Roze ouderen kiezen voor zorg waar ze welkom zijn, de Roze Loper

Roze ouderen kiezen voor zorg waar ze welkom zijn, de Roze Loper helpt hierbij
Movisie, 17 januari 2017 door Els Meijsen
Lesbische, homoseksuele, biseksuele, en transgender (LHBT) ouderen, ook wel roze ouderen
genoemd, hebben het vaak moeilijk op het moment dat zij aangewezen zijn op zorg. Zij zijn opgegroeid in een tijd dat homoseksualiteit nog een taboe was en worden vaak geconfronteerd
met negatieve reacties in hun omgeving. In zorginstellingen en thuiszorgorganisaties is vaak
nog weinig specifieke aandacht voor LHBT-vriendelijkheid en tolerantie. ‘Wij staan open voor
iedereen’, is vaak het credo. Door het ontbreken van specifieke aandacht is de heteronorm dominant. De onzichtbaarheid van roze ouderen wordt hierdoor nog eens versterkt. De Roze Loper helpt zorgorganisaties LHBT-vriendelijkheid te stimuleren.
De methode van de Roze Loper is nu beoordeeld als goed beschreven en opgenomen in de databank
Effectieve Sociale Interventies. Hierdoor kunnen nog meer mensen er kennis nemen van nemen. Ook
wordt duidelijk wat succesvolle elementen zijn bij het LHBT-vriendelijker maken van organisaties.
De Roze Loper bevordert een positieve houding en openheid ten aanzien van diversiteit en heeft oog
voor eventuele problematiek van oudere LHBT’s. De Roze Loper kan gebruikt worden in zorginstellingen, verpleeghuizen, welzijnsorganisaties en thuiszorgorganisaties. Inmiddels zijn er meer dan 100
organisaties met een Roze Loper in Nederland. De beschrijving is uitgewerkt in diverse stappen. Het
traject bestaat uit adviesgesprekken, een plan van aanpak, een aantal activiteiten uit een toolkit en
een tolerantiescan. De tolerantiescan meet LHBT-vriendelijkheid en geeft instellingen daarmee praktisch inzicht in hoeverre hun aanbod aansluit bij de seksuele diversiteit en genderdiversiteit van de bewoners/cliënten. Deelnemende organisaties ontvangen na het positief doorlopen van de scan het kwaliteitscertificaat ‘Roze Loper’.
'Dat je er wezen mag. Dat is nou het punt. Ik voel me geaccepteerd. En dat ben ik vroeger nooit geweest.'
Roze ouderen (LHBT’s) voelen zich in een Roze Loper-organisatie meer gezien en veilig in hun seksuele en genderidentiteit. Dit was de uitkomst van het in 2016 uitgevoerde bewonersonderzoek onder
bewoners van Roze Loper-zorginstellingen. Bewoners noemen het belang van aandacht voor diversiteit omdat het ook hén in hun anders-zijn gesteund heeft. 'Dat je er wezen mag. Dat is nou het punt. Ik
voel me geaccepteerd. En dat ben ik vroeger nooit geweest.'
Interventie De Roze Loper beoordeeld als Goed Beschreven
De interventie De Roze Loper is beoordeeld als Goed Beschreven interventie door een onafhankelijk
panel van praktijkbeoordelaars. De uitgebreide interventiebeschrijving is opgenomen in de databank
Effectieve sociale interventies. De beoordelaars beoordelen De Roze Loper als een indrukwekkend
programma op verschillende niveaus: van beleid tot activiteiten voor de ouderen zelf. De stevige onderbouwing helpt bij het creëren van het noodzakelijke draagvlak. De beoordelaars benoemen bovendien de inzet van Roze 50+ ambassadeurs, de tolerantiescan en audit als sterke punten van de interventie. Follow-up activiteiten zijn belangrijk om aandacht voor het onderwerp vast te blijven houden.
Lees meer over De Roze Loper in de databank Effectieve sociale interventies van Movisie.
Opgegroeid in onzichtbaarheid
Lesbische, homoseksuele, biseksuele, en transgender ouderen zijn opgegroeid in een tijd dat homoseksualiteit nog een psychische stoornis werd genoemd. Het was iets wat je verborgen moest houden
voor je ouders en familie en voor je verdere omgeving, het moest onzichtbaar blijven. De publieke opinie was negatief over homoseksualiteit en genderdiversiteit, het was iets om je voor te schamen.
Transgenders hadden nog sterker te maken met vooroordelen, pesten en afwijzing. Een aantal oudere
LHBT’s heeft hierdoor ook zelf een negatief gevoel over hun eigen seksuele voorkeur of genderdiversiteit. Het is voor oudere LHBT’s dan ook veel minder vanzelfsprekend hier open over te zijn. Hun heteroseksuele leeftijdgenoten hebben soms nog negatieve denkbeelden over homoseksualiteit; ook zij
zijn opgegroeid in een wereld waarin dit nog een taboe onderwerp was. 'Vroeger trouwde je toch
maar, dan ging het waarschijnlijk wel over'. Meestal ging het niet over, met als gevolg dat oudere
LHBT’s relatief vaker zijn gescheiden.
Cijfers en onderzoek
Uit recent onderzoek onder LHB-ouderen (transgenders zijn in dit onderzoek buiten beschouwing gelaten) blijkt dat ruim 30% zwijgt over hun seksuele voorkeur. Zowel naar hun familie, alsook naar zorgverleners, huisarts, thuiszorg (Lisdonk, 2015).
Ruim 10% van de LHB-ouderen die nu nog geen gebruik maakt van zorg is ongerust over de toekomst. Zij geven aan angst te hebben voor reacties van zorgverleners ten aanzien van hun seksuele
diversiteit. Een vijfde van hen geeft aan bang te zijn voor negatieve reacties van andere ouderen.
Eenzaamheid komt iets vaker voor bij LHBT-ouderen dan bij hetero-ouderen. Er is een duidelijke behoefte om gelijkgestemden van hun eigen leeftijdsgroep te ontmoeten. Uit onderzoek (Warning, 2016)
naar de Roze salons (roze ontmoetingsbijeenkomsten voor ouderen) blijkt dat het deelnemen aan de
bijeenkomsten een positief effect heeft op de gezondheid van de ouderen. Overigens heeft slechts
een klein deel van roze ouderen interesse in speciale voorzieningen voor uitsluitend LHBT-ouderen.
Wel wil het merendeel van de roze ouderen kiezen voor zorg waar ze welkom zijn.
Netwerk van oudere LHBT’s is anders
Ook nu nog hebben oudere LHBT’s soms minder contact met hun familie, vanwege de historie of het
gevoel niet begrepen te worden. Oudere LHBT’s hebben vaker geen kinderen omdat daarvoor de mogelijkheden nog niet bestonden. Hun netwerk ziet er dan ook anders uit dan het netwerk van hun heteroseksuele leeftijdgenoten. Veel vaker bestaat het netwerk uit vrienden en vriendinnen. Ten aanzien
van mantelzorg geven LHBT-ouderen vooral veel te verwachten van dit sociale netwerk ten aanzien
van vrijwillige ondersteuning. Uit onderzoek blijkt echter ook dat vrienden hiertoe juist minder geneigd
zijn en minder tijd willen investeren in mantelzorg. Vrienden zijn ook zelf ook ouder en wonen soms
verder weg. Hierdoor zullen roze ouderen vermoedelijk eerder aangewezen zijn op professionele hulp.
Maar dan wel graag zorg waar ze zichzelf kunnen zijn en er aandacht is voor hun diversiteit.