NVIC over vitamine D

DOOR: TOINE DE GRAAF
NVIC over vitamine D
in internationaal perspectief
Blootstelling aan vitamine D in België en de VS
Het Jaaroverzicht 2012 van het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum
(NVIC) plaatst vitamine D in een dubieus daglicht. Is internationaal gezien sprake
van een unicum? Of zijn ook elders in de wereld in 2012 veel ‘vergiftigingen’ met
vitamine D gemeld? Een kijkje in België en de Verenigde Staten.
Om met de deur in huis te vallen: in het Activiteitenverslag 2012; 1 januari - 31 december van het Belgisch Antigifcentrum valt niet één keer de term ‘vitamine D’.1 En in
het gehele rapport is slechts één keer sprake van ‘vitamines’: in een figuur die de ‘Therapeutische vergissingen bij
kinderen’ in beeld brengt.
Belgische gegevens
In 2012 ontving het Antigifcentrum over 6387 personen
een melding van een ‘therapeutische vergissing’. Het
betrof 58% volwassenen en 42% kinderen. Een citaat uit
het rapport: ‘Het gaat hoofdzakelijk om een overdosering
of het gebruik van een verkeerd product. De geneesmiddelen die bij kinderen het vaakst betrokken zijn bij
therapeutische vergissingen zijn analgetica-antipyretica
en ontstekingsremmende geneesmiddelen, gevolgd door
geneesmiddelen voor het ademhalingsstelsel (antitussiva,
asthmamedicatie, geneesmiddelen voor rhinitis en sinusitis), antibiotica en geneesmiddelen voor het centrale
zenuwstelsel (antihistamicina, neuroleptica, anti-epileptica).’1 Uit de genoemde figuur ‘Therapeutische vergissingen bij kinderen’ blijkt dat het in 3% van de gemelde
gevallen ging om ‘vitamines, tonics, mineralen’. Vitamines, en dus ook vitamine D, spelen een te verwaarlozen
rol in het Activiteitenverslag 2012.
26
ORTHO 1-2014
www.ortho.nl
Gedegen werkstuk uit VS
Het Belgische equivalent van het NVIC-jaaroverzicht
2012 relativeert dus de ‘topnoteringen’ zoals vitamine
D die behaalt in het Nederlandse NIVC-verslag. En dit
is op meerdere manieren ook het geval met de Amerikaanse rapportage, die eind 2013 is verschenen.2 Het
Amerikaanse rapport steekt met kop en schouders uit
boven de Nederlandse en Belgische rapportages, als we
kijken naar de aangeleverde gegevens en cijfers. Het 2012
Annual Report van de American Association of Poison
Control Centers’ National Poison Data System (NPDS)
is een gedegen werkstuk, boordevol informatie. In de
schaduw daarvan verbleekt het NVIC-jaaroverzicht, dat
vooral veel vragen onbeantwoord laat, vooral waar het
gaat om de follow-up.
Een van de zaken die alleen al meteen opvallen is dat in
de VS - en trouwens ook in België - naast hulpverleners
óók burgers direct potentiële vergiftigingen kunnen melden bij de regionale Poison Centers (PC’s). Het NPDS is
de nationale databank van de 57 regionale PC’s die de VS
rijk is. In 2012 telde het NPDS in totaal 2 275 141 meldingen van blootstellingen bij mensen. In de top-25 van
categorieën stoffen waarover het vaakst wordt gemeld,
bezetten pijnstillers, cosmetica/verzorgingsproducten en
schoonmaakmiddelen plaats 1 tot en met 3. De vitamines zijn in deze tabel terug te vinden op plek 12, maar ze
worden niet verder uitgesplitst. In de top-25 van snelste
stijgers staan de vitamines op de vijfde plaats, na de pijnstillers, kalmerende middelen/slaapmiddelen/antipsychotica, cardiovasculaire middelen en antihistamines. In
de top-25 van categorieën stoffen die het vaakst worden
gemeld over kinderen tot 6 jaar vinden we de vitamines
terug op plek 6.
‘Medische afloop’
In één tabel (22B) vinden we specifieke gegevens over
vitamine D. Bij 5922 meldingen blijkt deze vitamine
een rol te hebben gespeeld, waarbij het in 4494 gevallen
ging om uitsluitend vitamine D en niet om nog andere
stoffen. Kinderen tot 6 jaar waren goed voor de meeste
meldingen: 2715 om precies te zijn.
Terwijl in ons land het NVIC de follow-up laat liggen en daardoor feitelijk nietszeggend blijft - verschaft het
Amerikaanse rapport onder meer informatie over het
aantal mensen dat in een ‘Health Care Facility’
(= gezondheidsinstelling) is behandeld voor blootstelling
aan vitamine D. In 2012 betrof dit 438 mensen.
www.ortho.nl
Ook over de ‘Medical Outcome’ (= medische afloop)
kunnen de Amerikanen cijfers verstrekken, met dank
aan hun uitgebreide NPDS surveillance instrumenten. In
2012 was bij de vitamine D-blootstellingen in 137 gevallen sprake van een ‘gering effect’. Het rapport definieert
dit als minimaal hinderlijke symptomen, die meestal
snel zijn opgelost zonder blijvende gevolgen. Een ‘matig
effect’ trad op bij 19 personen door blootstelling aan
vitamine D. Een ‘matig effect’ wordt gedefinieerd als
tekenen/symptomen die meer uitgesproken zijn, meer
langdurig of meer systemisch van aard dan geringe
symptomen. Gewoonlijk is bij een ‘matig effect’ een
zekere behandeling geïndiceerd, maar de symptomen
zijn niet levensbedreigend en de patiënt ondervindt geen
blijvende gevolgen.
Geen enkel geval
Blootstelling aan vitamine D leidde in 2012 in de VS in
geen enkel geval tot een ‘groot effect’. Hierbij gaat het om
tekenen/symptomen die levensbedreigend zijn of resulteren in significante blijvende gevolgen. Ook overleed
niemand door blootstelling aan vitamine D of door een
directe complicatie als gevolg van de blootstelling. Ter
vergelijking: in 760 gevallen leidde blootstelling aan een
medicijn tot de dood.
Het Amerikaanse rapport laat weinig te raden over en
stelt voornamelijk gerust als het gaat om de ernst van potentiële vergiftiging met vitamine D. In de twee zwaarste
categorieën (‘groot effect’ en ‘dood’) viel in 2012 twee
keer een 0 te noteren. In de categorie ‘matig effect’ bleef
het aantal gevallen beperkt tot 19. Dit op bijna zesduizend meldingen waarbij vitamine D een rol speelde. Ter
vergelijking: in de VS werden in 2012 bijna anderhalf
miljoen blootstellingen aan medicijnen gemeld bij de
regionale vergiftigingencentra. In ruim zestigduizend
gevallen was uiteindelijk sprake van een ‘matig effect’.
Kortom: angst voor vitamine D-intoxicatie is verre van
gerechtvaardigd.
1. Antigifcentrum. Activiteitenverslag 2012 1 januari - 31 december. Brussel, 2013
2. Mowry J, Spyker D, [..], Ford M. 2012 Annual Report of the American Association of Poison Control Centers’
National Poison Data System (NPDS): 30th Annual Report. Clinical Toxicology 2013; 51:949-1229
ORTHO 1-2014
27