrift, het kopen van een nieuwe specerij of chatten met je vrienden over wat ze eten. Door
verscheidenheid een prioriteit te maken, zult u er al snel naar uitkijken om creatief met gezonde
maaltijden om te gaan.
Tips om je te houden aan je aanpassingen.
Gezonde eters hebben meestal een aantal regels om zich aan de aanpassingen te houden. Hier zijn
er een aantal tips die handig kunnen zijn.




Vraag om hulp omwille van uw gezondheid. Weten wanneer u een extra hand nodig hebt
met winkelen en koken.
Varieer, varieer, varieer! Probeer zo veel mogelijk verschillende gerechten te koken.
Maak elke maaltijd mogelijk om te maken. Gezonde maaltijden hoeven niet veel werk te
zijn. Hou het lekker simpel.
Maak sfeer tijdens het eten. Zet kaarsjes op tafel en speel muziek af, eet buiten of indien
mogelijk bij een raam waar u mooi uitzicht heeft.
http://www.dieetenvoeding.nl/voeding/voeding-voor-ouderen
Gratin definitief
Voeding en senioren Lang leve gezond (And they live happily ever after)
15
De zelfzorg voor de voeding kan in gevaar komen door:







verminderde mobiliteit
handicaps
laag inkomen
eenzaamheid en depressiviteit
vergeetachtigheid
kauw- en slikproblemen
dieetvoorschriften
Naast alle factoren die ik net heb genoemd zijn er ook nog fysiologische factoren die invloed
hebben op de behoefte aan voeding bij ouderen:






lagere stofwisseling
groter verlies van vocht via de huid en een geringer dorstgevoel
minder snel herstel van verstoorde evenwichten
minder eetlust
obstipatie
gebruik van medicijnen
Om toch zo gezond mogelijk te leven als oudere gelden de volgende aanbevelingen:






ruim gebruik van bruinbrood of volkorenbrood, groente en fruit
dagelijks melk en/of melkproducten
dagelijks vlees, vis, ei of peulvruchten
beperkt gebruik van boter, margarine of dieetmargarine
minimaal 1.7 liter vocht
beperkt gebruik van suiker en suikerrijke producten
http://mens-en-gezondheid.infonu.nl/gezonde-voeding/26844-voedingsadvies-voor-ouderen.html
Valt onder copyright let op!
Voedingsproblemen bij ouderen
Voeding Kennisbank
Het aantal ouderen in Nederland neemt toe, en zal voorlopig blijven toenemen. Deze grijze golf
heeft gevolgen op allerlei maatschappelijke terreinen, bijvoorbeeld op de gezondheidszorg. De
voeding van ouderen blijkt hierbinnen een specifiek aandachtspunt.
Oudere mensen hebben meer ziekten en kwalen dan jongere mensen. Sommige aandoeningen zijn
chronisch, dus die blijft men de rest van het leven behouden. Typische “ouderdomsziekten” zijn
bijvoorbeeld osteoporose en diabetes type 2.
Verder heeft 55% van de 65-plussers overgewicht. Daar tegenover staat een behoorlijk percentage
ondervoeding bij ouderen. Met ondervoeding wordt niet alleen bedoeld te weinig eten (te weinig
calorieën), maar ook een slechte voedingskundige kwaliteit van het eten (met name te weinig
eiwit). Mogelijke oorzaken van ondervoeding zijn: te geringe mobiliteit, verslechterde eetlust,
verslechterde opname van voedingsstoffen.
Twee vitamines verdienen specifiek de aandacht bij ouderen.
Allereerst vitamine D. Het blijkt dat veel ouderen onvoldoende vitamine D binnenkrijgen. Er gelden
dan ook officiële adviezen voor ouderen om supplementen met vitamine D te nemen.
Ten tweede vitamine B12. Door veranderingen in de maag kan bij ouderen de opname van
vitamine B12 verstoord zijn. Hierdoor kunnen klachten ontstaan zoals een bepaald type
bloedarmoede, geheugenverlies of spierzwakte. Bloedonderzoek kan uitwijzen of tekort aan
vitamine B12 inderdaad de oorzaak is.
Bronnen: Nota voeding en gezondheid 2008, Gezondheidsraad rapport ondervoeding bij ouderen
2011
Gratin definitief
Voeding en senioren Lang leve gezond (And they live happily ever after)
16
Lees ook:
Aanpak van ondervoeding bij ouderen
Vitamine D voor de zekerheid
Vitamine B12 en maagzuur
Laatst aangepast op 25 oktober 2012
http://www.voeding-kennisbank.nl/doelgroepen/110/319-voedingsproblemen-bij-ouderen.html
Andere sites
http://sgvo.homestead.com/voeding.html
Gratin definitief
Voeding en senioren Lang leve gezond (And they live happily ever after)
17
Samenvatting
De afgelopen jaren is veel aandacht gekomen voor ondervoeding bij ouderen. Ziekenhuizen en
zorginstellingen zijn alert op eventuele tekorten aan eiwit en energie bij ouderen en geven in dat
geval bijvoeding. Idee is dat dit noodzakelijk is om de gezondheid van deze ouderen te verbeteren.
De minister van VWS heeft de Gezondheidsraad gevraagd de aanpak van ondervoeding
wetenschappelijk te onderbouwen. Hoe groot is het probleem precies, wat is de beste methode om
ondervoeding vast te stellen en hoe kan ondervoeding het best behandeld worden?
De Gezondheidsraad heeft in kaart gebracht wat hierover aan gegevens bekend is. Vast staat dat
het schadelijk is voor de gezondheid als iemand langdurig te weinig eiwit en energie binnenkrijgt.
Niet duidelijk is waar precies de grens ligt: wanneer is iemand ondervoed? In de praktijk worden
diverse methoden gebruikt om ondervoeding te meten (zoals recent gewichtsverlies, een lage Body
Mass Index). Een gouden standaard (een betrouwbare methode) is er niet. Verschillende
onderzoeken laten weliswaar zien dat er een verband is tussen ondervoeding en bijvoorbeeld
sterfterisico, maar onbekend is of dat verband oorzakelijk is. Oftewel: loopt een oudere een groter
risico te overlijden omdat hij ondervoed is, of is zijn hogere sterftekans vooral aan iets anders te
wijten, bijvoorbeeld aan ziekte? Zolang hierover geen duidelijkheid bestaat, zijn er geen
betrouwbare gegevens over de ernst en omvang van het probleem van ondervoeding.
Ondervoeding bij ouderen
http://www.gezondheidsraad.nl/sites/default/files/Samenvatting%20201132.pdf
http://www.gezondheidsraad.nl/sites/default/files/pb%20201132.pdf
Reactie minister
http://www.gezondheidsraad.nl/sites/default/files/MR%20'Ondervoeding%20bij%20ouderen'.pdf
Gratin definitief
Voeding en senioren Lang leve gezond (And they live happily ever after)
18
“Voedingsfysiologie met bijzondere aandacht voor het verouderingsproces en de oudere mens”.
Door: Prof. Dr. Ir. Lisette de Groot.
In haar voordracht staat Lisette de Groot stil bij de betekenis van onze dagelijkse voeding voor
verouderingsprocessen. Door het combineren van metabole studies met epidemiologisch onderzoek
laat zij zien dat voeding mogelijkheden biedt om gezondheidswinst te boeken voornamelijk door
het beperken van voortschrijdend functieverlies. Voeding en andere leefstijlfactoren blijken
belangrijke determinanten voor een succesvolle veroudering.
In Nederland komen bij ogenschijnlijk gezonde ouderen toch veelvuldig ziekten en beperkingen
voor: 69% heeft één of meerdere chronische ziekten en 39% ervaart moeilijkheden bij het
uitvoeren van dagelijkse routineactiviteiten. Osteoporose komt naar schatting voor bij 6% van de
mannen en 18% van de vrouwen en 1 op de 8 ouderen in de leeftijd van 70 – 75 jaar zijn belast
met cognitieve problemen. Bij het verbeteren van de leefstijl neemt de levensverwachting toe.
Daarbij dringt zich wel de vraag op of er gezonde of ongezonde jaren worden toegevoegd aan het
leven.
Veroudering
Veroudering is een proces met een duidelijk eindpunt, maar zonder duidelijk begin. Over de
biologie van de veroudering bestaan vele theorieën. De meest gehanteerde opvatting is dat
veroudering een gevolg is van het oplopen van schade m.n. op celniveau. Beschadigingen aan het
DNA lijken onafwendbaar te zijn. Vrije radicalen reageren onbedoeld met allerlei moleculen in hun
omgeving, Deze processen leiden tot storingen bij celdelingen en het vernieuwen van functionele
eiwitten.
Wanneer onderhouds- en reparatiemechanismen niet feilloos meer werken komt het tot een
ophoping van schade waardoor cellen minder goed gaan functioneren of afsterven. Deze
ontwikkeling, die kan leiden tot een toenemende kwetsbaarheid en functieverlies van organen en
orgaansystemen en van het lichaam als geheel, noemen we veroudering. De mate waarin dit
functieverlies optreedt, verschilt sterk van mens tot mens, mede omdat het verouderen zich niet
uitsluitend moleculair laat verklaren. Het gaat immers altijd om een samenspel van endogene en
exogene factoren; van genen, omgeving, leefstijl, geluk of pech en van voeding. Op de genen en
de geluksfactor na zijn deze factoren te beïnvloeden, enerzijds door het beperken van de
blootstelling aan schade; anderzijds door het bevorderen van herstelmechanismen. Hier liggen dan
ook kansen en aangrijpingspunten voor de voeding. Zowel voedingsstoffen als bioactieve
componenten in voedingsmiddelen behoren tot de externe factoren die het verloop van het
verouderingsproces zouden kunnen beïnvloeden.
Ouderen en Voeding
We weten nu dat een gezonde voeding, met kenmerken van een mediterraan voedingspatroon, ook
op hogere leeftijd nog steeds bijdraagt aan een betere levensverwachting. Maar er blijken ook een
aantal specifieke knelpunten te bestaan in de voeding van de oudere mens. Bij maar liefst 40%
van de ouderen wordt een vitamine D deficiëntie gesignaleerd en bij 25% van de populatie een
tekort aan vitamine B12. Deze tekorten worden in verband gebracht met de mate waarin het
functioneren van het botweefsel, het brein en de spieren afneemt in de tijd en uiteindelijk met het
al dan niet succesvol verouderen.
Een belangrijk punt van aandacht in de voeding van ouderen met een zorgbehoefte is gelegen in
het probleem van ondervoeding. Bij maar liefst 30 - 60 % van door ons onderzochte
geïnstitutionaliseerde ouderen signaleerden we ondervoeding. Ondervoeding is overigens geen
eenduidig begrip, de uitingsvorm gewichtsverlies veelal wel. Het is mogelijk dat hierbij sprake is
van een sterke, door ziekte geïnduceerde, metabole ontregeling, cachexie genaamd. Anderzijds
trekt bewegingsarmoede een zware wissel op de energiebalans en leiden problemen met het
reguleren van de eetlust heel gemakkelijk tot een negatieve energiebalans bij het ouder worden.
Gratin definitief
Voeding en senioren Lang leve gezond (And they live happily ever after)
19
Voeding, Functionaliteit en Ziekte
Bij veroudering neemt de kwetsbaarheid en de gevoeligheid voor ziekten toe en kunnen chronische
ziekten zoals hart- en vaatziekten zich vervolgens manifesteren als uitingen van pathologische
veroudering. Boven op de dreiging van deze ziektelast zien ouderen zich vaak geconfronteerd met
de gevolgen van de ‘normale’ verouderingsprocessen. Het gaat hierbij in het bijzonder om een
viertal processen:
1.
2.
3.
4.
Osteoporose; het geleidelijk aan fragieler worden van het botweefsel
Cognitie; het gradueel afnemen van de cognitieve vermogens
Anorexia of ageing; een afnemend vermogen om de energiebalans goed te reguleren
Sarcopenie; een sluipend verlies aan spiermassa en spierkracht
Een belangrijke uitdaging voor de toekomst is gelegen in het beperken of voorkomen van deze
nadelige effecten van het ouder worden om uiteindelijk de functionaliteit, de autonomie en de
tevredenheid van de ouderen te bevorderen. De epidemiologie biedt hiervoor een aantal
aanknopingspunten maar of de voeding daadwerkelijk van betekenis kan zijn, zal ook nog moeten
blijken uit goed uitgevoerde interventiestudies, stoelend op verdiepend onderzoek naar
fysiologische werkingsmechanismen.
Osteoporose
Osteoporose is een systemische aandoening van het skelet die wordt gekarakteriseerd door een
lage botmassa en een verslechtering van de micro-architectuur van het bot met als gevolg een
grotere breekbaarheid. In Nederland hebben naar schatting ruim 800.000 mensen osteoporose en
breken per jaar meer dan 80.000 mensen boven de 55 jaar een skeletdeel als gevolg van
osteoporose. Beïnvloeding van de voeding ziet de Gezondheidsraad als één van de mogelijke
strategieën om fracturen te voorkomen. Veel aandacht gaat hierbij uit naar een optimale
voorziening met calcium en vitamine D. Volgens een recente meta-analyse is de benodigde
hoeveelheid vitamine D zeker niet te ontlenen aan de voeding, alleen hoge doses van 700-800 IU
zijn effectief. Naast vitamine D blijkt een tweede vitamine van belang te zijn voor de
botgezondheid: vitamine B12. Bovendien blijkt er een verband te bestaan tussen een marker van
de vitamine B12 status, n.l. het serum homocysteinegehalte, en de fractuurincidentie.
Cognitie
Naast osteoporose komt een vermindering van cognitieve functies vaak voor op oudere leeftijd.
Een vermindering van cognitieve functies is één van de belangrijkste symptomen van dementie.
Van de 65-plussers lijdt ongeveer 1 % aan dementie. Dit percentage loopt snel op tot ruim 40 %
bij mensen van 90 jaar en ouder. Het proces van achteruitgang is traag en vaak al jaren gaande
als de diagnose ‘mild cognitieve impairment’ of dementie wordt gesteld. Steeds algemener wordt
aangenomen dat meerdere factoren tegelijkertijd bijdragen aan het ontstaan van dementie. Tot op
heden is het effect van preventieve voedingsmaatregelen nog onvoldoende onderzocht. Heel
bemoedigend waren de resultaten van een pilotstudy onder 16 ouderen met lage plasma
cobalaminespiegels. Injecties met vitamine B12 resulteerden bij deze ouderen in een verbetering
van een aantal cognitieve functies gemeten met specifieke functietesten en kwantitatieve EEG’s.
Tot op heden uitgevoerde placebogecontroleerde, gerandomiseerde trials waarin supplementen
werden verstrekt hebben deze bevinding nog niet kunnen bevestigen. Het onderzoeksgebied
‘voeding en preventie van cognitieve achteruitgang’ is relatief nieuw. Er liggen daarom op dit
gebied nog vele uitdagingen niet alleen op het gebied van de B-vitaminen, maar bijvoorbeeld ook
op het gebied van de meervoudig onverzadigde vetzuren. Bewijskracht voortkomend uit trials
ontbreekt hier nog geheel evenals duidelijkheid over biologische mechanismen.
Anorexia of ageing / ouderdomsanorexie.
De voedselinneming wordt gereguleerd door een zeer complexe interactie van verschillende
neuropeptiden, neurotransmitters en hormonen, die zowel perifeer als in de hersenen hun invloed
uitoefenen. Zo staat de eetlustregulatie onder invloed van een scala van hormonen uit het
maagdarmkanaal en het vetweefsel. Bekend zijn CCK, leptine, peptide YY en ghreline. Bij ouderen
treden veranderingen in de stofwisseling op waardoor de voedselinneming minder adequaat wordt
gereguleerd. John Morley spreekt hier van de zogenaamde fysiologische Anorexia of Ageing. In
samenspel met psychologische en sociale aspecten uit deze anorexie zich in een geringere eetlust
wat veelal leidt tot gewichtsverlies en vooral ook tekorten aan micronutriënten. Hoewel
overgewicht in Nederland een gekend probleem is, zien we bij ouderen tevens een hoge
prevalentie van ondervoeding. De Landelijke Prevalentiemeting Zorgproblemen in 2005 geeft aan
dat ondervoeding veelvuldig voorkomt bij ouderen met een zorgbehoefte: één op de vier cliënten
in de acute zorg en één op de zes cliënten in de chronische zorg. Veel personen werden als
ondervoed geclassificeerd omdat zij onbedoeld gewicht waren verloren. Maar ook bij ouderen die
Gratin definitief
Voeding en senioren Lang leve gezond (And they live happily ever after)
20
nog niet afhankelijk zijn van zorg is gewichtsverlies een veeg teken. Gewichtsverlies van meer dan
2 kg over een periode van 5 jaar, verdubbelt de kans op sterfte in de daarop volgende 10 jaar. Dit
is onafhankelijk van het optreden van ziekten. Ouderen blijken in diverse opzichten metabool
ongevoeliger te zijn dan jongeren:
1. na een maaltijd vertonen ouderen hogere CCK (cholecystokinine) niveaus in hun bloed en
zijn daardoor eerder verzadigd
2. in geval van ondervoeding is de ghreline afgifte lager en wordt de eetlust minder
opgewekt. Hierdoor hebben ouderen een voorkeur voor hogere concentraties smaak- en
geurstoffen.
In de nabije toekomst zal diepgaand onderzoek worden gedaan naar de metabole regulatie van de
eetlust bij ouderen en de wijze waarop hier door middel van voedingsinterventies kan worden
ingegrepen.
Sarcopenie
Sarcopenie is één van de meest opvallende veranderingen in de lichaamssamenstelling bij het
ouder worden. Het gaat hierbij om onbedoeld verlies aan spiermassa en spierkracht. Waarschijnlijk
zijn de achterliggende oorzaken van de sarcopenie net als bij anorexie multifactorieel en nog
onvolledig begrepen. Mechanistisch lijkt de biologie van beide processen overeenkomsten te
vertonen, bijvoorbeeld op het gebied van de hormonale regulatie en de subklinische inflammatie.
Toch wordt de anorexia of ageing vooral in verband gebracht met de voeding en het verlies van
spiermassa met een afname in lichamelijke activiteit. De voeding lijkt hierin geen hoofdrol te
spelen, zij het dat een adequate eiwitvoorziening (circa 1 g/kg lichaamsgewicht) en een adequate
vitamine D status een rol spelen bij het beperken van het verlies aan spiermassa en spierkracht.
Een toekomstige koppeling met studies die het effect van de eiwitsamenstelling van de voeding op
de eetlust onderzoeken ligt daarom voor de hand.
Voeding en winst
Lisette de Groot heeft in haar betoog een aantal aangrijpingspunten geschetst voor toekomstig
onderzoek. Voor de duidelijkheid deed zij dit per verouderingsproces, maar dat wil allerminst
zeggen dat deze processen onafhankelijk van elkaar, of zelfs sequentieel zouden verlopen. In
tegendeel, er zijn genoeg redenen om aan te nemen dat de verouderingsprocessen in meer of
mindere mate simultaan verlopen, mogelijk in interactie met de progressie van atherosclerose en
andere chronische condities.
Het is bekend dat al vanaf het 30e levensjaar de gemiddelde botdichtheid langzaam afneemt, dat
delen van het brein minder goed gaan functioneren, dat de spierkracht vermindert en dat arteriële
vaatwanden verharden en verdikken. Op welke leeftijd de ‘slijtage’ precies begint verschilt echter
sterk tussen individuen. Daarnaast bestaan er mogelijk etiologische dwarsverbanden, bijvoorbeeld
in de vorm van ‘low grade’ inflammatie. Tevens worden door interacties tussen stoornissen in
orgaansystemen of functies van het lichaam, de verouderings-processen met elkaar verbonden.
Aldus is het de combinatie van veroudering en pathologie die aanleiding geeft tot functieverlies en
een toenemende behoefte aan zorg en hulp. In welke mate dit gebeurt, is mede afhankelijk van
externe factoren. Op dit punt manifesteert de voeding zich als een belangwekkende,
gemeenschappelijke en beïnvloedbare determinant. Tegen de achtergrond van een
verouderingslandschap dat gekenmerkt wordt door interacties, populatieheterogeniteit en een
samenspel van verschillende genen en omgevingsfactoren, leent de voeding zich uitstekend voor
innovatieve preventiemogelijkheden, met als uiteindelijke doel het verbeteren van de kwaliteit van
leven.
Deze preventiemogelijkheden kunnen optimaal worden benut wanneer meer en minder ‘harde’
disciplines hun krachten bundelen en wetenschappelijke inzichten vanaf de biologie tot en met de
implementatie in de praktijk met elkaar kunnen verbinden. Zo zullen de ontwikkelingen in
genomics hun invloed hebben en het op termijn wellicht mogelijk maken om biomarkers van het
verouderen te identificeren. Hierdoor wordt een weg gebaand voor vroegtijdige en individu-gerichte
interventies. Voorlopig is dit nog toekomstmuziek en schetst het CBS een beeld van toenemende
vergrijzing en een toename van chronische ziekten. Maar deze ontwikkelingen staan lang niet altijd
de autonomie en de maatschappelijke participatie van ouderen in de weg, gegeven de
mogelijkheden die de WHO schetst om te komen tot ‘active ageing’. Ook hier is kennisontwikkeling
nodig en is er ruimte voor innovatieve preventie.
Gratin definitief
Voeding en senioren Lang leve gezond (And they live happily ever after)
21
Deze samenvatting is ontleend aan de inaugurele rede van Prof. Dr. Lisette de Groot uitgesproken
op 22 juni 2006. De volledige tekst van haar inaugurele rede, incl. literatuur-referenties kunt U
vinden op: http://library.wur.nl/way/bestanden/clc/1808357.pdf.
http://blog.han.nl/lectoraatsvl/files/2010/01/Verslag-seminar-8-dec-09.pdf
http://www.voedingnu.nl/60-procent-ouderen-weet-onvoldoende-over-gezonde.173358.lynkx
Voeding biedt kansen om kwetsbaarheid van ouderen te beperken
Ouderdom komt met gebreken, maar een optimaal voedingspatroon zou de kwetsbaarheid van
ouderen aanzienlijk kunnen beperken. Daardoor zouden ouderen langer zelfstandig in goede
gezondheid kunnen leven. Dat stelt prof.dr.ir. Lisette de Groot in haar oratie aan Wageningen
Universiteit op 22 juni bij de aanvaarding van het ambt van bijzonder hoogleraar
Voedingsfysiologie.
Hoe dat voedingspatroon en hoe de bijbehorende leefstijl er precies uitzien is pas ten dele
duidelijk. “We weten dat een mediterraan voedingspatroon ook op hogere leeftijd nog steeds
bijdraagt aan een betere levensverwachting”, zo stelt de nieuwe Wageningse hoogleraar. “Maar
onze kennis van verouderingsprocessen en hoe die zijn te beïnvloeden, is nog beperkt.”
Zij ziet het verouderingsproces als het niet meer feilloos werken van onderhouds- en
herstelmechanismen in het menselijk lichaam, te beginnen op het niveau van cellen. Door
ophoping van schade (onder meer aan DNA) gaan cellen minder goed functioneren of sterven af,
leidend tot een toenemende kwetsbaarheid en functieverlies van organen en orgaansystemen. In
haar inaugurele rede ‘Voeding en veroudering: verlies of winst?’ gaat de Wageningse hoogleraar in
op de manieren voor ouderen om succesvol - dat wil zeggen: zonder te veel functieverlies - ouder
te worden.
Bij veroudering gaat het echter om meer dan een proces op moleculair niveau. Externe en interne
factoren beperken of vergroten de schade of remmen of bevorderen het herstelmechanisme. Van
deze factoren - de genen, de omgeving, leefstijl, toeval en voeding - zijn alleen de genen en het
toeval niet direct te beïnvloeden. Er zijn dus aangrijpingspunten voor de voeding, hoewel dit nog
veel onderzoek vereist.
In haar onderzoek zal prof. De groot zich onder meer richten op botgezondheid. Vanaf het dertigste
levensjaar neemt de botdichtheid al langzaam af. Door osteoporose, waarbij botweefsel fragieler
wordt, breken jaarlijks zo’n 80.000 55-plussers een botdeel. Naast calcium en vitamine D is voor
een goede conditie van het gestel vitamine B12 vereist. In een studie zal het team van prof. De
Groot het effect van extra hoeveelheden toegevoegd vitamine B12 op het voorkomen van fracturen
onderzoeken. Aan het project nemen drieduizend ouderen gedurende twee jaar deel.
Ouderdomsanorexia
Ander onderzoek van prof. De Groot richt zich op de eetlust die wordt gereguleerd door een scala
aan maagdarmhormonen en vetcelhormonen. Bij ouderen treden hierin veranderingen op. Ouderen
hebben bijvoorbeeld hogere gehaltes van een verzadigingshormoon, waardoor zij eerder een
verzadigd gevoel ervaren. Door de veranderingen in de stofwisseling kan zgn. ouderdomsanorexia
optreden.
Gewichtsverlies en tekorten aan bepaalde voedingsstoffen zijn het gevolg. Eén op de zes cliënten in
de chronische zorg en zelfs één op de vier in de acute zorg blijken ondervoed. “Maar ook bij
ouderen die nog niet afhankelijk zijn van zorg is gewichtsverlies een veeg teken”, aldus De Groot.
Uit een omvangrijke Europese studie blijkt dat gewichtsverlies van meer dan twee kilogram over
een periode van vijf jaar, de kans op sterfte verdubbelt in de daarop volgende tien jaar. Dit
gebeurt ongeacht het optreden van ziekte.
In haar onderzoek zal Lisette de Groot met collega Kees de Graaf de regulatie van de stofwisseling
voor de eetlust nader onderzoeken. Daarbij wordt ook gekeken naar manieren om in het
voedingspatroon in te grijpen. In het onderzoek worden zowel jongeren als ouderen betrokken.
http://www.gezondheid.nl/nieuwsartikel.php?nieuwsartikelID=1103
Op bovenstaande bladzijde veel gerelateerd nieuws
Gratin definitief
Voeding en senioren Lang leve gezond (And they live happily ever after)
22
Sensory Design of Foods for the ElderlyGood-Tasting and Easy to Swallow
June, 2008: Many elderly people have problems chewing and swallowing. Researchers at the
Swedish Institute for Food and Biotechnology (SIK), a member of the European Sensory Network,
used a variety of texture-modified meat and vegetable-based preparations to probe the problem of
how foods can be formulated to meet the special needs of this particular target group.
Optimally, foods designed for the elderly should not only taste good and be healthy; they should
also be easy to chew and swallow, since these two basic eating processes so often give older
people problems. Spaces between the teeth, loose teeth, and badly fitting dentures often make it
impossible to chew efficiently. But foods that are too soft, or too fluid can also lead to problems.
The process of swallowing is complex and is easily influenced by physical changes, from lower
production of saliva (a common side-effect of medicaments), to damage to the mucus membrane,
on through nerve and muscle tissue injury.
Problems with swallowing not only take the enjoyment out of eating – they can also have
dangerous consequences – such as acute difficulty in breathing or infection caused by food remains
that could not be completely expelled from the respiratory tract.
The challenge for the food industry is to develop delectable food that can be easily ingested despite
the consumers’ disabilities. The quality of taste often suffers when food is finely ground, grated, or
pureed. These undesirable affects can be avoided through targeted food design – exactly how to go
about this was the objective of Karin Wendin and the colleagues from the Swedish Institute for
Food and Biotechnology (SIK).
First, food technologists systematically produced variations of meat and carrot preparations. They
ground and pureed the source material to various degrees of consistency, and added differing
amounts of egg yolk, cold or warm swelling starch, rapeseed oil, broth and water. A trained
sensory panel subsequently made a detailed objective analysis of the sensorily perceptible
properties of the variations.
Criteria Used by the Experts
Working independently from the panel, and with the impetus of focus group discussions, experts
from a variety of fields, including dieticians, speech therapists, nurses, and chefs, put together a
catalogue of criteria for optimal foods for patients suffering from swallowing disorders (dysphagia).
The results: to be easy to swallow, products should have a soft, smooth, creamy mouth feel while
giving no sticky, grainy, or greasy impression. Regarding these requirements the three products
that appeared to be best suited for those suffering from dysphagia were chosen out of the test
assortment.
It turned out that in the case of carrot preparations with texture gradients ranging from smooth to
coarse samples, those with a somewhat coarser consistency were perceived as creamier and easier
to swallow. All of the carrot products chosen by the experts contained a high portion of egg yolk
and low levels of starch. However, there were differences in the amount of oil and the milling
degree. For the meat products the experts chose the pureed preparations with high levels of egg
yolk and varying levels of oil and starch.
Further important criteria for the optimal design of meals for those suffering from dysphagia were:
the various meal components should be easy to identify separately, and should look appetising and
taste good. They must have a coherent consistency in order to be easy to swallow. In addition, it is
important for older people that the food has an intense taste, and high nutritional is very much
desired.
Consumer Study of the Elderly
In a third step the researchers examined whether the decisions made with the help of sensory
analysis and expert-led focus group discussions hit the mark, the people from the targeted
consumer group were asked whether these decisions also met with their approval. To this purpose
208 men and women between the ages of 70 and 90 were interviewed. The participants were living
on their own or in nursing homes. When questioned, one out of four complained of problems with
swallowing, but only 20 percent had been diagnosed with dysphagia. Another 34 percent admitted
to occasionally coughing during a meal, but were not aware that this could be symptomatic of a
swallowing disorder. This indicates that older people are often not aware of these problems.
Gratin definitief
Voeding en senioren Lang leve gezond (And they live happily ever after)
23
All of the products that were chosen by the experts met with the consumer’s approval. Both those
consumers living in nursing homes and those living on their own positively rated the preparations
as easy to chew and swallow and good-tasting.
The study could show that with the help of systematic sensory analysis of product variations and
focus group discussions conducted by experts on dysphagia, it is possible to develop a product that
fulfils the special needs of people who have difficulties with chewing and/or swallowing. Several
basic findings from the study have already found their way to market; for example the food
manufacturer Findus now has a product line targeted towards people with swallowing difficulties
http://www.esn-network.com/809.html
Food Pyramid For Elderly
29-Sep-2011 by barbecue4
According to WHO estimate, almost 10% of the total world population comprises of the elderly
(people above the age of 65yrs), making elderly nutrition a burning issue for several health care
givers. In today’s fast paced lifestyle, the elderly need a food guide specifically tailored to meet
their needs and cope with the body adjustments taking place. Right and well balanced diet can go a
long way for enhanced mental alertness, soaring energy levels, and less tendency to illness. The
aged need more amounts of fibers, vitamin- B12, calcium, and Vitamin-D, and their calorie
requirements reduce. Let us learn more about geriatric nutrition from the USDA recommended food
pyramid for elderly.
Food Groups For Elderly Nutrition
An elderly woman above 50 years of age requires 1600-2000 calories per day. An elderly man
above 50 years needs 2000-2800 calories per day.
Grains and Water:
Grains include mixed carbohydrate foods such as whole wheat bread, brown rice, and legumes in
form of lentils, and beans. Barley, oats, and ragi can also find great emphasis in old people’s diet.
Recommended per day servings include 6-7 servings, with 1 ounce of slice bread in extension.
Water finds special importance in the diet for an aged, especially since the water they require more
hydration for their body. Also, adequate water intake helps eliminate constipation like conditions.
8 glasses of water comes under usual recommendation.
Vegetables and Fruits:
They are best consumed in steamed or boiled form. This food group provides vitamins essential for
body functions, fluid, fibers, and vitamin C. Vegetables should be consumed in varied portions. The
brighter your plate is, the higher your nutrition graph goes.
4 to 7 servings of vegetables with inclusion of fruits is must.
Milk, Dairy Products, And Eggs
The intake of milk and eggs becomes imperative during old age. They are better sources of calcium
and protein, easily digested (when compared to other sources of the same nutrients), and easy to
absorb.
ADA recommends a milk intake of upto 2 cups daily with 1 egg yolk.
Gratin definitief
Voeding en senioren Lang leve gezond (And they live happily ever after)
24
Nuts and Raisins:
Dried fruits, and nuts are hefty source of omega-3 fatty acids, which are helpful in building bones,
and muscles. Have ½ cup of nuts daily is recommended.
Meat and Fish:
To replenish body with Vitamin-B12, and animal proteins, it comes as essential food item on the
platter. 1 ounce of meat products has been recommended weekly.
Adhering to simple guidelines of food pyramid can help elderly to age with divine grace.
Read more at http://www.ifood.tv/blog/food-pyramid-for-elderly-nutrition#GShHLqfedLBHWqFS.99
http://www.google.nl/search?q=food+elderly&hl=nl&sa=X&tbo=u&rlz=1T4IRFE_nlNL447NL447&tb
m=isch&source=univ&ei=YDwdUfuoNa-b1AXYpoHQCQ&ved=0CDQQsAQ&biw=1024&bih=564
Gratin definitief
Voeding en senioren Lang leve gezond (And they live happily ever after)
25
http://www.healthmegamall.com/Articles/BabeskinArticle239.pdf
Gratin definitief
Voeding en senioren Lang leve gezond (And they live happily ever after)
26
How to Increase Appetite
How to increase appetite naturally? Is this the nagging question in your head? If yes, then the ways to
do it mentioned in this article will help you to a great extent.
Increasing appetite for food is extremely essential for those who wish to gain weight and keep up their
weight during the course of their illness. By maintaining a good lifestyle and following the rules of
eating food, you can increase your appetite naturally over a period of time. By reading the suggestions
mentioned in the succeeding paragraphs, you will get help on increasing your appetite.
Ways to increase Appetite
The most appropriate way to increase appetite is by setting and following a proper time-table for eating
food. You should absolutely avoid the wrong practices such as not eating anything for a long period of
time or eating too much food at a given time. You can eat multiple small meals instead of a single big
meal to successfully increase your appetite. The quantity of food you eat each day also matters in your
quest to increase your appetite. What you can do is increase the quantity of the food intake slowly and
steadily and this will help you to increase your craving for food. The inclusion of protein containing
food items in your daily diet can definitely help you to increase your appetite for food as per the view of
several nutritionists. Eating the foods which you like can also be an effective way of dealing with lost
appetite for food. The foods which supply the body with good amount of calories should also help you.
Remember an effort to increase your means to encourage healthy eating and not fast food binging.
Consumption of herbs and natural supplements such as ginger, cloves, garlic, green tea, cardamom
and pepper can help in this regard. Amalaki, skullcap and borage are also the herbs which can help.
Loss of appetite can be a side effect of cancer treatment in many people. For cancer patients, the
doctors and nutritionists might suggest some drugs which can act as fast appetite stimulants. The
intake of components such as olive oil, peanut butter and canola oil can also be recommended by the
doctors to stimulate the appetite.
Ginger root and fenugreek are known to be the ideal appetite stimulants for children. Another wrong
practice followed by people is to drink a lot of water in between the meals. On doing so, these people
get a temporary feeling of fullness of stomach. One should avoid drinking too much of water till one
finishes eating the food. The same thing applies to beverages. Do not drink too much beverages
before and during the meals, as they can never be a substitute for good quality food. Eating food
which is very high in fiber should be avoided.
Proper and sufficient exercise is a must to make most use of the food ingested. Exercises such as
cycling, jogging, walking and running can help to increase your overall body strength and increase
your appetite for food.
Seek the help of a proper dietitian or nutritionist to cure your condition as only they can diagnose the
cause of your low appetite and give you the necessary remedies. Do not eat indiscriminately, and
exercise discipline for a few days to better your status.
By Charlie S
Last Updated: 10/4/2011
Don't Miss
Loss of Appetite and Nausea
Loss of Appetite During Pregnancy
Appetite Stimulant Drugs
What Causes Loss of Appetite
Gratin definitief
Voeding en senioren Lang leve gezond (And they live happily ever after)
27
http://www.buzzle.com/articles/appetite-loss-in-the-elderly.html
Appetite Loss in the Elderly
Appetite loss in the elderly is a major problem, which can lead to some serious health consequences.
Read this article to understand the causes behind the problem and the possible ways to deal with it.
Loss of appetite in elderly is quite common. They either refuse to eat anything at all or they will eat
only in small amounts. If this problem persists for a long time, then their body will not get adequate
nutrition. As a result, they will feel fatigued and lethargic all the time. Their body cannot heal the
wounds or damage caused by injuries or infections. Unexplained weight loss can also be observed in
them. In short, it leads to deterioration in their overall health condition. If you notice lack of appetite in
them, then you must look for the causes that have triggered it.
Reasons
Some of the causes of appetite loss in elderly are related to their physical health but there are some
psychological reasons too. The most prevalent causes behind this problem are as follows Difficulty in Chewing Food: Chewing food becomes a problematic issue mainly because of rotten
teeth, absence of teeth or ill-fitting dentures. In all these conditions, they feel pain in the mouth while
eating and so they may avoid eating food.
Sides Effects of Medicines: Most elderly people take several medicines on a regular basis. These
medicines often have an adverse impact on their appetite. Even their sense of taste may get affected
and they cannot enjoy the flavor of the food that they are eating. For this reason, they often lose
interest in eating food.
Psychological Reasons: The elderly are prone to depression because of their failing health, loss of
near ones, loneliness, isolation from the society, financial worries and many other such reasons. Many
of them cannot move around freely due to some age related physical disability, which also puts them
under a lot of stress. All this may make them suffer from appetite loss.
Underlying Health Conditions: The pain and other discomforting symptoms associated with various
diseases and infection can be responsible for loss of appetite. Stomach problems like peptic ulcer,
intestinal obstruction, gallbladder problems, etc. decrease their appetite for food. Cancer patients
undergoing chemotherapy face the problem of loss of appetite and nausea as they feel a constant
metallic taste in their mouth. Similarly, heart disease, chronic obstructive pulmonary disease, thyroid
problems, etc. can be directly linked to appetite loss in the elderly.
How to Improve Appetite in the Elderly?
The moment you discover some change in appetite of the elderly people, you must report the matter to
their health care provider. They will be able to identify the exact cause and provide you with suitable
guidance to overcome it. They may prescribe some medicines to increase their appetite. If possible,
they may also change some of the medicines that they take in order to improve the appetite.
Meanwhile, you can try on your part, some tricks to feed them. Here are a few such tips that can help
stimulate appetite in the elderly.
Tip #1: Keep their meal time fixed. Prepare a timetable and offer them food as per the schedule
whether they are hungry or not. This will help their body to adjust with this routine and the appetite will
get stimulated naturally at the right time.
Tip #2: Serve them foods that they like to eat. For this, you have to prepare a list of their favorite
foods. They will feel happy to get their choice of foods and may eat a little more than usual. However,
take care that you give them healthy foods only and do not give any such food that can cause harm to
their health.
Tip #3: Try out different recipes for them. There are certain dietary restrictions that they need to follow.
So, they often refuse to eat anything simply because they are tired of eating the foodstuff again and
again. Make the taste, smell or color of the food slightly different by adding some herbs, spices,
dressings, etc. just to increase their interest towards the food.
Gratin definitief
Voeding en senioren Lang leve gezond (And they live happily ever after)
28
Tip #4: Keep the size of their meals small. When they see a large meal on the table, they start feeling
that it cannot be finished as they are not hungry. On the other hand, when they get a small meal, they
can give it a try to eat it up.
Tip #5: If they are facing trouble in eating and swallowing, then you must help them out. Those who
have swallowing difficulty should be fed with liquid or semisolid foods and that too in small amounts.
The chewing problem can be resolved to some extent by cutting the food in small sizes.
Tip #6: They should drink sufficient amount of water throughout the day. This will facilitate faster
digestion of the food and they will feel hungry more often.
Finally, I would like to tell you all that you can tackle the problem of appetite loss in the elderly quite
easily by giving them lots of love, care and support. Interact with them on a regular basis so that they
can share with you their worries and concerns. Do not neglect their needs and demands. When you
provide a calm and positive environment at home, they will feel inspired to overcome all such
difficulties that come with aging.
http://www.um.es/analesps/v25/v25_1/02-25_1.pdf
Late life depression: A literature review of late-life depression and contributing factors
Search formSearch
AboutLogin.Caregiver SupportYou may also like Living Alone with Alzheimer's Poses Safety
IssuesMary L. KingEarly stage Alzheimer's patients living alone risk their own personal safety.
Restricting certain activities doesn't reduce the risks to neighbors.
0 comments The Mental and Emotional Side Effects of a StrokeDee Dee SmithBehavioral, cognitive
and emotional changes in stroke victims often catch their loved ones by surprise. But, confusion,
anger and memory loss are common.
0 comments A Caregiver's List of Places Where Seniors Can Make FriendsMary L. KingAre you
caring for an older person who's interested in meeting new people for friendships? Experienced
caregivers suggest places to meet potential friends.
0 comments Caregiving From a Long Distance - How Can it Work?Dee Dee SmithMany with elderly
parents are unable to relocate to assist with their care. Following are strategies for making long term
care giving work.
0 comments Caregiver Planning Helps Seniors Prepare for a Hospital StayMary L. KingA family
caregiver can help ease the trip to a hospital for an aging parent or other relative. Use these
preparations to reduce patient stress and anxiety.
0 comments From Caregiver to Hospice Volunteer: Next Step On The JourneyChristine JarvisA
hospice in the Middle Ages was a place of rest for travellers on a difficult journey. Today hospice is a
philosophy of care and support ...
0 comments Signs That an Elderly Person is Hoarding Food & Risking Health
Share 2
A relative doesn't always understand why an elderly person hoards food. Food hoarding may supply a
means to control surroundings and lower anxiety.
ByMary L. Kingon Oct 1, 2010Share 2 commentsFood Hoarders Collect More Food Than Needed ShirmeeeCompulsive hoarding is a mental disorder characterized by collecting and keeping items that
have no useful purpose and usually have no value. Sharing a living space with piles and piles of "stuff"
doesn't make sense to most folks. Hoarding isn't limited to material possessions, however. Some
people feel the need to hoard food.
Gratin definitief
Voeding en senioren Lang leve gezond (And they live happily ever after)
29
There are extreme health risks (E. coli, botulism, salmonella etc.) from hoarding food when a person
consumes expired or spoiled food products. The chances of developing complications from food
poisoning are greater for a young child and for the elderly person who has a compromised immune
system. Are there signs a caregiver son or daughter might look for that indicate an elderly parent is
hoarding food? How does a grown child caregiver find an effective way to reason with an elderly
parent who is putting himself (and possibly others) in danger as a food hoarder?
Why Does an Elderly Person Hoard Food?
To an elderly person who has faced more than his share of tough life experiences, the security of
being surrounded by belongings provides an element of control in his environment. The elder who has
suffered a personal tragedy – the loss of a spouse, for example – may give in to hoarding to try and
stop the emotional pain. The newly retired elder may also feel insecure about the future, where he will
live and if he will have enough to eat.
The economic recession of 2009 caused millions of people to lose homes, jobs and life savings. For
elderly individuals who suffered during the Great Depression of 1929, the fear of not having enough to
eat is all too real. The "Golden Years" of old age have all but vanished for the elderly population; many
will have to continue working well past the retirement age if they are to survive.
A Caregiver Relative Can Look for Signs of Food Hoarding
The son or daughter who visits Mom and/or Dad a few times or more each month can learn how to
identify food hoarding clues. A caregiver who takes an elderly parent grocery shopping also has the
opportunity to see what foods go into the house. Does the elderly parent frequently claim that she
wants to "stock up" on a particular item or can't do without it? What other clues indicate that a senior
family member might be hoarding food?
 The elderly person buys too many of one item – much more than he or she could use before
the expiration date. Perishable items are of particular concern.
 The refrigerator is packed with more food than one or two people could possibly eat within a
reasonable time.
 Many of the food items in the refrigerator are spoiled, moldy or dried up.
 There is a smell of rotting food, whether it's from the refrigerator or spoiled food left on
counters (fruits, vegetables, etc).
 If there is a stand-alone freezer, it has a lot of food dated beyond the freezer storage safety
limit. For example, a casserole meal in the freezer is safe for 2-3 months. After that, it might
lose its quality taste and appearance.*
 The kitchen cabinets and pantry are stuffed with non-perishable foods, but some products
reached the "best used by" date long ago.
 The elderly parent buys large amounts from discount bread or similar stores, most of which
goes stale or spoils before she can eat it. She may also order food online.
 The parent takes advantage of holiday and other food giveaways when items aren't needed
and will only end up spoiling or expiring.
 There is food stored throughout the home because there's no more room in the kitchen
cabinets or pantry.
 Canned foods have not only expired, but they have also swollen in some cases, or the metal
has started to rust.
 There are a lot of unfamiliar packaged foods (foods the elder doesn't normally eat) that the
elder says she wanted to try, but hasn't gotten around to it.
 The parent collects handfuls of condiment packages at fast-food restaurants.
 Visit the website, USDA Food Safety and Inspection Service, and the fact sheet titled, "Safe
Food Handling" (Staff, 2010) for information on safe handling of frozen foods.
Gratin definitief
Voeding en senioren Lang leve gezond (And they live happily ever after)
30
Professional Help for an Elderly Food Hoarder
How does a family member confront an elderly loved one about hoarding food? How does he or she
convince the elder that there is a danger of food poisoning to anyone – self, friends and family
members included – who eats there? It's next to impossible to make a hoarder see the danger
associated with what he's doing. Plus, the hoarder feels he is in control of at least one major part of his
life; he's not going to give that up easily. The food hoarder may not want to give up food that's no
good.
The caregiver relative may have to get help from a professional organizer, counselor or psychologist
who specializes in hoarding disorders. Consult with the elderly person's physician or health care
provider for help agencies and references. Show support to the elderly hoarder. A caregiver has to
understand that it took months or even years to accumulate so much food. It will take time to uncover
the reason for hoarding food and to modify the hoarder's behavior, if it can be modified at all.
Food left open attracts bugs and rodents, causing a whole new set of dangers for the home's
inhabitant(s). A caregiver can offer help and support to the elderly parent food hoarder, and can call
on professional helpers to confront the elder's behavior issues. Changing another person's behavior
won't be easy and may require on-going therapy. Patience, understanding and perseverance will
hopefully yield progress in removing the bad food and restoring the elderly person's home and lifestyle
to a safe condition.
Copyright Mary L. King
http://suite101.com/article/signs-that-an-elderly-person-is-hoarding-food--risking-health-a291477
Beleef je smaak
http://www.beleefjesmaak.nl
Wat valt in de smaak bij ouderen?
do, 14/01/2010 - 00:00 — Charlotte Boone
FoodGate partner: Smaak
De vergrijzing slaat toe, en de consumenten van onze voedingswaren worden dus steeds ouder. Hoe
kan de ouder wordende bevolking gestimuleerd worden om onze producten te blijven kopen? Waar
hechten ze belang aan en wat vinden ze eigenlijk lekker?
Welke factoren zijn belangrijk om de levenskwaliteit van ouderen op peil te houden? Dit was de
hamvraag in het onderzoek dat Annelies Verhaeghe van InSites Consulting stelde, en onderzocht aan
de hand van een analyse van user-generated content op het World wide web. Met andere woorden,
door analyse van wat wordt geschreven in weblogs, forums en sociale netwerksites. Steeds meer
gepensioneerden maken namelijk gebruik van het internet om over bepaalde topics te discussiëren,
zich te informeren of hun interesses te delen. Deze informatie geeft dan ook een relatief goed beeld
van waarmee deze bevolkingsgroep bezig is.
Hun voedselkeuze was één van de onderzochte topics. Dit aspect blijkt voor hen gemengde
gevoelens naar boven te brengen. Voor de babyboom generatie betekent eten voornamelijk genieten,
maar om gezondheidsredenen zoals diabetes en hartproblemen worden zij steeds meer beperkt in
hun keuze.
De generatie zeventigplussers daarentegen moet erg gestimuleerd worden om te eten. Hun zintuigen,
waaronder ook smaak en reukzin gaan erop achteruit en problemen met kauwen en slikken maakt het
voor hen moeilijker om nog van eten te kunnen genieten. Wat voor deze generatie belangrijk is, is dat
zij omringd worden door vertrouwde zaken en vaste waarden. Daarom verkiezen deze ouderen
producten die zij kennen, maar ook producten die zij herkennen vanuit hun jeugdjaren, ook als ze
inmiddels al lang uit de rekken verdwenen zijn.
Uit deze bevindingen kunnen een aantal aanbevelingen geformuleerd worden om de interesse van de
iets oudere bevolking vast te houden. Dit betekent trouwens niet dat de producten niet langer
Gratin definitief
Voeding en senioren Lang leve gezond (And they live happily ever after)
31
aantrekkelijk kunnen zijn voor jongere bevolkingsgroepen, beide zijn immers perfect te combineren.
Het gezondheidsaspect is een eerste belangrijke factor. En niet alleen zouden producten zelf
diabetes- en hartvriendelijker kunnen zijn, ook de labelling moet duidelijk zichtbaar en makkelijk te
interpreteren zijn. Zodat de consument ook met een verminderd zichtvermogen in een oogopslag kan
bepalen waar hij aan toe is.
Aan de smaak kan ook hier en daar gesleuteld worden om ze aantrekkelijker te maken voor de iets
oudere consument. Door hun verminderde smaak- en geurzin verkiezen zij vaak zoetere en sterker
gekruide maaltijden. Daarbij is het ook belangrijk dat deze smaken en geuren voor hen herkenbaar
zijn. Producten waarvan ze op voorhand de smaak kunnen inschatten zijn toegankelijker dan nieuwe,
onbekende smaken. En vergeet niet dat er ook goed gebruik kan gemaakt worden van het retro-effect.
‘Vergeten eten’ is niet alleen bij jonge mensen populair omdat het voor hen een nieuwe smaak is, voor
ouderen is het net een nostalgische terugblik op hun jeugdjaren.
Ook de presentatie van het eten is belangrijk. Mensen eten voor een deel met hun ogen, en dat deel
wordt belangrijker wanneer smaak- en geurzin verminderen. Het loont dus de moeite om meer
aandacht te besteden aan het uiterlijk van het product, zowel op gebied van verpakking als van het
product zelf, wanneer het uit de verpakking wordt gehaald. Voor bereide maaltijden is ook de manier
waarop het op het bord kan gepresenteerd worden belangrijk.
Bron:
And they lived happily ever after – Analysing user-generated content on social media to increase the
elderly’s quality-of-life. Verhaeghe Annelies, InSites Consulting Research Report, 2009.
http://www.flandersfood.com/artikel/2010/01/14/wat-valt-de-smaak-bij-ouderen
Volledig
http://www.esomar.org/uploads/public/events-and-awards/awards/yra/papers/ESOMAR-YRA2009_Annelies-Verhaeghe_And-they-lived-happily-ever-after.pdf
And they lived happily ever after…
Plaatjes die je goed kunt gebruiken (Maaike)
The world is in constant evolution… consumer behavior is evolving rapidly… but are our methods, techniques,
research designs and skills evolving accordingly?
http://www.insites-consulting.com/tag/annelies-verhaeghe/
Naarmate je ouder wordt, vermindert je eetlust. Bij sommige ouderen neemt de eetlust zelfs zo sterk
af dat ze ondervoed raken. Speelt het afnemende smaak- en geurvermogen een rol? Of komt het door
veranderingen in hun sociale leven? SenTo volgt ruim 700 ouderen om zicht te krijgen op oorzaken én
oplossingen. De deelnemers van SenTo krijgen regelmatig vragenlijsten over hun gezondheid, hun
gewicht en hun sociale leven. Bovendien worden hun sensorische vermogens (smaak, reuk) getest in
hetRestaurant van de Toekomst en krijgen ze bestaande en experimentele producten voorgeschoteld.
Waardevolle inzichten
SenTo biedt een unieke mogelijkheid voor inzicht in veranderingen in productkeuze en eetgedrag
van ouderen. Bijvoorbeeld hoe ouderen tegen voeding aankijken, welke factoren een rol spelen
bij het verminderen van de eetlust en hoe de eetlust op peil kan worden gehouden. Producenten
van levensmiddelen kunnen daardoor nagaan of hun producten goed aansluiten op de behoeften
Gratin definitief
Voeding en senioren Lang leve gezond (And they live happily ever after)
32
van ouderen en deze eventueel aanpassen aan deze behoeften.
Gedetailleerde gegevens
Omdat SenTo gedetailleerde gegevens verzamelt over zo’n grote groep deelnemers, is het
mogelijk conclusies te trekken over subgroepen. SenTo geeft bijvoorbeeld gericht antwoorden
op vragen als ‘Kan mijn eiwitrijke product ouderen met een lichte ondervoeding helpen?’
of ‘Past mijn sportdrank bij de behoeftes van sportieve ouderen?’.
Producttesten mogelijk
Deelnemende ouderen testen regelmatig bestaande en experimentele producten. Een unieke
kans voor producenten om te zien hoe hun producten worden ontvangen door de verschillende
doelgroepen. De uitkomsten van deze proefsessies gecombineerd met de gegevens uit de
database geven de producenten goed zicht op eventuele verbeterpunten.
Meer informatie?
Wilt u meer informatie over SenTo? Stefanie Kremer vertelt u er graag meer over en over de
mogelijkheden voor productonderzoek binnen SenTo.
SenTo verzamelt informatie over:
 Smaakvermogen
 Gezondheid
 Reukvermogen
 Sociale aspecten
 Gewicht
 Waardering specifieke producten
http://www.restaurantvandetoekomst.wur.nl/NR/rdonlyres/9B341CD1-4678-43C0-959D4D75CF555128/157620/11487_Flyer_SenTo_DOLR.pdf
Google trefwoorden
smaak senioren
Gratin definitief
Voeding en senioren Lang leve gezond (And they live happily ever after)
33
Het seniorenbrein
We maken ons allemaal wel eens zorgen over ons geheugen en ons verstand, zeker als we de
vijftig gepasseerd zijn. Maar wat gebeurt er eigenlijk in ons hoofd als we ouder worden? Wanneer
begint de achteruitgang? Hoe snel gaat het? En heeft een ouder brein ook voordelen?
In dit baanbrekende boek - het allereerste over dit onderwerp - laat André Aleman zien dat de
achteruitgang vaak minder erg is dan we denken. Maar ook dat ons geheugen al rond ons
twintigste begint te haperen. Het seniorenbrein is een verfrissend en informatief boek over stofjes
en trainingen, plaques en de invloed van hormonen. Het vertelt volgens de nieuwste
wetenschappelijke inzichten hoe u de voortekenen van alzheimer kunt herkennen, en wat u kunt
doen om uw hersenen scherp en gezond te houden.
Vanaf het vijftigste en zeker na het 65ste jaar veronderstellen wij alleen maar achteruitgang van
onze hersenfunctie. Deels klopt dat. Er verdwijnen cellen evenals verbindingen in de hersenen. Het
geheugen neemt af, de concentratie wordt minder en het denkvermogen gaat trager. Toch is niet
alles kommer en kwel. De neuropsycholoog Aleman geeft aan hoe wij stressbestendiger en minder
emotioneel worden. Aan de hand van onderzoeken en voorbeelden geeft hij hoop en tips om zo
lang mogelijk goed te blijven functioneren. Het gaat over anatomische veranderingen in het
verouderende brein, over mild cognitieverlies; hormonale veranderingen in de hersenen en wat wij
er aan kunnen doen met voeding; beweging; geestelijke activering en dergelijke. Hoewel
'Hersenspinsels' (2011)* van hem nog beter was, is ook dit boek zeer informatief en gemakkelijk
leesbaar. Met enkele afbeeldingen in zwart-wit, eindnoten, een literatuuropgave en register. Een
goed leesbaar boek over het verouderende brein dat past naast Swaabs 'Wij zijn ons brein' (2008).
Gratin definitief
Voeding en senioren Lang leve gezond (And they live happily ever after)
34
Gratin definitief
Voeding en senioren Lang leve gezond (And they live happily ever after)
35