491 Hirsutisme - Flevoziekenhuis

491
Hirsutisme
Wat is hirsutisme?
Hirsutisme is een vorm van overbeharing bij vrouwen, waarbij het beharingspatroon typisch
mannelijk is. Er groeien dan donkere, stugge haren in de snor- en baardstreek, op de borst,
de rug, de buik en de bovenbenen. Het gaat dus niet om overmatige groei van donshaar.
Hirsutisme komt veel voor, circa 5% van de vrouwen heeft er voor de menopauze last van.
Het wordt vaak slechts als een cosmetisch probleem gezien, maar dat is een onderschatting.
Vrouwen kunnen er zeer onder lijden.
Hoe ontstaat hirsutisme?




Hirsutisme is meestal erfelijk bepaald. Het is normaal dat bij vrouwen een geringe
hoeveelheid mannelijke hormonen in het bloed aanwezig is. Als de mannelijke hormonen
te veel zijn toegenomen, worden de haarzakjes gestimuleerd tot het vormen van stugge,
donkere haren. Dit gebeurt op plaatsen waar de haarzakjes gevoelig zijn voor mannelijke
hormonen, zoals in de snor- en baardstreek, op de borst, de rug, de buik en de
bovenbenen.
Het is ook mogelijk dat in deze gebieden mannelijke haargroei optreedt, zonder dat de
mannelijke hormonen in het bloed zijn toegenomen. Waarschijnlijk komt dit door een
verhoogde gevoeligheid van de haarfollikels voor deze hormonen.
De aanmaak van mannelijke hormonen vindt plaats in de eierstokken en in de bijnieren.
Bij hirsutisme kan sprake zijn van een overmatige aanmaak van mannelijke hormonen in
de eierstokken. Dit wordt het Polycysteus Ovarium Syndroom (PCOS) genoemd.
Bij het PCOS hebben vrouwen naast hirsutisme ook een onregelmatige menstruatie en
bovendien kan het gepaard gaan met ongewenste kinderloosheid, overgewicht en
diabetes mellitus (suikerziekte).
Soms kan een toegenomen aanmaak van mannelijke hormonen bij vrouwen berusten op
ziekten en tumoren van de bijnieren.
Hirsutisme kan ook door geneesmiddelengebruik ontstaan. Stoppen met de betreffende
medicijnen leidt dan over het algemeen tot het verdwijnen van de overmatige beharing.
Wat zijn de verschijnselen?

Hirsutisme wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van donkere, stugge haren op de
bovenlip, de kin, in de hals, op de borst, rond de tepels, op de buik, de rug en de
binnenzijde van de bovenbenen. De ernst van de overbeharing kan echter variëren. De
haargroei hoeft niet op alle genoemde plaatsen tegelijkertijd voor te komen.Bij
overmatige groei van donshaar, bijvoorbeeld in het gezicht of op andere delen van het
lichaam, is geen sprake van hirsutisme.
15-2-2016
1-3
491
Hoe wordt de diagnose gesteld?



In de eerste plaats wordt gekeken op welke delen van het lichaam sprake is van
overmatige haargroei en of het donshaar betreft of stugge haren. De ernst van de
haargroei op de diverse plaatsen van het lichaam kan worden uitgedrukt in een score.
Daarnaast is het belangrijk om te weten of er een oorzaak kan worden gevonden voor de
overmatige haargroei. De dermatoloog zal vragen naar een eventuele erfelijke aanleg,
het menstruatiepatroon en naar tekenen van vermannelijking (kaalheid, stemverlaging,
vergrote clitoris).
Als het beharingspatroon past bij hirsutisme, zal bloedonderzoek worden uitgevoerd naar
mogelijke hormonale afwijkingen. Bij verdenking op een hormonale oorzaak vindt
verwijzing plaats naar een gynaecoloog of internist/endocrinoloog.
Wat is de behandeling?


De behandeling bestaat in eerste instantie gewoonlijk uit het bleken van de haren,
ontharingscrème, scheren, epileren, harsbehandeling of behandeling met laser of
flitslamp. De behandeling met laser of flitslamp wordt meestal uitgevoerd door een
huidtherapeute. Als er een onderliggende oorzaak wordt gevonden voor het hirsutisme,
zal deze oorzaak zo mogelijk worden behandeld.
Behandeling met een anticonceptiepil heeft vaak een gunstig effect bij hirsutisme en het
kan bovendien menstruatiecyclus reguleren.
Bijwerkingen anticonceptipil
Het gebruik van een anticonceptiepil kan de volgende bijwerkingen hebben: misselijkheid,
hoofdpijn, gevoelige of gespannen borsten en een verhoogd risico op trombose.
Cyproteronacetaat heeft in de gebruikelijke dosering (tot maximaal 100 mg per dag volgens
een cyclisch schema) geen ernstige bijwerkingen. Soms kunnen vrouwen last krijgen van
gewichtstoename, stemmingsveranderingen of onregelmatige vaginale bloedingen.
Als er bezwaren zijn tegen de hormonale behandeling kan worden gekozen voor
behandeling met Spironolacton. Dit geneesmiddel blokkeert de werking van mannelijke
hormonen, maar kan ook vervelende bijwerkingen hebben, zoals toename van de
urineproductie, misselijkheid, pijnlijke borsten en menstruatiestoornissen. Vanwege deze
bijwerkingen wordt het niet vaak gebruikt. Verder bestaat er de kans dat Spironolacton niet
veilig is voor het ongeboren kind. Daarom is het middel niet geschikt voor vrouwen die
zwanger willen worden.
2-3
491
Wat kunt u zelf nog doen?
De overmatige beharing kan zelf worden verwijderd door middel van ontharingscrème,
scheren, epileren en harsbehandeling. Het effect hiervan zal echter slechts kortdurend zijn.
Het zelf verwijderen van de haren heeft geen invloed op de dikte van de haren. Het is dus
niet dat de haren stugger worden na scheren, harsen of epileren.
Wat zijn de vooruitzichten?
De aandoening gaat niet vanzelf over, maar met de hierboven genoemde behandelingen kan
meestal voldoende verbetering worden bereikt.
Tot slot
De inhoud van deze folder is een uitgave van de:
Nederlandse Vereniging voor Dermatologie en Venereologie
www.huidarts.info
© 2008 Nederlandse Vereniging voor Dermatologie en Venereologie
Bij het samenstellen van deze informatie is grote zorgvuldigheid betracht. De Nederlandse Vereniging voor
Dermatologie en Venereologie wijst desondanks iedere aansprakelijkheid af voor eventuele onjuistheden of
andere tekortkomingen in de aangeboden informatie en voor de mogelijke gevolgen daarvan.
3-3