Geschiedenis

Geschiedenis aantekeningen.
De gemarkeerde namen, begrippen en zinnen worden gevraagd op de kennen- en kunnenlijst.
De roodgedrukte zinnen zijn vragen die je kunt verwachten op de toets, gebaseerd op de kennenen kunnenlijst.
Adolf Hitler (1889-1945)
Hitler zorgde voor een belangrijke ommekeer in de geschiedenis. Hij zette de tijd naar zijn hand.
Wij gaan uit van het boek van Sir. Ian Kershaw – Hitler.
Deel 1: Hoogmoed (1889 – 1936)
Deel 2: Vergelding (1936 – 1945)
We hebben het over wat Hitler dreef, wat waren zijn ideeën?
 Antisemitisme
 Ideologie
Hoofdvragen:
Had Hitler een krachtige persoonlijkheid? Wat het de kracht van Hitler zelf of de zwak van anderen?
Deed hij alles zelf of werd hij geholpen/gebruikt?
Karakter, geaardheid.
De jonge Hitler
Vraag: was Hitler joods of niet?
- Dit kan niet met zekerheid gezegd worden, omdat zijn grootvader tot op de dag van vandaag
onbekend is.
- Hans Frank beweerde dat Adolf zijn moeder bezwangerd was door een jood, maar dit is nooit
bewezen.
Jeugd
Adolf Hitler werd geboren op 20 april, 1889 in Linz (Oostenrijk). Het lot was Adolf gunstig gezing, 13
jaar voor hij werd geboren veranderde zijn vader de familienaam van “Schicklgruber” naar “Hitler”.
Adolf zijn vader heette Alois Schicklgruber, en was een opvallend figuur. Hij maakt snel carrière als
ambtenaar in Oostenrijk. Hij word inspecteur van de douane en werd goed betaald. Hitler werd dus
geboren in een goede omgeving en goede welzijn. Alois heeft niet zo’n goed liefdesleven. Zijn
vriendin werd ziek en hij ging ervandoor met de verpleegster Klara Polzl, de uiteindelijke moeder van
Adolf. Klara en Alois krijgen samen in 4 kinderen, maar de eerste 3 overlijden. Adolf moest dus de
“ster” worden, er lag grote druk op zijn schouders. Zijn vader was streng en afstandelijk, zijn moeder
lief en bescheiden. Dit was een typische tegenstelling voor die tijd.
“Ik heb respect voor mijn vader, maar ik houd van mijn moeder”- Adolf Hitler.
Adolf had altijd een portret van zijn moeder op zak. Zijn vader had hoge verwachtingen voor de
toekomst van Adolf, en wou dat ook hij ambtenaar werd. Adolf doet het goed op school, hij vind het
hier leuk en leest heel veel. Ook in zijn latere leven bleef hij veel boeken lezen. Op school was hij niet
speciaal of uitmuntend.
Op de middelbare school begint zijn karakter negatieve trekjes te ontwikkelen. Adolf had geen
vrienden en kreeg geen aandacht. Hij had middelmatige cijfers, behalve voor tekenen en
geschiedenis. In het eerste jaar bleef hij zitten. Hij vond de middelbare school niet leuk. In Mein
Kampf zegt hij dat hij een hekel had aan school. Hij vond dat zijn school van alles fout deed. Alleen
zijn geschiedenisleraar beviel hem wel: Dit was nationalist Leonard Pötsch. Pötsch vertelde veel
heldenverhalen over Duitsers, en vond dat alle Duitsers met elkaar verbonden moesten worden (Het
Oostenrijk Hongarije rijk moest worden afgeschaft). Hij geloofde in de pan-Germaanse gedachte, het
Duitse volk verenigd. Deze verhalen hadden invloed op Adolf. Door zijn interesse in slechts tekenen
en geschiedenis kon hij heen ambtenaar meer worden. Dit zorgde voor een conflict met zijn vader,
wier overlijd in 1903.
In 1905 (15 jaar) verliet Adolf de middelbare school. Hij leeft twee jaar lang op de kosten van zijn
moeder. Hij gaat zich wijden aan de kunsten en doet waar hij zin in heeft.
Een betrouwbare bron: August Kubizek. Dit was de enige bekende vriend van Hitler uit deze tijd.
Kubizek schreef memoires over Hitler, en niet alleen positief. Hitler praatte heel veel, vooral over de
Opera. Hij was groot fan van Wagner. Wagner maakte liederen over de Duitse geschiedenis. Hitler
had het alleen maar over Wagner, en had een tunnelvisie in de kunst. Hitler vind dat hij recht heeft
op roem, zonder dat hij daar iets voor hoeft te doen.
In 1907 doet Adolf auditie voor de kunstacademie, maar werd afgewezen. Dit verteld hij niemand
omdat hij niet wilt falen. Zijn moeder overlijd in december 1907 aan kanker. Zij werd verzorgd door
een Joodse dokter. Deze dokter werd later geholpen door nazi’s, en was hiermee een van de weinige
uitzonderingen. Na de dood van zijn moeder kon Adolf gaan en staan waar hij wilde, het vertrok naar
Wenen.
De enige bron voor gegevens uit Adolf’s jeugd, komen uit zijn eigen boek “Mein Kampf”. Dit is echter
geen betrouwbare brom, omdat het autobiografisch is, en dus gemanipuleerd kan zijn. Er zijn ook
wel nazi’s geïnterviewd over Hitler’s jeugd, maar ook dit is niet betrouwbaar, dit waren slechts
herinneringen beïnvloed door inzichten van achteraf. Om deze redenen weten we niet veel over
Adolf’s jeugd
Kennen en kunnen lijst: beschrijf de kwestie van Hitler afkomst (joods of niet?). Geef een globale
schets van zijn jeugd. Beschrijf de rol van Hitler’s ouders in zijn opvoeding. Wees bewust van
bronnenproblemen over de jeugd van Hitler, weinig is zeker. Neem een standpunt in over de invloed
van zijn jeugd op zijn latere carrière.
Hitler in Wenen
- Wat deed hij allemaal
- Hoe vond hij de dingen, karaktervorming
Bronnen
 Mein Kampf
 Reinhold Hanisch
 August Kubizek
 Kennissen
In 1908 verhuisde Hitler naar Wenen, om (in eerste instantie) naar de kunstacademie te gaan.
Jeugdvriend Kubizek ging met hem mee, en ze deelden samen een appartement. Wenen was een
stad vol tegenstellingen. Er was een groot verschil tussen arm en rijk, en progressief en conservatief.
Wenen was een centrum voor vernieuwingen maar tegelijk ook conservatief (keizerrijk). Geef een
typering van de stad Wenen, waarom was het tegenstrijdig?
Keizer van Oostenrijk Hongarije was Franz Joseph. Er was wel een soort van democratie, maar hier
kwam weinig van terecht omdat het parlement heel chaotisch was. Er waren heel veel verschillende
volken, talen en culturen.Waarom was de staat van Oostenrijk-Hongarije ineffectief?
De “Democratie” was meer voor het idee. Wenen was cultureel en politiek echt een hoofdstad. De
stad was heel erg groot, met ruim 1,5 miljoen inwoners. Ongeveer de helft hiervan van immigrant
(1910).
 Van het platteland
 Joden (9% van de inwoners van joods)
 Andere gebieden
Joden in Wenen zijn grotendeels hoog opgeleid, de elite. (media, diamantenhandel etc.) Het was dus
makkelijk om jaloers te zijn om dit volk. Er waren ook arme joodse immigranten, deze waren op zoek
naar rijkdom. Kennen- en kunnenlijst: leg uit waar de Jodenhaat in Wenen vandaan komt.
Joden vallen. Op in het straatbeeld door hun kenmerkende uiterlijk. Aan de ene kant maakten ze de
dienst uit, aan de andere kant waren de arm en deden ze niks.
Beschrijf de rol van de joodse minderheid in Wenen
Hitler ontwikkelde een angst voor de massa (dit waren niet alleen joden). Men was bang dat de vele
inwoners samen zouden gaan werken. In de geschiedenis hadden massa’s eerder samen gewerkt,
denk maar aan de Franse revolutie, Extreme politieke overtuigingen krijgen veel aandacht. Men
zocht iemand die ze kunnen vertrouwen.
Volksmenners
o Georg Ritter van Schonerer
o Karl Lager
Georg, van agressief nationalist in het parlement. Hij was voorstander van de Duitse natie. Het Duitse
ras is superieur. Al het andere is minderwaardig, Duitsers moeten de baas zijn in Oostenrijk
Hongarije. Georg speelt in op de massa angst. Hij liet zichzelf begroeten met “Heil” en noemde zich
een Führer. Hij was niet heel populair, te radicaal omdat hij zich tegen de rooms-katholieke kerk
keerde. Hij was iets te elitair, en gaf niks om de lagere klassen. Hierom werd hij niet de nieuwe leider.
Lueger was de burgemeester van Wenen. Hij had het Weense volk goed in de hand. Hij zei wat de
mensen wilden horen. Hij keert zich tegen van alles, bijvoorbeeld het internationale kapitalisme, de
rijken. ZO kreeg hij de armen aan zijn kant.
Ook was hij tegen sociaal democraten en Slavische nationalisten. Het “Unheimische” gevoel speelt hij
op in. Lueger was tegen joden, hiermee kreeg hij meer aanhang.
Hitler heeft (onbewust) geleerd van deze mannen.
Ook invloed op Hitler:
 Sociaal democraten, zij stonden voor recht op vakbonden en gelijkheid, Ze maakten met
grote optochten door Wenen veel indruk. Het waren imponerende optochten. Hitler zag dat
dit veel indruk maakte op het volk. Hier leerde hij mensen te imponeren,
Beschrijf de invloed van Schönerer, Lueger en de socialisten op Hitler
Hitler kon niet tegen afwijzing. Dat blijkt uit de afwijzing voor de kunstacademie. Hij gaat
toneelstukken bedenken maar maakt er nooit eentje af. Hij wil er graag bij horen. Nog steeds
luisterde hij veel naar Wagner, waar hij inspiratie uit haalde. In Wenen heeft Hitler, voor zover wij
weten, geen relaties gehad. Hij leefde zuinig, en heeft waarschijnlijk ook niet veel te besteden.
Geef een globaal inzicht over Hitler’s bezigheden in Wenen
In 1908 verbreekt hij het contact met Kubizek. Dan verdwijnt hij voor een jaar lang uit beeld. Eind
1909 duikt hij weer op, hij schrijft zich in bij een daklozentehuis. Hier begon hij een klein bedrijfje
met schilderijen verkopen, samen met Reinhald Hanisch. Ze hadden nog een partner, een Jood. In
het tehuis begon Adolf zich bezig te houden met politiek. Hij voelde zich beter dan de rest, en hield
monologen over het gevaar van de “rooien”, sociaal democraten en socialisten. Zij stonden voor
internationale gelijkheid, dus ook tussen niet-Duitsers. Dit staat Hitler tegen, hij pleit voor de ideeën
van Schonerer. Hij is angstig voor de communisten.
Hitler verdwijnt weer van 1910 tot 1912 uit de geschiedenis. In Mein Kampf zegt hij dat hij de
vakbonden ging bestuderen, maar waarschijnlijk deed hij niks interessants. Adolf begint te snappen
dat hij niet zomaar in de samenleving past, hierdoor ontstond frustratie. Hij wilde de wereld vormen
zoals die voor hem is. Hij had geen opleiding of iets anders wat hij kon doen, de samenleving zat hem
dus tegen.
Ostara tijdschrift
 Uit Wenen
 Gemaakt door Lanz von Liebenfels
 Het ararisch Germaanse ras is superieur
 Theozoologie wereldbeeld. Hij verzint een superras. Agrariërs zijn superieur, de rest stamt af
van beesten
 Antisemitistisch
Schets Hitler’s leven als kunstenaar. Schets Hitler’s karakter als jonge man (gebruik argumenten).
Beoordeel de rol van vrouwen in Hitler’s leven. In hoeverre was Hitler’s antisemitisme al aanwezig in
Wenen? In hoeverre was Hitler al politiek actief in Wenen? Welke invloed had zijn tijd in Wenen op
zijn latere politieke carrière?
Hitler in de eerste wereldoorlog
In 1913 vertrok Hitler naar München, Duitsland. Redenen hiervoor waren:
 In Oostenrijk moest hij in dienst, dit wilde hij ontlopen door de verhuizen naar Duitsland.
 In wenen bereikte hij niks, dus hij ging het proberen in een andere stad
Waarom verhuisde Hitler naar München?
München was politiek conservatief, vergelijkbaar met Wenen. In München deed hij in eerste
instantie niks anders als in Wenen, vrij weinig dus. In bars praatte hij veel over de politiek, met een
nationalistische toon.
Men beweert dat hij zich interesseerde in het sociaal-darwinisme. Dit was een onjuiste verandering
van de theorie van Darwin. Darwin zei dat de sterksten overleefden, maar hiermee bedoelde hij
slechts een evolutie van verschillende rassen, niet de overheersing van een enkel ras. Het sociaaldarwinisme geloofde dat er één superieur ras moest zijn. Er zouden verschillende volken in strijd zijn
met elkaar, en het beste, Duitse, volk zou overwinnen. Ze vonden dat deze strijd een
vanzelfsprekend, natuurlijk proces was.
Hitler paste deze theorie later toe op de Joden, door het willen uitvegen van het gele ras. En tegen
het eind van de oorlog, toen het er slecht uitzag voor Duitsland, gaf Hitler het bevel om heel
Duitsland te vernietigen. Het Duitse volk was niets meer waard.
Oostenrijk komt erachter voor Hitler verscholen zit, er hij werd alsnog opgeroepen voor het leger. Hij
werd gekeurd, maar te zwak bevonden.
1914: de eerste wereldoorlog brak uit.
Achtergrondinformatie eerste wereldoorlog:
Vechtende partijen: Frankrijk + Engeland + Rusland VS. Duitsland + Oostenrijk + het Ottomaanse rijk.
Duitsland kwam met het “Von Schliefenplan”:
 Via België ontweek het leger de grens tussen Frankrijk en Duitsland, waar het Franse leger
hen op stond te wachten. Het idee was om zo via Parijs de Fransen in de rug aan te vallen bij
de grens. Zo wouden ze voorkomen dat ze van twee kanten tegelijk werden aangevallen,
namelijk vanuit Frankrijk en vanuit Rusland.
Het plan mislukte, om de volgende redenen:
 De Belgen verzetten zich meer dan verwacht, dus in België gaat veel tijd verloren.
 De Duitsers sloegen te snel af, en misten zo Parijs. De bleven steken bij een slag bij Marne, en
moesten zich terugtrekken. Ze hebben het Franse leger bij de grens nooit bereikt
 De mobilisatie van het Russische leger ging sneller van verwacht, dus daar moesten ook
soldaten heen.
Tussen Frankrijk en Duitsland werd het een loopgravenoorlog. Aan beide kanten hadden de partijen
3 loopgraven, en bij de grens rijen met prikkeldraad. Met artillerie probeerde men de ander te
bestoken in de voorste loopgraaf zodat de tegenstander zich terug zou trekken naar de tweede
loopgraaf. Dit was de theorie. Door de industriële revolutie was de artillerie in defensie beter
geworden: mitrailleurs. De Fransen woudenstuk voor stuk de loopgraven innemen. Dit was echter
erg moeilijk, omdat een gedeelte ondergronds was.
De tactiek was dus: met hulp van artillerie proberen kleine stukjes land in te nemen.
Pas in 1918 kwam Duitsland met een andere techniek; in kleine goedgetrouwde groepjes werken. Dit
was echter te laat, want Amerika ging meedoen aan de oorlog. Duitsland verloor de eerste
wereldoorlog. Het ego van Duitsland was gekraakt.
Beschrijf in het kort het verloop van de eerste wereldoorlog.
In de eerste wereldoorlog was Hitler een ordonnans. Hij moest bevelen en berichten overbrengen.
Dit was een erg gevaarlijke functie. Hij was heel erg op zichzelf gericht, en alleen gericht op zijn taak.
Wat was Hitler’s rol in de eerste wereldoorlog?
Hitler was makkelijk kwaad te krijgen. Dit hadden zijn mede-militairen ook door, en ze plaagden hem
veel. Hitler kon niet tegen mensen die cynisch waren. Hier reageerde hij heel fel op.
In 1917 (waarschijnlijk) had Hitler tijdelijk verlof en ging hij terug naar München. Hier zag hij een
verslagen en niet enthousiast volk. Dit stelde hem erg teleur.
Waarom was Hitler nog gedreven?
 Sociaal darwinisme, het sterkste (dat maakte hij ervan) ras zou overleven
 Mythe van het tweede rijk: Arminius, hij heeft ooit met de Duitsers de Romeinen onder
Augustus verslagen. Hitler vereerde hem.
 Hij kreeg een doel: vechten voor Duitsland en zorgen dat de Germanen overwinnen.
Wat was de invloed van de tweede wereldoorlog op Hitler’s leven?
Hitler haalde het einde van de eerste wereldoorlog niet. Hij werd gewond en raakte tijdelijk blind
door gas. In het ziekenhuis hoorde hij dat er een wapenstilstand was. Duitsland was verslagen en
blut. Het tweede rijk ligt uit elkaar. Het was voor niemand duidelijk wat er nu met Duitsland moest
gebeuren. Terwijl Hitler in het ziekenhuis lag, kreeg hij het idee dat hij degene was die Duitsland
moest redden.
Duitsland in 1918
Hitler zag mensen verantwoordelijk voor het verliezen van de tweede wereldoorlog. Er was in
Duitsland een chaotische periode. Iedereen met een extreme overtuiging probeerde aan de macht te
komen.
Partijen
 Links → communisten (communisme): zij wilden de macht aan de arbeiders.
Socialisten/sociaal democraten: arbeiders meer invloed, wel een democratie
 Midden → christelijke partijen
 Rechts → nationalisten (nationalisme) en conservatieven
 Extreem rechts → fascisten: geen democratie, maar het leger aan de macht
De communisten grepen kort de macht in München. Omdat alle partijen probeerden de macht te
krijgen, ontstond er een revolutie.
Februari 1919: Duitsland word een republiek: De Weimar republiek.
De oplossing kwam door druk van buitenaf. De parlementaire democratie werd Duitsland
opgedwongen door de winnaars van de eerste wereldoorlog. Duitsland had hier niks over te zeggen.
Hitler geeft de linkse partijen de schuld voor het verliezen van de oorlog. Hij vind dat ze te laat
handelden, hij zegt dat Duitsland te chaotisch was in de tijden van de oorlog.
Dolkstoot legende: Hitler geeft de communisten de schuld, dit idee sloeg aan bij het volk. Hitler
noemde de communisten/socialisten landverraders.
Juni 1919: Het verdrag van Versailles. Duitsland kreeg officieel de schuld voor de eerste
wereldoorlog. Het gevolg voor Duitsland was dat er stukken land werden afgepakt (Elzas
Lotheringen). Ook een groot industrie gedeelte van Duitsland werd ingenomen, en bovendien moest
Duitsland een grote geld schuld afbetalen om de schade te dekken. De Duits economie kreeg
hierdoor niet de kans zich na de oorlog te herstellen en te ontwikkelen. De Duitsers noemden het
verdrag; ’”Het dictaat van Versailles”.
Omdat de oorlog was verloren kon Hitler niet meer vechten voor Duitsland, hij had dus geen doel
meer in zijn leven. Wel bleef hij nog zo lang mogelijk in het leger, zelfs wanneer München onder
communistisch regiem is. Hitler heeft nog geen duidelijke bestemming in zijn leven.
Eind 1919 ontstaat er rust in Duitsland. De leiders van de republiek wouden niet dat hun soldaten
communistisch zouden worden. Legerleider Karl Meyer ziet in Hitler een goede spreker. Hitler drilt
soldaten om niet communistisch te worden, hij werd getraind om dit te doen. Hitler gaf nu ook de
joden de schuld van de eerste wereldoorlog, ook dit idee sloeg erg aan. Hij gaf hen de schuld omdat
hij joden niet zag als Duitsers, ze zagen er anders uit en hadden een ander geloof.
Gottfried Feder, antisemitistisch econoom; “renteslavernij”. Feder beweert dat joden in de
Middeleeuwen een andere status kregen dan andere volken. In de Bijbel stond dat je geen rente
mocht heffen, maar de joden deden dit wel. Zo verdienden ze geld door niks te doen. Vervolgens
hebben de joden zich gespecialiseerd in het bankiersvak. Er zaten veel joden in de top van het
bankleven.
Hitler sprak voor oud soldaten om het nationalistische gevoel terug te brengen. Hij vertelde ook het
antisemitistische verhaal van Feder, dit sloeg erg aan bij de soldaten. Hij was een erg goede spreken
op deze trainingen.
Weergeef de kern van de vroege speeches van Hitler
Hitler ’s volgende opdracht is het opzoeken van revolutionairen die de samenleving in gevaar zouden
kunnen brengen. Zo komt hij ook een keer bij de DAP: Deutsche Arbeiter Partei. Hitler zag de groep
niet als revolutionair en liep weg. Men haalde hem echter terug en toen hield hij een betoog. Men
vond hem een erg goede spreker, en de dingen die hij zei sloegen erg aan. Hij werd lid van de DAP.
Wat doet Hitler na de eerste wereldoorlog? Waarom sloot Hitler zich aan bij de NSDAP?
1919/1920: Hitler word een van de belangrijkste personen uit de DAP. De groep groeide in
ledenaantal en iedereen luisterde naar de verhalen van Hitler.
1920: NSDAP: National Socialistische Deutsche Arbeiter Partei. De speeches van Hitler bestonden uit
de volgende punten:
1. De groot-Duitse gedachte: Duitsland moest verenigt worden. Alle Duits uit Oostenrijk en
Tsjechië-Slowakije hoorden hier ook bij.
2. Antisemitisme
3. Opstand tegen het verdrag van Versailles.
Hitler presenteerde zichzelf als de uitverkorene. Hij speelde in op de vernedering van Duitsland na de
oorlog. Duitsland zou verziekt zijn door vijanden:
 Socialisten en communisten (zij hadden Duitsland verraden)
 Joden (zij waren profiteurs die Duitsland van binnenuit verzwakten)
Hitler wou dat de communisten en de joden weggingen uit Duitsland, hij wou een puur Duits volk.
Hiermee zou ook de vernedering uit Duitsland gaan.
Deze theorieën sloegen enorm aan. Hitler was ondertussen bekend geworden in München, het werd
een rechtste stad. Hitler voelde zich hier eindelijk thuis.
Doordat de NSDAP zo aansloeg, begonnen ze veel geld te verdienen. Hiervan maakte de flyers en
werden bijeenkomsten gefinancieerd. Geld kwam van onder andere het leger en vrijkorpsen
(korpsen die niet officieel bij het leger hoorde, burgerwachten). Vrijkorpsen waren groot in de grote
steden. Zij kregen geld van de elite en eigen inleg.
Op bijeenkomsten gebruikte Hitler beveiligers om indruk te maken. Hij kreeg steeds meer
zelfvertrouwen, ook vanuit Italie.
1922: Mussolini “Il Duce” had zelf troepen verzameld om aan de macht te komen, fascistisch
alleenheerser. Hitler dacht dat dit ook in Duitsland zo zou kunnen.
1923: Duitsland was in crisis: hyperinflatie. Duitsland kon haar schulden van de oorlog niet afbetalen.
Frankrijk zette soldaten in in het Rijnland, waardoor de Duitse arbeiders gaan staken. De regering
steunt de Duitse arbeiders en gaan meer geld drukken. Dit zorgde voor een inflatie en uiteindelijk
een crisis.
Hitler zag de hyperinflatie als bewijs dat de democratie niet werkt.
Bierkellerputsch: 8 en 9 november 1923
Vooraf:
 Rechts, conservatief München
 Hyperinflatie
 Verdrag van Versailles
 Machtsgreep van fascisten (fascisme)
Hitler deed een staatsgreep, geïnspireerd op die uit Italië. Hij hoopte dat de NSAP de macht kon
grijpen in München, en dit verder zou verspreiden. Hitler houd een bijeenkomst in een grote
bierkelder: de Burgerbraukeller. Men wist niet hoe je een staatsgreep deed, dus ze gingen marcheren
door de straten. Ze dachten dat de politie en het leger aan hun kant stonden. De troepen (de S.A,
Sturm Abteilung, onder leiding van Ernst Röhm) werden echter tegengehouden door de politie.
Hierdoor ontstaat er paniek en een gevecht . Er vallen zo’n 20 doden. De staatsgreep mislukt.
Beschrijf het verloop van de Bierkellerputsch. Geef redenen waarom de bierkellerputsch is mislukt.
Hitler had nog niet gedacht aan zichzelf als leider van Duitsland, hij zag iemand anders aan de macht:
Ludendorff, groot politicus. In een rechtszaak na de staatsgreep word Ludendorff al snel
vrijgesproken. Hitler voert zijn eigen verdediging, en krijgt inspraak van de rechters. De rechters
waren conservatief en niet democratisch.
Hitler werd aangeklaagd voor hoogverraad. Hitler ‘s argument: “Ik kan geen hoogverraad plegen in
een staat die niet van de burger is”.
Leg de betekenis van het Bierkellerproces uit voor de politieke carrière van Hitler.
Hitler speelde tijdens zijn proces in op het gevoel van het volk, zo kreeg hij veel publiciteit en slechts
5 jaar gevangenisstraf. Hij werd niet uitgezet naar Oostenrijk. Hitler heeft slechts 1 jaar van zijn straf
uitgezeten in de gevangenis van Landsberg. Hij kreeg veel bezoek en brieven, dit bouwt Hitler ‘s ego.
In Landsberg word hij nog arroganter dan hij al was.
Leg uit wat zijn verblijf in Landsberg zou kunnen betekenen voor de persoonlijkheid en politieke
overtuigingen van Hitler.
Hitler leer Ludendorff steeds beter kennen, en komt tot de beslissing dat hij niet geschikt is als leider
van Duitsland. Nu pas brengt hij zichzelf naar voren als leider. Hij was voorbestemt om Duitsland te
redden.
In gevangenschap schrijft hij zijn boek “Mein Kampf”, dit was een biografie en ging over zijn
ideologie. Manicheistische levensopvatting: een strijd tussen een donker en een licht karakter
waarbij het licht zal overwinnen. Het donker waren de joden en de communisten, het licht was Hitler
zelf. Wanneer Hitler uit de gevangenis komt, is hij een nieuw man met een doel:
 Leider van Duitsland worden
 Hij is erg bekend door publiciteit
 Hij verzon andere manieren om een staatsgreep te kunnen plegen: via de politiek.
Geef een schets van de politieke opvattingen uit Mein Kampf
Hitler werd vervroegd vrijgelaten omdat men dacht dat hij geen kwaad kon. De rechtste beweging in
Duitsland lag op zijn gat en de economie ging weer de goede kant op. Hitler had nog steeds
verbindingen met de SA.
Hitler in de gouden jaren van de Weimar republiek: 1924 – 1929
Hitler, geen probleem: deel 1
Hitler werd onderschat.
Douwesplan, 1924: impuls voor de economie na de hyperinflatie
 Minder herstelbetalingen
 Geen bezetting van het Ruhrgebied
 Kortlopende leningen vanuit het buitenland
 Buitenlandse ingrijpen in de economische sector
Vanuit Amerika kwam het plan om Duitsland te herstellen. Dit was deels uit eigenbelang, om
Amerika weer op de kaart te zetten. Dankzij Amerikaanse leningen ging men weer eigen bedrijfjes
opzetten. Amerikanen reorganiseerden de Duitse banken en gaat belastingen heffen om staatsgeld
binnen te krijgen. Het plan was zeer positief voor de Duitse economie.
Door positieve ontwikkelingen in de economie ging de aandacht minder uit naar extreme politieke
partijen. Hitler werd dus niet als dreiging gezien. Men had het gevoel dat het goed ging.
Hitler, geen probleem: deel 2
 NSDAP verboden werden weer opgeheven, de partij werd weer toegestaan
 Economische bloei
 Culturele bloei
 Verdrag van Locarpo in 1925: erkenning van de Duitse grenzen en de weg kwam vrij voor
toetreding van Duitsland tot de Volkenbond in 1926.
Waarom werden de NSDAP en Hitler weer geaccepteerd?
Het verdrag van Locarpo:
Frankrijk, Engeland en Duitsland.
Duitsland erkent de grenzen die na de eerste wereldoorlog zijn ingesteld. Hierdoor werd Duitsland
werd geaccepteerd en trad Duitsland toe tot de Volkenbond.
Hitler: leider in de marge.
1928: Rijksdagverkiezingen. De NSDAP krijgt 2,6% van de stemmen. De NSAP groeide in ledenaantal.
Ludendorff werd uitgeschakeld als machtsfactor, de partij werd gereorganiseerd. Hitler wilde gaan
meedoen aan de verkiezingen. Von Hindenburg won de verkiezingen. Door het verlies van de NSDAP
verloor de partij een groot aantal leden, maar bleef toch een belangrijke positie houden in de
politiek.
Hitler als persoon
 hij sloot zich steeds meer af en raakte in een isolement. Hij werd onbereikbaar
 hij werkte hard aan zijn sprekerstalent, hij probeerde het spreken te perfectioneren
 hij zette mensen onder druk, alles of niets. Het moest allemaal volgens zijn ideeën
 hij had problemen in de hogere kringen. Hij kon wel spreken, maar had moeite met
communiceren
 hij had moeite met vrouwen
Hitler aan de macht: in no-time naar de dictatuur
In november 1932 waren er nieuwe verkiezingen. De NSDAP kreeg 33% van de stemmen. Er moest
een regering gevormd worden met Hitler aan de macht. Von Hindenburg vertrouwde hem echter
niet, en wilde hem niet benoemen.
Von Papen en Von Schleichen, invloedrijke elite van Duitsland wouden Hitler aan de macht. De
gebruikten Hitler om zelf grote invloed te hebben, en om van de democratie af te komen. Ze dachten
Hitler wel onder de duim te kunnen houden.
Schets de verkiezingsoverwinning van de NSDAP
30 januari 1933: eerste kabinet Hitler
Hitler stelde maar weinig ministers in, dit was toegestaan. Hitler komt in de eerst periode van zijn
leiderschap niet extreem over. Hij besteedde nog niet veel aandacht aan Jodenvervolging. Er werden
al wel kampen gebouwd, maar dit was nog in het geheim. Er ontstond een nieuw ministerie: het
ministerie van propaganda. Hitler werd verheerlijkt. Goebbels had hier de leiding over.
Ook wilde Hitler het leger voor zich winnen. Dit was wel moeilijk omdat hij zelf alleen maar korporaal
is geweest. Toch zegt hij dingen die het leger aanspreekt:
 aanpakken van de communisten
 Lebensraum, de Duitsers hadden meer ruimte nodig
 Hitler speelt in op de frustratie die het leger heeft door de verloren oorlog.
Dit was voor de legertop genoeg om Hitler niet tegen te werken.
De grote industriëlen waren niet blij met Hitler. Zij wilden niet dat Duitsland afgesloten werd van
de rest van de wereld, dan konden zij minder handel voeren. Het sprak de industriëlen wel aan
dat Hitler de vakbonden wou afschaffen, de Duitsers moesten in één grote vakbond zitten, en
niet allemaal gespreid.
De Duitse grootgrondbezitters waren wel voor het afsluiten van Duitsland, zo was er geen
concurrentie meer vanaf het buitenland.
27 februari 1933: Rijksdag in de fik. Marinus v.d. Lubbe wou Hitler niet aan de macht. Hij steekt
de Duits 2e kamer, de rijksdag in de brand. De NSDAP ziet dit als een kans en wakkert ongezien
het vuur aan. De NSDAP geeft v.d. Lubbe de schuld, en omdat de brand zo groot was, ook de
communisten. De communisten werden verbannen van de rijksdag, en werden nu gezien als
criminelen.
Hitler gaf bij de nieuwe rijksdag aan dat hij de noodsituatie in zijn eentje op kan lossen. De
meeste partijen stemden voor: NSDAP, conservatieven, katholieken (Zentrum). Hitler had
beloofd de kerk met rust te laten. Alleen de SPD (de socialisten) stemden tegen. De rijksdag had
zichzelf uitgeschakeld en Hitler was vanaf nu alleenheerser.
Nu had Hitler nog maar 2 machtsfactoren uit te schakelen:
 Von Hinderburg
 Ernst Röhm (leider van de SA)
Op weg naar de dictatuur 2: de gelijkschakeling
Gelijkschakeling: de hele bevolking werd genazificeerd. Ook in de politiek, de NSDAP overheerst.
Rijkspresident Von Hinderburg overlijd in 1934. Alle oude termen werden afgeschaft, nu was er
alleen nog de Führer, Hitler.
Culturele gelijkschakeling: elke vereniging werd óf verboden óf moest verplicht nazificeren.
Nazificeren hield in: het beleid en de waarden aanpassen. Alles moest in het teken staan van het
vereren van Duitsland.
Alle kinderen werden opgevoed met de Duitse gedachtegang. Er was geen ontkomen aan de nazi’s
 Universiteiten
 Kunst: kunst werd beoordeeld of het wel Duits genoeg was, anders werd het verworpen.
Kunst en boeken werden verboden en soms zelfs verbrand.
Wat betekende de machtsovername van de NSDAP voor de cultuur en wetenschap van naziDuitsland?
Probleem: De SA. Hitler wou een bepaalde rust uitstralen, de mensen vertrouwen geven. De
knokploegen zorgden echter voor veel geweld op straat. Zij gedroegen zich niet gezagsgetrouw. De
SA werd nooit vervolgd, omdat de groep zo groot was met ruim 4 miljoen leden.
Leider van de SA: Ernst Röhm werd voor Hitler een machtsfactor. Binnen de SA waren vooral
werklozen. Hitler had hier nog geen oplossing voor. Röhm ging in zijn eigen macht geloven.
Welke rol speelde de SA in de weg naar de dictatuur van Hitler
Het leger zette Hitler onder druk een keuze te maken: óf de SA, of het elger. Röhm wou leider
worden van het Duitse leger.
In 1933 neemt Hitler nog geen beslissing. In januari 1934 eist Röhm leider te worden van het leger,
Hitler wil echter de SA onder het leger.
Oplossing: de nacht van de lange messen.
Belangrijke personen binnen de NSDAP steunden Hitler en wilden de SA uitschakelen als
machtsschakel.
Waarom besloot Hitler tot de nacht van de lange messen? Wat gebeurde er tijdens de nacht van de
lange messen?
Himmler en Heydrich kwamen met de SS. Zij wouden een hogere positie binnen de partij.
30 juni 1934: Röhm werd gearresteerd. In de kranten stond dat hij het met kleine jongetjes deed. De
homoseksualiteit werd uitgeperst. Hitler praat bij de SA over de grootste verrader uit de
geschiedenis. Ook anderen uit de SA werden opgepakt, zo’n 200 man.
De SS werd een soort nieuw leger direct onder Hitler. De SS bewijst zich door de hoofden van de SA
om te brengen. De SS groeide, de SS krimpte.
Hiermee heeft Hitler zich aan het leger bewezen en kreeg hij binnen het leger meer macht en
aanzien. Hitler maakt zichzelf leider en hoogste rechter van Duitsland. Hiermee zet hij nog extra de
democratie en de trias politica af.
Wat waren de gevolgen van de nacht van de lange messen?
Resultaat:
 Alle organisaties genazificeerd
 Hitler heeft alle macht
 Leger staat achter Hitler
 Bewondering en angst gaan hand in hand
Hoe heeft Hitler het leger achter zich gekregen?
Angst en verleiding
Angst:
 Geweld
 Concentratiekampen
 Straatterreur van de SA en de SS
 Militaire dreiging bij politieke bijeenkomsten
 Angst voor verraden Duitsland
 Angst voor de massa
 Angst voor een burgeroorlog
 Angst voor hyperinflatie
Verleiding:
 Arbeid belofte
 Een verenigd Duitsland met alleen Duitsers
 Orde in de chaos
 Behoefte aan een sterke leider
 Belofte van eenheid
 Een leider die een van hen is
 Trots zijn op Duitsland
 Wraak
 Vervangende religie: “geloof in Hitler”
 Opgaan in de massa
Leg uit dat Hitler in zijn toespraken zowel angst en verlangen bij de mensen aanroerde. Geef een
afgewogen oordeel over de aantrekkingskracht van Hitler en de NSDAP
Visies op Hitler: Bullock, Fest en Freud
Alan Bullock – Hitler, a tudy in tiranny (1952)
Hitler was een machiavellist. Dit baseert Bullock op 2 argumenten.
 Hitler’s acteertalent, hij verschilt verschillende rollen
 Hitler’s retorica, welsprekendheid
Hoe heeft Hitler verschillende groepen in de samenleving voor zich gewonnen?
Er zit geen diepere gedachte achter het gedrag van Hitler. Hij wil slechts het Duitse volk laten
winnen, en zit geen hoger doel in. Hitler doet zich voor zoals het volk hem wilt zien.
Bullock is voorstander van een democratie, hij vindt andere staatsvormen een vorm van egoïsme,
niet als een ideologie.
Hitler heeft mensen verleid en de mensen geloofden hem. Bullock heeft zijn visie aangepast, en ziet
“Mein Kampf” als een politieke agenda. Hij stelt zijn mening bij omdat Hitler duidelijk wel ideologisch
was, eerst beweerde Bullock van niet. Het ging Hitler niet alleen om de persoonlijke macht, hij
geloofde echt in het sociaal-darwinisme. Hij was ervan overtuigd dat 2 groepen moesten strijden, en
de beste zou overwinnen. Dit is wel degelijk een ideologie. Het ging Hitler niet alleen om zichzelf, een
voorbeeld hiervan is het Nero-bevel:
Toen Duitsland de 2e wereldoorlog dreigde te verliezen, droeg Hitler het Nero-bevel op. Dit was het
bevel om Duitsland te vernietigen. Als de oorlog niet gewonnen kon worden, verdiende men het niet
meer om te leven.
Hitler maakte aantrekkelijk beloftes, het volk wou geleid worden en een sterkere leider. Hitler was
dus een hele goede spreker, er waren veel mensen die geloofden in zijn ideologie.
Joachim Fest (1972) – Hitler eine Biografie
Fest schrijft vanuit zelfrechtvaardiging. Hij probeert de Duitsers een beter gevoel te geven,door Hitler
te schetsen als alles wat Duitsland niet was. Hitler was een mislukkeling, slecht ontwikkeld, agressief
en grof. Hitler heeft de Duitsers verleid met zijn acteerwerk, retorica en politiek inzicht. Hij doet er
alles voor om zijn doelen te bereiken.
Fest is minder geïnteresseerd in Hitler’s karakter, maar ging meer in op zijn carrière. Ook Fest noemt
Hitler machiavellist, maar wel iemand met een ideologie: Lebensraum en Jodenvervolging.
Fest probeert de Duitsers een beter gevoel te geven, dit is niet juist als historicus. Hij benadrukt het
anti-Duitse van Hitler.
Sigmund Freud (1856-1939)
Psychoanalytici
Freud deelt het karakter in in 3 delen:
Es: het es zijn je driften en verlangens, die je als kind al hebt. Eten, drinken en directe behoeftes.
Ich: de balans tussen driften en wat de maatschappij van je vind
Uber-ich: alles wat je van de maatschappij meekrijgt, normen en waarden.
Het onderbewuste handelen is veel grote dan het bewuste handelen.
Het onderbewuste: Es. Iedereen heeft vanaf zijn geboorte het “Es”, dit zijn primaire behoeftes,
voornamelijk gericht op overleven. Het Es is niet rationeel, het enige doel is het vervullen van
behoeftes. Freud kwam op deze theorie door kinderen en hun gedrag te bestuderen. Het Es is
onveranderlijk
Hoe is Freuds visie op het onbewuste?
Het über-ich: het über-ich is voor het grootste gedeelte bewust, en deels onbewust. Ouders leggen
kun kinderen normen en waarden op, zodat je later geaccepteerd word in de maatschappij. Dit word
je bewust aangeleerd. Deze normen en waarden slijten erin, waardoor ze onderbewust behandeld
worden.
Ich: het ich bemiddeld tussen het Es en het Über-ich. Jij wilt dingen, maar de samenleving kent
normen en waarden dus daaraan pas je je aan. Ich zorgt ervoor dat je in de samenleving past door je
behoeftes aan te passen. Het ich past zich aan.
Nadeel van psychoanalyse van het verleden:
 Niks is zeker, want de bestudeerde personen zijn dood
 Vaak word gekeken naar slechts 1 onderdeel van iemands karakter: tunnelvisie.
Wat is het gevaar van psycho analyse?
Freud&Hitler
Hitler’s trauma’s:
 Zijn broers en zussen zijn allemaal overleden, hij word als enig kind opgevoed en is erg
verwend. Er ligt grote druk op zijn schouders.
 Hij had een gewelddadige vader. Anachronisme: onze tijd plaatsen in het verleden. Voor ons
is het slaan van je kinderen niet normaal, maar vroeger was het heel normaal.
 De dood van zijn moeder. Hiervan zijn bewijzen dat het invloed heeft gehad op zijn handelen
 Zijn tijd in Wenen. Hij leefde hier tussen de werklozen en dit heeft zijn karakter gevormd. Je
kan overleven door alleen aan jezelf te denken.
Bij Hitler is zijn Es dominant, hij vertoont kinderlijk gedrag. Hij streeft naar zijn eigen behoeftes en
verzet zich tegen de normen en waarden van de maatschappij. Hij kan zich niet aanpassen. Wanneer
hij aan de mach komt, verandert hij de über-ich, de waarden van de maatschappij.
Hoe zijn Freuds theorieën te gebruiken bij het verklaren van het handelen van Hitler
Ken een aantal Freudiaanse benaderingen en beschouw deze kritisch.
Was Hitler een sterke of zwakke dictator?
Sterk omdat: hij heeft een aantal zaken te bereiken. Door middel van zijn ich weet hij zijn verlangens
te verlengen. Na zijn celstraf wou hij al direct dictator worden, maar hij heeft dit bewust stap voor
stap gedaan. Toen hij eenmaal dictator werd, ging hij niet meteen herbewapenen. Hij was zich ervan
bewust dat Engeland en Frankrijk zouden ingrijpen als hij te snel zou handelen. Hitler heeft dus een
sterk Ich, hij was rationeel en bewust bezig.
Zwak omdat: Hij heeft een kleine Ich. Hitler vertoont erg kinderlijk gedrag. Hij kan geen discussies
aangaan. Hij drijft zijn zin altijd door en word boos als men niet naar hem luistert. Hij neemt veel
beslissingen op intuitie. Toen hij polen binnenviel was hij verbaasd dat Engeland de oorlog
verklaarde. Terwijl hij een jaar echter met Chamberlain had afgesproken geen land meer te
veroveren. Hij ging steeds verder en gokte erop dat hij elkar keer zou winnen.
Hitler liet veel Duitsers denken dat het goed was om je Es de vrije loop te laten -> gewelddadigheid.
Hij geeft een nieuw soort moraal mee (irrationeel). Het was niet erg om egoïstisch te zijn. Mensen
zouden het nooit toegeven, maar onderbewust vond men het goed.
Verschillende visies op het karakter van de nazi-dictatuur
Intentionalisten: Alles funcioneert als een geoliede machine. Alles staat in het teken met Hitler aan
de top. Het was een top-down dictatuur, met alleen Hitler aan de macht.
Echter: Hitler maakte een nieuwe indeling van Duitsland, maar behield ook de indeling uit de Weimar
republiek. De betuurlijke politiek was dus een chaos. Hitler was er vaak niet eens.
Functionalisten/structuralisten: Er was een machtsstrijd in de nazi-top. De dictatuur was niet
planmatig. Hitler was klein in de beschaving van de dictatuur. Hij was niet zo belangrijk, maar de
personen onder hem speelden een grotere rol.
Kershaw probeerde een brug te vinden tussen intentionalisten en structuralisten. “working towards
the Führer”.
Iedereen probeert te doen wat Hitler wilt, al is het niet duidelijk wát hij precies wilt. Het is een chaos
waarin iedereen zich richt op de ideeën van Hitler. Hitler bepaalt niet alles, maar was ook zeker niet
belangrijk. Wat bedoelt Kershaw met deze uitdrukking?
Leg uit welk debat Intentionalisten en Functionalisten voeren over Hitler’s toetreding tot de regering.
Hitler en de Holocaust
In de Holocaust ging het om het vermoorden van Joden, zigeuners, homo’s, Johova’s en andere
anders denkenden. In het Duits word het ook wel Shoah genoemd.
Al op Hitler’s school was hij omringt door antisemitisme. Later in Wenen en München is hij nog meer
beïnvloed. Is er een verband tussen Hitler’s antisemitisme en de Holocaust? Was Hitler de enige
verantwoordelijke? In hoeverre was alles bekend, wie wist ervan en waarom is er niks aan gedaan?
Intentionalisten VS functionalisten.
Intentionalisten: het is Hitler’s plan geweest dat door anderen slechts is uitgevoerd. Hij was de leider
en als enige verantwoordelijk.
Functionalisten: Het antisemitisme is altijd aanwezig geweest in Duitsland. De Holocaust gebeurde
“toevallig” onder Hitler’s regering.
Pseudowetenschap: ‘nep’ wetenschap. Het ging om het ideale Arische ras: sociaal darwinisme. De
volkeren strijden tegen elkaar, en het beste vol k overwint. De Holocaust ging om het zuiveren van
het Duitse volk. Dit wou men doen door de onder andere de joden te lozen. Aanvankelijk ging dat
met de volgende ideeën: Verplichte verhuizing, euthanasie en geen joodse huwelijken meer. Dit
gebeurde in heel Europa, maar Duitsland was nog op zoek naar haar eigen identiteit. Na de eerste
wereldoorlog is Duitsland niet echt stabiel meer geweest. Deze ideeën waren er al voor Hitler, het
idee van een gezuiverde samenleving komt uit 1900-1930.
1 april 1933: er werd opgeroepen om Joodse winkels te boycotten. Abtenaren, rechters, artsen etc
moesten een document ondertekenen waarin ze beweren 4 puur Arische voorouders te hebben.
Deden ze dat niet? Dan moesten ze met gedwongen pensioen. Veel Joden besluiten uit Duitsland te
vertrekken, veel plegen zelfmoord en enkelen wachtten af tot het voorbij zou gaan.
1935: Nürnbergerwetten: alle mensenrechten werden Joden ontnomen
1938: onteigening: de eigenschappen van Joden waren nu in bezit van de staat. Hun spullen waren
niet langer van hen.
9-10 november 1938, novembermisdadigers: Kristallnacht: Terreurnacht georganiseerd door de staat.
Joodse winkels en synagogen werden vernield. Joden werden mishandeld en vermoord. Dit was de
eerste georganiseerde nazi-actie.
De vraag was nu: concentratie of emigratie van de joden?
Madagaskar plan: Duitsland wou Frankrijk (Madagaskar) overnemen en alle joden hierheen sturen.
De Franse Vichy-regering gaf Madagaskar niet af. De keuze ging dus naar concentratie.
Hitler was aan het begin van zijn politieke carrière niet veel bezig met antisemitisme, maar meer met
het voeren van oorlog. In januari 1939 begon hij over het vernietigen van de joden. Hij zegt dit als
een soort handelsvoordeel, zodat hij het later weer terug kon trekken. BV: als jullie mij Polen geven,
laat ik alle joden leven.
T4-programma: zuivering van het Duitse ras.
1939 – 1941: Alle geestelijk zieken werden omgebracht. De kerk kwam erachter en heeft protest
aangetekend, toen stopte het moorden.
September 1941: de Duitsers vallen Polen aan, en Polen verklaard de oorlog. De eerste periode
gebeurde en nog niet veel vanwege het slechte weersseizoen. Pas in 1940 werd de oorlog groot. Na
het begin van de tweede wereldoorlog werd het regiem aanzienlijk gewelddadiger. Er vond
radicalisering plaats, en de noodsituatie werd gebruikt als excuus voor extreme maatregelen. In
Polen werd joden ghetto’s opgezet, deze dienden om de Joden naar af te voeren.
Er ontstond een cumulatieve radicalisering, door de chaos komen de grootste extremisten aan bod.
De mensen onder Hitler kwamen met steeds extremere ideeën.
Himmler en Heimrich stonden aan de top van de DD, zij waren overduidelijk antisemitistisch. Ze
geloofden in het zuiveren van het Duitse ras. Hitler deed hier niks aan omdat Himmler nog wel onder
gevel van hem stond. Hij zag Himmler niet als een gevaar.
Juni 1941: Operatie Barbarossa, De Duitsers vielen de sovjet-unie binnen. Dit was een foute
beslissing want Rusland was te groot. Het conflict tussen Duitsland en de SU ging om de verdeling
van Polen. Deze beslissing was de kiem van de Duitse ondergang, en ook die van de joden. Vanaf dit
moment werden er moordcommando’s uitgegeven. Himmler was het zat.
Zomer 1941: in alle veroverde plekken werden Jodenkampen opgezet. Joden werden opgepakt en
vermoord. Himmler ging een keer kijken bij een peloton en vond dat het efficiënter kon. Nu kwamen
de echte vernietiginskampen (Sobibor, Treblinka en Auswitz)
20 januari 1942: Wannseeconferentie. De organisatie van de kampen werd officieel goedgekeurd en
erkend. Het ging om isolering-onteigening-concentratie en deportatie van de joden. Om het
deporteren te regelen werd er een jodenraad opgezet. Deze raad bestond uit joden, zij hielpen de
nazi’s in hoop gespaard te blijven.
Wat was Hitler’s beleid in de Holocaust, en wat waren zijn ideeën? Wat waren de stappen van de
Jodenvervolging in Duitsland? Waarom wijzen structuralisten op het ontstaan van de oorlog die zou
leiden tot cumulatieve radicalisering. Ken de rol van de SS in de Holocaust.
Conclusie: hoe heeft het zo ver kunnen komen? Wie is het meest verantwoordelijk?
De ideologische gedrevenheid van Hitler heeft een grote invloed gehad. De ideologie van het Duitse
ras. Ook de top van de SS was hiervan overtuigd. Door de chaos kwamen er extremisten naar voren.
Er waren geen goede afspraken, dus iedereen kon met de meest extreme ideeën komen. Door de
Duitse propaganda kwam er geen tot weinig protest. Zonder de oorlog was het niet tot
vernietigingskampen gekomen. De oorlog werd gebruikt als excuus voor radicale ideeën. De schuld
komt niet alleen op Hitler, heel veel mensen hebben meegedaan.
Waarom is er niet ingegrepen?
Zeker 50% van de mensen wist van de Holocaust, toch was er geen verzet. Dit was vooral uit angst
voor Hitler en de SS. Men wou er niks van weten, en ontkende alles. Veel Duitsers volgden gewoon
orders op, er was geen ruimte voor persoonlijke gedachten. Een gedeelte geloofde echt in de
“mooiere” Germaanse wereld. Ook de Engelsen wisten ervan, maar deden niks omdat de oorlog als
prioriteit zagen.
Schuld VS. Verantwoordelijkheid (Holocaust)
Schuld: de daders, wie heeft het gedaan?
Ruim 100.000 mensen hebben meegewerkt aan de Holocaust, maar Duitsland had slechts 1 leider,
namelijk Hitler (en direct daaronder de SS). Zijn alle mensen die een kleinere rol spelen ook schuldig?
Was men ideologisch gedreven? Mensen die er bewust en ideologisch aan meegewerkt hebben,
hebben wel degelijk schuld. Sommigen werkten mee uit angst, maar sommigen waren van alles op de
hoogte en keurden het goed. Men had de mentaliteit zich te houden aan de hiërarchie, en bevelen
op te volgen.
Verantwoordelijkheid: wie heeft het misschien kunnen vermijden?
Degene die er iets aan hadden kunnen doen; heel veel duitsers wisten wat er gaande was, maar
deden er niks tegen. Ook de paus en de kerk wisten ervan, maar greep niet in. De kerk is dus niet
schuldig, omdat ze er niet actief aan heeft meegedaan, maar wel verantwoordelijk omdat ze er niks
tegen hebben gedaan. De gewonde Duitsers hebben er ook niets aan gedaan, wouden ze dit wel dat
had er een groot verzet opgezet moeten worden. De verzetten die er waren, waren slechts klein.
Deze werden hard aangepakt.
Leg uit dat een definitief antwoord op de vraag wie er verantwoordelijk is lastig te geven is. Neem
een standpunt in over de verantwoordelijkheid van de Holocaust. Verklaar waarom er zowel van
buiten- als van binnenaf vrijwel niets is gedaan om het tegen te gaan.
Meer samenvattingen op www.joszwa.nl/pww.